i i *
Matth. \ j.
Mare- -vit.
Inffal. f i .
Lanfranci A rch ief ifc .C a n tu a r.
txiuit form eorum.lttra in tertia eiufdem o peris pa®e:Cor-
pus Chiifti conftatexmultis credentibus inrpto orbeterrarum.
Itemineadem.-TabernaculufnDorninieftipfaunfta
Ecclefiain totoorbe terrarumdiffuia-Et alibnChorus
Chriftiiamtotusnmndus eft: Chorus Chrifti ab oriente
occidentemoonfonat.Iteminlibro de agoneChriftia-
»iO : Net eos audiannis, qtulan&amEcclefiamquae vna
catholicaeft, nogant per orbem efle diffufam.Et quibuf-
damincermillis *. Populusaucemipfius, inquit,qnando
non auditProphetas & Euangelium, in quibus apemflj-
mefcriptum eft, Eccleiiam Chrifti peromnes gentesef-
fetiiSufarn,Sc audit fchifmaticos, non Dei gloriam quae-
rentes, fed fuam : iatis fignificatfe feruum eflenonlibe-
rum. Et Dominus in Euangelio : Ager eft hie mundus.
Etpaulopoft: Simileeft regnumcceloruniJagena mijft in mate,
& ex omnigenerepifeium congregantiiEt ad diicipulos: Its
in orbem terrarum,predicate Euangeliumomnicreatura.
Aduerfus tam clara ipfius Dpmirii & fan&i Spirituse-
iusdeEcclefia&deftatuEcclefiaeteftimonia, obiicis tu,
& obiiciunt quid te decepti alios decipere moliuntur.Ita-
que dicitis;Praedicatum eft euangelium in omnibus gentibus,
crediditmundus,fa<ftabftEcclefia,crcuit,fru£tificauit,
fed imperitia male intelligentirifii poftea erfauit &
periitiln nobis iolis , &: in iisquinps fequuntur fandfcain
terns Ecclefiaremanfit.HanciacrilegamVankatem euettitEuangelica
veritas,& Prophetarum arque fan&orum
pfeegomaiufculus ,in Academia Caiyiotenfi fob noftro
illoLvenerabiliSocrate^incundiflime duxiicuius de con-
uiftu gloriari nobis digniuslicet quam gloriabatur. Plato
gracias agensnaturæ, eoquodm diebus Socratis fui ho-
minemfcSc non peeudempeperiifec. N os eniiri fahbtio-
rem vitam iâlubripremque’dodlrinam Catholici & Çhri-
jftianiflimi hbminisexperti fomus;& nunc, eius apud Deü
precibusadiiiuari,iperaredebemus. Neque enimputan-
•duseft,memoriam, in qua nos tanquam in iitiu materno
iemperferebat ,amiiifle.aut yero cnaritas Cjbrifti, qua
ficutfiliosampledebatur,ine#extinfta eft.; Sedabfque
dubio-memor noftri,diligensplenius quam çum in corpore
mortis huius péregrinaretur,inuitatad fevotis & ta-
•citisprecibuSjpbteftansper fecretatlla & veipertina .col-
loquia,quæ nobifeum in hortulo iuxta Capellam de ci-
uitate ilia qua Deo volente iehatör nuncpoffidëtj^æpius
habebat, & ob (écrans per lachry mas , quasinterdumin
-mediofermone prorumpens,exüdante ian<fti ardoris im-
petttemanabat.vtillucomni ftudio properemus via regia
direiäimgrandientes,iànétorpmpatrqmyeftigiis obfer-
uantiflimeinhærentes,vt nullum prorihs in diuerticulu,
nuliam innouam & fallacem femitam defiliarhus, ne forte
in laqueoÿiSc feandala incidamus; quia iicut ait Pialmi-
fta, itixta iter [can datum pofueruntmihi. Nam quod eft iuxta
âter,hoceil extraiter.De viaautem quiddicit ? Paxmuka
diligentibiu Itgem tuam,& non eft illis fcandalum. .Et quid eft
lex Domini,niii via D omini?Sicut in alipPialmo catatur;
Vitim mandator urn tuorum cucurri,cum ddatafti cor meum.Ergo
