■ >
loan. Cypar. Bec as IL
j 4M
(oiucum & fimplex per fe exiftens poteft ipfarn intelligefc-
tiam fofcipere, quia non ell lolutaoCfimplex: Deus autem
cuminvtroque horurp. omnino fimplex fit, & fobftantia
fcilicet jfoluta ab eo quod e ftia fubiedfco , &intéihgehtia
non habens vllum prorfus fubiedum ; efficitur, y t neque
fit ex iÊ qui intèlligunt, neque quæ intelliguntur, quippe
qui fupra fubftantiam & intelligenriam fit. Adhucidem
cap. n . priraæ centuriæ : R e s a omnes, quaecunque font,
intelligentia prius perceptas nominarrius , quæ in feipfis
habent principia notitiarum demonftrabilia :Deus
Cap I. dedi
qui, nec eft piincipium numerotum, neque compofitus, fed fapta fimpîj
'ces fubftant ias vnitus. vnitas 4 effearix vmtans ; SE
t i t f & S J E L omnibus qu* in rerum natura funt, exemit, deinceps ie
quâté lingu* nofir* mod urn (non enini fupra hunc ferr^off^us) ejul
Us ipfis Deum laudat, i quibus eum exemit} & vmtatem voçat . fedeffe
ttricem vnitatum. id eft,fimplicium fubftantiarum, vttngelorum & ani
marum-'&'mentem non intelWem, id eft, qu* à nuUa mente mtetl.g
tur. Si enim fimUe \ fimili cognofeitur,fi mens effet.oporteret vt^ment
bus coenofceretui} at quis cognouit mentem Domini i Eft ignur mens fu
pm mentem, 8c nomen fupra orone nomen. Et nomf
manifeftaui eis: quamobrem omnibus eft fine nomine, 1 cf"® ?
etenim fi e. qu* iunt. ex nihilo creation eft igitur e x » »
n le lpllS pra ea qu* fimt.Qupd fi dicit: Ego fum qm fum; intelhge.vt decet.efTe fei
r î E S S p r i S S f i n e fine} quinetlam infcrutabUem, & «militer in ahabent
principia noutiarum aemonuuiuiii^ . at u eu s liis qu*DeO natura conueniunt. $ vacans*mione intelligentia,/ Meut
nonco^nitusnomfiianir, quin potiusex iis tantum qua:
intellieentiapercipiuntur, credxtureflej quamobremni- quod ica antecellat rationem noftram, vt àratione aliéna habeatur,
hil comm quæ intelliguntur, ciim eo quacunqueKX pane g g - j j .
conférait. Idemiteiumierandocapit.fi:cundæcentunæ, topm, , .cum,lL»,uiDcm «.m»ihu.ci,.,umPir
relliguntur ; Deusautemnecvnpslntcjligentiumeft,nec
aliquideorum quae intelliguntur:eft enim lupra-ilta. li-
aiiquiaeorum qua: liiLcingum.«». y«*“ * *“r ; .----
quidem ■ 1 circumlcribiturquiinTelligit,• ? ' 1 ; ____ ronmiominriuri'nc
tanquam indigens
habitudine rei quam intelligit; aut naturaliturfubiicitur
intelligenri,qui proprer habitudinem intelligitur. R e lin -
quitur igitur v c exiftimemus,Deum nec intelligere,he c incelligi,
iedpotius fupra quam in telligere , & fupra quam
intelligi. EtTheölogiae feientiilimus Dionyfius, Sicut 3
enim, in quit, ea quaefob intelligentiam cadunt, per ea
C a p v T V I I .
Vnde tandern,& ex quibusfit de Deophilofopbandum.
