A
Em/. 1J.
Zach. 1.
B
Matth.j.
G
Leu. 19,
Etcli 28.
D
Leuitici
cap. XXV.
Radulphi Flatiiacenßs
trucidaflent, propter vitulam àureüitt quem ad Orauefanr;
Confecrafiis yi nquit,manus veftras.bodiè Dominot vnufquiffein fi-
Ito &fiatrefuOiVt detur vobis benediftio.SicSc in hoc lo cop o -
minus ob vtilitàtem ipfius, populi, tSohtumeliae h i* vltio-
nem populo mandat,dicens: ..
Lapidtbus opprimer eum (Minisinultitudo populi. .S'tueilleciuis,
fiueperegrinusjuertt,qui blafphemauerit nomen Domini , morte
moriatur. \ ;:4. ! ' “
Quaenimmente Dcipopuhis ,Dmnini&‘CteàtQrisfui
; poftponat. iniuriasjcum noftrasipfe tanta cura vindicet,vt.
per Prophetam benigniffime polliceatur, dicens :Qmenim
tcttgerttvos, tangetpUpiUamoculimet) Vttdeetiam hie,pqft.
quam in eumj}uiblafphetnauetatfûumnoroen>vindicari
mandauityne perfonæfu* acceptordm ieftimes Deum, qui
fuas vlcifcatut iniurias, aliénas çontemuat j continuo ad
no,fixas quoque vindicandas læfîo nes, iuftftiæfu* feuèri-
tatém extendi t,dicens:
Ouipercufferh&occiderit hominem,mortemoriatur.Quiper-
cuJfmtanimal,reddatvicanum,idefi,animampro anima. (^ui*r-
rogautrit maculamcuilibetciutumfuarum, ficutfecitficfaciteei.
frafturam pro fractura, oculumpro ocuia^dentempro dente refii-
tuet. Quulem tnfiixeritmacu la m,talemfufiinere cogetur.
Et repetens quod diXerat.*
* Qtùpercufferït,ïn(\mt,iumentum,reddataliud.Quipercujferit
bomtnem,pumetur. Aequum iudiciumfit inter vos fmeperegrinus.
fiue etuis peccauer ttiquiaegofum Doniinus Deusvefier.
Huiç lan&ioni vide tut contrarium,qttpd inÈuangelio
Dominus prsecipit.Dico,inquit,Uofri5»o«f^ere»J<«/o èfid fi
quitte percutent in dexter am tnaXillant ,prabe iUi & altera, Gre-
bristamen Patrutn tra&atibus hoc tri turn eft,non.efte co
trarietatë.fedprofeâum .* quiâquilaelüs vel damnum pal
fûs.iaftam fatisfa&ionem repofeit,non eft contraiuftiturn
quodfacit: melius tatnenfacit, h hocipfumquodfibi de-,
bebatur,vtfuaetiamilli débitadimittantut, dimittit* In
legeigitux homo non ad repqfeédamvjndiâam compel*
litur fed firepôfceré voluerit,nè ira exatdefeente plus iufto
exigar,têrftperâtur« Cæteram fi ad Euangelicam tendatp-
fè&ionem, inipfa legef'potent légère * quod iamlupra tra*
6tauimus:N®« quares vlt'tonem,nec memot erisiniuriacmitm-
rum. Itemque ; QùvindicarivultA Deo inuen'ietvindictam: &
peccataïUiusferuansferuabit.ïtitinquejximotuonocëtite,&tunc
dep cantitibipeccata foluent.tr. Adeo S.Patres per quosfpiri-
tus fanduslocutuseft,inquibufdam præceptisiuis noftrç
condlifcédebant infirmitatiy ea tradentes quae virtutu per-
fedionerohornini non conferrent, fedtamen ,a vitiorum
voragine hominem fequeftrarét î in quibuldamvero quid
magis expediret, & quo profe&um noftrum traherc co-
narentur no reticentes., perfedtiora volentibus pfopofue-
rûnt, holentibuSnbn impofuervtnfc, Non igicur lexitrmi
rioïibus mandatis fiiis, )euangelicis (an&ionibus contraria
ptoponft: fed nobis maius valenfibuS j ad illam celfitudi-
rterti confeendendam ghftlum ponit.Concludit autem le-
gifiatorea qu£ de fixatoreifto propo fuerat, ita fubiunges;
Lodùtiifyeft Moyfeiadfiliosifrael, &eduxerunt eum quibta»,
fphemauerat,extra cdftra,ac Idpidtbus opprejferunt,feceruntqueftlij
ifrael,ftctitpfacepefdt Dominus Moyft.
