A
Itel. z.
Ea aiHc-
- b rxis, à vi
uendi rcr-
bojHaia,
di&a eft.
B
C
r i .i ie ^ e f t iM o f e t e ^ p om iM iO î f in « ^ » . «*«“ 4
tcobferuiracft: OsteflM».viuçmmmvo « b u lp hK lo -|
U hommes non etiam brute ararnabafigmficantar , fic-
utiillicquoquei cmnmurncm
CurDcus
Iveftierit
IprimosPa-
rentcs. '
D
Quales
fuerint
fprimorum
Parentum
. veftes.
i dchominibus foljs,stonde pecpdibus loquiratSetl-
otura. SedMimfciendumçft.siqnadamfauaicaatque
diuino inffiq,aa Adamum appellaffe taotem faam Enam
■ fedea*etbaqua! fubijciuntur, Bagllodipfaifcma-
m'ommViuMiti non Adami fedMofisetó; Euçvoca-
bulutneainterptetationeexplicantis. Sedditesjcutnon,
petinde Addmnm feripfit Mofeseffe pafltem omnis V.-
pends, fient Euarn ptdâidit effe^atrem ! Refponde-
mns, quia vit duro tem cum muliete habet > femen ïnijm
nequevita neque förma pradituhi: at fcemlna, eScÊptum
Ülud. poftquam infüo vtero infantis formaminduit at-
que inhumanam figntaid cpnformatuin eft, tnm demum
-non quale viüniecefat fedyiuens,partu edm Mentoet-
20 materomhis viuentis EuaappellatutaMofe. Adhoc,
Adam fumptnsfnit, cumeiretpulqis yiueexpetsac de-
inde diuinoflatu vitam, imtnamqueaccepit; Euaqvlo-
que iamturo manithiscofta,, detrafta fint Adamo; poft
veto dumàDeo concinnatetnr, vitamef adeptaatque
, aiiimam : at mentalesïeliqni alio modo nafcituti étant,
‘nempeexfoemina.&abfolnnvtuentes.Reaeigmlietiam
ob*hanc réus vócataeft Eua materomms vluentts. bed
& hoc quæxi poteft ; Adarnus, qnando motte damnatum
fe à Deb eife tnotiturumque inteUigebaf, ent augufto
Sc foelici illodominé vxorem vacant, quo mater omms
viuentis fiituta fignificabatürS qnod plane dtmnaeilh £en-
tsntiæ aduerfum elfe videti potétat 1 Ad haie dtctmus;
Adamumillamaduetfiimtcptolatammortisfajtentlgls
accepiffequidèmpornotaaccülatoriafibunufta, (edmtetca
Denm pro lila miiericordia in illis mePtem eam
indidifle opïhionero vt iam tuttVeSilhmaret genus hu.
manuminvirapetmanfilrum eifeTupet tertam , ptocreataque
ex concucübitu viri ac muheos fobolnauctum in,
Sc per hanc eau [Tam (peciofo illo nomine vxorcitt vocal-
fe Euat»; Hoe eft,ömnis viuentis matrem.' Supra memo.
rauimuS, ttiaelfc nomina, quibus Adam in hoe libro appellerai
Nef», hoceft, vit, &c Bat-mft, filins vin ; ac de-
nique Adam, quafi dicas, homo ! vbi quantum ipla intêt
fe diftent, etiamexplicauimns jam veto Euam quoqne
duobus vóeatam nominibus intelligimus i ncmpélrt»
(boe eft, tnulierem üqevxorertt)&Euam : qnörpm nlnd,
ad vniuerfam foeminârum fpecicm acëommodatur; hod
vnius perfon* propriaeftappellatio. Etfecit Dominas Deus
Adamo atque vxori ipfius tuniedi pelliceas , & veftiutt ipjot.
