B
MÀUch.U
j mm
Êîaias,Sc tune tota (ubticrfà eft Sÿnà'goga* quæ fuèfef mà-
itor,'& fëruiriit gëntibris fiiiàé ruerai? minfir,vc cbmplferetur
Vërbum-qüod Dëusdixît RëbèccæÿGeiiSgeinem rubc^
rübit : Etiàrti deËçclfefia dixit Deus per ös©aüid * Pfelm.
44; Aftitit reginàddëttris tuis in Veftitu deâuràto» diftiri-
eolönbus-adórnata: Exponimr, Döminémi, quod
'E^lefiaQeri tiliiirii qu§ v o çatiir résilia diuërfitate lingua ƒ
turn dmnium,qüæ férüiuht ëi èft adornatà quafî;côlorum:.
fiiftinôtione. Nàrtt btdnes linguae in Eccléfia concordant
m Vera expöfitiönelëgis Efaltcrij & libri omnium Pro-
phefàfnmjSyridgÔ^àVèrô non habuit nifi vriàm linguâm*
& ornàtum fridrtt quafivno colore,fcilicet Hebræa.
T
C A P V T X X IM .
Trobat hot idem per verba Malacbid Prophi
imeo etiam, Dominé mi, de vèrbis induôtifi fitpè-
S ritis fréquenter per Malachiam Prophetfim dixit
Deus SyriaoogaelNöii eft mihivoluritasinfecrificiisve-
ftris: quia ab ortuiblis vîqùè ad occafum màgnuiri eft nomen
meum intergerites* quæ offerunt nomini meo fe-
crificium mrindumi Sicüt de natura fiia rnunda fiint, a-
_qua, vinum, & farina pur à, de quibûsfaôtum eft fecrifi1
ciumôcnonindigët muridatirineôclotione. ScdSyna-
'*gogàindiget lauare carriës fecrificiorutri j & purgare verities
aniriiaruni, quæ infâcrificicjfacrifiêZbantur, & laua-
rë'ltScum dé fenguirié ôc piri^iëdinë ia’drificiórrim, aliter
effetjtiörf örtraôfcarë & viderë. In fecrificio autem panîs
& vini & aqu« nôriapparetaliqmdinde'censautturf
Qiiite peréuflèrit iri vnam mâxillàm ftatue illi alteram. |
.Loquitur Dauid in Pfal.jo.'Qrum magna, & quam riiul-
tadulcedo tua Domine,quanxabfcondifti timentîbus çë,
Ôc complëuifti ëam fperaritibus in tè»Êt ëft clarum.Dômi-
riemij quodpopulus Sytiàgogæ tirmieruntpoenaSlegis*
lçilicëtoëuluriiprp'oculô,<Juiaeratin prOmptùexecutio.
Sed populüÂEcclëfîæfperans eft in duléedirle Dei * qui
përcufli in faciem nori repercutiùnt. Q^aproptéil paràuit
îllisDéus* fcilicetGentibusmagnarrimulritudinemdul-
Êëdinis fùæ* quanl abfconditdludæ'is^ Attarneri, ÔCc*
£ èi Æftimo Domine roi,quod'de ifto fecrificio dixit E^us
pèr Salotnohem, proqerb.17. Melioreft buccèllapâni^-
cum dharitate, quaro yitulus iagiriatus cum inimicjti^ >
Buçcëlla atnotis,. Domine mi» puta eft man file tudo lu-,
per manfuetudinem , & remiifio.mùtua oflfeniàrumî|Sc
vitulris odi j feginatus eft ocuius pro oculo, & ö ccüitain-
têrfeôtio inimicorum. Ergo, Domine p ii, fecrificium
Synâgôg^ eft vitulris pinguis ctira inimicitia&fecrificium
Ecclefiæbuccéllà eft panis cum charfiafe j de qud dicit
Dëul: Melior ëft bücçella battis &c.Pmchrë etiam d e »
bitpèüsËccléfiarii aMrriilahdô cêruisf er os Salomoms
Proüèrb* 5 fvfei ait ; (jpnia Deo charj|Rmaitt
cuius ybera inebrient.teiiï omtii tëth^ore 8c ânftfillius
deledtettein çterrium.Êt EcclefiaeftDeddileifta'ceruairi
æmulo fùo vno, de quo & quâferibitur cètua chariflimâ
Deo in çmulo fuo non habent parbfn in hobilitate &gra-
tia^Tuncaddit, Domine mi ,ôc dicit : îpebrient te vberà
ëîûsornni terrippre, deleétateiinamo^ëiiisiu^ter j qùd
