'•74
, IHodieti.
•qivnt cano*
'•Jjpici in çc-
jcid:s,Ti-
B
!G«gor. I
••'.Tùron. l.i
iMiràcul.
S feude glo;
ir'a raàtcyr.
th lio .i.
,v qili & hia-
I gnu«<
jOrbâyo
Orbé.
I. Synod.
Arclac. an
. ‘iitno fignatum,occur ntfehfbus meis,vt bafilica domnorum mar-
tjrum Tmotbei& Apoüinaris tmprium argenteumfexlibrarum
ibi deputem, vtexeo fedesfumamyorum oßium compohatur.Sed
dunipfoteftamento (up , duodecim folidbsad ipfius ba-
fitic* cameram ftrpendam iuflèrâtdari. Diuerfi quoque
diireifisidemlotupletauere dotibus tcmplum Ï vbidom-
nüxGöndebertus, vir çlatilfimus, cum vxore fpa Bertha,
viliarainpago Vohtinft fitarniPe rt h as nomine, dedit.
Repeiitutautcmcongregationem ibidem nonnunquam
viginti, npnnunquam dhodeçimfuiflè clçricorum» vtin
remporeTheodericiRegis,quando ad eandembàfilicam
prædiorum donariapïuralegu ntur tcadita.Et vfque ad çe-
centia nuper tempora (quibus, rèligiohe’defi.çiente, ad v-
nius eft redada Preshy ter i titulumjDeo lèruientium cce-
tUjdignéfdturinfignitavirom.Nonnuilisetiamalijstem-,
pia locisjêorum fplendent honore decorata : quoniam fi-
gnis plurib. eis olim corufcantibuS, amatotes Chrifti me-
morijs ipforam fuas excolere ftuduertint atq; munire pof-
fcfliones.iQimrum quidatri,ceu Gregorius T uronen fis E
pifeopusin libro miraculor'um refertfeorum refiquias, *
dificata hprumhonorebafilica, deuotus experijt. Quas
pontificelociperPresbyterumhonorifice diligente,dum
iter idem presbyter ageret ,ab obuia quad am muliereia-
lutatus,obnixc,importuneque ab ea fogatus eft,vt horum
fibiquidàam pignerumeô4onarct..Qui dittnutatimdif
ferens.mulierisimprobitate tandem deuidu?» (aerbrum
einerum particulam tradn roganti. Afcenfo.que caballo,
iniundum fibi moliens iter expedire,nuilatenuseum per-,
cuflisadmodumlateribus,Yaletitineri,promouere. Infu-
qperipfe quoque ficinterim prægrauatus opprimitur y vt
vixvalerét adtollére caput. Ita dcmpm animaduertens
virtutefe detineri Marty turn, motus poenitentia, recepit
oportunc, quod largiri prafumpfit incongrue, redibita-
quefacrorum quam dempferatportione, liber ad iuffa re-
laxatur abire. Apud Duodeçiacum quoqj vicum horum
contfruda decorefandorum bafîlïca Marty rum,magno-
rum prredicatur radiare nitore magnalium, optabilique
refulgere gratia fanitatum^
Beatidenique Timothei offa ,RexOtho, concedente
Artaldo Arthiepifcopo,, trapsferri feejt inSaxpniam,&
monafterium monachorumin eiùsinftituithonore.. In',
qu^ translatione muita mira feruntur oftenfa. Nam y t
Anno tunc Abbasinunc Epifcopus, mihiretulit,dquo ca-.
dem facrapignera translata funt, prater alia piurareme-
dia,duodecim inter claudos & c*cos fuere curati.. Beatus
quoque Apollinaris ofiibiïs fuis in Qrbacenle monafterium
translatis , nonnullisinibiflorere fpedaturgratia-
ruminfignibus.
Defuccejfortbus pramijforum F ufttlum.