' Agnus Dionyfius cap-7.de diuinis nomin.Praeterea,
inquit,querendum eft quomodo nosDeum cogno-
^ : _____ iniriir r»flÄnT(*lli<Tentia.&Vt
Lquäfimplidalunt,&typisnonngnantur,neq; jyere dicatur , q uudD eum non cognofcitnus „ ~-~rr
per figuras corpornm, incorpor¥a,quaeneqnc{enfumta- eim (id-enimquod natura; eius e ft.mcogmtum e it, ÖC
au s lu b ire , nequefiguram8eförraämcaperepoflimt; fic ;omnem rarionem àc menteqr fuperqt ) led ex ortune tr
eademratione veritatis mprä fubftantias eft ilia fupra I „uiiunl t=rum tanquam ab ipfopropofito , S M H R
ftantiam indnitas ; & fuprà mentes illffu p ra m en te » quafdamacßmilitudinesexemplaxlumir erusduunorum
vriitas, Sc Omnibusratiodnatioftibusmfcrutabileillud in'fe habenteadeugnofeendum illudfummum bonum,
fupra radocinatioiiem vnum ; omni verbo ineffabile illud l& om nium bonorutbifinem yraS£ ordme proYinbus a-
fupraVerbum , bonum; vniUa 4 eSeftrixlp itietfienii- fcenSimusin ablatione a &in fuperlation lupraverDuni,uuuum,i i u » q. '■ uwwu, . ... e o n *m m , SC
tatisj'& fiibftantia fuprafiibftantiam,yacans \ ratione,intelligentia,
nominej & niensno n cadensiubIntelhgen-
tiam, ratio non effabilis, quia nullius rei fimilitudinem
habet', &cauia eft vt omnia fin t, ipfe vero non eft, ^ t qui
fit q ü s iurit , & vt ipfe de fe fibi proprie&
tvKiplimipr nitrtrlpjfft 1;npfnsril-
, icencumus in aoiajuw«® *■ ^ *»» *“ r v‘— — - - -
in omnium c auk ? Gregorius Theologus in feeundaora-
tione de Theologia : S ic , inquit, ilia a D eo perfeda ratio,
& omnibus innata, ac prima in nobis.lex,& cum omnibus
colligata, nos ex iisquæ cemuntur, ad Deüm adduxit. A c
Ut extra omnia qua: turn , «. vi ip«= u.«. n. rruurrlfuussiiudcemm,, uDceuubs ,, iiun^quu*itt.,, mente tantum adumbratur,
feienter efferre poteft. Ex his liquet, quod'Defis nec natu- &: ea quidem valde obfeure & minute , n o n e xu sq u x m
rali reprasfentatione cognofci ab vllo vnquam pofllt: fu- natura eius font, fed qua: eum circumftant^aliaex aUo co-
git enim omnibus modis cogriitionem, quando,a«t quo- gitationis informatione colledta in vnam quandam ven-
modofit, necefteorum qui intelligunt, auteorumquas ; tatis imaginem. H o c autem alij.poft Gregorium inters
intelliguntur; eft enim fubftantia,qua> fobiedum efie non ’ pretatiD e u s , inquiunt, none xus quaem eo lunt, id eit,
poteft; 8c n o tio , quae nulla ratione fubiedtiun habet. In Cx fubftantia eius, fed ex iis q u * circum lplum lu n t,id e it,
quo igitur id fiindatum cognofcet,quod non poteft pror- ex creaturis percipitur. E t iandlus Maximus in.Theoio-
fus reciperefobiedum ad notionem ? R e d e igitureftim- gids-Ex nblla, inquit, re, quaecunque fit, percipi poteit, 3
menfitas fupra fubftantiam; 8c mens omnibus c o g p t io - hoc vho excepto.quod per fidem cognoicitur,idque ex us
nibus ineogitabilis y quinpotius mens non cadens fob in- I q u a ab ipfo effedlafunt ; cognofeitur , iffquam, quod lit,
telligentiam,&ratioinefFabiliseftnobis/iner^tionc^ine f on qUid fit. A c rurfus idem in tertia centuna : q im d
intelligentia, fine nomine^ idque propter fupeiiatiencm_ proprie e ft, ex eo q uo dno ne ftp ro pne , cognolcitureiie;
.fobftantix&intelligentiaEfieutlumen excelleris acietho- ------------- ahn.ia.nuaad-illuc
Culorum efficitur nobis tenebrte; Sc fonusitem excellens
ienfum auditus,furditas.
