Im
A Doniimiscftquiædiècaiiiïin cxcelfo federn fiiam. Et de
'fi* Pio-i v ipfo did t etiam Dauidin Pfalmo, afcendit Deusin iubilo.
■ h**in & Dominus in voce tubæ. De ipfoççiamdixit AfecPror
le««» a g- pbcta cap', x. * -Vidi honiinem dcfeendentem de corde
labçntur? & ôcperuénit vlqüè ad ccelum. Et qüianon kabemps,
iec q.uic-*" piophetiam , obmifi mulca lçribere quS ailegat
diSacc°ed foper hoc. Dicit etiam Mofes in cantico: Lcuabo ad cce-
làr. nriîn» ^ n uM niim meam. Dicit etiam Elaias ; Çonfiirge, coiv-
furge brachium Domini. Et de iftoetiam aitAnnamater
Samuel is: Dabit Dominus imperium régi fuo 6c fublima-
bitChriftum (km . Dauidetiamdixit: AfcenditDomi;
nus foper pennas ventorum. Et hae authoritatesoccur-
runt mihi adprobandum cxaltationemGhrifti corpora- j
lem vfqueyad coelurrt.Et font plures aliæquæ tu Domine j
benefcis. Nunc etiam exempla aliquaadducam.de lege |
noftra,quia videtur etiam nobis n^ulnim Conueniens cregatirc
Chri-
11 i Afcëfio-
në,fed bene
de eius Ad-
uëtu venict)
nibasfatiftisdicjcDeuS get oUob : In B ® fanflis
Tliis non eft inucntns fine prauitate.Et Hicremias Prophe-
tadidt:Çordalrominumpraua. ,
. Ç a p V T . X I V.
Decacitateîudaorumquoi non credant Ghrifiuni
aducmjfe, me intelligant.
T ltjieo,. Domine m i, quod fitcdmpleÉiiminnobls
quod dixit Dominas per Efaiàm Propheçam: Geci-
dirfcæcitas foper Ifrael quoufque mtrauit plenitudo G en-
tium : Sdterum dicit: Audientesaudient 6c non intelligent
, & videntes videbunt 6c non cognofoent, quia corda
iftius gentis font ingrblïàta. Et adhuc eodem càpitêl
Excæca cor populi huius, & obtura aures eius-, nefortè
addifoant, 6c conuertantur ad me 6c lanem eos. Et dixit
letur Afer
ïn Arabico.
vfii'n.
Caute lege
nam de Henoch
& Elia.
tantum ex :
icripttu-s :
docc tpidere,
quod in corporeafcendit in ccelum , hoc eft propter [ Efaias: Vfquequo Domine, & durit ; Qupufque fintei
confiderationem,näm in lege &,in Prophetis inuenimus, uitates defertæ, & maneat domus fine habitatore: Dixit
quod Deus verus 6cgloriofos affumpfitdeterni, 6celeut- etiam Danielï Claude fermones& inuollieProphetiaiiT.
uit plures làndos viras patres noftros-Etfide iftis non du- ! EtHieremias; Peccatum Iudæ feriptumeftftiloferreom
b i camus propter eorum lànditatem &propter teftimoni-,
um feripturæ, quare dubicamus de afeenfione iufti in corpore
& anima, cui magis feriptura perhibet quam illis te-
ftimonimn fanditatis* Et quia durius bdlum lèciindum
lapide adamantino ,£ c exteniùm lùper latitudinem cordis
eorum. Efaias capite primo : Cognouitbospofleno-
remfoum, & afînus præfepe Domini foi , populus autem
méus non intejlexit. Et iteru'm Hieremias. Miluus & hi*
Prophetais foftinuit,-& plures captiuariories mundi quam j rundo & ciconta fciunttempuyaduenms foi, p^Ppulus aù
ptura indi-,
lus çatrum
deMofe fen
1 fit Philo, li.
Ç
) de vita
Mo fis : fed :
1 eftopinio ,
aliéna prorfanftoium,
V Patrum.câ
/ antedefeë-
' fum Chtifti
adinferos .
aliquisdeprsedi&is* Et pmerea, domine , fine exempli
policione Icis, quod Mathufa^m 6c Hetioch iufti ,& Hellas
' (censunul-
i; lum fuifle
•' beaturo.aut
;; in coelü re-
ceptû fides
. catholica
2 Potuit, qui-,
; dem Moles |
’ cü Chrifto
; confeende-
P
le.vtmül;
babilu qpi-
niojatquod :
Mofes fiamanifeftus
efi error,«i
i de lfb.9. fu-'
Thcologi
• Dôïiuhica
ni de Anti- ;
chtifio c. g.
