ijsqu^&collocaiutf&firm^iiicj&quibuslocummaneh-
di dcdit, & moturpiurfus laudamus, quod ipfe*cum fit a- !
IjOftfi1 immobilis, & declinare non p o lfit, necjvllain re, |
autmodo moueatur, neque mutetur, autvarfetur, vo-
luntate tantum omnesfpecies & Formas mo tu.um produc
t,&reriouauit,emittens easvna omniriq pace, concen-
tu ,& concordia, quarido oportet emitterc;& rurfiis ad ft
reriocahsipla fua per (ej>ace fecundum vn am, & num- I
quam inter'milfem operatiodem. ^
Albam, i & nigrum, 8creliquas fpe|ie$ coloiis in mum conceptual
impluem coloris cum mens reaucit, vniuerfitatem generis in eisferuar, !
— — i— :- ”niuerfitate generis, confunditlpecies;r* 1
Êft igitur Den&, vt priu$ demonftratum eft, flput liibifan-
tia,quam neque verbis exprimere;riec eloqui,nec cd ta c
ftere poflnmus,lice warn diuinaeius pax,pr®cetea fapier
tia eius, & vitaeius,:&: qu®cumque alia abfoluta, & qu®-
cumqiie nunc in ip fa videnttir ftcundum eontrarietatem
« ffcrri .Laudamus autemhanc ftcundum participationes
’d ift intelletftas & nominatas, id eft, laudamus ab ijs q u ®
produxit, q li® fob inteiligentiam cadunc, & q u ® fob fen-,
liim , quibusnos/x ijs q u ® videhmr, inftru,<fti,ad cogita-
•tionem magnorum donorum eitis deducimur, ipfas per
f t priirtum aéfcionës animo verfantes, vtfiqu is primum
creaturam,vel m undifabricamipfam per ft cogitet, velut
a&ionem Dei & motum intuens, deinde fatiónem ad
produ&a & creatareferat..Confentiens autftmfecum
idem Dionyfiüs in finguhs horum nomihibus per omW ,
ficd tih a lijs , ita&xiuncnbminapbnitcum adiunótione
defmiente, quod fcilicet per ft pads, & per f t magnirudi-
n is f& p e r ft limilitudinis,& alio rum, & eorum‘ q u ® contrarie
prbferuntur, vt pér ferdiffimilitudinis, per ft diuer-
fitatis, & eoram qu®fun t t o t a ,& q u ® eonim partes, au-
<$tor eft Deus, caula &eftèdor;iperom'niaeodem teho-
re & forma demonftrans &vniue rfa produófcajrife, 8c v-
Jmm tantum eorum omnium principipm & eaufom elft,
vnum fcilicet, quod eft fupraquam lubftantia, q u ® eft ilia
beara & triurn perfona/umnatfira. V t autem ex ijs q u ®
pofitafimt, proprfttatesetiampercipiamus, eftqijtidem
paxdiuina, qu ®d iu e r ft n ed it m vnum ( d id a eft enim
cbngregatrix & colligatrix illorumetiam, q u ® maxim,e
diuerfi generis & na tur® fiint) multa intemperamentum
commilccns non conftift, neque perrmxte; fed feruansin
fiagulis vniyerfitates, in vnum mentis ^mplicem i ^pn-
cepturn reducit. Deiiide h ® c diuina pax veluti vnionem
multiplicium Sc diuerftrum vocum 8c fonorum inftar
concentus Sc lymphoni® pulcherrime conficit, nihil ex
grauiautacuto demutans, fed potins manef.t ftcundum
naturam fine' con filjone aptatam, vt ingeneretur copü-
latio fiipraquam cogitari poteft, amatorijsquibufilam il-
xlecebris,vel nefcio quid diuinius dicam,in vnionem reda-
da,'confentaneeetiamnos diuina nomina, qu®(in illo
vno,quod eft ftpraquam fubftantia,contraria efle videntu
r , huic diuin ® paci attribtnmus Sc magr^tudinem ad
parüitatem referentes, in vnampacem'cbritulimus; ma-
gnitudinem quidem definientes, qua non queJt maior
rnolesreperiri; paruitatem vero., qua nonpoffit minor;
per.vtruniquenpmen, pacem adinfinitUmDeum reiibr
'bantes.Quid enimmaiusTub ftantia infinitaï aut quid rur-
fus hac tenuiqs. , q u ® tota pe| puluiculum infec^bilem
per meat? Item etiam fimile arbicramurcui eft fimiliti^lo
cbtrimunionis cum alio vel in coloribus , vel p rd ^ n fio -
•nibtiSj.Vel moribus..& modis, v e lin gubernationibus re-.
