Suas cuiqj
riLegesy
't Adam O;
ab initio
fuiffepofi
Philoxeni
Sermo de
àiborertffahoy
c
C*pka,Syri Epifcopi^_
mus ; atque huius generis altafaciamus. Relrenanda ve-
to j:oerccndaquc ilia eft, quam lex vecat exerceer, vçluti
S quismlôfiisfiE „ aut ebriofu?, vel fcortätor, U humi-
modi ÏUisvitijîdeditus. Conficiturergo, DeumAdaïUoLceeiniUainpetlcfipfiffç^'
nonvtprorfus mhiledetcCjledytdevnaiUa
arbore non ederct. Namii nulla U-
lî per earn Legcm re vefel licniuèc , culpandus reuera
fuiflèt Deds legislator, qui illam ira çondiderat v t eden-
do vitam fuftinere deberet. Ar quando ab vnica iplum
durntaxat arbore probibuiç, nequqid vd per inuidtam
vçl perodiura ;, fed vtex dus Legis obferuattone caui-
famuabererpermitrendi deindeipfi guftare Vit* Arbo-
rem, quo vjtadeincepsfrui fempiternapoffet: haudm-
fons fane videri alle debet qui non fatiauerit fuam cupi-
dirarem ab rellquis arboribus ; neque vnicam illam sia
t i i t , qua firent pbi interdiàum. ,Nam vt cæteriômnes.
vetitæ fuiffent, folaquevna concclta ; nulla tarnen ip-
fum fubegüTed nereffitas de rcliquarum yna quapiam
gu.ftare,quirrp minus cum onrncsprxtcr folam vnam per-
miiTse qlfent » , vllaipfuiucoiupulir vis eam vnam arbo-
remvetitamatciugerci GertumIgiturexhiseuadit,cul-
pam in Adamolrxrere, non in ipiiuscftedtorc Dco. Sed
adilud difquifçndum eftj. foli-mp Adamo legem'imperauerit
Deus ,;an vêro etiam exteris rebns dum ipfas co.nderer,
fuas cuiqûe Leges dederit ; Dicimus autem, omnibus
rçbns eile poliras Leges i. ratione præditis, & ratip-
nisexperribus, rnortalibus, deinrmortalibus ; animaris,
& inanitnacis ; qux fenfii pcrcipiuntur, ôr qu® ienfum
omnem effugiunt., Nam( verbi gratia) Angelis primam
: Legem dabac cum ipfos crearet_> acluerfus quamprapuari-
çaxm Satan, cum fuis Copjjslapftis eft ; deinde alt^ram illis
turium-dabat Legem, vt res natura corpotatas aetmini-
ftrarent; atque h*c inferiora 8c c^nc>rcietent& guberna-
lentj ipfàfcilicct naturae elementa 8c qu* ex dementis
comporta funt corpora, vt ait Philoxenus Sermone d&
arbore vita : Similiter 8c coelo 8c Terr* legem pçfqit, vt
in rerùm natura perdurarent, vt ait Pauid > Stabiliuit ter-
ram fuprafulcrafua. ,RurfusSoli8cLun*ic*r.eritqu€ Stellis
(uas prælcripfit Leges, quibusmotusipforumaquali-
tas regitur.dum nunc acccdunt propius nunc.recedunt;
iuxta illud ein idem Dauidis : Statuit ïpfam in ftculumfacult»
Legern dédit, & non prateribit. Denique & Mare fuamaDeo
legcm açcepit,ipfam arenam > ad quam^um inùndansattMoßsBar
QuodL
gesobfo
uentur,
vndefiat
F
Hominis
Libeninr
arbicrium.