FRequentibus igitur perfecutionum procellis into*
nantibuSjEccleliæ puppis noftræ iadata, diuerfifque
opprefla Hudibus , quoniam caput vix attollerepotérat,
quanto fedesipfa tempore redore vacua digno refederit,
haudfacilepanditur: adeo vtpoft praemiirosnofttæfidci
patres,beatum Sixtum atque Sinicium,.vnuin duhtaxat
præfulem inueniamus Amânfium adimperiutnVfqj Çon-
ftantini.fub quobetauftusreperitur^quicum Primogeni-
todiaconefuo, primus ex hac Beîgica prouincia legitur
Arelatenft prim*interfuiflèSynodo,relatæ per Marinum
Epifcopum beatiiGmo P.apas Silueftro,V oluliano&Ania-
hoconfulibus.Poft quemAper>indeMaternianus, cuius
reliquias oflium domnus Hincmarus Archiepiicopus Lu*
douico Régi Tranftenenfi, fe dkexiftecommémorât ip
epiftola proeiufdem » aliorumqueSandorumpigneribus
ad eundem regem çranfmiiïà. HincDonatianus extititE-
pifeopus; cuius etiam pignera maritimas inpartesEpifeo-
pij Nouiomagenfisvel T omace nfis perlata, variougno-
rummemorantu&fplendore decorata. Quern beatus Vi-^
uentius tam eelfus illuftris vitas meritis, quam claro pori-
tificalisfequitur ordine culminis.Cuius etiamfacra membra
domno Ebone Anciftite noftro defergnte,fuper fluuium
Mofam translata, Braquis inftruda Ecclefia, dilpo-
fitaque famulariorum cateruaClericorum, debito^epo-
nuntur honore fernandai Vbi etiam pluribus olim reni-
tuifte prædieatur infignibus, claudisgreftiim, cacis quoq;
reformans afpedum,cui fucceffit Seucrùs»
1 De Sanfto iïicafiö,.
E
Brâux.
Seuerus.,
•Nicafii
[Traàsfci
C A P - V T V L
It
P Oft præmiftosPræfules beatus Nicafiu^ cultu fequi*
tur Pontificatus.magnæ vir caritatis, magnaeque co» q
ftantiæ, fub Wandalicain Gallijs perfecutione, fand «fi* 1
biçommiflæ validiffimus redor Ecclèfiæ,in pace quidem
nobilitatoracdecorator: in pericülis vero moderatorÔt
tujoripijs populum dodrinis & exe,mplisinftituens,dc-
coremqubcbslibis fponfae Çhrifti Ecclefiæ, fabricis & or-
natibjus attollens. Is namquefedis huius fand *bafilicâm
in honore pèrpetuæ virginis Deigeintricis Mari*, diuina
traditur admönitus reuelatione fùndaflôj quam proprio
qubque confecrauic 1 anguine. Cathedrifiquidcm Ponfi- fedemE.
ficalis antiquitus in Ecclefia,qu* ad Apoftolos dicitur,e|| ^ c°Pa['
titiflèfertur. HiebeatusAfttiftes angelica præmonitiboè
inftrudus,futuram longe ante pr*fcifle docetur interne-
cionemiperniciofamqueprofperitatisredarguendofeçu-
ritatemdmminencemdiuiniprçdixiflèÿerberisvltionem.
Portabat àutem caricatishumeris anxius peccatorum cre-
ditifibigregis fondus, mqri paratus pro omnibus»vt iram
indignatfonis Dei à populo auerteïet,aut inîpfa certe vin.*
dida, cæleftem clementiam humilitatis (piritu & animo
contrito placaret» ne vfque ad animam, licet teihporalis,
at npn*ternalis perueniret gladius. Sed qùia verbi Dei
femèn in fpinis diuitiarumlqfFocatur- eonfitum »proipç?-
rahteique, ôc in vanijate fæculigloriantes monitafaluris»
aure cordis ad frudificandum non admittunt : immo
périmas impliciti occupationibus |neç vera v it* , quin
lætifera peeçati, mortifqùc ftipendia fequentes, quoniam
perl’ede mala non oderant, vera fedari bona digne non
valebant. Piam infuper religionem negligere, diuinita-
tispræceptapoftpôhère, vanitàtibus inferuire, concupi-
feenti* vitiis inhærere » fchifmatica fcandala fufcitarc,
Deumque ( pro dolor) in his omnibus haud memebant
offendere. Et eccéfubito eiufdem profperitatistemipori-
bus , animofitas ditiflimarum gentium commota, Dei qf-
fenfionis iram in diuerfas,;vindicatura prouinejas, inten-
tione ttuculenta , ^andalorum multitudo properanter