Quinque funt quæ'lehic nobis explicanda ofterunr.-
‘nempe cur indüerit Deus Adaraum 8c Êuam» tunicasi
deinde quales fuerint e * tunic* ; tertium > vnde comeasfuiflelibidlnemj
coitunuconceptum,partum,edu*
,catipnem qua minutätim augefeimüs > alimentum, mor-
bum, iràcundiatn , mortem d.eniqde j hiïs cnim omnibus
malis illos indutos eflefimul atqufe donisSpiritusfan-
£li funtexfnoliati.Huic^liiloxenus Mabugçnus fere fub-
(cribit, dum ait eas tunicasifuifle curas, corruptionem,
morÉosi dolores, anxietàtes,metum} & in fumma, quæ-
cunquë primisl^arentibus poft violatam Legem accide-
tunt cüm ante ijs non fuirent obnoxij, & àquibus nos
qu P^ue poftlR-efutredionem erimus immunes : quippe
per has. tunicas fignificari maximam illam mutationëm_
quaeilloTubî euenit eprporibus poftadmifluna pcccatum.
At Alhanafius Oratiöne de Cruce, &cdominus Ephræm
vbi hune locûm interprëtatur i aiunt^has tunicas eXàni-
mantium pellibus conférasfuiilè. DeniqueDom.Iaco-
busSarugenfisdicitj Veîlis quoddamgenus fuiflèi quod
quia ta6tu craflum deûfumque erat > tunica! pelliceæ fuq-
rit abpellatum. De tertio, vnde fuerint tunic* ill* comparât*
Athanaffj
jOraticnJt
ICrucc,
; Gregorius Theologus ,v & cumeoalij qui arbo-
rum cortices fuiflê volunt y arbores deglubijiTeÂdamum
& Euam dicunt .* cæfcerum Molen ideo fa£tas elle à Deo
dicere j quia hic illis in mentem immilït vt arbor um cor-
ticibusfeveftirenti AtGregôriusNyfæùs6cPhilöxenus,
quorum fententiam huperrecitauimus,aiûnt eanlala primos
Parentes ("quia peccati, à Deô daninati eflenrj inüâ<
Vndëfumi
pfentD?
primotum
Patcntuin
Veftes.
fifle^idque elTequod Mofès feribit, Deum induilfe illos,
eas tutiicas. De nique Athanafîus & àominus Ephr*m
qui ànimalium pelles fuifle autumapt: diçunt, maftatis
eas pecudibus detraxiire primos Parentes atque eoncinr
nafleih veftem Deinutu^ Poftremo dominus Iacôbus
Sarugenfis dicit, Deum.ea indumenta ex nihilo crea-
uüfe j feribit enim in h*c verba : GontéXuit tunicas ex ni-
hilo, & véftiuit ipfos.Ètrurfus ; Quia, inquit., taâu rudes
& crafl* étant i appellauit pelles ; ateexuit autem ipfas
baulatim côrpptibus ipforum , fuo q ^ u a^qüeita dum
non fentiüntinduuntuttuüicis, fed eàsiam veftitivideqc
taü4ëm.Porrômos cum Âthanafio,atq;Domino Ephræm G
ceftfemus ànimalium pelles %iffe. Si veto id redargue- /
requisconetur, quiaUullum,animal iugulari adhuc po* j>iuraani.
tuerit » quahdo è fibguliS generibüs pàr vnicum condi-|inaliacu.
tum fuerar, eoquë fine generis vnius interim nullum ank:iu(‘}ucgti
mal madatumfuilTet negamus vhïcum duntaXat par in “etlf X
animalium generibul fmgulis fuifle effedum , neque. Deu,hu |
epim hoefacris litteris proditum eft. Enimuero Deus qui^niana fpc.i
per mi fit Adami arbitrio vtpeccarepolfetopufque habe*' ricfcolK.
‘ _______ ______ . r.imniif. dlrPtiniiS
illé violataLege pcccalfec humana fe fpecic ptimis P a r e n g 1“ ”^
tibus oftendens, induit ipfos, pelles lolo eius nutu pecu- pzcoram j
dibus dettadas ; atqueverbo* in tunica^cónfqrihatas. pnmisFf!