rum,'yélinalio>'yt'aliquispotèft.cbnijcerefiin<iitudmem
-cbmparentem; diilimile ve ro , cuius'nulla eft fimilïtudo.
ftcundum rationes 6c modos nobis notos,defiderium tarnen
nominis D e i, quo tenemur,<ih vna pace cc^igregi-
u kh ®e ,& lau d an s fimilitiidinemDei, fimilemnobis.no-
minat, quia p r ® l^ t nobisftmilitudinejp,, no ji quffd ipft
fiat nobis fimilis(nulla ehian effedft eum effedoïfe fimili-
tudo, cum infinitis &immenfismeniuris St^nteruallisil-
la ab aud o re abiintjfed potius,ficut diximusjquiaipfe*eft
e ffedo r per ft fimilitudinis, qua nos Deo efficimur fimi-
« Eftoteenim, inquit, miftricbrdes,ficut|jatefybfter
cceleftis, idem vA o e ft etiam diflimilitudinis aqdor/quia
vnicuique èorum q u ® ab e o fa d a '.fiint | proprietatem in-
d id it, vtnumquamquamdin lingula ordinata fttn ten ter
ft cönneniantV S i autem nomen einfdem & diu«di
Deoadribuimus ,'exijs q u ® prpduxit& donatjitf futni-:.
muSiEftquidemTOuw^fvid eft idefititas ,coh(piratib&
coiileufus viiiuerfitatis remmbumvnb iiiundo, &g e tje -
ratio p.enitus diftantium ,foft1inaseorumqualitates fimill
ter rétinéhs; & eadem afftdip diuetla/um naturaryim,
& di'flimiliiim nartium, eft autem ru ■ Tus diner(ifas mu 1 ci-
partita diftaAtia eorum tju® ab vha. radice^n infinitum
tenduntur,‘&variaqó,bbinis generis in partibus & them- j
briS vniufeuiu%uer&: multiplex acVariamulritudpQrear I
tionif Formarrim, lie qiioqiie ftacionefn Dëilaudamus ab
qucdiuerfuas lÿeciei tollit conucnientiam in vniuerfitate; fed hsccon-
fenfio Sc conccncus à pace diuina pioficifcitur.
C A V V T IX .'
De omnipotente,fufeeptore, adiutore, & de aliis no minibus | qua
deDeodicutitur, & funt eorum qua dtcunturad aliquid: &de
diuinitate, &ftmititudinei & habitudine, qua indeificatis
imitantibus, & fimilitudmem capiemibus dicuntur fecundum
imitationem, & fimtlitudinis infórmationm, & habitudmem
Dei, qui ett omni habitudine folutus , omnem imitationem
■ jiiperaty & de deificatione fecundum habttudinem, &de
iis qua dicuntur vt excellentiàm déclarent, Vt v
rex regum,Deus dwitoi.
