B
fia
ü
Genef.iS.
Pörl'o diéta vel fed p ta eorùhdëm nundoriim adiitfrfus <ii-
tieffafc calu mnias Græorum 6t maxime cOntrafcripta Michaelis
Cónftantinopolirani Epifcpi» & Lqohis .Acridaf
ni Mètrdpolitani Ëpilcdpi,& (æpediéliNicetæ Monadii,
iuffii Impèratbris in Griècum fuerc translata, .Sçinëadém
V’rbe hadtërius conferdata.
Tandëm Michaele|>rçfefttiamÆoruhdem & colloquium
deu itaqte, atque îhftiüutia fua perfeuerante}' præfati
nuntii i7.Calen.AuguftiadietùntEcçlefiamS.SophiæJ&
(uperobftinarione illiug cônqueftf,clero ex moire ad Mifî-
fas præparato iam horatèrtia diei Sabbathi, chàrtam ex-
<^mmuniçationis mper principale altare pofuerunt fîib
oculispradèntis cleri& populi.Indemox egreffi, çtiâpul-
ùerenî pedum (ùotuiïiexçüflèrein teittmpnium di-
lâumEuangeliiproclamantes: V ideat Devs et ïvd i-
cETi HiucordinatisEccIefiis LatinorummtraipfàiiijCd-
ftantinöpolim, de anathematedato cun&is qui deinceps
communicarent ex manu Græci Ropianum fecrifidurn
vituperantis, in ofeulo pacis accepta Orthodoxilmpera-
fQrisliçéntiadonifqj Imperialibus S.Petrp §?fibi,alacres
cepere reuerti 15. Cal. Augufti,fed nirnia inftantiaprecum
Michaelis,{pondentis,tun'c,demumfè cpnflf&unitd cum
eis,ImperatoTcornpulfus a Solefnbrialiteris fuiseosre-
aocauit 15.Cal.Augufti.Qup etiam die feftinantes regreffi
deuençruntad palatium PigûQups prçfàtus Michael hæ-
refiàrcha comperiens rediille, quafi ad Concilium cona-
batufadducere in EcçldiamS.Sophiæ,fequenridie, vt o-
ftenfa charta qua omnino öforruperat transferendo,obru-
erentdr ibidem à populo. Qixod prudens Imperat.: .ptæca-
ucns,noluit haben aliquod Concilium, nifi Scipfe adeflèt
præfenSiCdmqj hoceiomnimodisMichael côtradiceret,
iuißt Auguftus ipfos nuntios cofeftim arripere iter.Quod
& faârum eft. Porro vefanus Michael doles filas non pro-
cedere infidias,concitauir ImperatoriVulgi feditionc ma-,
ximam,velutnuntiiscpoperatafueriteius voluntas.Vnde
Imperator coa6tus,interpretesLatinprumPaulum ac fili-
umeiusSmaragdum cæ(ôs.é£ detonfcsMichaelitradidit,
ficqt tumultus ule côquieuit.V ertim Imperator poft nuu-
rios Romanos. dire élis luis, exemplar excomunicationis
veriflimum à cipitatçRuflorum remiflum iibi accepi t, ci-,
uibüfq; exhibuit,ac tandem Michaelem 4àl(àfîè chartam
legatQrumcomperitatqj conuicit. Itaq; commotùs,ami-
co s & affines ipfius honôribus priuatos à palatft) elimina-
üitjContraqj ipfiimvfqj nuncgrauesjras retinuit. Deniq;
exemplar chartæ exeommunicatoriæeft taie.
H V M B E R T V S D E I G R A T
I A C A R D I N A L IS I P I S C O P V S
S.Romanç Eccléfiæ,Petras A mîlëtanorùm Archie-
• pifeopus; Fridédcus D iaconus de Cancel- ÿ
larius,omnibus Cathohcæ gé
Eccléfiæ filiis.