praemip, quando nulla arbitrij Libeitatepollent ? fedna-
tur* vinculi^ conftri Aa tenentur: nos verovel obferuarc,
veiviolare Lfeges nobis imperatas quimnsiPoftremohoc
etiam addepdumhuc duximus, nobis infuper elTp indi-
tas etiam Leges, illis Legibus crcaturatum ratione 8c fen-
fo creantium fimiles. V erbi gratia; oculis noftris infitaeft
aDeo lexyi^endi, auribus, audiendi; palato » guft^ndij
naribus, oaorandi j ventriculo,conquoquendi vatque ita
c*teris membris fuasipdidit rerum Opifexefficacitates
pro Legibus.^HW quo die corners deea,mortem moneris. H*c
oratiotminas terro'remque continet,yt quaDeus Adamo,
fi pr*uaricaretur 8c de a^bore ilia ederet,obnunciauitpe-
ticulum. Sedqu*ritur, qua de cauflailli fit interminans!
Faciiis eft refponfio;vt a violan^a Lege, illiufinodiminis,
8^pcen^ periculo cohiberetur,quamfibidelinqUentiipr?-
fto adfututam pr*lcireL Leges enim per trescaufas fere
pbferuantur aur per amor emquoLegislatprem.prefer
quimur, aut per pt*mij fpem quod parentibus nobis pro^-
pofitum eft,aut denique per metum posnisequs ptfccapti-
bus eft pr*ftituta. Hue igitur {pe&atilla.comminatio qua
vlust>eus ait: Quo diecomedesdeea, mortem morieris\vtfiil-
leptioribus duabus caufis hand inducereturadparendu.
poftmma faltem h*c(Xiipplicij metum dico)in officio ip-
fum contineret. Ntm 8c iliud quoque intelligimus, vt
poenam minatuseftpeccantipeus j ira&pr*mium efle
pollicitum obfequenti,quamuis hot neque dixerit neque
feripferit diuus Mofes,fed contentus pcen* meminifle,de
praemio tacuerit. Promifcratenim,fipofit*Legi pareret.
permiflurum fe illi vtsde Arborevit*ederet, atqueitavi-
tam yiueret fempitertiam,immortalifque euaderet,idque
hinc conftat,quod \»bi ediffet Adamus de arbore feienti*,
dixerirpeus: Neforteexlendatmanumfuant, &fumdtdear-
borevita,.edatquea6viuatperpetuo:ptxterei, quodmorte vt
pcen* oppofitafiexaduevfovita sterna qu|fi pr*mium,
8c mortali conditioni quamminabatur Deus,knmortalis
quam promittebat. Porrp vbi de Lege quam Adamo im-
pgrauetat Deus, locutus eft Mofes, prpgrcditur ad dicen-
dumdecqncinfiataformataqueEua, deque beftiarum8c
pecudumprocreatione, 8c de nominibus quibus hasap-
pellauitAdara,inquiens:Et4« Domigtit DeUsynoh efibonum
A'damumeffefplum. SuntexDodoribus interpretibus qui
dicant ,eaverbaaDeopionuticiata efle voce qua; in au- inoJ
diendifenfijm caderet, aderudiendum A'damum docen- fie 1
dumqj quodDeus creatortit,.ipfeyero que procures pertingit,fiftiturneq; ipfem prsterit. Q ^ n Qurnq} quoui^cu» u cu u i m , cum vxore rebuf- bonfl.