Hadtehus eâquæ lolennitatum difputationifuntinfer*
ta.tradauimus.Quibusconfummatisyadeafdemfolenni-
tates feriptura reuettitur: & facramétum fpei noftræ, quod
in dierum feptimanisfeu quinquagefima fuperiusexprel-
ferat, admaiorem reiipfius commendationeminannisi-
terumrepUcatur.
Devacationeannifepùmi.
B Ocutufque eft Dominus adMoy fen in monte Sinai, dicens: lo*.
quereftlijsifrael,& dicesadeos: Quando ingreftifueritiaitr-
ram quamego dabovobis,fabbatiz,etfabbatum Domini. Sexanms
feres agrum mm, & fex annisputabis vineam tuayi,colUgeftfefrur
ctus eius:feptimo autem anno fabbatum erit terra requietionis Domini.
Agrum pon feres , & vineamnonputabis,quajpontegignit
humus, non metes.&vuaspnmitiarum tuarumnoncolligesquafi
vindemiam, annus enim requietionis terra eft : fed erunt vobis. in cibum,
tibi érferuo tuo, aticilla tua&mercenarioiuo,&adue)iaqui
peregrinateapud te, iumentis & pecoribui omnia qua nafcuntur,
prabebuntetbum.
Quocl fuprain die feptima ipfum facramcntum etiam
:;in anno feptimo intelligitür. Vtrobiqj enim no lira reqes,
quae poft labores prsfen ttstemporisiquafi poft fex dierum
; operationem, feptenaria {ecururaefty congrue fatis eXpri*
; mitunSed^uoriiam requies eadem, & figillatim quibufq;
hdelibus, 8c geegatim fidelium populis exhibetur, paufa-
tiohaecfiguratiua & diebnsfingulis,&annis integris, die-
bus f-multiplicatisjobferuari iubetur. Eft tamc&aiia ratio,
, vtquod fupetias.dierum typus exprelTerat,. nuetransfera-
ur ad annos:quia videlicet promift^quietis eXcellentiafi^'
ie etiam diuturnitas, mulcö euidentitis fub his facramen-
ris o ftend i cur,curofeftiua iftavacatio, póft vftius diei cele*
brationem, peranniquoquefpatiumprotelatur.Res etia
quae dignecxplicari non poti iatis vtile eft vt mithiplidter
infinuetur:quialicec.nonaperiaturprorfusvt;eft,fijpius.tfi
retra<5kata,&agnofeitur amplius, 8c defideraturardentius;
Manifefteigitur his quae piopofuirnus, future vftaequali-
tas dedaratur. Pro mitdeur fill js Ifrael terram adhuc fapic.-
tibus,terra Chananeorutnmobis,terra Viuentium. Obfer-
uaueruntilli in terra fuaannitam vacacioriem : nosin no^~
ftra quiecem expedtamusjqucé nulla m h abeat cohlumma-
tioftemvAtcénae ergo quod dicitur:G«w ingreftt.ihquit,fMentis
terrain quamego ddbo vobis , fabbatix,ei fabbatum Dominih
Sabbatum Domini vult intclligi y quod fcilicet terra nec
hoftium'incurfionib. dbuaftara, nec culcorum fiiorum ne-
gligcntia derelióta: fed diuino praecepto,&diüirio etiam
fubditafacramdnto,culturjefolit?feriasaccipiebat.Has.n.
