Rationale
diuinorü.
C a p v i X X X IX .
DeoftauaDomini.
IN odauaDomini,iuxtaRomanamaudoritarem, non
officium,Puer natus eft : fed, Vultum tuum, vein Gra-
duali libro habetùr, cum Alleluia , Pbft partum Virgo :
Cantamus, &orationem Gregorianam, Deus qui lalutis
arternæ : non illam, Deüs qui nos Natiiiit. dicimus.Etno-
tandum, huius odàtiæ officiüm euidentiffime de fanda
Maria agerc. Vndë & Romani ea die ad fan dam Mariam
ftationem faciunt,nec immeritb : huperenim, Cum Nati-
uiratem Domini celebraremus, nullum tarn Ipeciale officium
matri eiuS attribuerè potuimus- Vnde non incongrue
il lam fpecialius in odaua Domini veneramur, rte lb~
lenniencc Filiifuiexperseflevideatur, quam tamed iüèa-
dem lolennirarè poft Dominum maxime hbribrândam
eflè no n dubicamus. Matutinales quo que laiides huius
odauæ,de fanda Maria agunt expreffilliriic. Vnde & ilia
rcfponforiadeNatiuitateDorniniiqusdelandaMaria
cdmmëm ofant, huiçdiei congr lie àttitularitur, ne à Gre-
gorianoeiufdem diei officio diferepemus in aliquo. Apte
au tern omnia in hunc modum ordinari pofliinK Ad Ve-
foeram A ntiph. Tecum principium,cum reliqùis.Relpô-
foHutri Congratulamini. Hyrnnus, A folis. In Euangelio
A nti oh. ' -Magh urn hsreditatis. InuitatoriumC.hrfitus
natus eft. Antiph. Dominu© dixit. Antiph. In foie. An-
riph.Eleuamini.Relp.Defcendit. Relponf. O magnum*
Relponforium, Sanda&immaculata.. A ntiph. S pecio-
lus. A ntiph. Rex omnis. Antiphotia,$ufcepimus. R^lpo-
forium,Beata 8c venerandâ» Relponforium,Congratula-
mini. Relponforium,Continet ingremio. Antiph. Homo
natus. Antiphi Exhltabunt. Antiph. Notum fecit.
Relponforiiim, Confirmatum eft. Relponforium > Nc-
feiens mater. Relporiforium,VerbUm caro. Matutinales
laudes,O admirabile,per ordinem. Eædem Antiphonæ,
in fecunUa vélperà luper Pfalmos de Natiuitate Domini
leguntur. in Euangelio Antiphona*,Qui de terra eft. In'
Dominicaautèm poll Natiuitatem Domini, ita ordina-
bitur: Inuitatorium, Chriftus natus eft. Pfalmi Dominicales,
cum tribus antiphbnis de Natiuitate Domini. Relponforium,
Dcfeendit'. Relponforium, Quefti vidiftis.
Relponf.Omagnum.Inz. nod. Relponforium. Çonti-
net in gremio; Relponforiiun.Cbnfirmatum eft,Relponforium.
Hic qui aduenit. In tertio nqdurrio Refponfori-
um,Ecce Agnus Dei. Relponf. Betiedidus. Relponf. O
regem. Matutinales laiides,Quern vidiftis. In Euangelio:
Diim medium. Notandum autem.in odfcaua Domini no-
dturnalemcantumde lanftaMariamultiunagerc, quia!
dd’diurnale officium in honorera eius videtur inftitutum.*
In Dominicali aiitem n od e , non tam de fanda Maria,*
quam de'Natiuitate Dominiagimus : quia & in diurnali
officio {pèciiliter de Natiuitate Domini commémora-:
mus: Eft autem tradiiiolandtorumPatrum; vtinhuiul-
,modi feftiuitatibus officio Mills, relia ua concordent officia.
e
e
C ap vt X L . _
DeEpiphania.
SIvigilia Epiphanisin Dominicameuenerit, in nodc;
vtprsdidumeft,canirhus. Indiequoque officium.
Dum medium', vt in priori Dominica, pleniter oblerua-
lrius. Si autem in alia die occurrit,idem quide m officiuro:
fed cum ledtionCjScirhus : & Euangelio, Defundo H erode.
