Ivenerabilis , vobis fcribens, nèquaquatn ld ttfihi efic
neceflarium rcputaui. Praïfumo enim me vobis,cOniun
étilïïmum compage duntaxat èc glutino Cadtatis ; qUam-
imm e uis refpe&u vcftdminör fim dignitate ,l"rncri is autem
Juwnws9 minimus. Non.eWim Temper «qualia fociantür.^Certc
refpe&u
velln miï
jrfum,
digmtir-
[te autem
iudicis
minimus.
'Exod.i6.~-
Gf». 7.8. i
t p^ltici-
D
iunguntur in eiufdem conftruékione Taberfiaculi (àga
eilicinacortinisfubtiliffimiSi ^In Area Npë immitis bel-,
lua cumhomine mänfueto exitiâlibü^ncbserip|tur.Pal-
chritudinemcreaturarum 8c formica exofriat, 8c Angelus.
E tv td öm eÈ co ab u ta te x em p lo ,p u 1uerulentis
pedibus lutum oeulorum, pofitum , fublime in nobis
’pfis exhibet mi tl ifteriutn.-Sed quorfu m hæctam longö
repetita pdncipio ?■ / .-bîempe .vt aftruam exemplislIM^
cbnfirmem rationibus, fepe Comiti difpafià, 8c fob-
limiahumilibus debere cohdefcenderé. Condéfccndar
igitür meæ paruit afi veftra fubKmitas, & praeftate quod
poftülo, qUihoc ipfum praeftitiftis, vt poftulare anderem,
Meminit certe, non ambigóveftra fanóta Pater-
nitas,, quam dulcibus eloqxxijsanimamrneam efurien-
tem reficerè folebads;.yt de fantto 8c melliflno ore ve-
ftro illius ignis fæpiiis ardorem in me transfundi8t ac-
cendi fentirem, quepi DöM iNvs I e sv s mißt in ter-
& voluit vehementer accendi. Inter caetera vero
Vitae aeternae colloquia , de commüni patronó rioftr©,
v id e l ic e t M a t ç in o ; f r e q u e n s e r a t n o b i s & iu c u n f ia f a b u -
l a t io .„ ,P o t r o i n t e r a l ia m ih i r e tu l i f t i s re p e r i f f e v o s i n q u i -
b u f d a m v e t e r ib u s f c e d u l is im p b l i to e x a r a tu tn f e rm o n e ,
q u a l i t e r e iu f d e r n B e a t i M a r t in i f a c r a t i f f im am c o r p u s p b
B a r b a r o r u m in c u r f u s in B u r g u n d i am d e l a tu m f u i t , q u a -
l i t e r q u e e x in d e r e d d i t a p a c e Ecc le fia e a d p r o p r i am v r -
b em r e la tu m . E g o a u t em 8t y i f f San<fti am o r e , & piae
veftrae c o l lo c u t io n i s a c c e n f u s d e f id e r io y r o g a u i fa ep iu s ,
& n u n c i t e r u m r o g o , q u a t e n u s a n t iq u i t a t i s h if to tia e fid
e f e r u a t a , fu am in v e f t r o d i& a m i n e r em ip f am e x p la n e -
.tis ; q u o S c t am p i â n a r r a t io n ë .a e d i f i c e tù rE c c l e f i a , 8cf ilij
P a t e r e x p le a t d e f id 'e r ium . Q u o d fi e g o t a n t i P a r r is f iliu s
a p p c l la r i n o n m e r u i , n é e m é r i t a a d i d , q u o d p o f tu lo
im p e t r a n d u m fu f f ic iu n t : c ë r t e v e l d ig n i t a s m a te r iæ
v e l, E c c le f iæ v t i l i t a s b b t i n e b i t , q i io d p o f e e n t i s y i l i ta s
im p e t r a r e n o n m e fu i ,t . M a r t in u s ê n im m a t e r i a ,.4.y t i j |
li ta& E c c le f ia rum à e d i f ic a t io e f t . V o s a u t em q u i d M a r t i j
n ö n e g a b i t i i ? Q u i d a e d if ie a d o n is Ë c c le f i js f ü b t r a h e t i s 1
E y a e r g o , a g i te : q u o d ô c am ic ü s p o f t u l â t , M a r t i n o p rse-
f t a f , öc E c c le f iam s e d if ic a t. Q u o d fi iu s in am ic u m p r o
c o i l u i d u s g r a t ia ,' p r o l a ^ t e n t i s in fa n tià e p a r t i c ip a t io n e t
l ic e r e t e x ig e t e , n i h i l c r e d o m i h i ,n e g a r e t i s , q u e m ^ n a -
t e r i n l a d i s p a r t ic ip em a e e iu iç . Q u e m e r g o m a t e r n i l a -
d i s n u t r i f t is - p a r t ic ip ip , m a t r i s Ecc le fia e n u t r i t e l a d e fa lii-
ti f e r o : v t f i c u t c o r p o r i s .m e i v i t am d ç m a t r i s l a d e fpuiftiS;
i t a a n im a m d e l a d e E c c l e f i a e f o ü e a t i s .