f‘Ex Scholiis S . Maximi. ■ c
Repra-fentatio naturalis in -mente Cue intellefta eft qu* ottuni &
ptineipiumdacitexphantafinatibusrei fubfenfum cadentis . cu™
Deus nulloniodo poteft compataii; vtinteHe’ftus conuétfas adphantal-
mata poffit aliquo modo Deum cognofcere.ficut poteft alias iubitantias a-
lioqni incorpoteas. v Omnia qu* intelliguntur, habent 1* ie pnncipiuni
cognitionis.quiâ vel nuit in fenfibilibus.quoriim funt phan talmata,a.quibus
abftrahuntur fpecies intelligibilcs, quibus intelleftus mformatusm-
telligit; aut funt incorporea,qu* in fe babent vnde compatentuf cum len-
fibilibus,ad quorum phanta(nlata,quz fupt imagines oc.fimilitudines eo-
um.ad animos peruenientes, feconuemtinteUeftus,vtaliquiddeincor-
loteis intelfigat. Sunt autem fiiniiitudines principiaientiendi ocmtelli-
gendi, vtaitS.Tho p.i.q 84.ar. j- Deus autem non poteftfic cum creatura
-fenfibifi comparati,vnde non-ficinteMigirar, fed tanquam caUia 8c pet ex-
ceffum, vf aitS.Tho. ead. q. Sicut j enim/Docethicqnomodo
Peus nonjomr jiolfit inremsnua intelligentia tuiupicutuuimvuuu comprehendiietenim fi » qui ---- incorpore*r ---.7 y
lubw.
ftinti* filrtt, a,8ffimplicâ, K/8c lnfalli-intelltailes IlilM V 8e vnir,.vni^.nnii non fftlümSOn fotUmlion lUbiiClUC
fubuciun
tur fenfibus, 'vt_angeli ôc anim*,vt per eos cognofci poffint, fed neque per
ïenfilia qui interiprisördints funt, cogniiiqne éas cpmprehendere^nec
propneeit,ex eo quuu u .w ^ 6—— -- - -
cognofeitur,inquam,non habitudine aliqua,quaadiilud
q n d S w o n eft proprie, referatur, aurcum eo comparerar.
Quomodo enim quod p r o p * eft , & vt ommum cau(a
fupra omniaeft, Sc non cognofeendo lllu d , ficut aha co-
enofeuntu^ cognofçitur, cum iisq uxnon funtpropne,
V t o vn?uam vita ex parte conferee Î cum ahoqui non
poflinfiisnosid quodeft fupfa fubftantiam aliter indicate
quSm fi ex iis quæ funt, hoc tantum de eo ta g u e mdi
cemus, videlicet qùodeft. Et adhucidém in fecundaeentuna
de charitatecagjtevigefimofeptimo.Qm, inquit, dc
Deo pkilofophaturus es, ne rationes de natura eius dilte,-
rendiquæras: non enim humâna mensmuemrepotent,
immo nec vlla c’æleftis mens poftDeum, fed rationes dit-
fërendi de iis qu# eàm circumftant ,Vt de perpetuirate, de
immènfftate&infinitate, de bonitatc, potenna, (àpienna
creàhdi,prouidendi,indicandi: hic enim eftmagnusapud
homines T heo lo gus, quiratipiies de h » aUquasetli exiiituricniious,
vcaiigcuutammu., r c k - n . ^ . rfradinueniat. Erincenturiatertia, capitelcptuageiimoprimo.