ferias fuhfequöntereXpon.ens:5ex annis, inquit, feresagrum
uturn, & fex annis putMis vineam tuamifeptimó autemfabbatum
eritterrarequietiotiisDomini.S'-abboLtum fcilicet in quo domi*'
n i cae quietis typus habeatur, i ux ta quod feriptu m eft, quia^
feptimo die reqtiieutPDeusdbotiMioperequodpatrarat. Sex ig;> Ui‘
anni, inquibus& agrum fercre, & vine'amputare praeci*
piuntur, mortalem no ftram defignan t vitam: quia per fck
mundihuii us aerates, genus humariumprimi paren tis pec- (Sen. j,
ca|o damnaturn ,infudote vultusfui comeditfanem/««w.Pöft'j ', (j*
fex Veroannos, tempore videlicetmorfalitad. huius trar.f 1
a^o,requies erit terraJ.in qua neCagèr iératur 4 nec putetur
vinea: quia fine lab ore, fine föhfcicudiné, pOpültis'Öei ede- j
lefti pane fat urabitur,pane in deficieneirquiapammAngelo-- pfaim.-jn,
ruidmmmanducabiphomo,8cvirtübibet nouumy inebnatus*Êfal. 35.
ab ilia hubertate domus Dei,5e fpititu'ali pei fufits l*tkia. jgUa j
aucemfpontegignit humus, nonmetet:& vudsprimitidrumfuaris |
non colliget quafi vindemiam, vt(ficut (blet fieri) pïiuatim fibi
vnufquifquegratuicaDei dona-reponat .‘^fed bonum quo
fructur quilibet in (luSjin illo poflidebiteridm proximti$:vO j
illiegeneealiter inueniatur itl omnibus'* quod hie de qui*
bufdam legitur,quiaèrant illis o mrt iacom mutt ia. No tah-*i 1
dum vero quod non dixètit,vuas;tuas.‘fird,v«^^priinïtiatunt +•
tuarumnon coUigesquaftvindemidm.Siemtti vutèex qutb;yi-.
hum exprimitur,lstitiam fignantiquia yiri»^,ihqu!t,/<ehjï*; Pfalmi^oi
cat Cor homtuis tinvhls'ptimitiuisnihilaliud^iteihgh} nifi« .
ltetitiam gaudia ceterapraïeedentem : nihil quippe illi in
qualibet tèmporis huius affluentiai-cobfefti poteft,quia . j-H
iacunditas ilia luper omnes eft. ; Sedérunt, inefaii , fdbis \
in cibum,itlh & feruo tuo,amilia tua & mercénario tuo , &aduena
quuperegrinatu? apud te-.iumentts tuk&pecoribus omnia qua nafcuntur,
prabebunt cibum. Si nafcétidterraeillius.qua feptimo
annofponte oriebantur, futuram animaruria noftrarum
refedionem fignificant: quaerendum eft , quomodo
feruis &ancillis,aduenis 8c mercenarijs^iumetnis Sé peco-
ribus dieantur efle Gommunia. Nequëènim in ilia patria
feruus aliquis erit vcl ancilla, vbi omnes reges futuri funt,
8c regni caeleftis patcidpes.N ullus aduena, quia Ieru&len*
caeleftis nullum peregrinum recipicc, ficut nec de (uis ciui-
busaliqueraamittct. Nec mercenariuserit ibi, vbHabor
non erit: fed Dei vifio dc laus, otiofiim beatorum negötiü
erit. Quid dicam de iumentis & pecoribus, quorum natu-
ra fpiritualis illius pafeute participationem non recipic?
Nonnullos tarnen vide mus hie fetuos, quos ibicredi mus
regnaturos. Multi nanque etiam fandotumin liaevitafe
feruos nonabnuunt, vt illicpacronosmueniant j quos hie
habere
Matth. !o .