Et veto dominus Ephræm ait foftafle coramillis iugula- reucib.pei
parat*- Ï Ï S S F , cur fint appellat* Cbutimt* i quod i- tas elïePecudes,vtearum carnesip§ vcfcerentur, corij%« - J
ieTneft^lTdk^, goflîpinasluiexilmasyeftesjqointum, j quémxditatemfuamcoopenrem;dqpiq;exiplàrummpr. :
crolorhabuenmveftc,moitalcS. Coiighudlloatunk te fe qaoque mooaha habere corpora mtelhgerent. Eft Parem«-
c^yeftiretdicimusfammamDeiergaipmsmifericordia porro Sc hoe norandam effe ex Interpretum nomem W |
mis paretiribuslongius babeiet, »atqtte ad Adamuro irir
ter alia diceret; QuUfignificauit ttbiquodmdus effesi fimili-
tcralia atque alia ad feeminam 6C -Serpentem verba
fac eret, interea arefada ea quibus fe illi contexeran^,, folia
ficulnea defluere emperunt. Cum itaque nudati iam
busani'mantium.veftitps fuillèad inuentam.vfque ab ho- j ”
minibus texendi artem, De quarto dicimiis, eas veftes ap- $ . J j
pellatas efte àMofe, Chutinitas; quiaipfius.ætate, hocyo- |
cabulo hominumamiculafignificabantur,vt videre &ft4?’ Cuthni-I
vefte lob , Ioleph, Thamar', denique Domini ttoftri îelù d»o,ab j
Chriftii vfus eft igiturfui fæculi vocabulo Mofes. Qui4* |He
tumiepoftremum erat » europus fuerit MortâlibüSVeftfA | | | ^ |
Hic dicimus,yt augûftiore âtque clegantiotè cultu ttienty b-me Gut- j
eoque à brutis animantibus different ! tum etiàm y t ar- Lncth,»!
matieflent adüerfüs frigora;& æftuin ‘ ad h*c , vt lâtèfent [quo *
libidinfs irritamenta. Et ait Dominé Dèusi ÈnAdanifdâUs Gw*“®’]
; eft vt t>nus è nobis in cognofcendo bôtio & malo. Contemptifti & cft
konicehæcàDeodicuntuf deAdampqüiDæthonis fal- “ acc_ocetJ
lacibus vetbis aufçultahs captus fuëtat ; ficùt Dauid indu- 1 ceconij- 1
cit Deum delpicieûtem gente? quæaducffut^fe inlurrf^ jcio.
xcizntiJ^fedet(ia<\uiens)fycoelis,derftlebit,&Domnti£il{u- Efrl *•
detipfis. Nam.per illufionem,atque deridens, aitaccidilfe
Adamo quiCqùid Satanas ipû.prort)iferât: vtquiiam fimi-
lis Deorurn cuipiam fadus fit ; fcilipét qui qu* bona ma-
laquefunt, cognjta habeat. Cætcrum viurpatplufalem
turn illipudoreafficerentur: nonefatconfetttaneUm di-
uin* mitericordi*,nudos prorfils eliminareParadifo.Mi-
feratusergoiplbrum condicionem, prp fuaclemetiaipfis
opemtulit, hidifque tunicis nuditatemvel^uit* Er^tcf4.
ea voluit ipfos Yeftibus indutos , a caeteris animantibus
brutis fegregare: Denique nuditatem feu libidinis illc-
ccbram putauit tegendam. Quod veto ad ipfas tunicas
attinet, cuiufnam ipodi res fuerint J Gregorius Theo-*
logus quodam loco fuiQe ait cortices atborum, quos ipfis
Deus in mentem miferic ceu idoneosex quibus fibi ve-
ftis quandam/ormam aptarerft, equeea amicirent . lie-
ut ante ex foliis ficulneis fec«a|nt iubligacula: At idem
Oratione quam feripfit de Natalibus Chrifti: dicit eas
tunicas fuilfe carnem crafliorem, ienauioremque qua
fumus contedi. Gregorius yeroNy feus feribit, tunicas
V
'Mm
[ ÇorÜeU*'
IdUeriç^,:,
I »nus è no-
l'ibis-
\tHk& i
feimifeg
c o t d i a I
cicdl^
merüm, ïtvnüsànôbü Çih<\\iietis) fiue propter Trinitatis
fiicrofandum rrfyfterium , fiue quia Diabolus itidem
plural! numéro dixerat : Eritisftcut'dij » feientesboni & malt.
