tiis, vtinE-
uig tu e li. :
I Igiiem veni
de Itrrnom
bus, Vi Hie
lem.z) Nü-’
quid ferm o.
Zfb'f.z.
I O [te. n .
loan. Cppxr. De cat VI.
canduin pertinéitibus variantur,vt cum Deus fu p ra fg j^
ftamiam, ignis dicitttt; & r eloquiaDeiignea: fedpræte!*
ea etiam diuini ordines angelorum, qui fimul font in-
telleèriles, Sc intelligentes, variis forrriis, ac mulriplicj
ipecie, & igneisfiguris dêpinguntür: aliterque eandem
ima^inem ignis accipere o.portet, cum de Deodiçimr,
qui mteiligentiam fnperat ; aliter cum de prouidenriis
eius, quasintelligentia percipimus ; auc defermonibus;
& aliter, cum de angelis. Atqueillam quidemimaginèm
ignis de Deo didam , feeundum caufam acçiperé opor-
tet; aliam feeundum exiftentiam, aliam vero feeundum
participationem; 8i aliaaliter,vt eorum çontemplàtio &
conftitutio feienter f à â a præfcribitmec enim opertetfor-
tuito ac temèremiieere fymbola, fedpotiusexplanare ea
çonuenienter caufis, autexiftentiis, atft poteftatibus, aut
ordinibus, ant dignitatibus; quae omnia [ignis declaratur.
Ex his efficitur mariifeftum, quod ignis qui fenfu percipi-
tur , noAfolum imagines-angelorum Deo fimilium exhiber,
fed etiariyipiius Dei, qui lupra fobftahtiam eft; & vbi-
ôüe imaginis ign é s figurât* ô ex multis proprietatîbus i-
gnis fumpea locum habet ; fed non vtcunq; 8c cafu, quin-
immo aliter in Deo »-feeundum intelligentiam quæ men-
tem noftram foperat, aliter in nominibus eius.conuenien-
tcr mentisnbftrænotioiiifcus, alittr in diuinis angelis : in
illo enim,id eft,inDed,tanquam in caufa ÔC aud ore ignis;
! in his vero,id eft,in nominibus Dei,quæ prouidentias varias
fignificant, tanquam'in multiplicatis & diffufis ad
p&rticipandum vtquiiq; idonei%eft; in angelis vero tanquam
ineumhabitum,quatenus exiftunt,indutis,quem-
cünque Deus ad falutis noftræ procurationem velit. ^
Quo modo i imago ignis conueniatpra-ceptis diuini«, quae in fcriptura
vocautur eloquia.Dominiigne examinaia,& quomodo angelis,non idem
fenriunt S Maximus, Be hic auâoi Ioannes Cypa'nffiotis. S, Maximus ita
interptètatui Dionyfium ,v I fermohes Dei vocentur ignq^ecundum exi.
ftentiam, id eft, qui* fic cos fecit Dc us * id eft .hanc eis vim indidit ,cum
eorum au&orfhit : feeundum veto participationem angelis conuèbit,
quia iimLies efie Deo, qui éftignis ponfumens» aDeo.inquit S Màxmus
acceperunt.cttmper feeflent,feeundum fubftamiam. Ioannes vero Cypa
riiSdtus feeundum exiftentiamdicic eis conuenirej.quod probability vi-
detut.vtcumfnbftantiafimulfiàmlitudmem Oeiaccepennt ;qui^i-prius
oporteteffe, 8e poftea participate aliudpraiter quameffe, .ngelinon ha-
bent per participationem hoc quod eis ttibuitnt ittis nominibus & figu
rationibus, fed-per exiftentiam, quia non fixeiunt prius qfam ifta partirf-
paientjted potius cum his donis cre iti iunnynde GregoriusNazianzenus
angelnm dicit efle ptimi luminis quidam fluxionem Be participationem.
C A P-V Î III.
Quoi Deus à fenfilibus & nobilioribusfol & lumen nominator,
à mediif autem ignisy&quodcontemplatio luminum
JymïolycorumeftmultipUcis
nominis.
M Agnus Dionyfius capite fecundo caeleft%hicra|;ch.