E P IS T O L A ÓD O T^JS o / D
dem Fulconem.
Y i c o N i Bono gloriofiffimo Gonfuli
Andegauorum , Fratcr Odo humilis Abbas.
Cluniacenfis falutëm , gratiam , &
benedidipnem. Cum in .fublimi humili-
tas:, & in roagms & multis negotijs occu-
pato , virtutis ftudium reperitur, vere y fateor, il-
lius opus e ft, qui poteft de lapidibus fufeitare filios A-
Matt. j .9.. brahae,?! ' Patet, credo, çurifta preemifërim. Ecce enim
,iean.$,19. mundus in maligno tbtus pbfitus-eft : nectamcn fib'
Vendicdtgenerofiflimum Principem Fulconem Bonum.
à quo tamënin parte non minimavcndicàtur Fulco Bbr
nus , vt pote Comesjpraepotens negotia tradat fecula-
ria: fedhoc, vtperpendo, (pecie tenus, in'diuinisveto
medullitus occupatur. Placet etiam in his immo
ratij.&BoniFulconisbonitatèm'cxprimere r fed parco
laudibus ne adulari videar , 8c pareo iuflis ne ingratui
exiftam. Hot faltemynurtime dixiiTeliceat^-rarum
iromo^fere nullum reperiri ,, quepi ita virtutis aemula-
tioiècuio fubripiat, vt mandpet honeftati. Sediam
adimperatarefpondeo.^Siccincj fGomcsgloiiofilIime
neminem reperiebas, quern de virtute cbiîfületés t 8C
præcipue de viro vtrtiitis M a r t in o hifi tùùm cbllada-
neum Odonem ? Puto deerant pràêclara Francorum ingénia
, qui füblimem mäteiiam fublimi tequipararent
ëloquentia ? ' Sedvtfentio, quod pàcè tua dîxerinï, pri-
uâtus amof claudit oculum mentis: plufque tibi plaçét
amici ruftieitas , quam cætèrorum phà'leratâ vrbanitas,
Sedeftojribi paréam ; àggrëdiar quod hortaris. Verutn-
tarnen quis. fidelius teûorem hiftori*-, qùam deferibi
pqftulas , feire potuir, quam tu ipfe cuius Ingelgerius
Videlicet dodbr & princeps in éadern profedione exti-
tit ? Si igiturexcùfârelicèret, fi quid tibi negare nbftri
effet propofiti, merito tibirefponderedebucrim, lnterro-
gapatretti iuum, & annunciabit tibiirnaiores tuos, &'dicent
tibL Se d quia, vt veruiti fatear, meipfum tibi-dèbeq »etiam
vitra vires parete tibi non diffèram. Etfi enim ineft
ignorantia quam arguat praefumptio, veratamen dile*-
ôbio tiotvhorrefcit. Parépo itaque noti eloquens erudi-
t o f e d vt amicoamiciffimu's. Plus verax, quam elo^
quens, inueniri conabor. Neque enim' noftrà patitür
pVofeffio pompatici [ f lèrmonis affedaré glorioläs, ftu-
diüm efi;elle potius, quàm vidéri. Verum quia] non^
nullismbscft feripta aliorum ad vnguem'elimarè, çum,
ipfi lippientibiïs oCulis, fi qua forte ediderint, vix refpe*
dent: rogb yt priuata ledione contentas,ôcquae priuatim
didauimus priuatüs 8c ipfe legas, fie fi in manus
alienorum ipfe venero,difcerpar ab eis^quoS non vera,fed
vanadeledant.