Exiisquæfunr,eau&momnîumcoguofcimusi &
fenfilia, qui np|U eft fubftantia, fupra fubftantiami neque fimplex, fed cx varictate rervtm fapientiam per fe exifteiltem elUS qUl
I proprie e ft, docemur; SceXuarurali motioue rerumvromnibus
folutus: quiVtinfc eft, neque tationevefiigan, nec intelligi, ne-j fam aiu fdenft>er iè e x iftentem d llC im u s; V im dlCOVltam
ffiSjjiÉSS
Deo dignum eft: cumvetoypitatem audis, ne inwlligas quafi v« » fl“*- manifeftum COgTlofci Deum ex US lolum qU3E CirCUiplUm
’ i ad vnionem concutrjuit; noiiénim de iiis nunc fermo fit. Ica ae Deo._____ ______ :—? 1 —■ ; fijllt q u *
D e ihèolog Demonftr.
font, quæfontcreaturæ, ôçlnde de Dç-o phUbibphandum quodautcmelHnçrcatum , nulluspoteftocâfis corporis
cflèjeximaginib.foiHcet&fîmiritudiniDUsexcplarium c- quamuis M o y fts fit , quamuis Paulus, qui in teriùsdiuinorum,
quæ fuperius tpeçula & ænigmataVî7e?5« / tium cælum afcendic, quamuis angélus fie qui Deunl vi-
‘ J ”' ’ ’ ■ 1 de^Quodenimyereeft,veravVaPifehoçautçmabangelo
font. N e auteinquis indubium veniat, quomodo quasfv
magines & fimilftudincs font, & d veriratererum diftaiit,
ad philofophandum de Deo- aptä magis efie poftiant ,= ■ &
idcireo maiorem Dei contemplatiohem qiiani ex :iftisfi-
mihrtidinibus etiam in hac vita qaserät opuseft docere,
quod fommt eriamThedlggi vltra conremplationem ex.
creacuris npn progrediuncur.^. v
lx Scholiis S. Maximi.
Imagines qiiafdämSc fimilit udincs 1 cxcmplariuminfehabente)Qu*-
cunque funt, id eft,fpecies & fitigul* cteatut*,vt ordinesartgelprun},öc o-
liia fcnfilia,imagines funt 8c fiiniiitudines diuinarum ideaturo,id eft, e-
: mplar i um qu* funt in Deo. qusquidenvcxeinplaiia stetnz D ei in telli-
gentis funt; pec quas , 8c fecundum quas omnia in ipfo etant, qu* non e-
rant alia ab ipfo; 8cper eas; 8c fecundum cas omnia qu* produxit, fafta
funt, ficut beams loanncs in Apocalypfi, cap.+.ait dixiffe illos viginiiqua-
tuorfeniores:Omnia in ipfo erani,& creata funt.De ideis di^um eft,quod
etant}de imaeinihi^ aut&'&fimilitftdinibus ideaiiim.id eft,exempl,arium,
quod crcata funt. In ablatione 1 8c filptiilatioue, 8c c4ula) Tribus modis
afccndimusadcognofcenduniDcum excreatunsjvnomodoauferendo ei
negantet Mnquam noh.decentiaquzcunqne cyeata'cetnuhtut , quia nihil
corum Pcum efie dicimus, fed omnia negamus,aientes;Nbn eft Deus an-
gelus,n^que anima,nec vllum apimal,aut iftud, aut illud,quodcunque fit:
alio modo perfeftiones creaturarum, vt Vitam lapicntiam; & alia fiiiiufi-
modi .remouendoa Dep, quiafapientiaDei omnemfapieniiam cteatam
excellit,8c vita Dei omoyh vitam, 8c perfeftiones xeliqu* rcliquas omnes
perfe£tiones creaturarum fuperan t: tertio modo , quatenus omnia flinti
Deb creata.q'u*cuhque iii:natuta reriim6c vniuerfitate mund i funt j Non
negat. quin polTitdcmonftrari ex creaturis Dei Deum efie, fednegat cognofci
polle fecundum effantiam ex effectis: meminitautem S .Maximus
dc eognitiohe pei Cx fide i quod fit ; & non de cognitione natuiali per de-
monft tationem eX efFeftis,quia cognofcete hoc per fidem mifito excellen-
tius eft&valenriusquam cognofeeteper lattbnem natiualem; quanto*"
ceUentiot eft gratia quam natura; fides enim ex gtatixDei eft.-
aut ab homine cognofci non poteft. Ex qtiibus clare
notefeit, valentifiimps etiamTheologos nonvltra fpea-j
turam progredi m fis quibus Deum vident ; fed potiusi-,
p fam creaturam, & quæ in natura eiusin,font, co nfidera-
re. Quodfiadhun cmp d um,&hacvia Scrajibne de Deo 1
diflèrunt, necefiàrio fequitur, Theologiam qùæÎQ nega-1
rionever&tur, longe præftantiprem efle, &'ad conttm-j
plationem magis idoneam ea T heo lo g ia, quæ in affirma*
done cerqicAr.