Gtn.fS- . \
4 R‘i *■
Propheta fuerunt afliimpti a Deo de mundo ifto id
corporibus fois.DeMofe etiamnon eft dubitandum,quin
fitin ccelo in corpore & anima^ vt dicitur Deut. 5 4. I^xit
Deus ad Mofen: Afcendein montem no6te, &morerei-
bi , & afcendit m montem 8c mortuus eft. Etnefeinit homo
fepulchrum eius vfque in hodiernum diem.Et quid li-
gnificat, quod fepulchrum eius eft ignotum«n terra, cum
ipfe fiiit Propheta maior & fan&ioraliis, nifi quod Deus
refufeitauit eum, & aflumpfit eum in corpore 6c anima fi-
cutalios iuftos aflumpfit, 6c eleuauit ad locum vbi font ?
Necnosdebemusmirarifoprahoc, quod aerifteleuis&
fob tilis poflet portare corpora tarn grolla 6c ponderola, occideruntProphetas &tranlgreffi foerunt legém ex toto.
quia nos feimus quodaquaquaî eft in raritace fimilis aeri,
quando placuitpotentije omnipotenri, portauit corpora
filioramllrael in eorum exitude iEgypto, &<^uando
fuitacceptum facrificium', ignis defoendirde Coelo&ele-
uauit & portauit corpora pecorum & bourn quae offe-
rebarttur D^o. Moles Vero 6c Hclias Prophetauerunt
deilliusiuftieleuatione, acalijProphetas. Vnde cum o-
portet nos efle credentes de eleuatione corpofea dido-
rum fandorum, cur fumus increduli de eleuatione iftius
iufti, & eum eleuatum. elle in ecelum , de quo tot font
teftimoniaProphetaruminTciipcui;is, ficut didumeft, 6c
poflet induci, vt quia fatis apparet quod Deus alTumpfit
prsdidoslandos, de quibusnullus d,ubitet, vtadfinem
dtfoonentur corda hominum, -6c vt de afoenfioire foi iufti
etiam non dubitarefct» Eft antem 6c alia cailfa quare
& ipli noftri dubitant, quia aduentus eius primus fmt
odfftltus,& mpSus in foKtus* ficut dicit Efai^ss Homo eft
&quis cognofecteum ? Idem Prophetaecam dicit: Vir-,
go concipiet &parietfilium. Vbj aduertendum eft quod
tacet de patre lecundum carnem, & propter hoc qUod:
alibi dicit: Nqgi reputauimus eum. EtHieremias dicit:
Signum rtouum creauit Deus,foper terram. Mulier cir-
cundabic virum , &c. Dicit etiam Michea^i Propter hoc
dabiteisDeus vfque ad tempus in quo parturieris pariet.
Et notandum quod non tacit Propheta mcntion£m de
G A P* V T X Vi
érelectionem Gentiümpropter eorumfidem.
Tlmeo, dominé tpi,propter hoc quod quia non trédi-
mus in ifto iufto, idcirco accidi t nobis & completum
eftillud^uod dixit Deus per os Efaise t EritProphetia tan-
quamverbalibriclauliquidabitur lectori, 6cdicetur, !-■
fte liber claulus eft > .hefeio quid eftineo, & tuncdabu
^tefeienti litteras , non fum ledor ego* Et quæ claulura
libri maior eft, domine, quam claulura qua clauut P^us‘
corda noftra, iam font mille anni, & vitra, necp^Iu-
mus cognofcere per prophetiam nobis traditam a ” tc>-
phetis foper aduentum iftius iufti > propter quoq alibi,
dixit Deus per Propfietanv- dcfolabitur Hierulalem, 6c
corruet.domus lan«a. Dixitetiam 1 Terra noftra deler-
ta, ciuitates noftrae fucCenfe igné, ôëremanebit Sionlic-
ut tugfcrium in virtea diflipata^pc eft domine mi, &iam
font mille ânqi, & vltm. Dixit etiatn Efaias : Domine
Déuscxaltabotiomèntuum , qüiapôfoifticiuitatemin
tumulum, 6c domvim in confulionem , vt non fit vlque
in aeternum. Et dixit : Conteret populos contritione
vafis figuii, in quo nonremanetparsadpOttandumcar-
boriem igifts, ncc fiauriendam guttamaquæ. Comple-
____ maritaiftiusparturientis, cum mquit, natitiitatem iftius j tume_ft_ e_t_ia_m_ A laimmrDinaen imeli-,. PqoufotadudaimjjtDanie . oftquam
iufti qui folum natus eftpcæter lofitummodum curfom- i fuit oçcifus Chriftus, remanébit delo atio perpettu, in
que carnaiem,quieftexvirp&foemina, ficut de illo prae- 1 quadefoIationefonaus,iam font mille anni g'Jttra.