S Anita & Romanaprima & apoftolita fedesad quant tdnquam
I ad caput Joltcdudo omnium Ecclefiarum Jpecialius pértinef ',
Ecclefiafttca p a f is '& v ti lita t is gratia ad banc R g tam vrbun, nos
Apocrifariosfuosfaceredignata e ft,vt iuxta quodferiptum eft,de-
fxenderemits.&videremus vtrumopere completusfit clamor,qui f ine
intermißtone ex tanta vrbe confcendit ad eius aur e s ,aut f i non
éft it a, vtfiire ti QUamobpm cognofcantdnte ómnid glortofi im-
perafofes, C itrus, Senatus & populus burn Cotiflantinopolitana
V.rbis,& omnis Ecclefia Cathohca,nos hie perfenfijftmagnutn, vn-
de vehenictlter in Dominogdudemus borium : & maximum, vnde
miferdbiliter contnfiamur^maium. Nam quantum ad columhas
imperii & honotdtos eins dtqite dues fupientes, Cbrißianißima &
örfbbdoxa eSi ciuitas. g Qudntum autem ad Micbaelem abufiue
dictum Patriarcbam, wtefits ß u ltitia fautotes, nimia t i t a n ia
harefeoti quótidie féminàntur in medio em* Oujaficut Simonidci
donum Dei venduntjicut Valefii bofpitesfuds caflrant^ & norifo|
turn dd Clericatum,fed in fupetad Epifcopdtumpromouerit. Sicut
Ârriani rebaptisant in nomine fandet Trinitatis baptizatos, &
mdximt.Latinos. Sicut Dondtifid affirmant,excepta Gracorum
Ectiefia i Ecclefidm Cbtifli & yer urn facrificium atque baptifrnum
extàta munùfietiijfe,Sicut JXicotdiu carnales nuptias coHcedunt, 1
& defendant f4H dltdrisminifiris. SicutSeucriammalediclam
daunt legem MoyJh.Stcùi Pneumatomacbi vel Theumacbi abfii-
,deruni afymbclojpiritusfatiftiprocefiionem afilio. Sicut Mani-
ibai inter alia , quodlibet fermentatum fatentur animatum effe.
Sicut Nazdreni carnalem lud&orum munditiam adeoferuant, vt
pdruulos morientes ante oftauurh à natiuitate diem baptisari con-
tradicdtit, &mulieresinmenfiruovelinpampériclitantes com-i
municdriyVetfipaganafuerint baptizari probibeant, dr capillos
icapitis ac barba nutrtentes ,eos qui com am tondent, & fecundum
inftitutionem RomdnaEcclefia barbas radunt,in communiom non
recipiant. Pro qtfibus erroribùs&aliis pliiribiis fattis fuis,ipfi
Michael litter is Domini noftri Papa Eeonis admonitus refipifeert
contempfit. Ihfuper nobis nuntiis illius, caufas tantorum malo-
rumjatioitabiliter reprimere volentibus ,prafentiamfuarn & cob
loquium denegauit, & Ecclefias ad Mijfas agendum inter dixit.,
ficut &prius Latinorum Ecclefias clauferat,&eos. Azymitas vo-
cansjverbh&fattisvbiqueperfe.cutusfuerat:in tantum yt infi-
liufuisanathematizaffetfedem Apoftolicani contra quam fe ad-
hucfcrtbit, Oecumemcum Patrjarcham. Vnde nos quideitf fan-
ttaprima& Apofiolica fedis inaudit am contumeliam & iniuri-
amnonferentes, Catbolicamque fidem fibrin multis mo dis attendent
es, auiïoritate fanlia & indiuidua Trinitatis, atque Apofiolica
fedis , cuius legatione fangimur, & cunftorum Qrtbodoxorum
PatrumexÇonciliisfeptem,atquetotius Ecclefia Çatholica ana-
tbemati,quod nofier reuerèndifiimus Papa it idem iMichaeli &fuis
fequacibus nifirefipifcerent,denuntiauit,ita fubfcribimus.
Michael abufiuus Patriarcba, Neophytus, &folo h umano tirno-
rehabitum monaeborum adeptus, nunc etiam criminibus pefiimis
dtffamatus,atque cum eo Léo Acridanus Epifçopus dtttus ,d?fqcel-
lariu$ipfiusMichaelis,Confianttnus9qui Latinorum facrificium
profanis conculcauit pedibus, & omnesfequaces eorum inprafatis
erroribus &prafumptionibus,fint anathema,maranatha,cum Si-
moniacis3 VâUefiis, Arrianis, Donatifiis, Nicolaitis, Seuerianis,
Pneumatomacbis & Mantcbais & Nazarenis, & cum omnibus
bareticis,imo cum diabolo & angeliseius, nifi forte fèfipuerint, A-
men, amen,amen.