Has.inqm^iihigines reperiemus myfticosThCold-
gos fende effingére no Iblum in àrigeJicisdppÆiribriibus
cæleftium ordinùm ; fedcum Dëus ipfeapparct; & quan-
doque qiiidemipfem diiunitatfem àrebus magfiæacftivna-
rioms laudant, v^cum folena iuftitiiCvpcani: , 6c ffcllam
niatutinam in rriertte facre brientem, & lumen fine inte-
giimenro, & in mente fplénderis; aliquand<fVero arebfts
mediocribuSiVtcum appellant ignemitaillixminatem*vr,
tfihil cuiquarhnoceat; Scaquam^ quae vi tàléëxpletiônêm
praebet, & quae v t fymbolice lc^quar, in veritrem ctfflyir,
& Audi) emanarif', erapribne liberaeffluehte’s; alias Vero.
lauctentabirifimis rebus, vt cum \rbcant vnguentum o-
dératum, Sc làpidehvangularem : quiri etiàm forma ferae
eum induuntjK feonis aepantherae prô|trietàterni éi af§n-
gunt, Sc pardum foreaiunt,&yrfeniiridigenterh : addam
præteréa, quod caeteris omnibus igtiobilius, Sc magisà
fimiHtudineahénume(fevidetuf,'t;ùodilliinaiuinislitéris
valences tradidcrünt ipium fibi^eciem veifti is affin-
ex nùmeto duodecim prophetarüin,feras hic did a s com -
jnemoranr.- Dauidvéroveirmem dicitinpetfönaDömi-
propter nos carnem^nduic, nontecundumdiui>
nîtatem, led feeundum humilicatem ôçignobilitatem
camis quæ videbàtur. Sed 8c Gregorius ,cognomento
Theologus in oratiefee de bàptifmo : D ëus, inquic, erat,
lumen illud lummum &: inaccefliim, quod neC intelli-
gentia comprehend!, Aeque fermone eXpromipoteft, o-
mnemnaturam rationis compotem illuminons , hoc eft
in iis quæ fub intelligentiam cad pn t, quod eft fol in iis
quæfub fenfiim. SecundUnilümen eft angélus primitu-
minisfluxio .juædam, vel patticipatio, quæ fua in eum
propënfione & minifterio illuminationé habet. Tertium
lumen eft homo, quod etiam gentilibus manifeftum eft:
(puf enim,id eft, lumen,noniinant hominem, proptetfa-
cùltatem rationis quæ in nobis eft ; & rurfiis qui IDeo fiint
fimilioreSjôc magis quam nosipfi vicini.Scio etiam aliud
lumen e lfe , quo mæ primæquæ coeperunt, tenebræ pul-
fæ fimt,vèl diremptæ.qüod ante omnem creaturam afpe-
dabilemfàd um eft ; Sc circuitum rotundum ftellarum,
& illùm fplendorem, à quo fuperne vniuerfUs mundus
collucet. Lumen quidem état illudprimum mabdatum
primohominidatum; qUàndoquidem lucernaeftmân-
datum legis, & lumen; & quia lumen funtpræceptatua
fupertèrram; tametfiinuidatenebra,<piæirrepfit, nequn
tiam creauit. Lumen vero typicum , Sc çompar iis qui
illudfufcipiebanc, lex fetiptaerat, quæveritatem &m a r
gni lumihis myfterium adumbrabat ; fiqujdem &facies
Moyfisho^ lumine Iplendéfcic. E t vt dèpluribuslumi-
nibus loquamur, lumen quidem erat quodMo yfi ex igne
apparuit, cum ardebat rubus, 8c Abn comburebatur, vt
naturam bftenderet, &pocenriârri diiiinam declararet.
Lumen deinde erat,^uod in columna ignis populo Ifrac--
iitiéfe in viàtànquamdux præibat,&lblitudinis ^ e r i t a tc
mitigabac. Lumen item, qùod Eham in cuira ighèo ra-
puit,&raptum non combuflît.Lunien prætereà,quodpa-
ftores drcùmfulfit, quando.illiid lumen fine tempore lu-
rnini tèmporis àdmifceba'tiir.Lumeh fuit illud ftellæ.quæ
Bethleem cucurrit, vt'Màgos deducetet , & lumënlù-
pra nosnobifeum ortum fatellitio ftiparet. Lumen et-
iâm, diumirâsillâ oftenfa ferme folidior, quam vtafpe-
d us ferré poflèt» Lumen quoq;iplendorillinc ad eos qui
hic purgati fiin t , manaturus, cum fulgébunt iufti fient
fo l,m té r ubsfta tDèusinmediàdeorüm& regum, dif-
cernens & di ftinguens dignitate? bearîtüdinis illincp ro-
ficifceAtis. Pfæter ifta luinina lume n eftproprioquddam
modo illiftninatio bâptifmatis , de quo nunemobisfer--
gvpcft ,' quod’magnum&admirabilefalutisnofttæmy-
' ftenum continet. Ex quibus U^üét, quod Deus i nobi-
^oribiis materiiis lunien & folmominatur ; àmediocri-
bus, ignis: qmn etiam ab infimis accipit nom e a : fimul
ériam aemonftratum eft multipliciterdici lumen fecun-
dum multiplex nomén, ôcper omne fymbôlicàm Theb -
logiarrttendere: hue accèflitillud defàc ieDomini, quæ
mdiumaTransfigùrationë' rèfjjlënduit fia it fo l , qui çft ,
omnibusqq^efenlfipercipiuntur, nobilior. R e^ lèn d ÿ it
enim,inmiit, facies eius ficutfol, & veftimentaeiusfada,
; funtalÄaficutlumen.