accélérât, fubuerfis multarum munitionibus vrbium, gla-
dioque intçrçmptis vtriufque fexus progenitoribus cum
filiis, non aliam dignitatis glpriam, non aliùd ali quid in
temporalibus lucns-tam deûderanter concupifcere cer-
nebatur, quam humanunk hau rire ac hindere (anguinem,
.& Çhriftianorum duntaxat fitire internecionem. Sub
huius vero tempeftatis turbine , gloriofi renitebant in
Galliisinter Epifcopos viri, fandiflimus Remorum pr«-
ful Nicafius, ôc beatiifimus Aurelianenfium pontifex A-
nianus , Sandus quoque Lupus Trecaflinus, oc Beatus
Seruatius Tungrenfis, Antiftes» aliique nonnulli yirtuti-
, bus infignes, qui hancindignationis Dei, fiiis meritis ac
precibusjiram diu differre ccrtauerunt, vt omnibus h*re-
nbus & prauitatibus populi; reftindis, ad Çatholicam religionem
&Vëium Dei cultu tp per poenitentiam reuoca-
rent ; ac tantæperfecutionis, ôc diuinæ animaduerfionis
gladium ab Ecclefiæ ceruicibus âuocarent. Sed(prôneras
! ) împius, v t feriptijm eft, cam inprofundumpeccatorumye-
nent,contemnit, falutarib. eorum præceptis nullatenus ob- ^
.temperabant.^At vir beatifliraus,Nicafius pr*ful,inftanti* ^r0M'
bus ftudiis, cont in uifque dodrinis acprecibus, populum
Dei ad poenitentiam feu patientiam, ôc triumphummjffg
tyrii prouocabat, vt quos ineauta profperitas ad offenfior
nisimpulerat foueam, aduaf fi tatis deuo ta toleran tia,n o n
iudiciû damna|iqnis,fed gratia purgationis:, caufamqj fa*
lutis efticeret.Interea caftrametantur agminaWandaloiU
circa vrbem Remorum f-vniuerfaqi rçgiônedepopulatai
neces tatum inibi habitantium feruentiilime ptradantes
-Çhriftianorum. Hos veluriDeorum fuorum inimiçosr &
I Auguft«
1 -pilt 8o.
I mttb. tâ
»; b
môrïbus paganorum contrarios, interîmere, penitufque
de terra delere ambiebant. Béatüsitàq* Nicafius ahimatn
fuam pro fratribus, Chrifti fequens èxempîumporiere
paratus, elegit» obnixeq-, propôfiiit, fibi commiflum nul-
fatenüs omittëre gregem: prorfus inftituit;àut cum eispà-
riterviüeré, autpariter» quodeos paterfamilias perpeti
vellet,fiifferré:ne fugiendo,Chrifti videretur(fine quonô
poflünthomines velviuere vélfieri Chriftianij deftrere
minifterium.Vnde&iuxtâB. Auguftiniièntentiam,nia-|
iorem charitatis repent frijdum quâ qui non prÔpterfra- l
très, fed pröpter fëipfum fiigiens, atq-, comprehenius non
■ fiegauit Chriftum,lufcèpitq; martytium. Metuebaténîml
potiüs Àhtiftës (kndiffimus » ne iç deferente, lapides vitii
ëxtingueren tur,quam ne lapides & ligna terrénorû*difi-
ciorum,fe pr*ièntè,incenderentur : magis timens, hé de-
ftituta Chrifti cörpöfis membrâ fplritali v id u , necaren-
tur,quam ne membra corporis fiiï höftili oppreflä impetu
torquërehtur. Paratus ad vtrumquë, vtfinonpoflet hic
calix tranfire, fieret voluntas eius, qui mali ali quid n ö po-q
teftvelle.NecrequârebatquæfüaXunt'fedimitas eum qui
dixit : non quæro quod mihi vtileeft, ied quod multis, vt
falui fiant. Et né magisfugiendobbeflet exemplo, quâ vi-
uendoprodefierofiieid, nullà rationëcôfenfit eiïè fugic-
dum.Neq-, temporalem mortem ( quæ quandoqj ventura
eft,etiamficaueatur) fèdæternam ( qu* poteftfinonca*
ueatür yenîrej& pbteft fi caueatur etiam non venirë) for-
midàns^non fibi placens, neeperfonam fiiâmih tan tispe-
riçulisfugàd i grii ore m, vtpote gratia excellentédudicans;
ne miniftërium in his maxime peticulis neccflàriu , aede-
bitum'ifubtrâheréturEcclefi*; Non,vtrhercenarius vidés
lupum yenieiÄem,dimiflis ouibüs fuginfed vt pâftbr,bonus,
prögtege fibi credito animamparatifiimusobtulit.