vnde Sc cbmmuhio,Tolle puerumr fompta eft, cantamus
: quia hoc officium ante vfum huius vigilis ibi dan-
rabatur, vtpotè Dominica ciufdem hebdomads, licut
VoCem iucunditatis, caniturinvigilia Afcenfionis, & al-
fumitur Comniiihiode eiùldemaiei Euangelio. In Epi-
pltania ad riodurnas,iuxta Romanum Ordinem, Inuitatorium
reticemUS: vt àdoiolà inuitacione Herodis difere-
'pemus:ab Antiphona AfFerte, canoâe incipitur. Antiphona,
Fluminis, cum Pfalmo in tertiam nodturnam dif- | E 1
fertur: quia maiorlaudatio,quam Alleluia fonat,fub gra-1 Cut nojj
tiaeftj cuiustypumcertiano^urnag^rit,,quam antelc- j-Er'?h>oi]
gem vel fob lege,quod prsccdqntes nodlurna: fignificant. I
Vndc&omnes hiitoris,qu.i: fibi Alleluia vendicant,plus j djCJt”0B |
Alleluia in tertianocluriial'requentant. Si Epiphaniain | Vide eijj
Dominicam euenerit, nihilineadie de officio Dominies
tangimus. QupdtaineninfiaOdlauameius ideo obfer-1
uare Iolemus,vt ieiftiones &Euangeliaferialia,qus de ba- ■
ptifmoDorqini lonant,eo tempore recitentur,cum &-fc-
ftum de Baptifino Domini agit*r.
C a p v t X L I .
De Dommuis poft Epipbaniain.
I autem per interiacen'tes dies ab Epiphaniavlquciri
_ odtaüameius,Dominicaeuenerit,neceflariocodieEc-
clefiaftiquo conuentui, cum Dominicali officio ^ latisfa-
cimus, quern non pro Epiphania, fed pro Dominica con-
uenifle feimus. Dominicales quoquÈ Plalmi, cilm cantu
deEpiphania,fontrecitandi. Sicenimomnem Domini-
cam, Dominicisfolennitatibusincerpolitam.nectamen
celebriori officio occupatam, deeilaeminolficiarelolc-
mus.Priuatos qüöque uies Iblennitatibus interuenientes,
ita obferuamus, vt Inuitatbrium Sc vnani Antiphonam,
foperferialemNodturnam: item verf. Refpohfbrium,&
Matutinaks laudcs,& cstera,de feftodicamus.Iuxta Romanum
enim ordinem ferialem nodturnam nuniquam
dimittimus,cum triataUtiimRelporiforia d'icimus, nili in
hebdomada Pafchs Sc Péntecoftés. Prims ergo Dominies
officium infrahancodtauaru omni anno cite obfer-
uatur,etiamli propter pluralitatem hebdomadarum vfq;
ad Septuagefimam, repetendum videatur: ficiit & alia
duo officia, Omhis terra, Adoittè, Cum rhultoties fex oc-
curran t heB do mads, his óffiCiis inoffi ciand^. Cum au-
teuivnatantiim Dominica inter Epiphaniam Sc Septuagefimam
accidie,duo officia,nullo Eccleliaftico conuen-
tu fieri hoc exigerite, in vnam hebdomadarri döniilrigére
debèbit, quicumqüd nullum eb aüno exftatutisofficiis
prstermituere voluerir. No,nergq minus competcncèr
idefii officium aliquahdb in alia Dominica repetimuS,
cuUi nullum célcbrius officipm habuerimus,vnde Eccle-
fiaftico conuentui rite latisfacere valcamus. Ipli quoque
priuati dies Romano more öfficiunypriotis Dominies rc-;
cipiünt, finön aliunde competenter inofficiaripolfont.
tarnen Sc aqus bcnedidts adlperlioncm, iuxtadècretum
fandi ^lexandri Pdps, Sc Credo in vnumnbn dimitti-
C a p v t X L I I.
Deduobusfeftis in vnuni dient concurrentibus. ,
C^Vm duç feftiuitatçs nouem Iedtionum in vnùm diem
■ >corîçutrunt,quarüm vcraqueplenumper le exigfe officium,
celebrioretn ex integro obferuamus, altçrius vero
poitea tantum memoriam agimus. Si autem vtraque pleniter
obferiianda videtur, aüt in iplà die ambabus lingula
officia perfoluantur, iuxta q u od Sc fandtus Gregorius in
Sacramentario,& in Graduali libro aliquoties vni diei bina
*alcriplit officia>aut vna earum infequentem diem dif-
feratur, licut lândtus Gregorius Papafeftum Gmdti Pauli:
póft feftumiàndli Pétri voluit obferuare.Nam illàm vfor-
pationcm,quscxduobus officiis in vnadie oblcruandis.
vnumincompolite compingit,làndtorum Patrumaudto-
citas nonadmittir, (qusfempernosinothciis concordi-
am cuftodireepi æm on u i t ) vide 1 i üGtvtvna nodurnam de
vno fefto,reliquas de alioobleruemiis. Eo enim pado fi
vtrique fefto latisfacere niterémur, neuttum débita offi-
ciorum reuerentia celebcaflè conuinceremur. Vt .autem
duorum feftorum officia in vno the feparatim complean-
tur, vel vnum eör um in alium diem difïcratur : n on tam
generali totius Ecclefis obferuationi, quam priuats reli-
gioforum vaçationi'adiaeere videtur, qui nullum,
de ftatis officiis prætermicte^e
volunc. ;
cicmas.