Pfalm.fr
leut. 34.
Apoc 7.,
\Pfidm.14rj.
m m ’ .
Pfalm.ß6.
sJ/ai. V4, .
h. Cor. 2. ;
in Ltuiticurn^Eib.XVIII:
habere dominos nonrecufant. Sunt hicaduen2e, illic ta^
mcn ciues£iituri,quicunqueaut permfidelitatem,autper
vitam irepröbarqa naelium iuftorujmq; conforcio prius a-
ljeni,poftea perpcEnitehtiarn acpedut: &.iri ecclcfiae agris,
rudeisiricol*fortem accipiunt. Mercenärij veröquihhti
docet nosparabolaeuangelica; in qua 'operafit adpätris-
famHäasviheämp'onuocatii cum fero fadum eflet, dena-
jnumfeguntur,fuam fcilicet rnercedem, perciepiuejPorrb.-
iumeta&pecorafirequiras;fimplices qtfofq; intellige:qui
facramentisdiuinis imbuti, dodorumquide & prtedica-
mentis fidem at‘tribuuhc,&obediunt prteceptis: lax tame
hafc>itudinis confci j ,didorü veritatem difcutere,non prre-
fumunt.DehisiumentisinPfalmofcriptumdft:Howiw«c^
tumeptafdluabis Domine. EtProphetä Iezechiel experfona
Domini \qcinens:ludicdbo^nc[wt,mierpecus &picus:&fufcV-
tdbofupereapaftoremvnumquipdfeatea,ferutnn rheum Dauid.
Haicigitur iuraenta, hrec pecora cum paftöribusTuis ad x-
terhae vitaepafcüa pertihgünt:fi folicite confer uent ;quam
a dodoribus perceperunr, & in tegritatem ifidei, & formä
viuendi. Ö quath’Felix;quam perfeda requiesJllaeft,in
qua non dicö Dominus,fed neclctü'usjnecancilla, no ad-
uena,n on mercenarius,non iumentum, non pecus labori
fubditur.’inquacreatura omnis, äffluentibus vfquequaqj
deliciis, poft fernicutem corrupcionis^ ab indigentiaemo-
leftia liberaturiH^c CuntgloriofaqiTa dicuntur de te ciuitasbei,
quid latantium omnium ftabitatio eft \n-tei: Ad hanc requiem
njpx corpore po&o pertingit vnufquifqb ft dignus eft, tfe-
ftc Apoftoloqiii ait tScimuscpdfi terrefms domus hacnoftra d if
foluatut,quodhabitationem babemuiek'Deo, domum non manu*
faäam,aterndmin ccilis. Ad hanc peruenerunt,etiam term*
poribus fiiis generationes. fingiilae, velpotitis qui in gene-
rationibus fingulis Domino pldcuerunf. Ptimurn Patriar-
chae,deit)de Prophetxftertio Apoftoli, & qui fub ea tern*
peftatepietatem fidei fufceperunt.Poft quos fandi martyr
res futim annum (eptimiim fanguinis fui pretiö mercati
funt.Nos quoqueiam fub pace ecclefiaei fidiiiinislegibus
öbtemperemus,ädeorumiocietatempeftihgimus.Reftat
tempus Ä ntichrifti, fub quoiterü luna conuerte.tui'ihfan-'
gui^^n, 8c rnultis fandorum martyrum legioriibus com*;
plebitur nurhetus beatoriim* Pofthngtilorum itaq; iuftbr
rum paufationem tanquam diurna fab bat a , poft diuerfa*
rum xtatum eledionem, in quibus velut anni fep,timi pluS
resjeperiüturiquiaficutinannofeptimomulti erant
vacationisjfic in fingulis xtatib. magnus eft numerus mul-
titudinisedlum ,.qui ad requiem colliguntur,: poftpmnia-
inquam,qU2e1pa'rticalatimadafunt,iamfaluatoreredeun-1
te,fict generalis cöngfegacio difperforum Ifraehquädo re*
fbrmatis eorporibus eledorum ,congregabiturturbailla,