& herbis, femmibusTarboribus lex data eft, vt pullulent, [ que ali js qu* vfquam effent.creatur*. N C*terum cur cumriS^“
' finxifietpeusAdamumjsnondixent, videreleidquod; ‘-mm
condidiflet eflèbonum, ficut dereliquisrebus^fe effé-
dtis dixifl’e memoratur j duplicém exiftimarntis effe cauf-
fam : alteram, qtiia hiedidurus erat non efTebonum, pa-
rum enim ilia duo inter fèconfentanea fuiflènt : alteram,
quiain liberate arbitrij, Adaspofitum erat, vt autbonus
aut non bonus effet^onefi(mqu\t)bJonum,.Adamum ejfefo-
lum. Quid igitur fa $o opus eft vt faciat eiadiutprm? Nam
augefcantqv .Epftrempanimantiapmnia qu*.rWione
rent., gengrali haclcgcinfqrmauit, vt resfenfufuo perci-
pere 8c motpfefe agit ape queant. Caeterum Leonibus partie
ulariter audaciam pro Lege dedit j Leporibus , timidi-
tatem iTantheris, vnguénti amorem ; V ulpibus,fraudu-
lcntiamatq; aftutiam} Agnis,puram fimplicitatem-, Aqui-
lis ,% a rapacitateiGplurabiSjinnpcêtiamjatque ira de cç-
ter is Legibus particularib.qu*à peQ>.be.ftjarü,auiüireptiliu
dcniqmaturjsfiin|tinpqfit*,fi.cucprolixe antehacin eo i fi id quod non eft bonum reijejedum eft j Iliud lane quod
Arbitrij
Liberias.
j#................ . npi ^
„b equem de fex dieb.fecimus,ànobis eftoftenfum.De-
nique interrogarifoletj, quibus in rebus differantei* L©^
gesquas Peusimppfuitarjimantibus rationisexpertibus,
rebulque alijs corpptatis, qu* 8c anima 8c fenfu caren t;
ab illis Legibus quas bominibus præfcri^fitôc alijs creatu-
ris ratione præditis : Ad hoc reipondemus, plürimis eas
inter fe njpdis differre, Namlegum quæhpminibus lat*
funt, Injpfavoluntaryppfitaeft öbéruatio; earumvero
legum çuftodia.quænec animanec iénfu grædids.tebus
impofit* fuBynip4 earum natura pftffita. Tumrhdmines
dpÄrinäiprmantutad præftandas Leges quas debent-, at
ea qu* ratione 8c qu* anima çarenr^naturæ impetu atque
^ ç ién tia dücuncur y tLegibus fuis obfequantur. Adhçc;
homineSjfi voluntjferuanqû ripluntnonfetuaritfuasLe-
gçs : pendent enimex Libero hominnm arbitrio. At aliter
fe habent earum.rerumLegeSjquæ ratioûe 8c qü* fen-
fuy^çant: nequeenimLeo , 8c audax,8ctimidusefle po-
t c ft ; neque lepus, pauidus 8c impauidus ; fed vna audacia
leonuraeft,pauorvero folusleporum : neque vt leonoa
fit audaxivel lepus,non,fugaxperippteft.C® nfentaneum
igitur eft, hæcfifuis legibusparcaat » non ideo dignaefle
bopum eft, plane vtconftituatur conuenit:negatio enim
fifallàfit,affirmâtioneefle veramnpcefliiraeft.-funtcnim .
ilia fibiinter fe ex diametropppofitajFrfcww ipfiadiütorium
qualisipfeeft îNuper dicebatDeus, Faciamus hominem,hic,
vero dicit,F<icww.Nimirumillodnobis oraculum numero
plurali proditTres facrpfànâas Perfonas : hoc vero,
fingulari, vnameflèntiam : vtex bis duobusOraculis in-
telligamus,Deum elle vnam Eftentiam, 8c Très perfonas..
Ad hac.fupra de formatione Adamiagens dicebat : Vaciamus
hominem ad imagmem nofiram, quo lignificaret per ver-
bumnumeripluralis , comultationem quandam delibe-
rationem^nqidqueadeius qui formanduserat, dignitatem
fpei&abat, vt qui non cop deretur, abfque verbo 8c
.confilio deliberationeque Dei,contra arque beftiç ratio-
nis expertes qu* folo iuflu extipefunti htcvero vbi defor-
mandaEua traiftatur, ait jF^arfW: Et h*c variantia, complûtes
habet rationes. Primo enim often dit, vnam effe
virifoeminæquc naturam :. Deinde Dei ftudiumaduetfus
Adamum &iEuam expliçat clarius : Adhocy prodit Eu*
conditionem minime fuperuacaneam efle<Infuper docet,
Deo non tandem aliquandojn mèntem yeniflè, de côfor
r.yjqibBS ic
US is fa -
i adiu-
torium.