G Regorius Nylftnusiri confutatiopibus Eunomijli-
bro ftcundo: Reperitiif,in quit, nihil aliudlignifica-
re in diuina potentia nomen omfeipotentisl, quam refeiri
aliquo modo adaliquid opeyationem continentemim-
peno 6cdominatueaquæin creaturamundicontempla-
mur,hocenini vis ^ u ® in hocnoijiine eernitur, demonî-
ftrat. E t ficutnumquamellet medicus, nilTprô^terægro-
tos; neque rurfus miftricors nominaretut, autmiftrator,
&fimiliterin alijseiufmodi, nifielïètqùi miftratione&
miftricordia indigeret ; lie etiam nee omnipotens , nifi
omnis creatura dominance ,6c in eo quod eft, eàm cori-
ftru'ante indigèret. V t medicus igitur eiquicurationein-
diget,adhibetur;ficdmnipotensei,cuiopusefttenerido-
minatu .Et fia it bene valëntibus non Opus eft medico,fed
male habenribus:; licconfequenterrededici poteft, eum
in quonatura aberrare 6clabi non poteft, non indigere
alio à quo teneatur. Etmagnus Dionyiius in epift. ftepn-
daad Gaium : C^uomodb Deua, qui eft Ihpra omnia, eft
• ftpra prmeipium Hii\initatis, &fiiptaprincipium bbni-
tarts ? ftiliçet fi diûinitâte'm & b o n ita te ç i intelligas elft
donumipftm, quod deos & bonos facit , & ip lâm i imi-
•••tiopemquamalftquinon poftiimus, Dei & b o n i, qui
eft fiipraquâïnDeus, & fupraquam bonus ,q u a dij & b o -
p | emcimur, Erenihifîbocçftpti'nçipium-, quo deifica-
m u i ,& boni efficimur,q ui èft omnis principij fupraquam
principium, etiam-çft lupra diuinitaccin_&.bouitatem ;
hoc.elt, fuprft principium diuiriitaris, &pri.ncipium bo-
nitatis. Quiaenim'ndn eft imitabil is , neq;haberi poteft, •
antecellitimitatiQnibus ôchabitudinibus, Sc eisquiirïii-
tan tur, S^ntbitudineftpar ti cipant .Maguus A thanafius in .
libro delncarnarione verbi D e i: D eoigitur, inqnit, non
èft fimuis filius Deiis r led vpiirri & idem ,ficut fcriptUm
eft: Egjf> & pater vnum fumuS ; diuinitatem interpreta-
tuseftvnitacem ; diuini tatem veto noh qualis eft eorum,
^qüiftóki finitdij : fiq#idemhaneilïi dppp'néns, Deus,
qüit, eft non l ia it hpmq ad fimilitudinem Dei,fa<ftüs, I
& Déus norginatus propte/ fimilitudinem. E t G rego -'
ri us Nylftnus ouodam libro ex fu^ cohfutatorijs cpn- |
traEunqtilium : jbtfi irtimicusj^mini.dominum riomi-
netDeum, nititur comparafe ilfiîm cum diuinirateMoy-
lis. Sanétus’ Maximusiirlchdlijs Dionylîj, reéke, inqùit,
dixitdiùinitatem fupra om n em b d n ita t Jta& diuinita^
te m , in feriores igitur1 di ui n i tares in te^lige angel oru m , &
llphîînu.miiiftorum/^niftfis IoannesDamafteniis libro
J. de fide ofthodoxa, cap» f i . N a tu s,inquic , ex Virgine,
egrelïus aütem Deus cum càçne alïïimpta, iam ipfa ab eo
deific*ta, fimul v tp ro au â à e lt , 6c elft coêpit; ira v.tfimul i
h.®'c:*riaeftènt,alïiimptio, exiftentia, deincatioipfiusab j
De Propr. Dim. LHomin.