iignifiçafür ftcnftçium Eccteftae'Omni tempore duratu^
.him iri ièternUmSimitat auoem Deus illam matri làëtaria
iBlios, &|ixMc quqd dbc.it: Iriebriabo te, dèiiôtàt m^éri^
àiriâcrameritifpirituaiiter.qi4antdmadvinum»& petv-
bëm'dei)Otat^i oeliquis paiôbûS jaêrâriiëridtèftè deie(fta-^
itilénmtimentmri
ciô ïamftuitrir Sc dele^atSt Ecclefîà.Iam rnillë anrii fiiriti
aq u ó ^ lp ö ré jÿiuaiif Syri'agbgam iaerifteio.. Æmuli^
dütern illè in quo Êcçlëfia eftj tarn grata Dëd, eft Chriftiç
Ööminüs&voëraeiusdantvinümperpèçfttlrri , deqüO
perueriit gàüdiu^i fèiflpiterniimjdc Bbn dicit qiioddabit
•tarnes& pingùédinem yel fatigdineni qiicéfeciuntiàcri-
ificim^laboriofum: Fuit aiitem S ft^ o g à ftëut mulie^
qüae hàbuiîàlium virriiri foppl^Deümf;'& perdidit lÜurri
ledomirim fariâam. Ètifta Écèîëiîà foit ëeïlta iri dëfërto
;îîne mâritô î fèd Dcns v^cèriiiÜi^ fiippet. ¥ridë iplè Fôfc
f i^&glorioiusdici'f pèr Élaiam Promietâri^çap. 541 Ëuël-
læ i^queftiataémeliôiésiünt quahl illèquç haberitvihmij
Item iilë Prqphèta cap ^ 4^.. Êgófèt^mdicft^XÖmiriüS
ÔeuSjVç'riiàm&flâmmàad pôturri pópuldaneqelëëló ,$c
ïulacqbndriobediess,&tùIfraclriori^dies’- Sic'ritrioSi
Domine mi»furiiüsexcraobedieritiàm^ec:liabemu§au
fe^née Oculps, qd^ropter^p tiuitasoôftraiamy Ique ad
ëombléjrientum millëàhnôriïm peruémt. XimëóDómi-
ttë'nîi j de lëgè noftrâqu|furôris iràm habec iripromptiij
de. dicit öcuIüriipro.óculö,&c.Sed cerUaili âæmnjuiri hà-
bens vrifenm, dixitiri ÈüàngêUôftiÔ^otiôftî
C A P V T X X IV .
Quoi eantus Cbrißianorum eft Deo acceptut.
PAueo, Domine irii* quod didtum eft de Apoftolis ilJ
lud Efaiæ: Manifeftàbunt ianëtum iacob, &Euan-
gelizabunt Dêilm iftàel1* &accipientigrioraritesieienti-
ani, & mufîci fciënt legesj Aperte vidëmus Domine mi,
quod iam funt illi arini quöd igriprantes muiici, & do-*'
teilt legem n ofti arii * & qui funt ignorante s nifi gentiles,
& qui mrit mufici cantantesP falterium noftrum, &Pro-
phetas in Eccleiiis fuis hifi Cbriftiani? De quibus muficis,
iïrie 'cantöribüs dicitDeus pèr osDauid in Pfelm.97.Can-
tàte Döriiiriö cariticürri noüurii * quia mirabiliafècit. Et
quid eft canticum illud nouum; Doiftne mi, nifi tefta-
meritüm nouum,& antiquum*riifilëxantiqria? Et de iftis
ëciam mufièis dicitDeus pèr Dauid Prophetam PfeL.134.
Cantate Domine) omnis terra,Pfelmrim dicité nonünie-
iiis * & in ëodem :.Gantaburittibi &Pfe^ent nomini trio
vhmerfie familiæ Geririum.Et.riotariter dicit,yniuerlæfà-
miliæ gentiurri & non Ifiael fingulariter. Défiftis etiam
muficis dicit Deus per os Daiiid l'fel. 88. Bëatuspopulus
qui feit c^tilêrianiv iri luriiirië irultüs rui ambulabuntf;De
illis etiam Domine mi, fcribitur in Pfel. 8 8. Carftbunt ti-
bigeritesiri domôDei mei tahticrim. In loco ifto ponit
cantilenam antoribniatice-. Étiam ïùnt .mille anni quod
nos Iudæinon catàuimus in dóiiiö fenóta. De iftis canto-
fibus didt Dauid: Gant4)ürit canticum inilomo Dei in
æterriümf De riobis dicit™ Pfelm. ijtf.Qiiömodö daritâ-
burit canticurri Dëi in terraalièria ? Et qualitef poteft eflèj
©Omirie irii * quod fperàmriS terfani habëre & fionien?