Item aliâ excommunicatio ibidem faéfca inpræfentia
Imperacoris & optimarum eius,viua voce : Ouicunquefidei
fondaRomana & Apofiolica fedis eiufque facrificto pertinJfyter
coritradixer it,fit anathema, maranatha^nec babeaturCbrifitanus
Catholicus,fedprozymita hereticus.Piat,fiat,fiat,J :
-F I N I S.
L A N F 1 A N C I
PRIMVM C AD OME NS
I S I N N O R M A N N I A A B B A-
jicis, deinde Cantaurienlis Archiepifcopivi-
ta,èx f rithemii libro dc feriptori-
bus Ecclefiafticis.
BAnfrancu* Archieptfeopui Cdntaurienßs 'Ecclefia
in Anglia,ex AbbateCadomenfis coenobii, or dints
fanïïiBenedtëii,nation,eltdlui, ex ciuitate.Vapi
Cnfii virindiuinisferiptüris efudittffimus, cfc m ficu-
laribus Uteris> maxime in Dtaleßka fiuo tempore omnium
opinione doölijjimus, & non minusfanffiitate quam
fiientia dar us > reliquit ingenti fiii mommenta egregia,
de quiktts egd reperi dunt ax at fubteßa: Opusinfignein
eptfiolaf Patfii Apöftoli omnes libr. 14 . in Vfalterium,
Comment (triorum libr urn <vnum.. Aduerfus Berenga-
rium ltbr.i. Cuius initium e ft; Lanfrancus mjjericor-
dia, drc^Gefta G utllelmi c omit is libr. 1. De cat erts n ih
il reperi. Claruit fitb Henrico Imperatore tertio
, Anno Domini 10 6 0 .
. M
Quantus
Quantuspietate&doiïrina LanfranCus extitérït ex Vlftlhel-
moMalmesfturienfiin biftona AngltcanaeSigeberto de viris illu-
firibus cap. 15 6* ex aliisaultoribus & monument is abunde tibifup~
peditatvndecimustomusannaliumEcclefi Eft autem iftudopus e-
ius celebre,&mirificeab omnibuspradicatum. Videfacrum appa-
ratumPojfeuini.
ExBellarmin. tie's cr ip t. Ecclefi
r Anfrancus Archicpifcopus Cantuarienfis vir fanftus,
■ L'&r do 6tus in conciliq Romano fub Nicolao fecundo
Pontificcanno 1059. dilputauit cum Berengario hærëfi-
àrcha,eumqùe itaconuioit, vt Berengariuslibrum fuunv
in ignem iniecerit. Sed eo ad vomitum redeunte, (crip,fit
idem Lanfrancus infignem libr um de verdate cprporisDomini in
Eucbariftiax qui liber extat. Dicitur etiam idem Lanfrancus
fcripfiffe,in Pfaltnos Dauid,&in epiftolas fanât Pauli.
Eodëm tempore Adelmannus Epifcopus Brixienfis,
qui aliquando Berengario Diacono Andegauenfi cömes
fuerat,&: condifcipulus fub di(ciplina‘ fandti FulbertiCar-
notenfis Epifcopi,fcripfite^jîô/4»î valde eruditam adBeren-
garium de verdate corporis Domini in facrofanCta Euchariftia,
quæ extat.
lanf ra n c i p r imvm ca-
D O M E N S I S A B B A T I S , D E IN D E A R -
CHIEPISCOPI CANTVARIENSIS, DE EY“
. . chariftiæ Sacramento aduerfus Beren-
garium Liber.
Anfrancus mifericordia Dei catholicus,
Berengaripçcatholicæ Ecclefiæ aduerfario.