. Quod eft t ipfurn hoc per fe_)Nfllla creatura eft per fe id quod eft,fedper
patticipationem.folus Deus eft iplum hoc, quod eft per fe,id eft.fua eflen-
tia, Scfuum elfe, ficnon fecundumpàrriçipationcm. » nudum/ideft,fc-
cundum fubftantiam fu am tantum , ôcnon lecundum ea quzcircumi-
pfuin funt,id eft,creamias.
. C A P V T ' IX.
jQuod in Theologia demonfiratiua magis propria & praci-
pua eft ilia qua in negattonibus verfatury & quod in
bac Theologia affirmatioms non fun t con-
tn ÿ ’ta negat tonibus.
VmmusTheölpgus Dionyfius primo ,capite de myfti-
J ca Thco logia, Oporte t , 1 mquit, in ea pondre & afifir-
mare omnes omnium return affirmationes tanquam in o-
mnium caufa;&omnes eas magis proprié negare tanquam
quæ fîtfupra omnia: nec exiftimàndum eft contrarias eftè
n^ationesaffirKationibus ; quinpotius multo prius eftè'
iplam piimam caufam fupra priuariones, cum fit foptao-
mnem.& 2>ablarionem &pofinonem. Acrurfos idernea-j
pice feçund^ cteleftishiérarchisé : Aliquando, inquit, lau-j
daturdiuine in fcriptunsfuisfanétis dilÏÏmilibus 3 nomi-i
nariombus,'cum eum vocant înafpeâabilem, 8c in fin i«
turn, 8c non potentem comprehends, 8c fimiliter in aliis:
quæ non quid fit, fed quid non fit, declarant. Hoc autera.
v t arbilror,magispropriurn eft efifiquidem vt taeita, 4 id
eftjfîne fcripçp facérdotalis traditio expofuit,yérédieîmus
none ftèfecundum naturamvlliusreiexiisquæ font: cæ-
terüm ignoramus illud in co non definitum,quid fic quod
fuprafobftantiameft, quodque nec intelligi, nequedici
poteft. $ 1 igitur negatiohes in dïuinis veræ font, 5 affirma-
tiones vet o non congruunt cum occulta diuinitate eorum
quæ de Deo efferri non poftùnt, confequens eft, v t iis quæ
■Sthanafius
ad
■ Antiochun
■Pdncipem.
WK,d-nwMM
C a p v t V I I J .
Quod fummi Theologi de Deo philofophantur ex créât ur * ,
èrpofleriora Dpi ipfe creatura fu n t,& e a r um .
V 7 v 1 c rationes.
O Rregorius .Theblbgus in fecündà orarione de Theo-
V jio g ià ,C u r r e b am quidem,inquic,tanquam Deum co-
gnitionc comprehenfurus ; atque ita afcendiin montem,
& diuifi nubem in eani ingreifus. (Ê t pauds in terieâis:
^Cum paiilum ,inquic , protpéXiifem,nqnyidipriraam&
æternâm naciiram, quæ fibi., id eft, Trinitarinota eft , & :
quanta incraprimumvelumrtianec, dcàCherabmis con-
tegitur; fed inàm quæ exrrema eft;& ad nos peEuadic,- quæ
eft|o^«ancum intelligo ) amplitudo illa , yei vtÇ auid àir, ; non furie- afo ed ab ilia, magis propria fit norninatio ilia
maggificentia, quæincrèâtiiris , & iis quæ ab ipfo effedta ! quîep«difiîmilicudines formatur.Et Gregorius Theolo-i
funt 8c gubernancur, cernitur : hæc eriim fonepofteriorâ gfis in orarionefecurida de Theologia, Multo, inquit, fa |
Dei , quæ poft eum font ipfiüsdndicia ; ficut folis vm- ! cilius & brçuius eft dicendo quod eft,declarare quod non
br;c & imagines iri aquisyX quæ infirmis oculis fplem vt*| eft ,^»,quàfti negando quod non eft , indicare quodeft.
