I
GuitmuftcU Archiepife. Auerf.
Matthäi.
Pcçcare in
îânftum
Mzrc.vlt.
loties z.
Ôcdiàbolit Nonigitur, âiuntj manducaritcàrriëm*Chri- -
fti i néque fanguinem bibunh Idque eriam exemple co-
naritùr aftruere, quiavidelicetin vitisPatrum criidam fe-
m vifùs fit àngelus ad co mmüniönem fâcram indi^nis ac-
cedentibus corpus Domini fubtrahere, & loco eius car-
boném dare. Si igimr,ïriquiurit,talés camemÔcfahguiné
D otnjni noh fiimürit : rieceflè eft, id quöd acfcipiünt, aut
i nori fuilïe mucatum,aüt in natüraprioirem éfle reuerfùm;
i Et h ^ en ü s quidem iftorum ratio :cuiàüxiliânteDomi-
ihonuncöbuiandurpeft. ’ .
! Ae dè exemplo quidem primo riotaridum , quod nihil
'eis afferat: imo longé eörürt opiniomrepügnet. Sienipi
! panis porrigendus indignis imihutabilis remanet:quid fi-
bi vult carbo datus eis Ôc non panis i Qüod fio’mnes car-
boneindigni pafti finit,digtii veto omnes carne Ôcfangui-
nc Domini : nihil igitiir de pane non mutatûih remanfit.
Aut fi caroÔC languis mutabantrir iridigriis accederitibus
in carbonem,non igitiir mutabantttr in pariem Ôc yinum:
Non enîmearbo eft panis neque vinum.Quâprbpter hoc
exemplo, iftorum (vtdixi) opiriiornagis deftruiturquam
aftruaturiNobis pbrro exemplum hoc in nullo aduer fan
videnlr. Potuitenim fieri fub oculisillius,vt Cairo & fan-
guis in ea quidem fpecie qua-porrigebantur iuftisi iniuftis
liibtiahcrentiir : ôc ad bftenfioném iniqUitatiseohim,i-
pfa eadèmin fpecie carbonis porrigerentur. Aiit ccrte(fiçi
Ut iara fuperiiiidixi)nôn quidem jvt femper it a h at: fed vt
jeniqui aderant peccatorurt iniquitas per ipfurri corrigenda
pandereturÿrëuèra cfro & languis potuerunr per
angeliim fubtrahi,carbo vero mox aliunde aduedus dari.
Vtro autém horum modo fadum fit, fana fide nollràfieri
potuiti ■
Nunc ad Verba Dômini quitus dicitur, qui mànducat
rteam carnem,&meum fanguinem bibit,in me xnânèt 8c
ego in eo,aecedarriùs.lrt quibus expdiieitdis ndn noftram
riiterprètâtionem,fed B: Auguftini ex libro de verbis Domini
ponimus. Ait enim nonvniiièrfaliterhoC,Icdcum
modo qfiodani debere intèlligi,qup videlicet modo: qui
rtanducâr catnem 8c Bibit fàngiîiriem Chrifti, inGhri-
ftomaneÉ,8cChriftus4nècr. isauterri illdmodo mandii-
earjqui digne manducat..^«* enim manducat & bibit indigné:
indicium fibi manduedt & bibtt. Quapropter fi omnis qui
martduçafc ôc bibit iiidigrië, iudicium fibi rhanducàt &bi-
bit: neceflè éft intelligi,vt illeldltis qui madufeat Ülio rtp7
do,id eft,digne,in Chriftd màriëat ; 8ç Ghriftiis ih èb; Ad
.çuius comparàtionémille qui indigne madücat, necæfti-
ipiariduseft rtanducans.fedpotius quantum in ipföeft cö-
culcans.Manducat érgo ôc nômartduëât. Manducat cor-
poralitér,fed ridri mariducàt fpiritualitënnorieô fèrifii,nô
eis môribus,rionea cnaritate,vt digne irianducet. Similiità
diceritèm : Sicutludàs, inquit, fcui bucéellam tradidit
Dominus, non mâlumacpipiendo} fèdmale accipiepdo,
10curt diabolo iri fe praîbuit : fie indigné quifque linnens
DominiciimSacramentdm non èfficit, vt quia ipfe malus
ëft, maluiri fit: aut quiariori ad fal^em accipit, nihil acce-
perit. Corpus enim Dômirfi 8c languis Domini nihilomi-
nus erat etiàmillis quibris dicebat Apdftolusi Quimâducat
& bibit indigné, iudïciurnfibi mimûcat,& bibit.Hæc Ailguftirius.