ip ft yerbo ftcfta.Rurfus S Maximus in dilputatio ne contra
PyrrhumiSicucinflat'ntnatio inflam matum,& ijfiam-
ihantem fecum infert; & refrigeratio re fr ig e ra tum 7^ £
ftigerantem j & vifio vifum-, & videntem; & inteiiigentia
ihtelle«ftamrem,&intdh‘gentem (non enim poteft habi-
tiido fine habentibus habitudinemaici,autintelligi)fic,
vt cpnfequenseft, dejfic'atipdeificatum, & deificaritem
ftcuniiriducit. Ideni: Opprcebat, yt vere dicam, eum qui
l eft aiiclor eorum q u ® fecundum naturam liin t, efle etiam
c i^ n tia & participariones, propter, finem, cuius caula,
^ferfedta fiint, & eorum.ptoprietas eft dici ad aliquid, ah’-
quo modo ft habere; horum autem,id eft, q u ® ftcundum
exceUentiam dicuhtur, proprietas eft,ex ®q u o elfe infra
Deum, cumillis q u ® participant, & funtperft participa-
ti on es, h ® c enim Sc ilia fa d a func. Prxcerea omnipeten-
tia, fiifteptio, auxilium, & ftluatioliin Deo dicunmr,
fiint vna pa x, & quics, ac lilenrium; fin vero extra Deum,
& tamquam emanationes in creäruras | ad cuftodiam, 8c
au&otefiideificationis ^cundumgtatiamt Idemiterum : I tutelam,&auxilium,&lufi:epcio'nem,&lalutemproduJ
Demonftraui, inquit,diiiinam poteritiam,qu® fiipra fub- | Ocx, in ijs q u ® cuftodiuncur, perficiuntur. R uilus, landti-
ftànriam eft »effipèré dèificariónemeorum qui fecundum '
gratiam deificatilunc.’ Gregorius Theblogiisin oratione
poftquam faduseft presbytèrrS olicii din é m,-i hqui t , maxime
omnium am'plexnsfiinH & tamqifamadiutricém 6c
pàrentem diuini aften fils & deificam vehemeriter adnii-
ratus film. Rurfiis magnusSc diuinus Dionyiius cap.rb.
de diuinis no minibus a i t : Dicitur autem "'omnipotens
D eus, vt omnia dominatu fiio tenchs, & qui ijsqu®gu-
bernat, prxeftnonz mixte ;.& v t omnibus defiderabilft,
& amabilis;&cundis 3 iugavoluatariaimponens.&dul-
ces parturiribnes affioris diuihi,& omnfpotentis, & info-
lubilis ipfius boriitatis. Gregorius Nylftnus in, primo 11-
bro contra Euhbmiurn': A lia , inquit ,:ripxhiria tantum fi-
gnificànt quod e ^ d aliquid vtile , vtàdiutor, defenibr,
Sc lufteptPr , & quæçurtique huiils fignificationis repé-
riuntur, quibus'uàdimas egentem o pe , Vacua & otiola
fiiefit vis, quæin ipfo nomine cernitur^Rurfus Dionyiius
cap.u.tdeeildenfHiuitfisnominibus. Q u ia ,In q u it,au-
«ftöt bnifiiiim ftcundum vnam exceUentiam ‘vniuerfa
exuperantem eftfiipraquam plenlis, fandus fand-Orum,
6c alijs eiufinodi liominibus laudando nominacur con-
uehienter cauf® fiipèrflûenti, & exfelleftti® eximi® ; vt
fi quis dftat , quànfb afitecëllünt fah d a , autdiuin ^aiit
^dbminantià,autregiaijs q u ® non fu n tfalk , & rurfiis ip f®
perfeparticipâtionês participahribûS ; tarito antecellir o-
mniblis q u ® fii’nt j qui eft fupra omnia; &omhibu$p*arti-
cipantibus V&pafticipatibnibus, qui eft caula non parti-
cipata.’ S an d o s autem '& reges, atque dominos, & deos
vbcant ftriptur® principalidies in vnbqüo'que ordines.
Qripd quidem cum S. Maximus adnotat , principes qui
inferioribus præfiint, ait vocari ftcundum exceUentiam
fa iid ó s , & dotninbs , & reges , & deos ; ficut & inter homines
ij qui lu nt excellentiifimi, é c âppfcllantùr. Ex qui-*
bnsefficirur manifeftum, âliam quidem fignificatioriem
præftferre eanomina, q u ® die Deo dicuntur ad aliquid;
à.lianiyerô,quæftcundiimexuperationem efRfcunturiat-.