cunqucpftendurit:fiquidemimpoflibrleeftfblemintüeri Etrurfus : Sedoportec, poftquam diétumericquænon
aduèrfom, cuius radiis acies oculorum vincitur. Adhunc , eft , dicatut eriàni quod eft : arque eo magis, quodfocilius
igitur môdum de Deo philofôphaberis, fis licet Moyfes, eft vnumaliquid compledi, quam orhfiia fingülarim ne-
&d eusPharaonis; licetvfque ad terrium cælum, vtP au- gare :^vt ex negarione eorüm quæ non é f t , &affirmario-
\ lus perueriias, & audias arcana verba ; heet fopra illos ad o e éius quod eft, illùd intelhgenriaconr^ledamur. Sariftatum
8c ordinem aliquem angdtfrum auclrihangelo
mm afeendas. Quamuis eriim omne çælefté, Sç-^liquid
iupra quam cælefte, multo excellentiore natura quafn nos
fit & Deo propinquius^>magis ramen d iftatàDeo ,' & à
perféâaeiusintelligenria, qiiamnoftrarri hancnaturam
lcorapofi.tam & humilem & deorfoi# Inchnatam antecellat.
Ec magnus AtlianâfîHS velut percuriiftando ait : Cum
DeUs fitincorporéüs, & figura careaç ; quæ t^d empofte-
riora eiusvidit Moy^s?.Deinde foluens duæftioriem^Cre-
dimus, inquit ,.ànté fæcfila,&:afite oincfcas creatutas eflè
.Deuiutotumfblumiricreatum. Éx quo fit, y t poftèriora
Déifintcreatuxæ. & earum fatiories,qüas citrri vidifïèt expo
fuit ,1 inquiens ; ï I n principio‘ crèauit Deus cælum &
terram. Item diuiniv'GregoriusNyflèrius in libro de vita
Moyfîs : GÏoria, inquit, iricreata, natura fcilicet dininao-
nTxiiriötfl: fecùndu fe ineffal)ili^&qriæcomprehendinon
poteft heqifeyideri : niliilçiiirri qhod eft 1 ipfomnp'c pér
fe y- z nudum pote ft i ritélligeHriâ îiqui dé comprehéndi,
iaiït oculis cpiporis vllp modo'cernï : incréatiini enim eft:
(ftusMaxiiriu|inThcolo^cis , Q^ipmlofophatur, "inq
u it, de Deo aiendo, verbum fàcit carnem , dum non
poteft aliunde , quam ex iis quae cemimus & contrcéta-
IDUS ï Deum cognofcere rariquam caufam : qui verone-
ganter, aüferendophilofbphatur,verbqm focic fpiritum.
vtpote quod erat in principio, 8c eracapud Deum, eum
qui efefopra quam incognitüs, ex nulla penitus re earum
quæ cognofei poflùnc, re â e çbgnofce,ns. Hincfitperfpi-
cuum, quod magis proprium eft philo&phari de Deo per
negationes,quam per affirmationes,quatenus alterum fo-
;cicverbum fpirirurn , ialterum fecit verbum CMnem. Ac
Théologie quidem affirinans Vim habet cqmparandi &
figurandiac coriieélandi ; & hoc tantum probat,, fcuicec
Deüm efle-, ex iis quæ ab ipfo fàdla font : Theologia
veronegansdemonftratDeutneftè fopra ojnnià; ac veri-
tatem maxime affequicur qiii dicitnon eflè Deumquid-
qu'ani ccitrim quæ font, fed eflè fopra fohftanriain,& uipça
omnia. Præterèa in Deo negariones non font contraria:,
affirmationibus : nec eriim quod affirmatio afnrmauit,
hocipfom
H
In i. Centura
cap.} ,.
i 11