Quare cumëàndémcarne'rtdignicum indignis, lèd
diuetfismentibùS cômëdarit,&èundemfaiiguinem Domini
bibant:cum<^Euangelicaferitentià quia'dicitùri^ai
manducat me am carnem &meumfanguinem bibit i i» memonet
&ego ineo, iuxta Apoftolurt & Beatüm AugUftiriumjad fi-
militudinem quoq; rtultarumitalium lententiarufiicom-
pétênter intelleda nihil iftis afferat, * exemplum pdrro
lènis adiundum to turn illis potids auferat : curt & caüfa
d'dçurtentî huius riullafit &argiurienta cundtà deficiant:
celfeth^cnouaaGhriftianis hominibus prorfùs inUentio:
ne iïalirerddceant, Apoftolicurt illud anathemaincur-
rânt qüo dicitur. Si qui vobis atinunciaueruntpraterquàm quod
dccepijlu i anathema fit. Quid èriim fi nëmoiridighüs corpus
Domini accipit j SeidcirCo porrio patiiS, proptër indi-
gnbs Videlicet,irtmutabilié remarier? Gdm fe nèmo dignü
audeat dicere,qüia fcHptumeftjNc^tf homo vtrum âmorean
odiofit dignus in vita fud]; fed hëqtie dé alid audeat iudiéare,
feriptum eft enim ; Ne Uudes hominem in vita fua , homo enim
videt in.facie,I)eu6 àutem in corde': nemo vtiqj corifidehterau-
debitconftteri, corpus eflè Domini j quod ipfe veltotus
ètiampopülus aceipii. Quodfiriemoidcorifidenterau-
debiteonfiterijtemereërgoSacerdos affirmât, hocëft cor-
pits Chrifti: temere pOpulus,amen,irëfpcjndet,h^ eft,ve-
rum eft: curt oirinino quid höcfit, nefciàhtj quoniam
inerita dninirim tarii.fua quâm Cætërorum cunôti ignorât.
Sed abfit hoc vt tdtius Ecclçfiæ religiofa çonfeffio vlla-
tenris -ficvreprehenfibilis; C onfid^enter igitur cfbdat & di-
Cat yriufqnifque etiain fi fe fateatur indignum , Ghrifti
corpus èlfe quod accipit.Hücaccedit,qilodSaccrdoSple-
rumque indigriiffinius riiiflàm célébrât, folttfqüèid qudd
corifècratS eft, toturn fuhait. Siverdidquodfumptü:
rus ëratindigniflimuS ifte propter ipfiitn irtrtutabile remanfit
i quoniam tötilril fumpturüs erâti hihil dë parie &
vino incarnem‘& fariguinert Chrifti immhtafüm ëft: Si
àutem'prqpter ihdignurtPresbyterum hihil de pane Sc vino
mütacrirn eft: praérialpit igitur (quöd abfit)ihiqüitas
Sacérdotis VerbiSDomirii feluatdrisjfàlfàeftetiam &fides
Ecclëfiæ, quæôëpër Bonos & përmalösrtiniftrds verba
Ddrtirii crédit aiqualiter dperari.Sed abfit à Cunétis fideli-
libris hdc i vt iniquitas hominis verbà faluatoris irifirrtare
polfe credatun Ablk vt Ecclefiæfides fàlfàfit, qüæfola ater
8c ilia verba DöminracCipieiida funt^quibUs dibitsQni. prid Derim latidabilis eft,quç per^tnos 5c mal Os
peccauerit iri Jpirituin fàrictuin,non rmir tetu ti ineque in hoc jet-
cklo, nêq.jirifutnrô.'N art verbände riifi Ipecialem quèridart
peccati moduni feritiant.îlaie noht poflunt. Aho'qum om-
nisqiii peccatirifiliurii, pèccatin (piritum fariétüln : Non