in via,pax;expta viäjicandalftm.Hoc fcandalum incurrüt,
.qùiper hærefes & ichiimata deuiantes,pacem catholicam
impiis contendonibus refeindunt. Quosnihilominusin
Pial.ij.itaannotatosaduertirrius : Contritio & infelicitasin
viif eorum,& viampacts non cognoutrunt. Eccc (candalum vel
potius fcandalaj népecontritio & infelicitas aeterna : quæ
occurrunt in femîtis hàereticorum, viam pacifCatholicæ
noflè recufantium.Auertat D o minus â te,iàn£le fi:ater,fe-
mitas talesj&conuertat pedes tuos in teilimoniafua: &
mendaCes ofténdat quifamam tuâtamfoedalabe.macula
re nituntur,ipargentes viquequaque;vtnon iblu Latinas,
verum etiamTeutonicas-aureS inter quasdiu peregrinor
repleuerint quad te ab vnitate iânétæ marris Eccleiiæ di-
par rum non violanda authoritas. Vnde Ecclefix lux fen-
€txin Euangelio iito Domi®uspolliceturdicens: Ecceego-
mbifeum furn omnibus diebus vfque ad confummationem Jeculi.
Quod minimediceret, fi Eccleiiam fuam ante confunn
marionem feculi perituram efleprai.noicerer.Et alibi:T««c.
ftquisvobisdixerit: eccphicChriftus, autecceillic.nolitecredere.
AuguiHnus in fecurida Pialmorum expofitionis patter
CorpusautCm eftEccleiia,non iftaautilia, fed toto orbe^
diffuia.Item in eadem:S/>« omnium finium terra,ri on f p e ^
nius anguli,non ipes vnius ludeae, non ipeS iolius Arriae,*'
non ipes Pannoni«,non fpes Orientis aut Occidentis: fed
fpes omniumfinium terra,& in mart longest! eadem:Ha»cPro-
phetiapropter eos pr2mfflaeft,qui putantreligionem no
... min.i s.-Cjh|rjifmtiagn-i v(iqa u e ad| certum —temp..u..s in hoc iæculô
vifturam,8c pdftea non futuram. PermanebitaUtem cupl _
foie,quatndiuföl oritur,&occidit:hoc e ft, quamdiuté- uulferis,Sede corpore & (anguine Domini, quodquoti
Acidemia
’ Caruotcn-
fis.
poraifta voluuntur,non deerit Ecclefia,id eft,Ohrifti cor
pus in terris.Item in eadem: Domum tuam Domine decet fàn-
ättudo:Domnm tuathrotam,domum tuam non hie, aut
ibi, fed do mum tuam totam per totum orbem terrarum.
Q ^ re per totum orbem terrarum? Quia correxit orbem terra
qui noncowwoufiifwr.DomusDominifortiserit.pertotu
orbem terrarum ent.Icem in extrema eiufdem opens par-
te:Quid eft quod dicis hæretice iam periiife Eccleiiam de
omnibus gentibus:cjuanao ad hoc präedicatur Euangelm
vtpoiEt eife in omnibus gentibus?Ergo vfque in finem ft-'
culi Ecclefiaeftin omnibus gentibusîlneadem: Vbifunt
qui dicunt periifle de mundo Eccleiiam, quandq.necin-
clinari pQteft?Item in eadem. Quifquisputauerit Eccle-
flam in vna parte efle,& non cognouerit earn diffuiam toto
©rbe terrarum , &crëdid£öt eis jjuidicunt ; eccehiceft
*Cbriftus,&ecceillic,iicut modo audiftis.çjim Euangelium
Ilegéretur,dïm ill© totum orbem emerir,quia tantiim pre-
cium dedittille tanquam in proximo fcandalizatur,aluna
vrimr.Faliiimeftigiturquodde corpore ChrüH à te cre-
ditiir & aftruitur.Ergo;vera eft eius caro quam accipimus,
& yerus eft eiusfenguis quemp.otamus. -
adf.lmanni . e x SCHOL A-
„S T IC O L E 0 D IE N S I , E P I S C O PI B R. I-
. xieniis,deveritatecorporis8£^anguinis Do-'v
.miniinEuchariftk, adBerenga-
rium,Epiftola.