làulieri*
; oficia-
1 An Eua
adiumen-
rofacric
ipfi j\dariiaûdaËuajfed
in ipfo ftatim initio fimul atque Adamum
conderet. Et h*c quidemfenfàex verbo, ïaciam,çoth-
mentando élioét|fepofluïhus.PprrôcümAdiutôrijvo-
càbulurn varijs vlurpetur modis, illud quæritur, qua in re
àdiuuâfe debuerit Eua Adamüm.i hoc éft fcèmina Virum.
Statüimus autem in plurimis. Pdmoin procreàndislibe-
ris Upc eft, vtero geftandis. Præterea in educan d a proie
prognata. Infuservt advirum fpeôfcat eaquibusopus eft
èblligëte CPmpottareqUe aliûde dömum, ita foemiri* eft,
doiriiomnia ordinäre ,atqijevt in prômptiifinr difpone-
re adminiftiareque. Ad h*c,foem(ina vtïn lætis ita8cinad-
ùerfis ferendis foCiam fe viro præftare, vnaque onéra om-
nia fubire debét. Denique 8cin reuerëndo ,vcolendoque
numine,& inaliärum virtutum exerdriô virum ipfâadiu-
uat: namyt Paulus ait; Chrifiifalus, & viris & foemïnù ex
aquoefi communis. Quod porro uddït,qualis ipfeefl,pehnde
eftacfidicat, qu*, eadem naturæ conditioné eufn viro
prædiràfic, pon autem qu* vf beflfia vel iumentum ; ■ ô-
peram illi præftet, qu* humana carentindole. Præterea
paricatem quoque naturç,ilia verba,8cconfimilicudinem
in vtroque fexu oftendunt, ita vt neutrius,vel præftantior
veldefertiorexiftimari debeat. Denique cumtribusfere
modi s, eo s qui alios adiuuant diftinguere foleamus ("aut
enim maiorPpfem fert minori, aut minor maiorem iuuar;
aut squalisæquali operam commodat : Vetbi gfatia, in-
terdum Rex opitulacur humilis conditionis viro, eft etiam
vbi pâupcr-lubfidio eft diuici,f*pe quoque virprin-
cepsprincipivirp, autplebeiusplebeiofuppetias venir)
poffunt additavideriverbailla,qualisipfeefi, vtsqualem
æquali auxilioeflè intelligamiis , dum Eua Adamum ad-
iuuac. Quodfi-vero quis obijcîat, Euam Adamo plus an-:
guftiarum quam opis.artulif(e; eirelpondebimus,culpam
eiusrei noninEuæ conditorem Deum, fed in iplamE-
uameflecon|prendam. Slcuthpdie videmus multas fee-
minas trifte vins fu is çonnubiûm reddere ; fed id illarum
ipfarum vitio fieri, non autem iplàrum opifici Deo hoc
Crimini polfe verti. Nam 8c manusnoftræeo effed* funr,
vt quæprobafunteaaganc j, iam fi ipfis adpatranda mala
vtamur, éric fane noftraea culpa, non conditoris illarum
Dei : 8c oculos noftros formauit Deus vt vidèrent qu*
tein ilia ad Adamum, non Adatàus ad ilia dùcifür, ami
plificand* dignitatis cauflafit; •- quafi rés poflèflæ crap's^
ferantùïfad poiTefTorem, autmancipiadütahturad Do-
minum :i>ftenditur enim, illâôbfèquium'debére Adà-
mb ; eiufquecauflaefle coodrcb. Vtvidèrét quibus ilia apt-
peUaretnorhinibus. Non hæcieo dicanturyquafi Deus illo^-
rum nomina ex Adamo d i feere op u s h a b u er i r ^ fed vulgâ-
ri hominum m,ore loquitur Moles ; quippe'fölemus qu*
alioqui nobis etiam perfpeâifïimafunc, ea ramen propo-
nere aliis vc ipIforumTêntericiam quoque dè illis audia-
mus: Deus enim ab omrii æternitate cunóta nöuit priuf-
quam exiftant. Etquodcumque appellauerit Adamus dhimam
fiuentem, idérït ipfinomen. Cùm dicit; appellauerit-, oftendic
nomina illis efle ab Adamo indita. Cum porro addir,<m-
fnam viuerttem ; arguiteamodoid temporis ad Adamum-
produdta elle, qû* animali anima fv t fie dicam) fuefe
prædita.Deniqué cum dicit: iderïtipfinomen ;demonftrat,
ea fingülorum efle nominà qu* ipfis funt ab Adamo po-
fira. Co n fi citur itaque,pikes, re p t ilia, atb ores, lemîna.