eriimfîliumquisoffendere poteft, quiriofFeh(dât 8t Ipiri-
tilrti fari(ftum.Sed fi quis contra filitim, inqiïit, Dominas,
verbum dixëritîremittetürei; Qfiare & in fpiritum fan-
6lum peccantirerhittetnn Quaei‘go ratid^iéhineexhibe-
tur,nilî quidam modus peccati in fpiritiirii lariétum fpe-
cialis intellfgatur tam rtdgriüs,vt ad eius cdmparatiôttem
■ citèraiiori di caritur inSpiritum làndtumîT alis'&illà fet0
tentia : Quicrediderit & bdpiuzatUsfuerit ; fahtus t f i t . Etilla:;
Oulcunfetnuàcduerttnomen-Domint,faluuserii. Nonemmo-
mnes qui Giédurit,& bâptizati finite rièqj ottines qui inuo-
cant nomen Dotmni faliii ertint:fed fofi illi qui crim bonis
moribils.credurit, digne inuoCaht nbmën Domini,failli
eritnt.Permulrç quoq; alias huiufinodiferiteritiç irrferi-
I ptüris tacris reperiunrunquçhifi ciiiti moddconlpètènter
t uitèlligi non poffunt;- Itaigiriit 8c illud de ejüö ifte fermd
inccéptris ëlV, iritelligeridurh eft : rnahdilcat mèart
Carriern ôç bibitmeum fariguiriém ^ dignè videlicet j fri mè
rtdrièt &egoin'eô.Nartquodindigni qui feiliçetiri Chri-
fio norimanentiriec Chriftus iri eis,ëaiïdert carnem rtan-
ducënt,& êundéni fanguinem’ bibantîaudierindém bèatu
Auguftinüirilibro'qilirito de BaptifmodontraDonatiftas’
ftrosVferbh CHrifti aequaliter operatb^icfedioNon'igitur
atiodfumpturiis erat indigniflimris Presbyter, propter i-
pfiirii immiitabiie leminfie;Gu«i ergo'tdtufri quod cdrife-
craturt eft fumat rdarnem 5c fvnguintnl Chrifti Presbyter
iiidighiilirtus co medic 5c bibit: Quod fi itaeft i imo quia
yere ita eft: fruftra dieitur,partert panis dcvirii immuiabi-
lert rertiariere propteriridignos. Quariiobrc fileatur hu-1
iufmodi femper huiflana fufpkio:^ id tatum quodnobis
commendattirin ipfo crtdne Mifik tenearfius. Namillic
ltd feriptum eftiQliam oblafionem til Deus in Omnibus
qusfumusbenediiftam, aferiptd, racam,rationabilertiac-
ceptabilemq; facere digneris:vtnobis cotpuS 5c(anguis fiat
diledtiflimi filii tui:Non hie dieiturjve pars dus fiat corpus
6cfaqguis; NecDortiriusnofterlefiis Chriftu^,,cum
dixiflet, rridridutdieeH hoc briines ,> dddidi^par s fenirri eiui eft
corpus meumffed id tantum, Hoc ftemriitorpwmumi xv
Illud fade extremuhi j qfiis Vel medidetitef erilditus fo-
: ldauditil ridri perltorreat: quod videlicetcato 8c lahguis
DOmini propter iridignos iri pariert reuertatur 6c vinum:
caroqilippe 6c fenguis Domini ihcorriipfibiliS eft. Qriod
autem incorruptibile eft, nee corrumpitur, riec corrumpi-
poteft.At efientiam friam perdere,5cin panem corruptibi-
Iert ac vinum corruptibile reuertiy ifta quidd magna cor-
rilptio eft i Igitur Cato & fangms Domini,’ in panem 6c
vinumiamreuertinopoteft. Quaprdpter 8chicerrorfe'-,
peliatiir
* Exen. I
plum.