C a i y T I V . #
hQuod facies Domini noßi,qua tanquam fil indtumißima Tranf-
figuratione refplenduit ,&fplendor eiufdem decorem corpo-
rùpofàefôreftionemgtirificati , & futurum eius
fulgoûntiiaturalemfigurauit ß&idcircoin
afpeäum oculorumcecidit.
Dluinus Chryfoftomushomilia l v J* in Matthæum:
Propter hbc,ait,neq; nornina dicit eorum qui afeed-
^éfë: Haefc diuinusMaximas ëxph^caris f So lem vm juit,
iuftitiæ Malach'ias bbmjnat ; &b'éatüsPetrus , Dqnfec,
furierânt: vehementer enim reliquffequfcbnçupilfent,
inquic, lucifef 6'riatur in èorHibusvelfris : hic enim eft
exemplumgloriæ illius Ipedatüri; doluiflèhtq; tanquam
ftellamatutihâ.Klbyfesàuteminrubo,Ignis,iriquit,ar-^
fpreti. Etli enim hoc lumeh cralfius ôc çqncretius demon
dens Donnocendb.Hièremias ait: Me dereliquerunt fon-
ûrauit , fnultum tarnen defideriumrës afterébar. Et
■ tém*àquaeviuaè.EtSalombninCamticiscanticoruni: Vn- , rariyis ----- in orâtione ------- - ad Theodorum •• lapfum . ^ touamB^.
;Quid,inqUif,
gdénîura effufftitiriblneii tuüm. ‘Ôftc autem & Micheas eft q t t^ e fp le a d u itja n ÿ iM n fô l; ! gWrla aatem corpo-
------- :— ^--------V -----------r ' „ . : "r ïWTê rum im m o r-1
- ■ - - ________ ■ ■ f ’■ '
iumimmortaimm ... . ' ' nqtantumlurçiniscmittit, --- --- t-imtut, v^uamuiTl quantum I poll
" gpfità, fe d ffo r ia q u a d ™ IWendoris corpore in d u to '^ r
hoccorpus mteriturum; ^ u q d dfeitutJeeundüm fplepd'ö- I
remerat , quo fecieseiusficut foTlplcnduic1, & vefticus
maftalium, vt yldçri Rpffet,,:p j us habebat. AdKitc idirti
8c eiusfadus eftalbus & refulgens, aie Lucas; Matthæus ve- |
in eadem orâtione: Se<i fi y plum us, inquic, vidébimUs ro ait : F ad a fu^tveftimenca albaficuflumen : non enim
tl*nc *n IPOAtf i m ulto tameri folen-
didius, nonenim fie poftea yeniet: tuncjenim parcenis di-?
feipulis, tantumIplendoris oltendit, quantumferrepô-
tuèrunt; poftea vero inipfeglpriapatris yeniet. 'fit Âna-
ftafius Sinaites in orâtione de Transfiguracioné : Hiey'in--
præfigucâta fqnt:id hôc înpnte fplendor
iultotum ad^mbratus eft:'hiçfaturorumbon6rumtam-
quampræfentium ipiago expreffa eft. Imiriq & diuinus
-Theodorus cognomento in orâtione contra Eu?