1 T R A C T A T V M , D E R E V E R ^
fione Beiti CMartini à Burgun-
din
P R Æ F A T I O.
VoTiENS ergo cuiuslibet potentismufte-
ribus velbeneficiis præiienimurt', perfol-;
m» uendæviciseiobnoxij tenemur. Ea propter
^ prædecefTores noftri Domnô Turonenfi
*■ Martinb, qui f i^ virpotens in opéré 8c fermone
> qui etiam tempore nece-flitatis Turonuro rf- fuam
de manu Potentis potenter eripuit,obligatores fadi.funt.
Inde etiam ereptibnis fuæ perpetuum membriale fta-
tuenies, ânnuam in honoré Éreptoris fui celebrirarem
IV. IdusMàij celebriter célébrant, 8c ereptionisf fuæ
memo.riam recolun^ ôt vota faa Liberatori fuo folemni-
ter perfol.uunt? Solemnitas autem ifta, non Translatie
feuOfdinatio, nohtranfitus, non Exceptiodicitur, fed
Subucntio ab jjs quibus rei geftæ veritas melius inno-
tuitjhominatür. Neceflîtatis veto t fuperabundantes anj-
guftias, & vrbis dbfeflàe calamitates & mifèrias dicemus,
&ereptiohrs modum, &/agam etiam, qua fugere Rollo-
ném voluit ille, qui Haftinum ffugauit. Manfioncm etiam,
quain Antimodoromanfit: reuerfionemetiam, 8c
excepnonem,qua à fuis,Turonenfibus videlicetjhanoti-
fice eft fuFcéptusj &: in loco, vbi nunc adoraturf Desp:an-
nüente eft collocatüs,foco fiio 8c ordinc,prout Domihqs
deder|t,ftylo qualicumque prbfequerfto^.
I I T C I P I T T E X T V S T ^ A R R A T W N I S I N
Reuerßone Bcati CMurtini Turonenfis 4
•Dm. U.7Ï1
iHacde..!
luncinlm-
preiT I
(t.prcmi*
mur.
ï^Turo*
d al. cxcC'
ptionis.
t In imp
jïes autem,
an guftias,
aui cala-
ipitates vi
bis dtifcûî
;&ibiferiai
difees.
H
ÿ/Haftiogum.
G t t v r quoniam Danofujn tellus fibi
infufficiens eft , moris eft apüd illûtf , vt
& per fingula luftra multitudo non minima,
aidante fortf&eûentu terra fua exultet,
8cinalienis terris manfionemfibi quoquo-
mbdo,ad propria non.teuerfu£a,v,indicet.yrgenteigitur
durae fortis inclementia, Haftingus cum innuniera ar*
materum manu à finibus fuis exulans, G allias ingre-
* ditur,
&• Dteftin
Hm,&proeugnacun.
.
ï t «goj J
ff abeftin
impr.
III. ‘ ,
Häftingi
D
^ geau*i>
t equeftris
t âfflaèéï
T vincùlan
tes.
t inundaa
ditur, ciuîratcs obfidet, trioenia ftbücra't, tittÆs ter-. à litebris eitfatautn totmends& -crudatibus ib eè 'ck-
i N F f l B W W ® r“ ra> . •&««>, fiammij, &- igunt, vt thefiarus fieeltfii prodat, - êcMonttchos-
“ ÿ f f ? Ocnttgit autem yt Galli* fofetlotis fttd iueattêpnislatebtasifoitebaut, ïnmidium dediteàt!.