Ecilif.y,
Siue per I
bonos doel
per malos W
miniftr. r
Chrifti I
Verbas* I
qualiterol
erantur. 1
H
Vcrb’t S-jl
CanoniS' I
De Sacramento , Lib. I I I . 3 7 3
“Üätur aeterno filentio. C^uëantvero vtiique iftaaiienû
Lnem afterre circa diirina altaria 7 -ne moriantur coram
Doinirio. eaueantetiamtrâfgrediterminospàtrùrnfuorum,
quos ppfuerUnt fibi. Multi qirippe cibiyyt Salomon '
ait innoualibuspatrUtmalijabfque tudicio congregantur. Huiuf-
inodi yero döóhinarum cibim çïfrialibus pàtrum non
nqfluht muenirügitui- abfque iùdicio congcêgàhtrir. :
Rogerius. Inquautum perpendere ya.leo,omnia te ra-
tione farmiffima video profecutum.Guitmundus. V t igitur
ad quid totus fermo nbfter profeçerit, breuiter often-
damus,quoniam facrificiu^i noftrum nec vmbra,tantum
veHigura carnis 5c fanguinis Chriftielfe,necChrrftum in-
tra feimpanatum tegére iuxta Beiengariumpoteft,neque
vero fubftantiam panis 8c vini ex parte mutari, 5c ex parte,
non mutatam permanere. veritas pätitur.-Neqj p j^ grita-
cionem in id quodfueratreuerti, aut in. aliud <3^rcquam
mutariiamvitrafaseft. ReftatvchæctantumfitDeoiu-
uate mera.5c folida fides, vt totus file panis ôc totum illqd
vinum akaris Dominici, ita per diuinam confecrationem
fubftantialitet, cpmmutentur in carnem 5c fanguinem
Chrifti.’Vtpofteaiam in sternum aliud nihil omnino,qua
carp fanguis faluatoris Domini Deinoftri IefuChrifti
eflepoflinr. Cui pro tanta charitate gtacias referamus alternas
:regnanti cum Deo Patre 5c Spiritu lan<fto,per infi-
nita fæculorum,Amen.
9 ' "
E I V S D E M G V I T M V N-.
D I A R C H I E P I S C Ö V I , D E S.
T r in ita tc , C h n lli humanitate corporif-
que ac fanguinis D om in i noftri i
^ 1 - veritate , -con- ..
fellio.
✓ —V VotiesDeum cogitare voluigitis, minus vtique Vo-
A^lumusquamdebeamus : nec tameri tantum vale-
mus,quantum volumus : quantominus igitur quantum ;
debertUS'fQupdfihumanæ mentis cogitatio interioi de-,
bitum fuumquomodo folriat non inuenit : ipfe oris fer-
mo exterior quid perfoluit ? Verum diledilfi^ne frater
Roberte , 5c fipater noftcr in cor^e noftro ficut deceret
non aonofcit yerbura fuum : nos tarnen quafî paruuli fùb
vbere velbalfiuciendo oftendamusei affeôtum noftrum.
Qupniam itaquë fçriptum eftj Corde creditor ad iufittiam,o-
hautemçonfefiiofitadfaluttm -, liquet omiiino, quoniam
quami^mcorde fides reékateneatur quæ juftificet, per-
necel^Rrcft tarnen in ore çonfeffio qua; nos fàluec. Sed
quid de Deo illepronuntiabit,qui diltortum àliquid, aut
fortaflè nihil adhucinde.cögitauit. Quorum alcerum æ-
cernædamnationisfacrilegium,altemmvero, fiillequi-
camque ëft iamratiórievtitur , mortiferi fomnieftiudi-
cium. Vigiletergo colC hriftiarii infideifiiæ cogitarione,
vt fi ne celle fueriç,fciat aperire os in confeffione.H çc per-
paucis prælibauimus, v t quart necefiaria fie fidei feientia
ÖC çonfeffio oftendenteS,ad ëiuldem fidei tradatum D o - 1
mino adiuuante licentius veniremus.