Pqftunt etiam h*c verba pro ca conluetùdins d ida ac-
cipi, qua folent homines dominrfefuos lu os acerbe àl-
loqui, fi quàndo contumaces conferre le pèr témerita-
tem cum ipfis audent: ;,adicunt eriim-, En iam mihi pat'’
cuafifti. Aduerfum enim iuflà Effedoris fui, Dei Adamus
feccrat ; cfupmervque illi æqual^s euadere. Taie
etiam illud Chrifti eft ad ludam proditorem cuius rei
caufa venifti i facie mi I PofiSint præteteàin hatte quoque
interpretari-fetttentiam : Adam poftquam'edit de.arbo-
re yetita, ipfareiexperientiadidicit quid bonutneffet &
quid malum, ficutßc Deus ilia cognita habet ; non qtti-
dem , hie per experientiam fed vtis qui omnia nöuit,
præterita, prælèntia, futura. Adamus ennnpriufqùam
trudàm quo fibi’interdidumerat, guftâflati*per fdlâm
cogitationem intelligebat quid bonum eilet quid que
malum '; poft vero , per ipfam fetïam experientiam : fed,
Deus exadifiîme atque intime omnia cognoftit èuin fit
conditor effedorque omnium. Denique ita poflamus-
intelligere dida ifta i ac fi Deus iple accufet volufitatém
arbitriumque Adami qui affedauerit Deus ëffe , quod
fieri prqrfus nequirèt; nam mortaliumnemo per tanças
virtutes vitam agere poteft , vt Deinatüram aflequâtur.
Eric itaque hicveifboEumlènfus ; eô Adam cupiuit.qtti-
dem eflè qualis y nus noftrum , verum neque radtts eft, :
ac neque etiam vt fiatfâs eft. Itaque illud En fattits eft;
périttde erit ac fi tïegatiue dicas ; Non eft fadus,vt vnüs
nofttum. lam veyo, fortaftisextetldat manum fuam&fumât
de arbore vita; &edatac vtuat waternûm. Hic caufla pro-
ferrur, cur non fit relidus Adamus in Paradifo poftquam
aduerfum Legem Deifcciflèt, deliquifletqueï eftque hic
cdllatio Arboris vit* cum Atborefcienti*, quafi dicat
De us ; fictic^ro tenait manum , fumfieque de arbôr'e'J
feientiæ &coittedit^ quajntérdixeram e i , protenlutusl
eft rrranum fumpturufque etiam dé arbore vit* atque
efurtts, aeproinde vidurus in perpetuum fi in Paradilo
refinquatuf. Nam fi vetitamarboreni tangere, vefcïque
aufuseft ; quanto magis non vetitam cotttingere , eae-
réque àüdebit î, Pórró?illud ; Nè fortaftis, non accipién-1
durafqft quafi dubie didum à Deo quem nihil omnium
iatéc , -fiuepr*teritum , fiue#pr*fens , fiùe futurum
: quippe eriim vtrènï cërtiflîmam affirmât fumptu-
rum ilium dcaïbore v i t * , comeftnrumque ,.atque per-
petuo vidufum nilfParadifolifeijciatur. Cæteturri qu*-
nam fuéritilla vit* A rbo r, &cureo nomine appellata,
ante commemorauimus ; vbi illud quoque dixiniUs qua!