aiélumeftperosElàia; cumdicit: Audite domus Iacob, !. etiam Élaias: R e lira eft in vrbelolitucy), . 1 f c c.
Deitsdabîtvobislignüm,yirgoconcipiet&pariètfilium, ' eorum fibilo vfeu in lèmpiternum.Dixitetiam leremia .
&c. Omncsautemalïj fandti quididtifunt, natifontcle Arge.ntumreprobumypcateipos^uiaDommusproi
fbemina& viro carrialiter concept! in p'eccato, 8c ômnes
fuerunt peccatores,& ijpleMolês làndtiorparentibusPro-
phetispeccauit, & eonfitetur per os fuum fe peceaflè, de
iufto autem ifto dicitur per Elaiam: Qui nunqüam pecCa-
uit, nec inuentum eft mendaciüm in orc eius, de àliis omeiteos.
Dixitetiam Elàias i A mbulace in fomine ignis ve-
ftti,& flam mis quas foccendiftis vobis,in quibus flammis
nos fomus, km îpille antii font. Et dixit étiam Amos:Do-
mus Ifiael cadet &non eft qui erigat eam.Et videtur mihi*
Domine mi, quod Deusinduxitfoperhosruinamîftam,
' "" "poft âdmm.
Hint, t.
tern meus non cognoijit me. Et h*c o.mnia,Dominemij
di6ta font propter n os, quia non cognouimus aduentum
i lj.ii is l'nftj Domini. Et de nobis dixitDominus per Elaiam
; Elongate forasgentem oecam, Scnonhabentemo-
culos,& furdam,& non habentem aures, ecceomnes con-
gregati font. Et quidvoluitdicereProphetaperhaecver-
ba, nifi quod Deus nos tepulit, quia non cognouimus
tempus iftius iufti citius. Etcongregauitadfe infide Gen-
tes loco noftri.Super quod admiratus-Dauid difit in Pfol-
'mo:H^ceftmutatiodexter*excelfi. Nostamen©eifu-
mus'in calu. ifto noftro, & captiuitate ifta, quae non habet
finem, in qua fomus, iam font mille anni, 6c hoc tamen
accidit ita male patribus noftris,qui adqrauei unt idol^,&
H
Efi-
Ef*. !«•
poft aduéntü iufti huius,poftqu amProp hpta nullus furre-
xitin nobis, nec forget ficut Prophetatumeft nobis, quia
nos manemus in incredulitate no recipientes fidem iluus,
fed negan tes.Dixit etiam Ofcas:Gum accubuiC mulierfo-
per terram & peperir, dixit Deus. Voca nomen eius fine
mifericordia,quia non miferebor populo huic. Et fi Deus
ptoiecitnos, & non miferetur noftri, vt expert! fomus,
-‘iam hint mille anni & vitra,quæ vtilips eft nos haberele-
gemicircumcifionem&SabbatumîDixitEfaiasÆducfb-
ras popiilunToæcum, fient eduxitnosdeterranoftraDeus
veri:s,&: gloriofos: Ia<ri funt mille anni & vitra. Dixiret-
Ûm idem; Verus errorabiit. Et quid eft antiquum,nifilex
noftra,quærecelîit à nobis,Domine mi,cum rege,cum fa-
:• crificio, cum intenfo, 6c cum altaribusP& quid peins no-
- bis poterit ëüènire ? 6c quid eft quod nos expeftamus?
Nonne videmus quod'dilperfit nospèir quatuor partes
mundi in dilperfionem,ficufdixerunt nobis M ofes, Hie-
• remias, 8c Elàias, & alij Proplhetæ. EtràmennosDeifo-
mus,& adipfom recurrimusift omni euentu.
C A P V T X V I .
Ùflendït reprobationem îud&orumpropter eorum perfidiam ,& e -
Mtionem Gentium proptér eoritmfidèm.