Dilecto m'Chrifto EratriScbolaftico Bercngario, JAdelmannus>
fdluteminDomino.
E
DeFiilJ
bertö Clt.;
“ otcnli
P'fcopo,.;
«mloJ
aPP»KtcX
'qip.il
Paulo inl
membiij
Fulbctti.j
c? c»y
licam dit.
g«i«CC.|
die in vniueriaterra fuper ian6lu ^ltare immolatur, aliter
quam iideSlCatholicateneat,fentirevidearis. Hoceft,vt
illorum de te dfelis vtar non"eile verum corpusChrifti neque
verum ianguinem,fed figuram quandam & iimilitu-
dinem.HxCante hoc biennium cum audiflemifraternita-
te tuam per epiftolam conuenire, idque.ex teipio certius
icifcitandum eife decreui. Sciens porro familiärem tuum
Dominum Paulinum ^leteniem primicerium tibi pro-
pioremtibiqife aliquanto viciniorein efle,& mea petitio-
ne & iua pollicitatione delegaui iibi huius negotii execu-
tionem.Atille (non enim inhacre laudateeumpofliim)
negligens flue alterutrum ftpe vtranqj noftru, viq; adh uc
reliquitmefufpenfum.Seddiuinagrarianos nunqua negligens
,iihopinatomihi obtulit melius quaoptab a. Opta-
bam autem inuenire hominemperegrinandi viii exercita-
tum,regionis & linguaeFrancorum non ignarum: & ecce
ftetif mihi ^latere fraterifte G,ex tuo nomine me ialutas.
Obftupui prigaudio,& tarnen hon potui tam repentino
euentui fidem integram habere quia Eater ire nu 11 urn abs
•te lignum litteratorium (vti mos eft inter amicoS tath Ion:
ge remptos tamque,diu non vifos)afferebat: quod tarnen
ipfum multis de cauiis facile periuaiibilibus excufebat.Si-
ue ergo $ere,iiue aliter hocagebat:ego eu a Domino prae-
.paratummihiefle non diffidens,n^ ui diutiusdiflimulare
"quin ip fe mente ac ipiri t u meo (priefentibus literis tanquä
.pennis induto)per tanta terrarum ipa.tia tranfuolare: ob-
fecranspermilencordiam Dei,per fuauiflimam memoria
FulbertijVt pace catholicam diligas neque conturbes re-
; publicam Ghriftianae ciuitatis bene co m poiitam a maio-
:ribus noftristpro qua tot milliaMartyrum contra idololatriam&
rcgnum diaboli forti ter cef tantes triumphaué-
Ollaftaneumte mçum vocaüi propter dulciïïïmum 1 runt,fubindeque fanéli Doólores bëlla ciuilia ab næreti-
'411 ud.contubemium quodcum deadolcfcentulo, i- •. cis commota ialuraris eloquentiæ fluminibus reftinxerüt}
Ü-Fulbfftus
Epito
Tttaque,
De Euchan/t. Adelman. Brigien. Hpt/c:
itâq; earn circüftiquaq; munietdnt,vtianouüshoihs:nul-
iüs oboririqu'èatqüiadiierfüieaniali^uidiiitensnó continuo
mülepacuüs-deiihpbl'^ridbüS öBrualiir.ldeoCbdfuflfuntomnes&
defecerÜhÈybi'eriim fiftit Öabibl^séi?