Deficrofancba dïuinïtatü vnitate
&Trintfate.
C Redo facrolànftæ diuinitatis æternam ynitatem:
credo in eadert vnitate coæternarn Trinita^é. Crea-
.tor , enim omnium vnriseft Deus ôc trinus autefn , quia
Pater eft,5c Filius Ôc ^iritus fan&us. NAidico quodi-
dem ipfe fit Pater, 8c Filius,ôcSpiritüs fendus l feddico
quod idem ipfurt eft Pater, 5c f ilius , 5c Spiritus fanétus.
Cum diCo ipfefeftendo pçrfônam quæ eftPater,velFihüs,
vel Spiritus lanftusxmn vero dico iplûm , 6ftendo fufi-
ftantiarn qriàe eft Deus : Credituritaqueper finghlos alia
perfoUa,fed noh crcdltlifin tribuSînifi vnà lubftantia.
Surtlamusnûe aliquodexemplumjnter nos, per qüod
aliqliantulrirt vàîeàrtüs âfcênderê luper nos. Videmus aliqucm
homincmfiliumgenuiffe ; videmuseum pattern
fili j cflè.^i igitur à me qu^r^îqui d fit ille pater qui genuit
filium:relpondeo,homo.Si>qu£ras quid lit filius, refpon-
deoihomo.Cum dixi homo/ubftantiamPatris ÔcFilij in-
diçaui.Vîdesigitrirqriiaëadem lubftantia eftpatris hominis,
Ôcfilij hominis Si enim diceretur,Paterhomo,Ôcfilius
equus:quis aliud qüam monftrurtjâut horredum aliquid
' cogitate polfet ? Mox enim vt i me Patris ÔC Filij’diuerlàs
lubftâtias audires:aut ioëari,autinfanire potius quam ve-
ritatem dicere me non dùbitares. Sed fi iterü quæras quis
eftille:dico,pater illkis eft. Si quæràs de ftlio,quis eft ille:
dico,filiusilliusëft. Vfdes chariffime quia inperfonis di-
uerfanominappfui quae font Pater &Filius : in lubftantia
vero vnum nomen oftendi,quodeft homo. Quod inho-
mine vides,höc in mültis creaturiis videre potes. Si igitur
in creacutis Vt iri vna fubftântia func pluresperfonæ', 5c iri
pluribus perforiis vriafubftanua,naturapoftulat,6c Deris
hoc facit : quanto magis iri Deo qui omnia creauit ? Verü-
ne çreatorf creaturam eoæ.qflamusï Abfit. Quamuisenim
iri creaturis de pâtre dicam qriià Kömoeft,5cde fiüô quia
horii.Q eftjôclta Patrisôë Filij vria fii'Bfta'ntiaëft:camëri itéL
rum dico,quiaPatërjhonioî 8cfilius'homo dub homiriës'
fiint.De Deo autem,valde aliter.Siciiamq-, dico de pâtre,
quiâ Deris eft : ôc de Fifio quia Deus eft,5< de Spiritu fâri-
éto quia Deus eft :.vt riulli tarnen credere liceat q> très Dij
func.Iam riuc annuente eo de quo loquirtur,de eadé T ri-
nicate aliquid àpertiüs loquamur.Creâta cofideremus,8c
in creaturis creacorem admîrànceslaudemus.Gcelumita-
que terra,mare 8c quæineis fiAtvidemus : Ôchæç omnia
crealïèlfnumDeum corde rerinemus,ore cofitemlur.Hçc i
tanta ôc tamrtulta, ôc ram admkanda irieffabili prorfus
fapientia condidit : quam ipfe non fecit,nec creauic,fed
geüuit. Qüemàdrriodum enim in anima noftra vidert us