T îmeo, Domine mi, cum nos dicimus inter nos, & e-
g o& tu etiafti fomus filij Iacob & ifrael, quia iam
completum eft illud quod dicit Deus per qs Élàiæ. Inter-
■ ficiet te-Deus 6 Ilrael, & vocabitlèriiosnominealieno.
Paueo quod d,e illis feïuis fîmus.quibus debet imponi illud
nomen, lecundum quod Mofes dixit Deutéronomij
vicefimq odtaup Erunt Genres in capi ce, & populus in-
credulus iftcauda ficut nos fomus, iafti font mille anni &
vitra. De illis'ëtiam dixit Hièremiàs : Replebiauteria fide
Deijôc red undabit ficut aqua maris, & de illis dixitSalo-
moÂI Domine Deus meus cum venerit alienigenaad dc^
mum làncftam tuam, & inuocauerit nomen tuum bene-
diéliim, exaudi eum Domine Deus meus, vtdifcatvni-
uerlà terra nomen tuunvtimere , ficut populus Ifrael. In
quo ergoglôriabimur Domine m i, & quare concemni-
mus Gentes ? ex quoSalomon Prophetafeçiteas partici-
pesin timoré Dei , 6c in domo fanéfca nobilcum, & forte
-nos indignoseiecit Deils de ifta domo, & dédit earn iftis,
& de illis etiam dixii Mofes : Hæc dicit Dôminus Deus
meusiReplebitur totà terra gloria D omini. Ec de ipfis dixit
Dauid in Plàl. Præuenient & conuertenturadDomi-
num vniuerli fines terrç,& mille generationes.De ipfis dixit
etiam ElàiasiO domuS Dauid lan£la,venit lumen tuü,
& glprià Dbmini fiiper i e prta eft,& cæteraiEt am bulabüt
Gentes iiijumine tuo, ®es inlplendore ortus tuii|Le-
ua in circuitu o cal os tuos & vide, oitmes ifti Congtëgati
fontyvenehinrtibi, 6c hliiexrrariei ædificaburvc muros
piin cipes eorum feruient ribi. Et qui fontifti filii extranei
■ Domine mi,qui venerUntad domnm Dei,nifi Geres quæ
’feruiebant tdolis, quæ étant eXtranei a Deoy&ipfi prin ci- !
,pes-& R eoriim,de quibus dixit Deus,quod ambulabuntin
luminedomus landlæ , & nos erimusintefiebris •
extra illam 6c fumus,iam font mil lean ni-, Dixit adhiic idé
Prophctadeillis:Ecce Gentemqüam nefeiebâs, vocabis,
^&nattones quæ tenon cognoueruntadtevenienfc Etfic-
Tic defatfto videmus, hodiefont mille anni 6c vitra, quia
Chriftusmilfosfecundimîlegem nobis datam venir, &
! Genres quffe legem non nouerant, veherutitad eum, & i-
j pfe dedfteisiegem nouam,puram,fana:am. Adhuc qua-
I ■ dj'a.gpfimp quintocapite : Concordauerlinr.'J: Regcseo-
rimi<.ongr6grVti fontinfide Dei.Ettimeo î omihe mi, de
iljisfoilfe didtumeOTem capite:Congre^ifoini omnes &
venire Çentes,quæ faluatæ eftis per Deum et gentibus.Êt
de populo dixirElaias :Quæfierùrit me & non inccn oga- •
bant &: inuenc runr me qui non quærebant mè. Etdeipfis
dicit Hicremrâs:Go^regabuntur pmnes in nomme Do- ,
miuijin domo f?«(fta,& non ainWabüt in pràiutate cor-
dium.Dë ipfis idem Propheta dixit : Ad te venien tournes
Geûtes ab extremis finibus terræ,& di.cen t : Non hæredi-
tauerunt patres noftli nifi mendaciüm & inft]uitatcm. Et
de ipfis dixit Sophonias : Datum eltGenribus vt loquerentur
fimulin nominé Dbmîhi, & feruient eilAmërb v-
no, omnis homo de loco iuó, & omnésInfolaé^^mtium.