Et quod mélius agendum inuenire potüit,fedulas ad Do-
minum pre^e fuiîq; fundere preeps élègit, Fatigatiis igitur
tandem prçliatoribus impugnationecontinua, excubijsôcl
incdia,furentibufq;circumquaqboftibus,acfortiterbel-
lo concutientibus vrbem,nimio terrorist çdid ciuitas vni-
uerfa perculfa» ad iandifiimum Nicafium in orationibus
p roftratum décurrùnt, futuram pagàhorum vidona per-
timefeentes,&auxiliu mconfolatiö n is ab ebf velut à pâtre
filljJroqûirënteSjïnrerrôgantjquid vtilius confilij faciendum
décernât , autieruitutigentiumfefè tradere, autad
mortem vfqj profàlute vrbis dimicâre. Beapus àùrem Nicafius
coelitus diuina praefeiens reuelatione, Rembrûfub-
uertendamciUitatenVjConfolanseos, infatigabilfter Domini
fiipplicabatcleméti*, quatenushæctribulatio mor*
tis temporariæ,non adiudidum,(èd ad indulgetiam, per-
fifténtibns in vera fidèi eonfefliqne proficeret.-proanim*
pugnaréfalute, non armis vifibilibus, fed probis docëns
moribus,npn corporâlium fi ducia virium,iedXpiritalium
exercitatioTievirtunim.HancfupernarriiüftoDeiiudicio,
peccantiUm fcelenbiiS excitatam depnönftrans indignà-
tionem. Céitum (alütis id prædicans eflè confilium, fi ad
diuinacbmpundiflàgeUacbnuercèrentanimüjluicipien^
tëshæc'noninuitîaiit defperanccs,vciniquitàtisfilij:quin
patienteS?acmanfueti,ceu filij pie tatis, promifla regni coe-
leftis pr*mia percépturLExhortans eos,(pe ialutis*ternæ
præfentem deuotiffime fufferre tribulationem ; vltroôüc
feip foSad h àn co ffe rre momentàneaninecem.-quo débita
reatibus perpetu* damnationis euadere mererentut vl-
pionem,qùatenuS eisï^drs pr*fèhs,nph;fiip^’Hcifijfed àni-
mariim fierct perennë tëmedîum. Pfo ïnimicïs eos etiam
admonenseXoraré.yt tandem aliquando refipifcérent ab
iniquitatibus fuis, ôc qui miniftri tfi'nc Vidëbâtur impieta-
cis, pofiènt cultores nonnunquam piePatis, fèdatorefque
fiériveritatis.Seiplumpàratum eiïèdepromensf vt bonû
decet. paftorem) pro'ôuib üs animam ponere,pr*ientcmq;
vitam contemnere , quatenus ipfi peccatorum veniàm &
ialutëm feciim t^ëtefentüræternàm accipere. Adérat etiâ
germanafuaB.Eutropia» viïgo Chrifti iacratiflima, qu*
ob caftitatis munitionem,faridifli'mum femper imitando
&adh*rendo fequcbatur Epifcopu m,vt & ab fpiri talibus
aliéna riequitijs S Domino ieruatetur puritas mentis , & à
earnalium corruptione dëlëdâtionü tegeretiir immunis
ibtegeitas corp o tis. A m b o itaq, plebemD ei pro viribus ad
«oronam mxreÿril'pnVt^hércàdbhiBùs animabarit;' &
agonëm vtdôrî* fuæDomiuo precibus cbmtiïcridabanti
Dei tandem decretp iudicib irfuptionis die,dum pagano--
rumfuribuhdum beàcusPr*{ülNicafiusirruére comperit
impetum, Samfti Spiritüs-virtum ibboratus, alriia comitâ-
té (orote, cum hÿmnis & canticis fpiritalibus ad oftium
bafilicæ Sanélæ Dei genitricis Mari«/quam ab eodëm in
huius vrbisarce fivndatam mémLorauimus) traditur .oc-r
curriffe, dumque diuinædeditrtis pfiilmodiæ, verfum Do-
minoDàüidicum pia voce deczntatincpüiensiA'dhießtpäUi-
P f a im .
m ent o anima mea, moxinfequenrêgladio ceïuicémf'cæfi
verbum pietatis ab ore non defecic : capite in terram ca-
dente,immortalitatis/vt traditurjfententiam profëcuto : i^, ,
Viuifica me *Jecundumverbum fMwwdnfcrendo. 'dicDomi
SanâavefoEutropiavidensimpietatëm circa fe quafi ne.- ^
mitigatam,&pulchritudinem fuam ceii paganorum liti- S.Euttq- '
bus referuatam, fiiper eundem lacerdotis interfettorem P*?-
infiliens,magnoq-, clainoreiqcrepitans, & ad märtyrii fui |
bellum prouocansjfacrilegialapa faciem percuffi,oculbs,
diuini virtute numinis euulfos,in terram proditurofFudiffe.