quoniam ipfàgignit côrifiliumluum, ôc illud conlilium
quafi proies eft ariimæ quod apud fe habet, ôc per illud o-
mniaexteriora operatur.: itaDeus (quomodoDeum dë-
çet)fapientiam fuam de feipfo genuit , per quart omnia
quæcumque fuht,abeofada furit,8cdifponuntur.Hæci-
gitur eftfapieritia Dei filius,Deus de Deo genitus: de quo
pa triDeo dicitur: Omnia in fapientiafiecifii.Sed quid Deus p
fapientia fuam facetet, fi eandem lapientiam ipfe ndn di-
ligeret? Aut quid in ilia diligeret,fi & ipfa eu à quo genita
eft fimilitér non amaret? Côftat igitur quia à Pâtre proce-
dit amor ad filium,8cà Filio procedit adPacremfuum.Ifte
artör eftSpiritpsfanéius, quiab vtroque ita procedic,vt
femper in vtro^ue rtaheat.: Ôc ita femper in v troqj mariét,
y t ab vtroque femper pro cedat. C oæternus autem eft parti
filius,quia ^ater fîife fapienüa fua flunquam fuit: Coæ-
ternus Patri ôc Filio Spiritus faridus, quia vtrorumque v-
nàm fubftântiam ipfe amor infeparabilis qui eft eadem-
fubftahtia,fertper vriiuit. Totum autemfefapit,pater ôc
totum fediligit quicquid èftrtanta eft igitur fapientia fua,
ôc tanta charitas quantus ipfe eft. Æqrialis eft érgo Patri
Filius ôc Spiritus fànéius. Quod fi de patris volumus fub-
ftantia cogitare quidfit , prius de eius fapientia çogite-
mus quantum poflrimus,quid ôcipfafit. Iplàenimeftquç
dixit.-NewJô venit ad pattern nifi per me. Et, ^ videt me, vider
& pa 'trem meum. In fapientia itaqj neclatitudinem ncc lo-
gitudînem, necfotunditateftî,nëiCvllam quârttatem,aut
qualitatem videmus.Non in ea diuerforum membrotum
quemadmodum in corpore noftro diftin&iones inueni-
l mus.Nihil igitur corporale,in lapiétiæelTentia ihrienitur,
fed cotrim eft SpTritiis,quicquid de et rede cogitatur.; Errant
igitur vehemé ter qui Deo Patri figüram horiiiriis tri-
buunt,qüia qualis eft filius,talem vtiqj Patrem Ôc Spirirû
fandum,qui non credunt,defipiunt. ifte alitem Pater,
ÔC, Filius,ôcSpiritüs fandus, vbique eft totus ,vrius Deus,
vbiqüe incircûfcriptüs,vbiqj indiujfüs. Quod vtaliquâ-
trilumintëlligâmus,diligèntiusattëndamus. Pohamusi-
s taqj coram nobis aliquod minimffimum Corpus, vel ipsa
j ÿfigrilam noftrâ,quoepTæftoëft aïpidamus,&in ipfa quo-
i jTiôdo DëüS totus fit vidéamuS fl polîumus, fi videre non
pöltamuS.credamus. Vidéo in ÿngulameà ijuinqj,filper
:'riora,inferiorà,dextta ôc finiftra,Ôc media, hæë omnia pej;
fipientiam fiiarii Deus iam fecit : ôc modo c-tiam vt fubfi-
ftantjdif-
E
F
Chtiftus P ;
fapientia i
Patris, pet
qua a
condidit.
Spiritus
fa net us eft
amor Papis
ad filiü i
& filij in 1
Quid fit
H
Dei fapicn-
tià inuefii-
Thon i
BibUûth.Vèt. P4t.fotri.it. 1 i