virgulta, herbas,cæteraqùeexterramafcenria, ôctcsptæ
tereaaliasinanimas, non hoc loco nequehâc vice nomina
fua ab Adamo accepiffe, fed alio poft tempore nequé
enim ilia omnia potuere vna cum feris, iumentis, yolu -
cribus ad Adamum adduci; atque h*c prima eft de illis
verbis Do6torum fententia. Gæterumalijfic exiftimanr,
di<fta ilia Mofis non ëo fpeótare quafi Adamus,fnomina
iumentis, feris, volucribus pofueric, fed ad imperium A-
dami, quod e i& fimul vniuerfo generi humano in ilia
datum eft,pertinere. Nam penes quos eftrerum qüarun-
dam Dominium., ij quibus volunt nominibus res eas cen-
fent, ficut poffeflorçaquæpoflidet. Quid enim alioqui.
profuilfet, inquiuMfe hanc aut illam beftiam volucrem ve
hoc velillö nomî^nuncupaife, qubdnomen neqüe ipfç
agnofeere quiuiflenty neque eo fæculo vllus mórtalium-
ab Adamo difeere î Ad hoc videmüs fingulasgenres fua
quamquelingua fermoneque ac vocabulis propriis, animantes
auefque nominare ; non Adami autem liqgua,
nominibufque ab ipfo dàtis vti: vnde conficitur, ilia Mofisverbaad
imperium qùod Ad* eiufque pofteritati jnfe-
• ■un i
oicucrçd
sueur.
ray,iumënta,volucresàDeo concefliinifuelrâtifpeâare}
reifta funttefteDauide, fitamenatleaqu* impurâ funt vtproillo,quibuscollibicumeflètnominibUs,èaappël-
ipfos intendamus , quisidefleâioriÇeo, acnonpotius ! laie poflèt. Eft 8c tertiâ fententia eoruth> qui verba ilia
noftr* vitiofitati adfcribat ? Et formatterat Dominus Deus referunr àdipfam rationem qua Deus humanum genus
è terra omnem volucrem coeli. Non iam formaflè Deum alios ornàuit : ea enim dum homo vtitur ; appofitis , 8c feras;
animantes aliafque volucres’ poft fuperiores affirma:, ; ÔC volucres cæterafque res creatas ; nominibus appellare
fed deillisipfisprorfus hic agitur, atque ad éadem effe- poteft. Et impofuit Adam domina onmi animali [&omni volu-
â:a,reditoratio,quodideofie,vtintelligamûsAdamum cricceli,&omnibeftUagri. Quidam putanc,Adàmumvo-
folum8cabf^uevlloadiurorio quodconfimilisHfeccum ce quæfenfu percipi audirique poflet, pronuheiata ; fin-
ipfo natur*f:formatum primo fuiffe i cum befti*, iumen- gulis animantium fpeciebus volucrumque nômina indita,
auesgemino fexu fimul condita elfent. Cæterum'for- difle, cumediciorecolliculo terræproParadifo infidën-
mandiverbum, hicnonitaaccipiendum eft quafi ex ter- tem anguftaque amiéfum maieftate 8c fpleridore quem
rafintcoagmeritataanknantia,fer*,àuesjhæcenimipfa habitu pr* fe ferebat, 8c Solis radiosfiiperantem^ilia