fçbium : Sed tamen vc veritas Habet, ficdeéadicachus:
Ppftquam de pericCrlis S^ uator difeipulis expofoit, in-,
quiens: (^vultvenirepoftmëvabnegec ièmétipfum,&
tollat crucem fiiam, & fequatur me , fie alia huiufinodnerantautem
alioquigrauilSma&diffieiiiaad'tbléràndum
quæ iubebantur ; he diffiçultacé èorüm-qüæ dicebantur,
defatigarentur, récréai: eorum mehtesj& fplendorem eo-
rüm quç expedabancur,& futura eranc,fub afpédum val-
de oportune ponit: quàmobrem quantum Ipe&aculihu-
ius myfticifpedatores fuftinerepoterânt,glofiam illam
demonftrat, c u ji q u i in fine fieculorum ventures eft ; feexpeélanda
eft immutatio figura; in regno hec ip fifs Sal- |
'«àto^';'ô e^ep riim quifimilèséi erunc„fed acçeffio lu- |
minisfulgencilfimi. Diuinus vero Colmas ihcumbensad j
explariandum, quis elfecille colorfplendidus, & appofî- i
rio illius fplendidiffimà, Videntes, inquir' difeipuii ChriftumindutumnpbeiUalucidainThäborVpröm&
incli- j
fiati incerrani, illuminati mente hune cum pâtre & foi-
ritu f a ^ o laudabanriïoànnesDamafcenus diuiniftîmus:
Q u io fipi, inquic, innubc formæigneæ,.in folitudine po-
pulüïfrae1 deduxir, hodie in Thaborïnexplicabili modo
inlutriinë Iplenduiri Rurfus ilje linguaaureus'inoratio-
^TuuCjinquit,tantum in monte
ipfis detexit »quantum ab eis videri poterar, vt àfpedui
videntium non npcerec. E t in oratione in Tiransfigura-
tipnem'.Hic, inquic, Dominus Chriftus fplendoremglo-
riæ regniinaipeétabilis oftendir,non tantam.q.uanca erat,
fed quan tarn ferre potuerunt qui oculbs corporeos gefta-
hant. Et beams Bafilius in x r i v . Pfalmi explanatione:
Yiderunt, inqtut,pulchritii^inëm eiusPetrüs&filij eo-
! m^ ^'.T fe&^o^fo l^'^leAd id ibrem, & digni habiti font.
limul:jplendefcent, haac fuotum
certamiiTOm remtmerationem law n . .qae-magis la pen. I ms Ephrarn in ocatione fua in Transfeurarionem • Non
c a k p o f it . confidant co n tem p n v pK fen tib u s .n u lla ta -in q t,it. totamab yffa« fplenao risfafd cm 0„ t o a i f f i d
m noa,eiie dignaspaffioees bums tetnponsad fo tutam | Damafceabs c e lcb ta sL c ftftum -S c /q u ia ia q i i t Chri-
g lo u am I qait rcuelabttor m nobjs% Atqui nop femper *# u s Mo yfistjio q ue fe aem olirn fpleridote -Itrinfecus
Hascdutatuntifedr.cadte1ppas^ibetnata,gcifafuWim0-|a ffcCit ,iitu ^ u n c d ia b oW p c r fplcad^mmdhiCaDdusenungnbematioaiseft.
S . C)»illus A lexandnnasin] pamitfenfuioculomm. Exqaibusltmanifelh?m oiWd
racionem non fic quidem , vtedipushumanum figuram i^ciesDqpini.qiieficatiqUpIcndait.q'niafnbaipedum
amiferit, fed iplendprë; qubdam in durum fuerit. Qma
enim audiebant , bportere carnem noftram reforgere,
qub vero habitu & forma, incertum erat, vt darer'muta-
tionisipdicium, carnem foammurauit, vtfoesnoftras
confirmaret. Nunc enim hoc noftrum, corpus caro nu-
daeft; temporeautem reforreeftionis immutatio quædam
oculorum corporis cadebat.&exemplumcorporeumfu-
tùræ gloriæ oftendebamr cofedum feeundum afpedtum
corporis,&fplendorem fenfilem,gloriam corporis Chri-
ftrpoftrefoiTetftionemglorificati, &decorem figurabat,
,&nonrneram diuiniracem. N o nenim , ait^videbitali-
qufe fo cie^m e am , & yiue t. -Demonftramm igimr eft,
immortàhum cor^qmm gloriam ab interim iiberis 8c