partiras tneenfci TurOnum., €roilieaméïtermtmci t . Vit autem Dornioi Abbas Hêbémusi licet varia
tomumptucüs, defeenderet. Ambaaloitàqùe, &vnieîi tipliçiébtmenwiuta vioientta ircëtetui , bec tbefeù-
uetfis i «juoexngr .Ltgenm & Ç a «m «maacbantur, ; rbs declkrauit, npe à io s 'iniatebris iatilantei reuela^
mfaptlkmoedaais.jruronuiapbfidet. Portiatgttut eu- l)it: ,;<|dâdhncip&tàad & ot| n P iS o à i i in x o 'p w &
ftoatas admoucti & ne quts.tuto exeat, magno ftu- iuteiSlienos profequcréntur. Ira quiàem contiïit; fed
dtofoque ponamme ptouidet. -Aggetes eti»m ftrüit, a- îpfepotiûsGoiiiitibusexilij fùi mercedem reftituir. Ne-
fpeta complanat, & quicqmd vtbt eaptendæ commb- moeiûmilloramrefiduusfuit, qaetnMattaus Ecciefiï
dm n e fc ,o p in â t. Ahemin%tuntj rumordelatusfob- non.proferer.t regimini, Mimàrec dtgbitàte. Recea
fenis,,t.j conceptse forinidints fonutem fubmmiftrat. dentibusDanis, poftquam cïuibus, rumorcflmûalire-
Muros tamenteparant, & turnum propugnacula*re- preffi», iiberarecutrendit.rèddiraeftflicuius: auàitum
larciunt, SC'Iagicdrum grandioe prxmtflà vanos fub- Maioris-Monallerij inlbttùbtüm & i Uerfi6 'abcnsniSc
mnMntaffultg. lammurterebroquatiuntutâriete,& Abbatis cfùciatus& poenæ , & Mon'achotum — d e !
.t.uxo u o j / a .u v , v iu u c i io c u m , oc m a x im e b a n c t i M a r t in
Ç a p q f l i c o ' r i i ^ j g a u d i a p b u m b r à n s , ƒ la c rym o fo f o b m ih ï -
f t r a u i t fu fp ir ia > d o l b r i s im m o d i d c o p io lam m a t e r i am
p r b p in a u i t . .
rnors&paffîoj vniueïforutai &maïime SabaiMartim
îein, viribusdimaentes, lpeipenitusfolatio deftituun- 0.**^*;™-***, w—
tur. Tandem vero , diuina infpirante gratia , iri feàre-
ùerfi, beati patroni foi Martini corpus pie fapiunt -, de ad
locum, quo belli violehtior impetus erat, deferentes,
mortuura pfo viuis propugnatorem opponunt. ,Q ad-
mirabilem per pmnia virum!' qui dum aduîueret figni-
pocens appellatus fulgorem virtutiim afitis intulit, de-
fundus etiam bellipotens rriumphator hoftium cuneos
fola foi præfcntia confecit. Vere mirabilis DeuS inSan-
dis fois. Sandi fiquidem patrocinante fuffragio & ob-
feffis fecuritas & confidentia redditur,&obfeflbribus for-
midQ&|>auornohmpdicuisimmittitur. .