de caufla intèrdixerit Déus Adamo, Arbore Vttx,Etim-
mifitipfum Dominus Deys extra Varadifum Edem , vt coleret ter-
ram ex qua fiimptusfuerat. Supra memoratum eft, Dorni-1
num'accepilfe Adamum, àtqttejn Paradifum mififlè; hit
véro emififle nartatur extra Paradifum : quafi dicat', eum
quodam cum impetti ab fe propulifle atque eliminàfle,
nèqufe comitatum elle'abeunteni, quippe ex iucundif-
fima quiete , qualis intra Paradifum fg(ërat amandabat
ipfum ad colendam terram, afperam lane ac difficilem
operam, vtqri*prorlusomnibcioacrequiecarèac. Ad-
dit porro, Exquafumptusfuerat, quia de ea tetra ad quam
exercendum remittitur , ^acceptus fuèrat puluis fingen-
do conformandoque A d * corporr; vt ante eft mémora-
tum bis verbis : Etfinxit DominusDeiü Adamum puluerem
de terra. A c r u rfus,Do«ec r euer tare in terram, de qua fumptus
es. Et eliminaùif tpfiim Dominus Dein: Nimirum extra Paradifum
; quem alioqui illius obledandi gratia condi-
derat. Exiftimant nonnullijDeum, quod Adamum pro-
hibuitd guftanda vit* arbore & Paradifo eicçit , denique
quod mortiaddixit, itatumfecifle : verum noscon- ;
tra pérDei mifericordiam atque curamilla fa&àeflè di-
cimüs; quamuis enim^contraria intcr fe videantur, in-
dücere inPàradifum, &eijccr?, tarnen vtrumque iuxta
diuinæ dementi* opus'Sc cüràttt quam erga genus 'hu-
manum gerebat fuifle, ex; his cognölcas licet.* id circo
enim • prohibitus eft ab arbore vit* ne quid inde quod
cum diuina fententia pugnarec, accideret, verbumque
........ iiJd fP a ril. ^ ^
Dei falfttni haberetur .* coittmifiatus enim fugirat oTiis,
moritunim illurtt cjuo die guftaret de Arboïe T d& tjl;''
Igftûrlîppft hane guftatatti, etiàm de Arbore.vkæedil-i
fe t, aut falfos nomine ifta vit* aibor appcflata à Déo
fuiflel ÿau tm é n d acêsfiùlfe n t ill æ éitis mink Ad hoc/fi
ad arborem yitæfuïflèt admiflus,; vt nec Vic*, ita n.eqtte
dplorum ærumnarümqye quibus h*c fuilTet piënâi vn-
jquam finemaflecutus fuiflet, jam eriim pronunciauerat
vDeus, cum dolóiibus anxietatibufque illuni vidururn:
quare fiæternâfiiiflèuea^viéa, fuilFenc&miferi* imittot-
taleS: PrætereàidëP etiam ab arbore.vitailfurti coercttii
, ne immorcalitatem adepeus, per cdnfidëntîam agitarèt
; pmnem vicàm , fed anirnnm ad poenitentiain îndncë-
haneque curam habere t donee tandem de vit* arbore
polTetédere/ipfo Chrifto qui vit* arbprcft myfti-;
cofettlu. Denique ne ipfius? prâiiitaS perpétua dTet /ctï-
iufmodi eft diaboK. De hifee ïgitur fcàuffis prohibicus
ëft Adam ab Arbore vit*. Cætèrum aliæ funrv càr Para-
difo fit eliminafus. Nempe *quqm non eraevt îoeura
obtinerèt facrum', pofteaquam ilium Lëgc violata, per
peccant m profanaflët , & erat illud tantum ddiàum,
fioc'exilio dignum. Prærerea erttdiendus erat, perpetam
le » contemptis Dei iiiffis, obfecutum elfe coMfip futt-
dulentl hoftis,atqttëe(iiflede veritaarbore. Infiipefduin
lijle eijcitur, verbum Deiratum fit, quoprædixeràt ip-
fiim ea die mpriturum qua edëret de Arbore fcienciæ-
contra verb niëndaçij argüitur Dæmon qui Ipem illi atque
fiduciam fecerat fore vt Deus euaderet li vefeeretuf
quippe non modo non éuafitin Deum / fed ipfo etiam
Paradifo extorris fadus çft. Ad h*c , fi in Paradifo man-
Tiflec fufpedum forcaffis inuidiæ Deum fiabuiïïet, qui
fibi vit* arboris efca interdixiflèt. Denique dum fbufm
vertic, itttelligit tandem in quanta foelicitate verfatus fit
priufqqam peccaret ; 8c rprfusin quam multas miferias
præcipitatps fit Ç eo quod aduerfum Dei Legem feeërie.