que ilia quidem aliquande fiiperuacua elft & o tio la pgj-
fêdp:opere,yt antea; & nunc demonftratum eft ; h ® c verb
,q u ® ftcundum exuperationem, fempereodemmodç,
excëllentiam declafare, atque illa qüidem eöidens indi-
. cium oftendunt in fibricatione vniuerfi.Septimo enim
die , inquit , rcquielut ab omnibus operibusfiiis; quare
Celftbit à creatiOne coeli ,lb lis , ftirpium ', animantium, &
vt vniuerfe dicam, ab vniuerlo 4 opere quod patrarat,,
prqpter'opuS enim df^Üùs eft tunqJ)efisftbricatormun-
di,EftigiturftmperfabricatormiindiDeus,ft<Aamquam
iamfabricatio niundi defierit-; ficu f & d e a to r , ^ui nbn
ftmpercréât; "&âd ridéndumaptus, qui hon femperri-,
det, hæc auteineft, quialplurriefl: caula Ôc.effedorDeus,,
infinitis enim ô^iirimertfis intérualhs efft&or effedis an-
tecellit.Gum autem Dionyfius excellëntiam in his often-
dit,indùaspartes diuifit;inlanda,&nbn fanda; & in per ,
ftparticipa tiones,&inparticipana®Ei^jiianro,inqiiit, |
ea q u ® luilt;i js quà^onfanr,anteceUuïit,&participatio-
nès parricipantibiis ^tahto Deus antecellit làndis, & non
fandis; & per fe participationibus,& pàrticipantib us.‘ Ex-
eellentia igitur Ôëi ®q u e periiadif in partiçipantia, & per
ft parücipatibries ; 5é in ftnd à, aut diuina, aür dortiinan-
tia ; aut regia, & in^aquæ non lîint tâlia. S i autem Deus
æquey traqùe excellit (Jqùam rationem produdiohis hà-
beDuntqu®nonfiintland:a,&qu®participantjeandem
habebünt fan d a , & p e r ft, participariones, quodfii ilia
funtcrea turæDei,&h®cigiturfimtcreatur®Dei. Apparent
taYnen hic e tiyn pro.pfietàtes, illaenim, id e ft, partir
B i b l i o t h .V e t . p a t .T o m .U f * 1 . -
ta s ,& dominatus, 6c regnum,& diuinitas, abfolute quidem
in ©eo d id ® lilentium eius funt beatum, & fiipra
fubftantiam: extra Deum vero, proprietatesaccipiunt ad
creaturam fpedantes;illa,ideft, fan diras, liberatio eft ab
omni ftelere & macula ; dominatus firmitatem yeram, &
àprolapfioneliberamexhiber; regnumeftdiftriburioo-
mnis regulæ, & ornamenti, 6ciuris, & ordinis ; diuinitas
yéro prouidentia omnia contemplans, & fimiliter in a-
•lijs., h quis à moribus&adionibus Dei nominarc pergat
dminitatem q u ® eft fiipraquam expromi poflît liue afnr-
mandofiue negando,& fiipraquam inteüigi,& fuprafub-
ftantiam.
* Scholia. .
Ipum 1 imitationem Dei ) Imitatio Dei vocatur deificatio. quia non
deificamur, nifiimitando. Deum, deincatioipfaqua: dici foiet per le deincatio,
eft donum p.ei,& prinrieiüm noilræ déificationis à Deo dpnatum
no;bis. Déus fgitfut èft’fupra mkiufinodiprncipium formale diuinitatis
' déifiez,cjpa tamquam do no Deideificamur ab ip(bDeo;& fimiliter fupra
principium boniutiSiqua tamquam donc Dei eMcïmùr at> éo, non
1 ÿixte) quia non opüs eft, vt le veluti cum rebus fie negoriis,mifccat àd
'IPgnofcendum ca.il tute fiçcautegubcrnet,ficut necefie.eft hominij alio-
qui non poterie- lolus fufficerc gubernationi, iuga 3 ) Iuga voluntaria
vocat appetitus naturx , vt cuiqiiè: conuenit, infitos , tamquam leges
impoli tas, quibus omnis naturaJibentcr fie fponte fua patet; fit nulla
. reltftit.nec obedientiam detreâat. Et quia huiuftçodi appetitus,ôc impetus
iqfiti, fit inllinationes tendant ad amandum fummum bon um , qued
varié participant, idcirçoleiufinodi'indinationes dicuntut à D ionylio di-
uinum amotem pariurire,ficuti terra fole tepefaûa fruftùs parturit.cefla-
uit 4 ab omni opere ) Create non folum fignificat facete ex non ente, vt
inipiùs Eunomius:tradebatiqui id'ciicO aièbàt non.iam animas creari.led
generari, ex quo Deus -rèquieuilTet ab omni opere quod creandp-patra-
rat ; f t ï fignificat étiam faceréaliquid nouum, vt noradit Nemefius Ada-
inantius lib. i. de homine : à quo généré creationis dicit ceffaife quidem
Deum, ficut (ÿiptum.q^ih Ecclefiafte r Nihil nouum fub foie. Nec enim
vçj relurre&io eprporuin ( vtaitGrégorius NylTenus hune locum tnter-
pretans ) aliquid noui erit, fed relue u do in priftinum Itatum; idcirco, in-
quir, fufiungit Ecclcfiaftes : Extra vêtus nihil eft > fie enim eft apud LXX.