qiiaviditB. Ioannis,ex.omriib“usgentibus ffitribubus & populis
: & UngUKturba qua dimmer are nemopoteratftantes dntethronu
j in cojpeiluagni.llla eritciuitas Dei noftrjifquam ipfefundauit in a -
term m,ponetquefines illiuspacem, &pdcis_eius nop entftnk.llac
eft Sion maternofira , quam dtcere nonpotefi botpo i quta ocalus no
tvidft Deusabfquete, quapraparaftidilgentlbtisfeidiues tunefutu-
1 tus in omnes, qui nupc inuocant te. Tunc veriiet quidnnunciatus eft
I nobis,annusacceptusDomini tin quo mitigabitctrcanosomiiemi-
ranifuam,remittens ipiquitagmplehisfu&i&propitmfaäus pec-
catisnoftrispropter nomen fu M f In huius typum fpehnoftr*
|egifldtor poftfeprem leptimanas annörüm quafrpoft vn,
viuerfTalemcolledion^m eorum, qtiiadrequiem prsedo?
ftinatifunr, iubileum annum populo conftituit celeb ranr.
dum, inter antiquas feftiuitates prxcipuum. Iubileusau-
tem, dimittens fiue dimifliuus interpretatur. Guiusiftafe*
quitur traditio:
m
De remiftioneiubilei.
C a p . III. >
K VmeraJiisquofe tibifeptem hebdomadas annorum .1. feptem
fepties>quafimulfaçiuntannos quadragtntanouem:&clan-
ges buccina menfefeptimo,décima die menfispropitiationis tempore,
in vniuerfu ttrra veftrafanftificabifife annu qtimquagefimu & vo-
caburemiffmem çunttis habitationib.terra tua.lpfe eft.n.iubüeus.'
j Aperte oftendit quod à remiffione mbileus diceretur,
poftquam prxmificdicens, Vocabis remifionem mnttis
habitatonbus terra tua: continuo Gdbmnxit^pftfftenmiubi-
leus.Quod veroquinquagefimumeum dieft, quarendum
elt quomodo fit mtcllfgendum. Nam feptem feptimMs ,
annorum numerari prrecipit, q'us quadragintanouem 1 -
tacmntannos.Cumyeronullumdixericaidd^hdum,dubi-
taturquemvelicincjslligiquinquagefimum.Sienim alias
hoc fubincelligendüm aftèrar, quod iniitera non aperitur:
dc cum. quadragintanouem, vnumfupèradijdendum qui
pquinquagefimus numeretur. fequitur, vt duos concedam9
vacationis fuifle annos fibi coniundos, feptimum vltimae
ftptimaiM, & quinquagefimum qui ftatimidijciendus e-
Tit.quod in lege nufiquamitperitur.VndevicIemrg, idem
-quinquagefimusdiaus!fit ,q u i8cï)cim? feptimanïfcptimuserat.
dpracedenti videlicet iu b fleo fii coftiputatiomisinitmm
fumens; Sic&nunc tempor? nouiteimmeuci,
vnaquaiquedominica inter duastiebdoiiiadasconfticuta,
vniusoaaua.altetiusprima repefitur. Iniubileoitaq iu-
»beturpopulo.vt clangat bateuttineniê feptimo. Clangor
ifte non eftadhorrantium adpugnamneq; Vociferatioïó*:
pellerttium ad fngamjfed ^ lartantium crir.Confnmmata
defignans vuftoriam. In populo quippe Dei tunc temporis
ilia Balaam Propheria complebitur, qnaaiti DommmVeus<
•m am ^ e t» _ tU i^ n a nU n fH m O b .C i ,n r^ h n r^ , . .
cinitas ilia.-qnia iuxca Ifairm .gaudium & Utitix immtetur in
M.gratiamaMo&mxUtóit.ClmgetbucdnilquMómitta
partis Thobia: vaticinium, per omnesvricógèius caiirabiturallelqia.