cum Deus dixit per Ambs Prophetàrii càp. y.Cëciditlfia-
el, 5c noh refurget, virgo Ifiaelproftrata eft,& non èlëuâ^
bitur. Idem Projeta cap. 9i |cVqniettribulâtioôé riqri
feluabicur quieffi^erit ex eiS,ôcfi âbfconderint Fèin rrioq-’
te Carmeliinde præcipitabit eôsrmanus riiea^ etiam fi dë-
fceridérihriri^rofüridummafix, illuc mittamfèrpëntes
& mordèburitëosi Ôcfiabierintin èaptiiiitatëiri Coram ir .
nimicisfuis: ibiinandabagladiiim ßcOcciderdeOs, & pb-
tiam oculuiri iîipër eos in maluiri & lion iri bonum, quöd
feeitnobisDëus. Iamfuritmillë anrii completi, ^ Canticum
&Pfelmum éantâuimUs,ex'qiio fit ëft. Arcamen,&Ci
' C À P V T X X V,
Quodluiai iridebiterepreheniunt cantuni
jg Chi’iftianorumi
É DÔmirië - ® h ' riii* dixit Deris de Caritü Chriftiànôrum per
os Dauid * Öjnhès gerttës plàuditc rtiàiiibus &can-
tate Deo vöce läudis. Et alibi diëit : Iübilàté Deo omnis
terra * feruite Domino in-iâétitià * Iiitröitë iri corilpëdxi e^
ius, dicas tQtiimiubi^te.ËcPfeliri. 99. Câritaté Örnnind
qrnnistërra, & inriimÉiaté tfedièinthêm, PaueODömi-
;; rië rni * ex quö ^eüs dixit pér Os IerÄniai cäp. § > Döcetë
i filiös Ve%ps & ftliaS veftras fietürii Sé plâhébini* qud-"
hiâm mô^egrëSra cft pët portas veftràs* ex quo Deus di^
xièdèhfefiliis müficis per os Dauid Pfeh 148» Rëgès terrai
, éçqrrinëi?pbpriîi |tiridpës Ôdoriinèsiüdites térr^,iüüèriës
Virgines,.fettes ôiih iilnioribus laudéritqpmen Pqnfi~
tediêeref,nón iri fectificiocamiumhircOturii, ft cric état
fàcriftciumriiDftrüm.Ëtde hisÈfeiasPtôpheta:Mdfici,ad-
difeentès ftrip curas, S£ tdtüriiPfeltCTiufflDâüids*ffemu-
: ' ' ficaliarm
ùcafi ârte notatqm perftmum acutum & grauëm, His o-
riiiiib'Js confid'eratis videturmihi, quod nos érramusin
hoc,quodnosinfu£elâudisfecrificiroiud.icamus,quodin
Ecclefif Dei exhibent cantando , præfertim cum inlege
Dei in fioc inueniamus præccpca & exempla Da.uid, qui
enani dicrt:Laudace eum in cithara & organo, & laudate
eum in cimbalfe magnis laudibus & omnis fpiritus laudét
Do PiiriUriiJefum Ghriftum.Exemplum etiam in i.Reg.c.
ô.ybi lcgitur quod Dauid difco.qperto capite falcans,cum
çidiâta ante arcam Domini,quem tefaerariavxor fiia Mi-
chol aj'feæft redargüere.Cui ipfe aifrÔ fatua rionne vîde-
bit aie Domintis detpectumpfeJUentem?fîlij autem Ifiael
fanabantbnçcin-im,dumtransduçebantarcam.Sedquid
jfainus3Pômine murridentes foleiînitatesipftjrurii mufi-
corum',, nifi MioholfetUa, & qiii funt ifti carièrités, nifi
Ghtiftiahi feltantes & exultantes Deo innumilirate fieut
Dauid jpræftrtimcum dicitDeus, omnis firirituslaudet
qOminum \ fi dixiffet oipnis îfiaefttapræcife, tunç poftè-
musahisinfultare. Hoc autem quod Èfirias dixit quod
.Çerités.funtin cOnipedii eiusquafi nihil, eft intelligen-
dum de gentibus iitis/quæ fuerunt antequam habeient
riotitiam Dei per aduentiim iufti, qriia tune fuertirit paga-
ni & ifiololatræ non de gentibus quæ inuenerunt Domi-,
num,, quæ offerunt Omni diefectificium,mundu.mino-
riente & in ocçidente, ficut dicit per os Malachiæ Pçb-
pheræ,vt iam fupejius eft allegâtum,& certe d omine mi,
n os erram us. A tcamçn.