Fugiunt igitur fDani ,fugientesTuronici perfequun-
tur : fugientium pars gladio cadit, pars capta fedùcitùr,
& pars f ugæ fobfidio elapfa eft, & vifque ad fextum lapi-
m m ^ h e perfequuti font Danos , Triumphatoris
fui corpus cum hymnis deferentes & gloria, pfer quern
fibitiiumphusceffit& vidoria. Vnde& ineiufdembel-
li triumphali memoria > in ipfo loco, quo Sandi fob-
fiftit corpus , inhonoreipfius fobricataeft^cclèfia, quae
propter belli euentum , Sandi Martini'Belli:fortita eft
yocabulum. In ep autemyvrbis lo co , ‘'quo corpus éius
fopra^murum perhodans' Vidoriæ'primordia initiauit,
erant” ruina; niaceriarum antiqüarum, in quibus fere-
bant Aulam fiiifle Valentiniani j in qua fèdens nequa-,
quam afforgerc eft digriatus Beato Martino Antiftiti,
donee regiam fellam ignis bperirfet, ipfomque Regem
eaparte’corporis, quafedebat, aftlaretincendium.,<fo-
Jioque fob foperbus excüterétur, & Martino inimicus,
affurgeret. -Xbi Archiepifcbpus turn populo deuoto Ecclefiam
j quaè fandi Martini de Bahlica dicitur, in honore
itidem ipfius Sandi inftauraüit. Èa propter.igitur
Synodo celebrata, [ aùdoritate f Archiipifcopi, 8c
Epifcoporun>> quicoiiiieneraht, ftatuttlpaell,, Vtfingu-
lis annis déinceps per vniuerfam dioecefijh Subuentio-
nis huius feftum I V. I.dus Maij ‘folemnitèr celébrëtürV
quæ nullo alio nomine redius, qùàm Subuentio, ecn-
fetun „ ,
Elapfispoft Haftini. incendia tribus'luftris, foccefr
igitur 8c m'aérons pallio am îd i, î vultu lu-
gubri affixmpto, & brnatu, ficut mods eft compatien-
tiumy dolercçumdolentibus, gaudere cum gaudenti-
bus, dolentes 8ç fientes ad memoràtum accedunt lo-
cum, &dolorisintnnfecûumo|£ fingùlteiof6 p.etftillant
tes * fpfis : lacfirymis àliqüancifper immhîütis1; viginci
quatuor M onàchos, /qui in cauérnarum.iàteb'rismbra-
bantur, extrah un t; & Abbatëm vnacùmipïîscunîde:
bito honore & reuerentia ad foàm fecutfi deducünt Êcé
clefiam. In omnibus vero eos procurantes ,‘dëlegèruht
ipfi^ domum.Ecclfefiae values fohærentem •, a qua in Ecclefiam
reciprocus ingreflus &.reg'rèffos fècretiof habe-
retur. S ex vero menubus emenfis, cbmpeirtp Canonici
quod Rollb., Cenomanhis capta, Turonufo^càptum
ire difponerèt, epmmunicato curix ciuibus f fois ebnfiiioi
pretiofam matgadtam , & fingularem thefaurum, fan-
diflimi vidêliçettorpüs Martini Àurelianis vfquë trané
mittunt. Huiuslàtores & ëuftodes exdçerunt-, Heber-
nus Maioris-Moqafterij Àbbas. fopedidus cum viginti
quatuor Monaehis, '& duodecim Cihpnici^ qui Dëq 8c C h d f t iG b n f e f F o r iM a r tm o t d e f e r i i i r e n t j. c om i ta c u i
e o r u m in d e f e r e n c è r f a d h æ r e n d b u s d u o d e c im G a f t r i -
n o u i b u r g e n f i b u s , q u i foubik£s 4 | f e r u i to f ib u s p i e d e f e r -
u i e n t e s , e is h e c e f f a r i a p r o u id é r e u t . F a ïu a e 'V e rb p p fth ao -i
d u m d e c u r r e n d s * r e l a tu e d o à i , q u o d É a n i i d G a iliiiffo -
p e r io r a p r o c c f l i f f e n t , c um th e f à u r o f u b à d f am f tu m t r à n f -
f o e a n t B e n e d i i f tum . P a u c i s v e r b e la p f is d îe b p s fam a p e r -
u ig i l i r i i r f o m p ræ n u n c id f l te , q u o d i a m R o U é Â u r e l ia n is
à d u c n i f le t .f a ü ï f c a rum h a iu l i f ë l iq u ià r u m G h a b l c i am t v ë -
n i ü n t .