Si diuina pietas cordituo infpirare digna-
rètur,quatenus refpeâueius atque animæ
tuæ mecum loqui velles, locumq; oppor-
tunum in quo id compçténter poflèt fieri, fàlubri defibe-
ratione eb^resunultum fortaflè tibi,proculdubio autem
plurimum iis confuleres quos decipis, deceptos yero ac
morte præuentos, inpoenasaeternastranfmittis. Etemm
coopérante Spiritu qui vbi vult fpitat, & quern vult afpi-
rat, eueniretè duobusalterutrum, videlicetvtauttuipfe
depofito fuperbicçfaftu ( quo plenus contra orbem terra-
rum fentireccEpifti ) autboritati totius ßin,6be Ecclefîæ re-
- blifq; fandtarum ferip turarü expofitionibus acquiefceres:
& fie te ac fequaces tuos de tenebris erroris, ac profundo
iniquitatis erueres: aut te in tua pertinacia perfiftente, ip fi
auditis rationibus mifcranteDeo refipifeerent, &adve-
ram fidem, quam (àndlaEcclefia prædicare non ceflat,
confiUo meliore redirent. SêdTquia elegiftipiauitatem,
quam fèmel imbibifti^clandeftinis dxfputatioriibus apud
imperkos tueri, palam autem atque in audientia fimdli
Concilij orthodoxam fidem non amore veritatis, 'fed timoré
mortis confiteri: propterearefugis me, refiigisreli-
giofas perfonas , quæ He verbis tuis ac meis poffint ferre
fententiam. In quarum præfentiade nülla re te audire, té-
cumque conferre libendus vellem.-quam quod fen tentias
tuis fententiiscommodas ple<ftepda temeritate cöfingis,
eafq; feu ftudio nocendi,feu ignorantia veri fiicris Dodlo-
ribus attribuis,dicens:hoc velbocinillo feufilo opere te-
ftatur Auguftinus, Gregorius, Hieronymus, vel quolibet
corum quosin arce autboritatis pofitos Ecclefia Chrifti
infigriitèr veneratur. Ibi enim conquiefceret omnis verfu-
ta tergiuërfatio, cum (acri codices te audiente legerentur,
vel tibi ad legendum in manus tradërentur : cæleftiq*, lam-
pade (plendidius eniteret,quæda quç de feripturis fàndlis
te flimere nonnun quam dicis, aut péitus e lie fal(à,aut ali-
qua ex parte, prout ratio tùi negotii p o ft u la t, deprauata.
Per quæ diabolicafallgcia, ignaras diuini mf fterii mentes
tibique credulas inuidis, decipis, fiibruis, tan to iniquior,
quanto in malo propofîto ad eorum qui tibi in Chrifto
fratres funtfubuerfionem feandalum pertinacior, par-
ui ponderans yerba Domini comminantis ei qui depufil-
lis fuis aliquefn feandalizat, née (àtis tremens increpatio-
nem Apoftoli ad fuperbam Corinthiorum gentemferi- i
bends & dicentis : Sic au tem peccantes in fratres, de per-
cutien tes cofcientiam eorum infirmam: in Chriftum pec-
catis. QuopeccatopluriiTium detfneris, fùbuertenseos J
qui nefcientes tibi refiftere, con te rapla utur ea quæ viden-
tur, noneaquænonvidentur. Sed firmumDeifunda-
mentumftatimmobilè, babensfignaculumquodifeedic
abiniquirate, qui inuocatnomen Domini: nequàquam
fine graui fcandalo ferex^s, quod non es contentus vt per-
uerfus peruerfà dicas, nifi etiam praua feripta per prauos
difeipulos tuos m diuèrfàs regiones tranfmittas. Et cætera
quidem àbeatæ memoriæNicolao totius Ghriftiani no-
minisfummoPonrifice, & à centum tredecimEpifcopis
Romæaudita, examinata atque damnata funt. Tu quoq;
inclinât: o eorpore,fed non humiliate corde ignem accen-
difti, librofq-,peruerfidogmatisinnfediofandiCondlii
in eum coniecifti: iuransper id quod rebus omnibus in-
comparabilîter maius eft, fidem a Patribus qui præfentes
erant traditam, inuiolabibter te feruaturum, veteremque
rdoélrina tuam de corpore & fanguine Domini ab ilia die
aliis non prædicaturum.Huius propofiti facrilegus violator,
contra præfatam iynodum,contra catholicam vérita-
tem j contra omnium ecclefiarum opinionem, feriptum
pofteacondidifti: cuiinhocopufcuïo,confifus de Chrifti
mifericordia,l:efpondere difpofui. Et vt euidentius appa-
reat quid tu dicas, quid ergorefpondeam : alterutras fen-
tédas vicaria noftrorum nominum pofitioue diftinguam.