produxit natura, ficut 8c reptilia progenuereaqu*, vt fummrifis capkibusprona,nequepræ nimio decore quo
ante eft-àMofediétum ; fed ideo for mandifiue fingendi illefplendebat, intueriipfùm audendafirigulanmpr*-
VefbovtiturScriptura, vtfciamjisnonfolam terramilla terirent -, fuifque ab illo appellarenturexordinenomi-
procreauifle, quod Mofis verba, Producat terra ammam vi~ | nibus ('nam neque Ifraelit* quiuerunrMofis vultum in-
ucutem j iumenta-,&reptilia,&c. videbautprfon‘are;fedex j fpicereob fulgorem quo collucebat, Ueque nos valemus
terr* fimul 8caquarum coaguloenata efle, aut ex qua- oculorum aciemintendereinSolempropterrefplendens
tuorpotius elementisl ^Namexhis, vt Adami, itac*- iubarquo cireùndatuseft)veluci verbigratia,-cumTau-
terorum quoque animantium, ferarum, auium, repci- rumille nomine cierec,audico nominèTuoTaurustranf-
lium corpora tant compofita .* fed illius corpus, Dei ip- ibat coram illo, capitedemiflo, riequeobtueriipfum pofius
elt manibus informatum , horum vero corpora non
marribus fed folo iufTu Deicoaluerunt. Etduxiteaad Adamum.
Vnde adduxicferas,iumenta, afies, ad Adamum?
nimirum e moiidbus , fblicudinibus, alijfque 1 ocis pa(-
fim colledta, folo nucu fuoad Adamum egil , ficut ad
Noafn quoque diluuij tempore. Nam vt hie, ita vqlen-
te D eo, nihil fibi ab iUorum feritate met ue b at, ica neque
Ada^hus, eo quodadhuc non deN^uiflet aduerfus Dei
mandatum ; immo veto ipfa Adamum-re uerebantur, pa-
uebantque ac tremebanc ad ipfius conipedfcum. Sed 8c
hocanimaduercendum eft,hic ptorfus acque omnino ef-
feftum dariquodante dixeracDeusadhomines; Domi-
naminipifcibus Maris & volucribus cceli , omnique animanti terr
ra : Et tiiiCns^DommammpifcibusMaris; 8cc. ^Quodautens:
fimilicer nominatim citatüs Equus agubfeebat nÖ
men i pr*terib^tque déieifta ceruice, neque Adami con-
fpeiftum- fuftinens: atqueitade nuncupato Afino , aliif-
quCilingulis animalium Sc beftiarum volucrumque fpeciebus.
Sed dieet aliquis; Vnde didicerat Adamus, quö
genu&quodque nomine effee vocandum ? Ad hoc re-
lpondeat, quibus'hxcincerpretatioplacet Spiritus faridti
fretum^ratia, inftimä'u i atque’efficienria'; lllumi propriis'
appellaffe qu*que vocabulii:quippe ficut Apoftoli ïm-
pulfi fun t ad 1 oquendü aliis iinguis,pro eo ac Spiritus fan-
Aus fuggerebat ipfis vtloquerentur y ita etiam Adamum-
ab eiufdem fan Ai Spiritus benignitate cfhcaeitatequeac-
cepilfe & feientiam 8c vocem; 6c orationem , atque ita
fingulis animalium generibus fuä-attribuilfe nominal
Nomina
basfia-
[gulit abAA
aamo iirii
l
i %
Exod. 34,