T e f h p o r e a u t em p ë fm o 4i c o ib id e m c o m r h o r a d y m è -
t u c o n u à le f c e n te i t e r u m -, c.um th o f o u r o i l l o in é o n ip a r a -
b i l i A n d f f io d o r ù m v f q u e p fe tu e h iu n t; Ë p i fo o p i is v e r o
f am a p e r a r p b u l a f p ræ m b n i tu s i & . t o t a c iu ifoS i o b u î a ih
t h » h .C i& ^ n a im h o f p i t e m c u m h o n o r e n o n i n d e b i t o d e -
d u c u n ç l & i n E e c le f ia b e a d G e rm a h i , f é c u s e iu f d em
P ræ fu l is f e r c t r u m , M a r t i f i i n o n im p à d s ' c o r p u s f e p o -
n u n t ; P e r m é r i t a ig i t u r b e a n M a r t in i / / v i r t u t e ^ i b i d e m
fiteiufdem genus, * 8c fimili forte à finibus fuis exulansi
Rono vitatmis ftrenutis, led circaChnftianæprofe/fto- m i f f re t mentaigitur bean Martini, vittutesibidc
nishonunesmhumanus; pedititm mnltitutlihc, eque- ScmitaCaliinnumerd iiuut. Cæïtqbidem vifiirn cla
f t t t îotdims copia, militempltipliciftipatus, Illq, Flâne di greffum , fébricitantes fanitafemsi âridi H n S B
dtenubus, NormaMiï&Britdhibusinmactiocotigréf- leproft mündatipnem , paralÿtiéi meriBrbfiim reini
lu iicpenurqero connais ^tcinitates éôriim & oppida, grationém recipiunt. Faffla verq quæ clam nihil aet
neenon oc ccclelias in raiiillam redigens, non mînimas ^u^rir/aiVir - ®
hominüm ftragès dédit; Çënomàhis poftmodum ob-
fefla, exerci tus fui-procuràtbres T uronum yfqqe trànfmi-
fitjvt,vrbe peffiihdata,„aurl^argenn eÉuentenitco-
piarn , & caetera eiiis bbnà diripèrent i 8c illiu^iheblas
Vinculatbs f. foqùm adducentës capeiuaeent. Dei autém
prOuidentylementia, tanta Kari 8c Ligeris excreuit in
confoeuity pe^niuerfas^égionësfànitâtumgratfamd:
uulgante j tantail,licihdiesi|ifirmahtiMn multitudo cqti
fliiebat, vtexriumeriinnuixiera æftimadone, regioéi:
libet èxercitui affimilatà videretur. Et quia ciiiitas1 tari
tae infofficiehs multitudirii vniüerfos capere non poEè
fatvi,per cifcümiacèntês viebs hofpitaridi'gradà jîiftun
06K m m W im w ? .debântur. UmnibustprovoropefmefitàBeadMart
OmrilbustPfbvotopermeritàBeati Martiii
undantxa, tvtfoivnibne pelagus vhûrn cfficerent ; 8c à ’j Autiftidsfalus optata reddebanir. In fàmili^ vero eii
ciuitatdacceflunonminimafui altitudirie curiedshoftR dem Epifcbpi f vfom vniüërfa ihfirmahtium trarxlït
les arcerent. V cruin-A^aius-?donaftcrium 3 quoduon fvV\1 orîw t-*-!n > n p „ l,i^ ■
longe a Turbhis e fà t, fuhditùs euerfum , ceritüiii. viginti
A n riftir is fa lu s nnrafia i:S____! - i
Monàchos, bisbinos miiius, ibidem gladio për-
euflerunt, praéter Âbbatemtdd viginti alibs quatuor^
quicauefnisterra:l.àtitanteseuafëfune; Àbbatem tamen I
SïïïiMibty&iÊdkÂfàtéà oV
pblatib. Tàiitùs autem oblatæ pecuniæ excreuit qimi
^us^Vt humèrùmf quandtas excedens Ântîffiodbrehf
bus Clericisinuidiaefamiteiii mîniftràrec. Vnde ciipid
^aCî? ^fofofii*;ftimülo perurg^ilte, Mardni^rbiniftri
taliter alloqûuntur. Qqoniam tàin à noftrbi quàm
L- ®/' ' î!,. ! ' ' z
yprxferi
rér. j
fdifeurrèÀ
di. 1
^obnubb j
F
j iV. j
:*flcreciiro
'flemibar. :
*perft.lla-;
;la'crymis. ;
pTurb: '
[nim.
tCoociuibùs.
G
jp fd ie aê
aocle.
i- indefi-
Âcuccr.
'fjiKteaClà
beiam ,/cJ
corrupte, j
t prsèanj:
bula:
H
ffautem;]
f ,P^»nÈ&
cis.
f mune-
rùm. >