Et de illis dixit Zaeharias : Lætare domus Sion, quia ego
venidm ad te, & habitabo, in medio tui in ilia die, & ap-
propinquabuntDeo Gentesin multinidine foa. Dicit i- .
dem Prophetacapite.odlauo : Hæc dirit Dominas
exercituum, vènïent Gentes mulræ de löds mul ris, & dieet
vir ad vicinum foum : Vadamus & quæramus Domi-
nuftiDeumiribono. Ér iftâ Dominé m i, completaluht
nunc, & compléhturin oculisnoftris de plano , vides populos,&
linguàs legere libroslégis & Prophetarum omnium,
& PlaTterium, dimiflïsidolisfois,nullus ex eis ere-
ditpermanumMofinec Aaron nëc alicuius Prophetarum
noftroram, nec aliquid remanet de fidë ab idolis ab
illo tempqre,quo credideruntiufto illi,de quó dicit Aba-
cuc: Egrefliis es Domine ad lalutem populi tui ,ad lalu-
tem cum Chrifto tuo.
C A P V T XVI I .
Def iuificatione Gentium ér interfeft'tone ïudaorum,pfout et-
iam videbitur in capitefequenti.
'/T^ImeojDbrtinë mi, quod Deus vidor & gloriofos vi-
1 uificatillaS Gentesper fidëm & interficic nos incre-
diilitare noftra,ficut iple dicit pér os Efaiæ Prophet*: Pro
eo quod vocaui&iloh rclpondiftis, hæc dicit Domihus
Deus:Eccê ferai mei comedenç,&: vos elïirieris. Ecce fër-
ui mei bibent&vos fitiecÿ. Ecce ferai meigâudentinex-
ulratione cordis , & vos coheutiemini præamaritudine
cordis,& interfidet te Deus ó lfiael,& vocabit feruös nomine
alio , in quo bquedixit illis qui eft benedi&us foper
tffram, Amfen. EtUos videmus reteprores iftius nominis
benedidos à Deo foper fadem terræ, & nos dilperfit, fd-
licet in captiùitate per quatuorpartes mundi: Hodie font
mille anni.Çt apparent exprefle in nobis veftigiairæ Dei,
non ad caftigationem,fedad deftrudionem, 6c ilia eftin-
terfedio qnamDeus comminaras eft, quodinterfidet If-
rael, & illæ Gentes viu£, quâs vocat feraos,recipient nomen
quod Deus promifit,fed non ante mortem noftri
nominis primifecundiimordinemverboram Dei per E - 1
laiam,& femes & fites qüas pariemur,non eft panis aur a-
quæ,fedcordium&animaramfterilitas, Ôc femes verbi
Dei,fi <*it Prophet* declarant per os A mos,capite 8 .Et ra
Domine, feis hoc pleniuscüamego. Verumtamen Dei
fomus ip omnibus quæaccidunt nobis. •
C A P V T XVI I I .
Quomodo Gentesperfidem viutficata. habent mandat ob~
feruimrias noualtgis.
T* Imed, Domine mi, quod Gentes ift* vnrificar* funt,
ÿam font mille anni poftquam fuit mortuus lefos in
Ierulalem,quia nihil boni habuerantantequam credide-
ruhtitiDeum&in Ghriftum & Apoftolis, quoniamipfi
forte erjnt illi prices & ill* beftiæ, de quibus loquitur A-
bacucPropheta, qua:non habentducem & ip(*Gentes
purificat* per fidem habent ieiunia fu§ & oblèraantias I
foaslc^isnouæ, & habent cundaillaquæad.mundidam
pertinent in l^ e antiqua contcta Iudæoram. Vides quod
inomnilingua,&inomnilocomOriente & Occidente
Gentes font confitentes in nomine Domini, & non cre-
dùntineumpër Mofen, nec pei altquem Prophetarum,
quautsfontftudiofiin lege&inlibrisomnium Prophçta-
rû, fed Deus vocauitëoS perdifdpdlosiufti, quicgrcflus :
eft cum Deb ad làlutem eoiö, ficut ipfe Deus beriedidos ;
&gloriofus prsedixitperos AbacucProphetic. Etifti dil-
cipuh eius fuerüt filij noltii,de hliisîfrad, qui alionomi-
ne vocanturApoftdli. Valdc cnim timeo,Domine mi,
q»im font illi de quibus dixit Deiis per os Dauid in Pfiri-
mo : In omnem terram exiuit (onus eorum , & in ex trein
is tinious ex tenfa verba eorum. Et verba Prophet* ex-
prefledemonftrant nobis,quoddeiftis loquitur & nbn
de nobisj'cum diat,non erit lingua,neque fenno qui non
audtanr voces eorùm,& hoc non po reft efle de lingua noftra
Hpbræa:qiiæ fenim Gentes obediuncpræcepris Mo-
fi 6c Aaron ? Quinimo ipfi interfecerunt Gentes Sc fiiga-
N n 4 uerunr