Septimus Vero mepfis,granamde fignatfpitirusfanai.
Clangentergobuccina nienfefeptimoquinó
carhaliter, iedfpiritaliterlscabunrur. Noli enim e(l reynum
Dmfin&piitiis, fed iujlttia &pax & gauimamtJpmtiifmSo.
Menfe,inquitifeprimo decigiadie menfis^iando'fcilicet
complebuntnromnia quip er legem & Propbctas ante
p n d ia a funt. Propitiationis tempore.-quia tuncmiierebi-
turDominusIacob.&fequicfcereeosfaciet^perhnmum
[aiai.Mifemordi»semm,iaqak, Demiminitermme^miiy:
Vnde & per Ifaiam eiufdcm Sioti -temporales irnmnas
Dominus coiifolatut, dicens: Adpmftüm in moirn dereliniti
te,&in miferatiómbus tugut congregabo te. in eeuimu indignntionisibftMfaicmmeamparumpvdte.&
mmiferiardMsefiternamifermsfunimi,
dixuredempiertuittDiminiu.Seqnkm-
■ Rèuertetur hern ndpeppenemfium ,r & vmfquifipum-
IdietadfamilUmprifiidam % quit mbileus & quinquagefimm m-
nuseft.
Feli^ujdiaumeftjjriiiiKMecamerémpamiii/ó.Ipfaeftenim
pode/lio , a qua primus parens nofter eiedus eft. Sic
quippe feiiptura teftarur,quin enOjlt turn Dominus DeusdeparudifoyaluptufipirtopermturmriSmdequnfitnipmseJl.
EiecieA
Adam . & coUocuuitanteparadifum volupratsscherubim &flamiueumgUdsumMqueverhtilem,
adcuftodiendnmviamlsgnfvue,
Adhancitaquepoireffipnemreuertunturomnesquifunc.
Chriili,qui virtuce fidei fuxvincuntniundum Scconcupi-
fcentiaseius. Mncentienim,inquic&Aiboederede lignbmte,
quodeftinparadifoDeimei. Rediethrffloadfamiliarnpnfti-
nam: quando adolefcensille quiaparretiip imprudenter
re,cefferat,poftulaospartemfubftantiiequïillumconringebat.
Sc contumensillam cum meretricibus, iam perpee-
nitentiamin patris gratiam reuocatus,in partis domum,&
adepulas eiusquafciiiricns defidcrauerat. rccipietur. O
quam profufam circafe mnepatris fenticr liberalitatem,
qnundareplebitinbonudeJiderAittim,diftergësomnemlnebrye
mum ab oculsipopulifui & duns efcqm grut tut am bmmcdrni. Yn-
deSchicfubiungitur: ^
Nonferetisnequememisjponteindgrindfimid, &pr'miiidi
vindemidtson aUigeÜsobfdnBificdtiinem iubhlei: fedfldtim obldr-
tdm comedetis.
; Sratim , in quit , ’oblatam vindemiam comedetis, quia
femperpararamlietitiainuenietis. SicenimDeusperlfaia
Soqnitmtdicens:ÉccecgocreoIerufdlemexul[dtionem,&populumcmgduiium
exultdbo in lerufdlem, &idudtbompopulo
men: &nendudietumeorltrd.vpxfietus&t’bxcUmmis.Écquó.
niamin^ltimabtleelt quod pnenunciabac, nonfuit fatis
femel dixiffe.fedrepefijtquodpr^miferat, legislator, dices:
Annoiubileiredient omnes dipeffefmesfuds.
Sequitur:
Ifai. 16.
Pfdm.%%. '
'Biblioth.Vet.Pat.Tom.io.
Pfidm.ioi.
ifiù. 6$.