Ncc ad omnia relponfurus fum: qui fpinis rofàs interferis,
& albis atque nigris coloribus phantafma tuum depingis.
Quædam etiam dicis quæ nihil pertinent ad propofitum
■ quæftionis. Compendio autem in quantum potero ope:
•ram dabo.In talibus enim n&iiisnollemvitam deterrere;
fipopuIumDei,antiquampermitteres pacem habere.BE-
-R. t N e .Scriptum H umberti B urgundi,q uem fècerant Ro-
mæEpifeopum Çardinalem, quod fcripfit contra catholicam
veritarem,quodinferiuspàtebit,vt cogereturexillp
Berengarius quauprofiteri errorem inepdffimi Burgundi.
L an franc. Humbertumvirumfuiflereligiofiim,fi-
de'Chiiftiana & (ànâiffimis opedbus perfeueranriffime
decoratum , deienria diuinarumacfeculariumliterarum
apprime eruditü jféftantur ônes qui vel prôpria experien-
tiaeum nouerunt, vel ab aliis quiipfum experri fiinr, eius
cognitionem acceperunc.Ijluncnon deBurgundia,fed de
Lotharingia fanctus Léo Romam traduxit : & ad prædi-
candum Sicufis verbmnDei Archiepifeopum ordinauit.
Poftea vero (an étaRomana Ecclefia Prælulem fibiCardi-
nalem coliftituic. Quo in loco pofitus taliter vixit, taliter
do cuit : vt de fide vel doétrina eius, nec (àltem finiftræ (u-
(picionisfamaaliquandoexortafit. Huiusrei teftis eft to-
ta fere Lat i ni tas: quæ pro excellendaApo ftolicæ (edis, cuius
çonciÜis &côfiîiis femper aderat& præerat,eum igno-
rare non potuit. Quieriamfi Burgunduseifet, infipienter
tamen arrogantia tua nomen fuæ gcutispro infàmiafibi
adfedbere t: cum S prims Domini vbi vult (piret;& que m
vult ad (pire t, & Domini fît terra vniuerfi qui habitant
in ea:& princeps Apoftolorum dicat:In veritate comperi,
quoniam noneft perionarum acceptor Deus: fed in omni
gente qui timet eum & operatur iuftitiam acceprus eftilb;
• Item Dojftor Gentium ad Galatas.-Deusperlonam homi-
num nonaccipit. Quem dum contra catbplicamvcrica-'
tem feripfiflèadèds ^non ipfîim (blum, (e a& Romanos
PontiftceSjRonJlnam Ecclefiam, mulcolque (ànétos Pa-
tresredarguis : incurn(queinilludquodbeatiDoâores
fi non eifdem verbis , eifdem tamen (entendis multis in
lôcis concôrditër aftruxerunt, hæreticum e(ïè omnem
hominem , qui à Romana & vriiuerfeli Ecclefia in fîdci.
'doélrina difeordat. Euénitque dbi iufto Deiiudicio, ÿz
qui alios elfe bæreticos aftruere conaris : tu ipfe in hære-
fim deuolutus hæreticus eflè conuin caris. B e r e n g a r .
Anathemadzo omné hærefimpræcipueeam quæ aftruere
conatur, panem & vinum q uæin al tari ponuntur, poft
confeerationem (olummodo Sacramentàeflè, & non vei-
tüm corpus Chrifti & (ànguinem. L anfranc. Princi- i
pium hûius mi iurifiurandi propterea, vt opinor, hic non
inleruifti, vtleélores miputarenthæcverba npnefletua,
fed venerabilis Hum berti Epifeopi. Nec id iniuria. Nam
quia hæretica elle pertinadter contendis : fi manifeftetu,a
diceresj'manifefte'feipfiim hærericum comprobares. Sed
ne quis nefejusRomani concilii indiferetam de negotio
B iblioth. Vet. Pat. Tom. 11. < feratfen
i.Ttm.%. ]
Berenoa-
pusànf. ‘
£'.i(copi$
Romç da-
mnanu.
F
HumbertusLorha
ringus.
G
Aâ-io. ,
Galat. j.
H
Haeccti-
cus eft qui
abEccleua
Romana
difccdit. •