Poftremo idcircó eft Paradifo eiedus,vrpeccatum fuujn
agnofcerec, (edulàmque operam poeiutenti* darer, ôç
fiipplex àDébcontërtderet;. yi fe in priftinum reftituecet
locum. Confident itaqueexfîis qri* iam commempra^
uimus , nequaquam per ira’tti prohibitum iïiumi Dco !
elle ab arbore v it*, neque ParadiTo eiedum, vei rnorci j
é-tiarn addidum ; fedexmeiaDex mifèricordia, & (0li-
ciraciusciùa. Sed enim. finthæc, dicctaliquis, ira cum
Adamoadaabipfo Deo, veilli prôdefienc; at la b ores, :
; dolores, füdor fadëi, in quæmala-iilum coniecic Pa’ràdï-
fo pulfum, quas tandem commoditates, vtilitàtçfue ad- 1
ferre illi potuére > Refpondemus*, Deum nonTruftra
quiëtem illi riu llam co n ce Ififlè, vceft huniànuminge-
nium : nain fi tantis eondeninati rtialis nônydefinimus
pëecare ; quid non pacraflemus in bcio dïficijfque yi/
ràm agitâre pèrrnifli ? ceirte huius rei exëmplà nobis fup-
pedicant homines , qüiociöfi ac defides atque à lab ore
& molèftijs Ÿacui molliter ac dëlicatéagttnt : odum por-
-rpjdefidiamf delicias ràalacfll*; cettiflfmis Scriptur* te-
ftimonijs comprobâtur. Nâm libto fécundo^fcriptum
eft ; Confeditpopulus adedendum. &ad bibendum, furrexit-
queadludendüm : 8c libro quinco, Pinguisfactüseftlfrael,&
calcitrauit : 8c qùidam ex Sapi^tibüs feripettm reliquit?
Malum eft ocium , atquepigrmafraudemparit. Contra vero,
laborés , tubülentaque exercitia bona elfe , atteftatur
Dauid, cum delfràëhtis lôqüens ait>* Cum occident ip(bs>
qu&rebameum, &fonuembantur,atqüèmaturabantad ipfum:
&,alibi ySene, intjûit1, mïbteft^quodftm bumlùtus, vidifeam
mandata tua : Et Deus per Ieremiam ad ciuîtarem Ieru-
falem; Perplagas, induit, eruditaes, ôlerufalem-. Rurfuin t
Paulus ; D<*r/« eft , air, mihifttmulusin carnem meam, Ann- 1
lus Satana, neefferar.- Cbhlîcitur itaqué , Domini ex yi^ i
fuifle quod doloribus, kboribufqüe; 8cfudoribus ob- |
noxiuseftrëddm*âDeo, poftquam^dimiriàtuseirecPa- >
tzàiioC Etverfdri fecit ad Omhtem Paradïftipfius Eden, Che- '
rub, -& aciemgladq vèrfatilis tadekftodiendum iter arboré vitaal
In Hebræo eft i Ei manere fecit ab Orient e Paràdifi Cherubim, j
Græcu mvero Ikbet : EtcoUoeduit Cherub > &gÊdiumftam- \
meuni ad cuftódiendum iter arboris vitd. Signifibatur autem
his verbis , cuftodiam Cherttb 8c aciémgladij collocaÇùr
non .
concdla |
Adamo
poft pcc-
catum im-
tnortali-
taj. -
CorèPa-
^Ui Ada. '-1
I F 9
Jboribus .
addiâiu '
‘fuerit.
H
Syriii- :
ïbros Mo-
fis exordi-
nenumc-
ris notant
fepius.quä
nóminib.
Exodyi.6..
Dwïf.jz.lj: s
Prou.ïi.
,& 9Ï- 1 1 |
Èztcft.lé.'
wWË. ‘ a
Pfid.iit,y '
z.Cér.iz: ",
Rig.j.
PpwaPa.
radififua'
Orieu-
tèmr
m
» i
III I
S l l I I
l i i l