Aquibt;
Dcdiftï
idfperlui
nioiK
ni* P*»*
DC
a -
■ Objècrattonibm.
C a p v t X L I I I.
De Martyribus Romanis Vonttficibus.
G Regorius hiiius îiominis Pàpà feprimns, Apbftolics
fedi pisiidens c'onfticuit,VtSaiiiîbruni omniUmRo-
manorum Poncifieùm 8c martÿntm feftiuitàtcs, foleniii-
tervbiq; eum plenb ofiicib celebientui. Nam cum quæli-
:betECcldiafoipdtrbpi,etiamli Confeîlbr fiietit; feftum
ilplenniter obfenietj qiAnto màgis éoriim, qui totius Ec-
clelîsiTon tam patroni,quarri patres extiterunc, quani et1
iam vfque ad martyririm verbis Ôcexemplis inftituere non
deftiterunt ? Nota autem lândumGregoriüm Paparh pri-
mum in Graduali libro de his.martyribus licut de confcf
IbribpSjPbntifiCialiainftituilfeofEcia^ vt de IKqdo Marcello,
Antiph.Statuit, & de S.Fel'ice, Antiph.Sacerdbte^
: &hp cvtique fatis co ngrue, p ropter excelléntiam dignita-
tisapoftolics. Hoceriamattendendo, Maiores nofteide
eildemSandis confelforum officia ad curfuni diei & nb-
dis leguntur obferualïe, qiiaé 8c Pômififcifdignitàteni eb-
demmodoinlmuant,neccameninaliquo eoruiri mârty-
rip prsiudicant. Idem&defando Apollinaré bbferuati-
dum elfe Gradualis liber demonftrar. Et de iis quidëm
fandis Hymnus,Inuitatorium,V erfus, Gloria 8c honore,
Pofuifti Domine, Magna eftgldria eius, cantaritiiri vt de
mattyribus:reliqua yero per ordinem & dé c.onfefioriBus;
Quidam autem mbdernijminus concbrdiam officidriiiii
attendenteSjde illis omjnem cantum,vt de martyribus ob-
feruant,prster ad Millàm: alferéntes congrhü elfe, vt nod
e de martyrio eorum.-ad Milîàm autem,de lacerdotali
eQrum dignitate agacur.Sed conuenientior videtdrfop.e-
riorum obferuatio. Nam Milia in qiiolibët fefto,reliqud.
folet informare officia;
9
C a p v t X L I V.
De oftauis Sanctorum.
I YxtaRomanam âudoritatem, nullorum Sandoruni
odauas bbferuarë debemus, nili vnde certam aliquam
traditionem à làridis Pàtribus habemus.Eoru quoque,
quorum odauas celcbramiis, nullam qubtidiartam men-
tioneniper inceriacentes dies agimus,quia nullam audo-
ritateminde-habemiis: éxeeptis de S.Maria,& de S.Petrô,
quorum memoriâ Sc alio tempore non ceftamus féequen-
tare.In fefto cuiuslibet faiidi tririm Rélponforioru, * No-
durnam noli dimittimüs : landb tamen Inuitatbrm, Re-
üpöniötium 8c matutinales laudes, 8é alia vfque ad finem
Mills cbncedimus:Reliquade fërialiBiis.Nam iùxta Ro-
manarii Cônfoetlidînem,nullius lin di trium Refponfori»
orü mentipnem facimiis poft Milîàm i fiüé ilia cariatur ad
tertiam.fiue fextam. Inimo cumiplà Millà mentioneni
làndi finirons* Irt feftoautem nouemledionum, omnia
vfque ad fecundam velperam de fefto agimus.
* C a p v t X L V.
De priori veftèra Dominicali.
PÓft odauam Epiplianis, liue priilata dies lit,line Dominica,
leguntur èpifto 1s Pauli vfq-, ad Sèptuageiimâ.
Prior velpera cuiuslibet Dominies eraftinamexigitora-
tionem:quia capitulum ante Magnificat,fequentiaferibi-
tur Dominicæmcut in Dominica de Aduenciu3omiui,(Sc.
Quadragelims,liu#paffionis Dominical conlprobarur,
quod Sc in aliis folenniratibus pene vfquequaq; freqitqn-
I tatur.Hoc vtique Sc RclponforiaSc A ntiphonsindi caht,
J qus de craftinahiftoriaad priorem velperam folent aïiti-
j cipari. Aliquando tamen vIcimaAntipho.n.1 de Euangelio
prioris Dominies, advefperampraïdidàm iefecuatur,yt
in Dominicis poft Epiphaniam & Pafcha, qu* tamen à-
deo concordant,vt ÀnripdionaprscedcntisDoinifticsq-
rationi foblèquentisopcime conueniat.