Vbi Ariani?
uium euaiit?Computruitetiam memdria^eórunil AtVCrö'
Ambïofius, Auguft.Hiefon. Sdaliipliirès beiliârlim tàliiî
oppreflbresjcü laudibüs viüünt,qijotidieqUc fplendidiuâ
emÖrefeünti Bonunteft, Eater,nobis paru ufls,lift) ilioru
ducuni titulis delitefeère,quorum tam Vâlîda tâiiiq;j>rb-
babihs eft apud ecclefi^ftfeasatirelàuthdritàs ianClaruin
virtutumfulgore coeleftis iapietii luce praepollensjVtextrémæiam
fît dementiæ,vel derationefideEÿèlde ordine
redeviuendi , eiS in aliquo refragari. Qizare ? Ndiine
homines erant,& falli âb aiiisjatqüe ipfi fallere alios bote-
rant? Ità enim dicit Sctipturaverax, quiâo»î»*f homo mcn-
dtx.V ntfe ergo eo culminjs peruenèruiit,vttàm ratumha-
benduni fie quicquid de diuinis myftei:iis fenieCunt ; me-
moriæque mandäuerunt ? Nam & Gentiles magtu qtiidâ
Sc nobilesphilofpphfmulta falià quæ iuçé Coiitemtiimuà
nonfolum dè creatore D.eó,ied de hoc mundo,& his quç
in eô funt,fènfiflè ihuëniun tnt. Q^id énim abfurdiusaf-
firmari potëft,qiram coelu aftraqiip omnia flare, tëtcam y e
fb rapida vertigine in medio circuittferri;falli vélo ebs qüi
puteh t coelëilià mbueri, qücmadmodumfalluntutiiaùi-
gantes quibus turres atqüe arbores cum ipiislictoribus vi
dentur recederé:folcm prætërea non Calere, niuem higra
ç.flè,audire quis fèràr. Sunt apud illos plura æqiie hion-
^I^ô^><ïtl^Prbfequilongueft&nügatorium;De quibiiS
döüömo(her,Dicentes4nquiffeeßfapientes,Jlultifdttifum.
Nbnhos felègit Dominus, qui fupérbiæïnflati ipiririi eua-
nueruntin ïdgitâiiôüibusfuis. A t rioftiri illi Patrës huniile^ cor
dcacpâupëres ipùritüj pro qùibusSalüatorpatrehrglori- i
fi cat hóC modo : Cotifiteor tibi Pater Domine coeli & terra, qui
abfcondifti hÈafapientibus & prudentibus, & reuelaftieaparuu-
i»ddeo veraces^funt j qpiaparticipaüerünt Ô6eôhæfërünt |
nique Sc priufquam filiushotjiinis adu afCenderet in cce-
lum,Cum filip Dei ibi eraijipioïtteiMrite,vbi ait: Et nemo '
'afcendït in ctelum,nifiqut ‘defceniit de ccplo; Eüius hominis qui eïl
incceloSi ergo ibi eratper Vrhtätem pefion^quo nbndum
afcbnderär perpröprietatem^tiy^irdpteieahdem vni-
t^^có^lutn afcendens,cum HominiBus in tenraremane
b^t.C^uisenirnaliusdicebaqSrfzz/e Saule quid meperjiquerü? I
Neque purandus eft ei atigèlüspró Cliriftö apparui flè; Cu
^ 9 Saühiyèflediis P aulus poilea dicat: Tdouißitfte omnium
tdnquam abottiuojvtfiis eft &iriihi.Ezz\ï6 loco: Tdóhne Domt-
ntmlefumChrifttimvidi} AutverbSaulüsadhuc ixifidelis
?äptus effin coeluniiyt illic eiOhriftus ldquérètüfiaütipfe
Chriftus dgfcendit e <jcelo,qtiod femel tantum fieri opor-
tet invoce Ardiatig6ii,& in oiba Ö d y qtutndo m m qui tn
monument isfunt düdierit vocem'Èiln Dei & pirbeedeht? Ipfe igt* ’
^^enSfe^péri&homines'baptiiat^r
hqlniri^Sc cBniècrat qmbqiud -pér liphiinës coieèfacuf.