interprétés. Creari ergo animant non ett nouum, fed tale quid, quale à
ptincipio faâum eft, cum fecit Déus hominem, fie fecundum imaginem
Dei fecit eum, ficut Temper facit nihil varians. Defiit naque create pii-
moraia retum,vnde idem Eçdefiaftes ibidem; Quid eft, inquit, quod fuit?
ipfum quod fututum eft. Quid eft quod faânm ell / ipfum quod facien-
dum. nihil nouuin fub foie' Significar enim £ yt alius quidam Gregorius
ait. vetus fic elegans interpres Grzçusyxqius cognomcntum nondum re-
p jfi ) non folum éa qua; à ptincipio faft'a fuht, leruitutem iuam ergaau-
ftbtëvafcium demonltrare, illiulque infinicam fapientiam.potentiam, &
raagnificentiam tettari, verumetiam qua: nondum exiftunr, led futura
funt > ipia quoquerationem ordinis, fabieftibnis fit obedientixillorum
ptiigoium enjj audorem fuum fecutura elle : ita vcnihil eorunvquatlunt
™tur^ aut «(ieiida. vélpreanda, diuerfam ab iis quz primum tada flint,
inueniatu- : imma fecundum fetiem primis il lis à potentia Dei omnium
opetatrice ^gaberriatrfcé impofitam , orium fie motum a t conferua tio-
nem h ibituta élTeyfquç/d prifctiptum % Deo finem omnium ; 'nihilque
prorfus ^petiendum elfe, quod qlium o ttu.n, a ù tmotum »'àut ordinem
habeat, vndc poflît aliquis oc cafioncm fum ere dicendi, Hoc nouum eft,
hadeems ifle audor.
»
. Ç A P V T . X.
» * Deaqualitate, perfèttione, vnitate, & qua eorum
■ in rebuspropnetates.
W A g r fh s Dionyfius cap. 9. de diui*is nojninibus. S i
i V l quis vero,, inquit, in fanbtis fcripturis nomen, quo
Deus nominatur idem, & quo nQminatur iuftus, in no mine
diuino,quq nominatur ®qualis,açcipiat,dicendum
eft, Deum elfe æqualem non folum vt expertem partium,
& qui à rebto declinare non poflît , fed vtin omnia & per
omnia æqualitermeantem, & vtper f t æqualitatis effe-
étorem,»fecundum quamæqualiter operaturftmilem o -
mnium peripfa inter fe 1 inceflum, 6C participarioriem
æqualiter pàrticipantium , vt quodque z eorum aptum j
e'ftj'8c®qualem in omnia pro cuiulque dignitate diftribu-
tionem;&quarenusomnem^ çqualitatem intelleâilcm,
intëllïgentem , ratipcinantem, fenrientem, fubftantia-
iëm, îiatuiralèm,'voluntariam, exempte Sc vnite in ft ipft
âritièipaùit, fecundum vinutem omnia exuperantem,
V u 3 omnis