Q u * mox infanten tium ferrp iugulata, facro fufo fan-
guine,palmam v iétori* cü germano fuoppntificeChirifti,
eæterifq-, ttiumphatorib9 fanblis, adipifei promeruic.Fue-
re fiquidemrronnulli,tam ex clero, quam exlaicali coetUi
conftantiæhuius conleétatoresaccomitési qui per pr*-
fentis toleranti* pardeipationem, *tern*beàtirudinis cü
hocbeacifiimo pâtre fiio confequi certauere communica*
tibnem.Inter quosFlorentiusdiacqrius.&B.Iocundusèx-
titifle clariffimi referuntur : quorum capitaRémis poft al- ^ y rcn
tare SanôbeDei genitricis Mari* tumulata férüantur.ITar- sflocua-
baros igitur dé conftantia virgfnis.&profani Ipeculatoris dus.
fübitanea muldatione ftupefeétos,expiera c*de, facto in-
undante cruore,terribi|is bmnes horror inuafit,quafi coe-
leftès aefes diraicantes,.tantifceleris vindicés, afpicientes,
ipfa quoque horrendo reboante bafiliça fonitu. Rélidis
ergopaffim fpoliis.territà Wandalprum agmjna,dum di-
uinam metüunr vltionem, irreuocabiliter per diuerfafu-
giéntes, inualamf répidi delcrunc.duitatèm. Qua diu fie
mahente folitari^».Ghfiftianis qui ad m uni tion es monçiü
fugera-nt,incurfiones paganorum trepidantibùs, pagahis
Vero coelefteS quos ibi pertulerant horrorès pertimelcen-
tibüs,(ub diuina duntaxat Angelicaq-, cuftodiâjSanârorü
feruabantur inibi martyrum corpora; ira vt in noftïbus à
longe coeleftia cernercntur lumina» & fuauiffimi fidereis
füpernarum fiïni virtutum chpreis dulciter rèboantibus,
audirenturànonnnllis carmiha.Vnde & cceleftis viétôriç
reuelatione confortati tandem conciues, qui ad fèpelien-
daSaniftorum corpora, diuina remanferantprouidentia,
cum precutn votis ad vrbem regredientes,in*ftimabilem
fuauitatis odorem, vbi fîmétorum décorabanturfuneira,
hauriunt, gàudioquepèrmifcefites gemitum, lacrymofis
Dominum laudibus niagnificant,Scad tumulandüm (acra
fe præparantes pignera , congruis ea circa ciuitatem lpcis
véneianrer recondunt. Beatiffimi vero NicafiiPræfulis ac
fororiseiùs , facratiffimafolemniter in coemiterioSanéii
Agricol*, .templo quondamà Iouino, Ghriftianiffimo
Roman* militi* magiftro,longe fcilic.ante fundato, ma-
H
gnificequedecoratöveollocant mèmbra: vtappareat, in-
Hàec ho-
ftindudiuinæprocurationis, adeelebritatis iftorum di-
cfie eft ce-
çleC '
gnitatem magis,quam ad primæ prçparatam fuifie condi-
S. Nicafiji
tioms autoritärem: Hanc aut;em bafilicam pr*fatusvir
quoinodo
Ioumus,hisvèrfibusjàureopràèfitulauicdecore, ;
infra voca,
Félix militufumpfit dénota louimts
Cingula,virtutum culmen proueäus in altum :
Bifque datus meritis equitum,peditumqu e Magißer,
Fxtulit aternumftclorum infecula nomen.
Sèdpietategraui tanta Iwpraconia vici f,
lnfiguefquetriumpbosrelligionedicauit, $
Vt quemfama dabat rebusftperaret honorem,
Et vitamfaélis pojfetJpcrarepercnnem.
Gonfciià1)icfanêto inanantisfontefalutis,
Sedem viuacem moribundù poriere membris,
Corpfirù Iwfliitiumiàtus metator adornat,
Rednetidos viteéfaludriprouidet artus.
Omnipotent Chrißtts iudex vetierabilis,atque
4 Terri