n-iB Euangelio haBemüs^&äiiod ièfus bapti-
baptizaret,fedDiiclpiili eius.Bapti^
2ät nimirum, quiaquandb,corpus fub quibufilam verbis
folennibus irt a^iamerfatur,ipieanimam mbrtuS,petca-
^tarenuttendojViuificatjficut in Euangelio loquitdr: Venit|
hora&hunceft,qudndo mortuiaudiehtvocemfiliiDe'ü&quiau-
'dierintyViuënt £' qupdrion nifi de refurtediohe animarum
icCipi potéiiBaptizat & ftMBper cjjius marius & liiiguä
opusiflüd adlniniifeatür: fedmaxime & prinéipalitërïile
Lizati’<iu i ^ ^fficién^a^tÖtSpr«ft5t.Propterqüó<i
didü eftloannißaptiftxjSuper quein vïdërisfpiritum defection
tem & mdnentenifuper eum,hïceft qui baptUdt. Ä jiö'quin
baptifmus vntishbneifet i ièdprbüt nfencumlehaberet
baptizantis,alius^dignibr; bhusindignibf fierët; & ‘qu in
. homo fendior baptizarét,illé mehüs baptizatiis eifet.Scd
äb|ijiqpiä qöicuq; baptizatin nomine Patris&Fili i&Spi
ïitus iahdijdignüsah in<iignüs,fandus autpèccator, jêdë
illorümtltüminbdp.eihneCabeis,feäpefeos(fifedelbdidicerunt,
quod de Sacramentö.höc,de qilb a&imui; fó-
ris dcrcuerunt.Audieruntenim eum de ieipib in Euange-
lip pr«diqjuitem :. Ego fumpanis viuus, qui de coelo defcendi;Si
quis manducauerit dehocpane,viuetin aternum: Etpanisquem e-
go dabojaro mea eft,pro mündi wo*.Dabó,inquit,non air, de-
/iif:Qua.ndo ergo cospit daxé? Quando ,pridie quam patere*
tur accepitpanem,&eleuatis eculisin ctelum,gratias agens beüedixitfregit,
deditDifcipülisfuiSydicens,Acxipite&comedite: Hooeft
corpus meum:Similiter &cahcem,poftquam camattitJicensUcci*
pite ó ’ bibite exeo omnesmic eft calix fanguinis mei, quiprovobis
&pro multis effundetur inremiftïonem peccatorum.Qms hocita
efle hón credit,nifi qui auc Chrifto non1 credit, aut ipfum
hoc dixiflènbn credit?Sedde incredulis nihil ad nbs. Dfe,
xifleaUJtëm Chnftum^ftëftes nonduó tantum auttrë§,in
({wbusftat omne verbum, fed quatüorprobatiifimi certifli-
mique exiftut: dub fefli ex CirCümcifione,isc duo ex
putiojVtvterquepopulusfuif^Clegitimisatithoricatibits,
fiuèad fölutem iiuead iudiciumvterctür.Dixit vtique.-di-
iif iHë qui diJÈirSc fadaiunt.Qui.h. dixit iri prinéipio,Fwf
iuXi&ptfta èjftlftx dp.hibilomón potoitdicéndo de^pané,
ko'fèjl corpus meumjta fieri efficere ? Etqüitacita virtUte a-
qüavërfititiVinum,noAëfficaciuspoterat (fi quicitamën"
éfficadüs dëDèo dici debet) fonanté vódaliter eadëm vir-
tiitë j^nürii ipfiini in ianguinem fuum trarisferrë? C^übd
fi cjiiis aptid fe dicatjpottiifle hoefaceté Vhuiri illiifri homi
nem^qui eti^ Dpüs ërat;ca:terisvëro qui hbc riöii fint, irri-
pöifibilë éfle:rid5 qupqüe Cum eo feritimiisUic tan^ii, yt
per miriiftëriiim Hurildiium , Chnftumipfüm operanfa^
téamrir. Diiërit éiiiihvtuttl adhuc eifetcilr^höminibüs
möndiS'tSiHénlémhitpMèftiifd^ ^EtiÉu|s,.