M
De Aqud adjperftoriif, Gloria in excelfts ,IteMijfa
eft y & Credo.
Lexandbr Papa V. abeatoPctro,conftituic,vtfal&
aqnabehediceicturadcoillpergendumpopulum,&
habkaCula ebirum : quod& nos in omni Dominica iuxta
CarioneS fequimur, Symmnchus Papa in ordinejo. con-
ftituit, vein Dbrriinicisdiebiis & riatalitiisMartyrum,hy-
miius, Gloria in excellis, difcatur. quod& npsobferua-
musin omni Dbminica, & in feftis nouem ledionum, ex-
Cepto ififia Adüentum Domini, & aSeptuagefima vlque
in Pifcha^ in ift tamen dièbus natalia Apoftolorum, Sc
feftalandsMarfeiufctaRomanam cbnliietddinem, Gloria
in excellis, recipiunt. Semperauteiii cum Gloria in ex-
celfis, eriam., Te Deuhi, & , Ite Milla eft, recitamiis: nifi
de Natiilitate Domini in node, & in cdsnaDomini, &
iii vigilia Pafchs Sc Pentccbftes.-Gbngrue autem&infe-
ftifiis diebu^j Ite Millaeft di citlir,quia tunc geiieralis cón-
uentus celebrari folet, qui pér Huiul mo di denüciationem
liccntiam difeedendi afccipere folet. Adquotidiana autem
Miflarum folennia, non generaliter ab omnibus, fed a rc-
ligiblis conueni tur, qui plus Ipiricualibus negociis quam
fecularibusiiiuigilant, qui & reliqua, dum licet, officia
qiibtidiefrëquentant. Ergd conuenienrerillis poft Mif-
lam,vt non ftatim dilceda^c,fedvt Dominum benedicat,
denüciatur; Huic alfertiorti &.Ecclefiaftica cófoetudovi-
detur adftipiilari:quia cum,Ite Milla eft, dicimus, ad popu-
liim vertimUr^ quem difeedere iubemus: cum autem Be-
neaicamus Domino,dicimus,non adpbpulum,fed ad al-
tare, ideft; ad Dominum vertimurnbfqueipfos nonad
difcèdendum,fed ad benedicendü Domino adhortamur.
Sciendü tame, quodite MilTa eft, infra aduetuDni,&Se-
ptuagefima,no reciteturrno quafi co,tépore nullus fiat cö-
uentus, qui lit demittepdus, xfedporius pro triftitia temporis
infinuanda. SicSc, Gloria in excellis, dimitticur.
Credo in vniim,iuxta Gatlioncs, in omni Dominica ,& in
omnibus Dominicis Iblennitatibus, item in feftis lan&s
Maris &Apbftolorum,& land? Crucis,& omnium San-
dotumi & dedications, debet cantare, necimmerito:
naniöötie iislingulisineodemlyiiibolo aliqua reperitur
conlmemoratio. Hoc quoque notandum, quod cum,
Gloria in excellis, femper Dalmacics Sc fubdiacoilalia re-
fomimtur;
C a p v t X L V I I .
De Septuagefima. -
IN Septiiagefima Heptateuchum incipiunt. Vnde &
Alexander Papa fecundusconftintit, vr rclponforia de
eadem hiftbria in eadem Dominica incipiantur, q u s&
in fequehti Dominicarcperantur, Alleluia eriam in lab-
bato ad vefpcram itiffit dimini ante Septuagefimam. A b
hinc vfque,in coenam Domini,Te DcuiÄ,Gloria in excel-
ftf, Ite Milla eft, Itc Dalmatics, & fobdiaeonaliaantiquo I H
morcdimittuntur. InbifTestiliannoN.uiuitatcm lauen a onus bif
Man lvis A poftoli colimus in.illadic, qu.e vigiliam eius . fexulis.
proximo fequimr, non in alia, qua" proprer bulcxtum eo
■ anno in eodem Kalendario iterate i.
C apvt X L .V I I I .
Defeftis infra SepttUgffmuniyTcl Oninqnagefimam
occurrennbm.
SI Purificario lands Maris infra feptu,igelimam euenerit,
nihil in ea iuxtaRomanam cohfoctudinem prs-
ter Allcluiade folitaglorificatione mütamus. Sergius Pa-
paabcatoretrolxxxvj.conftituic, vt diebus Annuiiciatibnis
Domini, & Dormitionis Sc Natiuitatis landsMa-
ris,öc Ian diSimeonis,quod Grsci vocant,Litania
exeat a fando A driano, Sc ad landam Mariam populus
K k 4 occurrat:
i l * Ü S