" C A P V T X X V I ,
Probjet apoflafum lud&orum à Deo.
PAueo *ri,bmine.., quodapoftataiiimusaDco in primo
aduentuiftius iufti,de quo introduximus authoritares
prædiëta^f & cui ëxpreflè eonüeniunt omnia quæ feripta
funt apud rios in librislegis & Prophetarü,propter quam ^
apoftafiam ficut Deuspræcenditlongitudinem dierurn,&
ç^p,tiiùtatemiftamnobiyintuliti& fi€xpeëfemusftalliât ;
tqre.m alium abilloiufto, non prodeftnobis..Sigoum eft
c uidcns quod,pro pe'ccato generali, quod eft in n’obis o^
riinibus, quodpeccatum cum perfeueratinnobi^, perfe-
tie^âhitira fiiper gentem noftramfioe fpe, &tamenexpe-
.ëtamusaliquemalium^ quæ expeéfatio noripçodeftno-
bis, Ëtû^oluerimusdiéerequodhæçcaptiuitaS:-non eft
generalis,^; quod in aliquaparte mundi nos habemusre-
gem de priffcipem, cito poteritnlis fecundum legem no-
'ftmm,a|gui'demendacio, & conuincidNamlï n.bsludæi
in aliqua,parte mundi regem & principem fiabèremus^,
hoçeflet de yna fqla rribri, fcilicet Iuda,fed neus definiuït
contra Iuda,m quod non efièt fuperluda rexèxillainæ-?
ternuni.Vnde,dixit Hicrèmias Propheta cap.^iy.’ Pecca#%
turn iudié firiptrim eft, flalj^jferreo.in lapide adkmafttino,
infiliensfiipercordaeomni & id quod lcriptum eft ftilo
ferreoin lapi^é.-damantinp quàliter. deleri expedamuS*
non delebiturin æternqfii præfertim çum Deus fortis * &
gloriofiisloeütuseftperosEfeiæ Prophetæcap. 3. do mina
tor d o mi n us aufert ab Hierufalem & I uda iudicem,
Propfietam & prii^ipërn^De nobise,tianidicit,Prophëta
Ofee'capit.j.Erun.tfihj Ifiael fineprincipe,& fine le je , ftw
nçfecrificio,fine epho.d, fine altari, fine Tèyaphim. Nos"
Icimus Doniine mi, quad ab initio muridi fuerunt^afiquL.
riiagni & fendi çoram neo , & in principio fuerunt longæ
vi.tæ,ficut Mathufelem & Enoch, &cæteri, dc nullum il-
Jor'u,in extenditDeus vitra mille anribs & nosfnuenimus;
inter nos qnod Melftas fiue Chriftuspromiflùs dobis,fuit
natus m Babylonia t^uppre captiuitatis {^lius quæ fuit
feptuaginta annorum.fed hoc ternbus noftrumhabet in*
ætate 10 0 o,&y o.annos,rquam fabufem .ôc non prophe-
tîam nulla ratipne®oftumus defendere ,^ôc ta nipn dici-r
finis & aflèrimus in Synagogi’s noftris , vbinullusCom-
iriifcetur nobis extran^us. Sed audias dodrinam Chri-
ftianorumpublicam fuper.Pfel.8 (»Jundatam ad Sion di-
cét homo,ôc homo natus eft in e.a,&ipfe qui eftjfundauit
cam. In verbis iftis norhinat Mariam dominera rioriiine
duitatis ,JSc dicit quod homo natus ëft in ea,ôc nondicit,
; ' V ' \
I tali^IfiaelitaveltàliSvtihtelIigasqüod fîlius Mariænôn
fuit vnquam in lumbis alicuius hominis. Etin fecundo
libroRegum capite feptimo,hoc manifeftfc déclarât,cum
Deus diçitad Dauid : (^uando compleueris diés tuos j &
dormieris cumpatribus tuis , fiifcitab'oprogeniemtuatn
poft te' , quæ egredfetur de y tero tub’, & ego ero illi in
j trem*Ôcipfe erit mihi infili um: Sed nunquam fiiiflèt^f-
fibile domine mi, quod aliquis egrederetur de vteropa-
vtris fiiijfed hoqexprçfle ponit ad demonftrandum, quod
; Chriftus non foret concipiendus in muliere pèr fernen
deçifum de lumbis viri, fictif cæteri homines ,tam à Dauid
quam ab aliis defeendendo. Dicit etiam Deus per os
Dauidin Pfelmo 109 . Ex vtero ante luciferumgenui te*
ac fi Deus forris.& gloriofus diceret déChrifto fito, quod
de ypluntate fua, quod eftfpiritus fendus genuit eum, &
non de femirie dicëriâo*cum ponit ex vtero ', qüia jChri-
ftus natus ex vtero fine virili femine præter curfiim foli-
tumnaturæ, & hæc eft vera doâriria Chriftianoriun quæ
nop in trat in capiribus noftris, propter hoc euenit nobis
iUudquodeuenitfnobis.Deferibitetiam per eundem mo-
dum Chrifturn riafeiturum Dauid Propheta cum dicit in
pfel.i31.Iurau.it D.omiriu? Dauid veritatem, de frinftu ven-
: tris tui poriam fiiper federiuuam. A ttamen Dei fiimus.