Deumdecens ,. Sc (pendons , non figm* mutatio erit.', imm«tab basocuîis in d u r é vtvideatur -q uam d iav e -
' , 1 ’l 'M l T T ' ’ u'M c u t fo l mreg no c4° - to corpus Domini aw e MirredHonem 'erat fimilicebvt
rum.Qqpdautemiplendotquiconuemtdiatnæiùbftan- flos (exceptopeeeato^paffioiiiobnoxium'.’neceflberat
ttæ, vmuerfte natwæcreatæmÿp'eaablbseft.argumen- lumeai-quodMco apparebar ,, oculiscorpoteisdefinin’
to.funt d ifa p u lt, qui nedlaWqiudemvffipnemcprpo-| quod-rthuiufmodi oouiisdefiniebatut, nianifeftùtneft
ream in monte prodadam fuftmete pomern»t. A d h ïc ,.' çotpoteum fiuiTc quod apparuit; & futuram poftea glori-
Cynllus Hteroiolyimtanusin dectmacatedhefi : Q ig n - fta ^ p rp o n s g lo n am , & (piebdotemimrao L e m S& ab
P,11 îl em, ° P ?.1 VIdcm&-Viuerepo tuit^*aiî in 'c è r it u Iiberùm.figuralïè: tunc enim o culi^ui eatn^lo-
&m p fitftc 'em hmnaqitatis, v t e 3m videntes tmamus: Omv iddtimt/altitite titu incolunib.,
& cum'-yoluit eamarftedere cum modicadignitate.quan- runfr Sfffiul etiam demonfttatnni eft . S S
dunt. Quod Irhides faóta fplendida non quantum pote-
ràt faceré vt iplend- ret ', qui ip lendorcm in eacrcauerat,
fed quantum difoipuli ferre potérant, eos tèrruir, & pari
non potuerunt,( qüoraodo in diumfeärisdignitatem in-
tueri quis potufflèt ? In capone äÄ empriuft)#nte feftum
in cantico feptimo fic e f t ' QmAamram hùnw^am for-
didatàm aqua & igni repurgafti i- ipléhdorém hmus natu-
ræin carne cuapftendis , Saluator -, cuiüs facies iplendi-
Hiorfole ad figUrandàm futuram gloriam fadfca eft. Enar-
ratores Euangeliorum per annota&ones fic aiimc: TranF-
figuracip autem ölfenfedifdpulilsih mçhte , exeihplum
gloriæ futuræ Saluatoris prodebat; cdr^oi%evero often-
dejjamr^jyt oculiïjnórtalibüs ad ipe<%ai»dum fobiicere-
ru r, tametfi nimfom folendorem,&ita fommum, & ocu-
lis noftrisimparem, uiftinerenonpotuerant. Eciteram:;
T ransfigu tationerii intelligenon figuræ immutâtionem
fuiïle, (edpotiÎB manente figura^qualis prius erat,accef-
fioluroinisfaétaeftv Etmrfos: Splendorem vultusinftar-
fo lis , bcçandorçm veftimentpmm vocat trirn'sfigurario-
nem, quæ non eft ëxiftimanda figuræ mutatio , fedlumi-
riis tplendidilfimi accelfio, & hanc elfe immutâtionem
quam Paulus dicit,Euangeliftæ autem transfigurâtfonem
nominartmt. E t alias : No n fiumana figura corpPrfedelepriHserät,;
repente Chriftum fplendido q u o d am S lo -,
feindttufo fuHTei & acceflionpm luminisfolendidilfimi
denwnftralfe.
•
• C a P V T V. 2
Quod lumen, quo in T habór Domnusfplenduit, ftequefubßantia
eiuseifft, nequedefluxioquadamipfius*acfulgpr, fedfymboluni[
: occult^.& non apparent is nunc diuinimtit verbiDei,&
imago tenuis illius gloria, qua ipfifuturaerat, &fi-
mulachrum regnic&lorum,&annumera~ • /
9 bile-aliU Chrißifupra naturam I
miraculis..
r v lu m h s Theodöras in oratipne in Eufebium aduer-
^ u a i c o n o m a c h o s : Sed infolenter,'inquit, iaétacEa-
lebiusmucatum elTe inlumeharcAnum, SdnexplicaEilc,
_yerbum Deideccs. Arqui neceife eft querere,quidnam
eilet hoc lumen: non ènim aperte egregius.yir quid eft»
deiponftrauit huiiejfo lummodo verbum Dei appofoit,
P.° ^'a7-ro aperriusdicec.Nos tarnen nunc contra eaqife
ei vila lunt j rationem excuriamus. Qn id igimreft »tum-*
q ind lubftantiaqugpiam, dc aliqürd quodper fe exiftat,
. * necalce-
G