cuiti cCblbs afeërifutüs cön)oi;a'litèr eifetjEcce e^o,ihqüit,yfl
bïfcuih funi oninïous diebus vfque ad cónfummaftonëfecuii. Cmia
enim ex duabiis natiiris c^ueriis (altera circiirhfcnpta, al-
tera iftcircuiiifcripta) cbmperibhatüs éfit.-për dreumferi-
ptam,de loco adfociim traniihigrabat;. për incircüöifcri-
ptaiü, verb qua illocaUtér vbi què eft to tbs, curii eis rèma-
hebatmec tarnen filiüm Dei a filio homitiiS feparabat.Dejftahtiariö:
G
X.bor.jj.
Créât »rite
in tellige
i.d efticon-
ficir, nam'
^ i d Smile
1
VideS.
Thorn am
3-M-7ÎbsiacerdotisbabrizaqChnftuspermanum&
o'sfacCrdo'-
| tis corpus & khgumem fuiim cfeat; An eXpefiinintum
qutritis tius qui in me loquitur Chriftus $ DiCebatqmdem hoc
Appftolus nbn arrOganterfe effetendo, fedveraciferdo-
Cendb,C^riftiitn in miniftrisfuis & loqixi qiiodipfi Ibqui
ahdiutur,&.operai;i qu*ipfi facere videtur; propter qiiod
. Sacerdos eftin^ternum j quia ipfe. eft qui baprizat & quii Ke-
finmoIac.NaquodiemelfecitpaffiBiliterperfemetipfut^^®r
id qiLptidid agit impafiibiliter per eos.quibus dedit pote-v
ftatem filios,Dei fieikNeoaiiter melius pofleinteiiigipu-
| to, quod A poftoliisde illo ait;jQ«i eft ad dexter dm Pdtrif,qui
etiam inteifeljatpro nobisiqaimvt interp^ellafioifta fiatnon
verba profetendo, fed obedientiam. a.rgue humanitateifl
■ filam perconimempratipnopafliohisDebPatri cpmme-
dahdo.Hoc quoq j meiufilehi Saciramentiiriftitunone,i:ii
iam filb artiCulo ipfiuspaflionis agdnizarer, & ad doloreS
Carnismpxfururospraciqioljiritupauiraretj hoc,inquaj
certiiiimumpignus iui,dile<3us diicipulisrelinquerisj Hoc i
facitedtiefixitiin meant coniniemprationmiC<}irm^Moiixiohc
inquam,cljaritacis erga vqs ,• pro' quibus animam meam
ppno,&obedienn«apiidpatrem :qpia ftcutmandatum dedit
mihi Vater ftc facto. Qnod fi quos mouet cur hoc Sacra- !
metUm non vifibilitet trahfmhcetur inipeciem camis & I
fanguin^A^tcetidanc quo'd Apoftolus ait j P .r fidem j
ambulamm^r non per, fptciem. Eft d . temfides, ipfe defi-1
niuit j fperanddrum fiibftantia rertim , argumemum nonap-i\
parenttum. Si enimijiquo'd intus funr, tons Sacramenca
orteriderenc.-fides ex qua iuftus viuit,non iolum otipfa, v e -'
rum nulla omiiino efTet.Ouddenim videtquis,qui fperat? Vt
ergo fides exerceatur credendo' quod non apparet, vitale
•$acrameritumfiibipecieco^btfeaviriliterlateCiVtianima
in corporeiDenique <& Baptiirni aqua qusliber oculis in-
tueri riiini videtur,& homo baptizatus, qild ahud qifeni
qubd antea brat,apparetrNdh eniiti ex tiigtoalbus, aiitex |
;illiceratograifimaticus,perlauacrumtegeneratibriis e ffi-■ .
• citur.O animaiis boWoqui non. percipit ea quae Dei iiuir;<3 . er'*"
caro «»rrialibtis phantafiis niagis quam vino ebria! Qup-
•fque ab his tam infeliciter ludificaberis?Noh ehirh fimi-1
•• ; . G g liseft
Biblioth.Vet.PatftfEoni. m