C A P V T X X V I I .
ConcliaUndo indueït aliqua diiïaSacramentorum delefu
, &iilarlt f matre em.
Ertë domine mïdicetnobis non opponant Chriftia-
V ^n i di(5fca Sarracenotum præcipue quæ trâduhtür iri
Alcorano 5c in expofitioriibus eius , feientes quod rios
non reciperemus, fiait nèc ipfi recipiunt, tamen adfati-
gationem noftram eflè ôc.ad forrificationemcredctium,
ii nqbis opj^nerentur^la quæ dicunturàSarracenisde
Iefu&de beata.Maria matre eius. Omries enim Sarraceni
dicunt qupd ipfe fuitille Mefliàs qriem pfædixerunt ven-
turum , 5c præponunt ilium Mahometo éorum deri
quantum ad gërieaiogiam. Fatentur enim quod paren-
tes Mahoineti fueruiit idololatræ & praui, ex femine A-
garancillæ. Et dicunt quod Meflias fuit filius Ifeac ôc
prophetarum &iuftorum,& reôta linea vfque ad beatam
' Maria^virginemimatrem eius; De Maria vero diçitur
fie iri Arcorano de fatnilia Adamar, dixit Angelus Gabriel
ad Mariam : O Maria, Deusteelegic & docaitgra-
riarn , & præelegit fuper omnesmulieresomnium læcu-
lorüm,ôcpofiiic te quafi nquum medium, diuidens inter
homines terrcnos Ôc Angelfis Dei in paradifo deliriarum:
Dicunt etiam omnes Sarraceni quod Chriftus fiue Mef-
fias habuit: ^,Deo potëftatemfaçiendirniracula , fenan-
di omnem languorem Ôc infirmitatem , & eiiciendi dæ-
moma , ôc fiufeitandi mortuös, Sc fçiuit omnk fecrera.
cordium, ôc crcduntôrriniainiracula Iefiim feciflè, quæ
Euangelium commehiorat. Et hoc exprefië teftificatur
Alcorantfc vbi dicitur in capiteprædido, quod Melfias
feiuit & feit omnia ,s .ôç etiam fecreta cordium. Vridé
verba Mahomerifuerunc talia: Sciait EÎfe,id eft,iefus
omnem librurf* ôc Omnem fepientiam, ÔC etiam totam
[legem Mofî. Èt quid liomines comedebant & bibe-
ibant in doroibuVfuis, 8c'quid yeponebant irithefenris
fui§. Dicunt etiatri^^hnftq fiue Melüà , quod dum
fuitinhoemundô,^ driitias, ôc abiecit èarria- ;
les deieôtdtiones lice habuit concubinàs, qu^ fim't occa-
fiopè,ccati,Ôccaufa.inobedie^tiæ. Itenvinduciturin Al-
cqranoiilud verbum Euangelicum : Vulpes forieas habest
,. ôc volleres coeli nidos. Et hæc.pmnîa licetfifit
fine aqtoricate à part;e dicentium , furit tamën cpfifor-
mes , his quæ prophëfæ dixerünt de Meilîa in primo
aduentuiuo yt. patet in prædiôtis, Dicuntæriam in Àl-
Corano quofi Eife, id eft.? Iefus Ghriftus eft verbum
Dei, ôchoe feilicet eflç:verbum cei, eft fefîi Chrifti a-
pud Sarracenos quafi nomen proprium , ita-quodriul-
lus alius homo vocatiir in hoc nomine , nifi I e s v s
quern vacant Arabice Eife. pidinturëtiamin Alcörano
fietpixitp eusadEifeîEgo furiijufficientia tua,ego lauabo
té vfqué
Æ