fuus ïuturüs fi; vitarintempcrete ne ac luxüriofé viAurus,
an prudenter ac fobrie diuitias expenfurus. Tertiüm nota
w dignüeft, quod licet demü temperatü acprudentem
fucceflorc futurü fciamus, ignoramus, perpeuïo ne fit fu-
turuS relidæ hære^tatis poUeflor, cumpecürtiæadàhos
atq; alios côtinüe deuoluantur.multis variifq; cafibus cômutate.
Inquicigitur:Licetc6çedamusprudentc forehçredé
qui parce.relidis vcatur.hoc ipfum quoq; eft vanitas.
Quare aüc hoc dicat, côtépladü nobis reliquir, quoniam
videlicet melius eft nofipios dü lumus inhacvita difpen-
fare diuitias noftras in pauperü ac egenoruneceffitates, yt
ita thefaumhabeamus indeficiente in cçlis,quam alios in
hæreditate träfmittere qualefcüq; demü illos fore côtin-
gat, Et conuerfusfum.vtrenuciarem cordi tneoin omni laboremeo
quem ùborauifub Sole; Deteftans Ecclefiaftes quæ fuperius
didalunt, conuertituradEuangelicävitäquifi& ipfecü
Petro Apbftölo Saluatori dicat, Ecce omniareliquimus,&fe-
cutifumus te : Subindeàütprèdidain%nationis taufem
refumit, quam cötretepora cocepit. Ait ergo: Quoniam eil
homo,quoniam labor ipfius in fapientta & fcientia &infortituii-
ne3 & homo ei qui non laborauit in ipfo dabitpartem ipfius, & hoc
etiam eß vanitas,& magnum malum:Quæ enim,inquit, vtili-
tas homini in hninana fepientia&prudentià & fortitudi-
ne laborahti,& maligne le gereti, hoc eft, fuarü rerü parte
aîiis non pönenti, fedfemper amplius luis bonis addenti,
quâdoquidé aliifs qui nihil in ea lubftantia laborarit,om-
nes luâs diuitias accipit ? Eftaüt&intelligere': Conuérfus
ego fumvt renun tiare cordi t®eo in omm labore meo que
laboraui fubSole, cogitas quod alius quidc diuitias meas
accipiet,ego vero curas laborcq; lubiero.Interpofitavero
illayerba videlicet, quoniam eil homo, quoniam labor ipßtsin
fapientta & fcientia&fortitudinè, hocfignificant: Côtèmpfi
(inquit) lab orare circa res vanas,ratiombus colligés quod
C a p VT I I I . "
OMnïbus til tempus & occafio eil omni réi qua fub Sole eil.
Rerum aliæ quidem temporariæ funt,aliæ veroæter-
næ quidem, & inuifibiles lunt, fopraque Sôlem conftitu-
tô. Hic aütetn eft lèrmo de iis quç funt fubSole ac tempo-
rifubiiciuntur.quandoquidem ßctemporaliter elle ccépe-
runtjfuoq; tempore, hoc eft,opportùnô fiunt. Et tempus
quidem, Ipatiumilludfignificacin quofitaliquid: Occa-
lionenT^ero dicimus,coïritnodü tempus ac opportunum
aliquid fàciendi. Poteft itaque êc tempus eile occafio ; led
occafio eft rébus peragendis temporis opportunitaSj&ta-
men tempus non eft, led ilia quamnancilcimur. Cunéla
quidem quæ fecitDeus,opportuno proueniupt tempore;
vt aeftas, autumnus,hyems ac ver: quæ vero homines Faci*
muSjlaudabilia quidem lunt fi fiant tempore oppoftuno;
fin vero ante tempus fiant aut præter tempus,iure damnä-
tur. Opportuno quis tempore fuæ çômilcetur vxori, cum
appétit hlios procreâre;prÇter tempus-vero,cum vqlupta-
tis & concupilcentiai caufe hoc fecit. Qui æftate le minât,
ante tépus leminat, qui etiam hyeme ad melïèm le accin-
git^præter tempus hoc ipfum àggreditur.Ex difciplina.au-
tem horum verborum docemur,omni in re defedus vita-
re atque exceflus,eo quod res fermé omnes,hinc atq; hinc
aflïftehtes ac propinquas enormitates habeant. Nam qui
déficit à medio Fortitudinis ftàtu, labitur in timiditatem;
qui vero ilium excellent, aiidàx efficitür. Poteft itaque &
aliafignifitatione accipi tempus, pro ipfe médiöcritatis
norma;ôccafio autem,pro tempore opportuno: nam qui
& ad normam &fîuo tempôre,adiones omnes luàS modé-
raturjhàc veluti régula & Amuffi vtens, facile in Oinrii vir-
tute cófiimmatus euadet. tempusgtgnendi & tempusmôrien-
_________________ v di.Sæpecôntrariarumrerum^ftin6fefiïhttemporâ;coheft
alter labor dignus laude,qui ftabiles congregat virtutu tingit tarnen quandoq;,&eodé temporé vtraq^îeri.Cor-
diuitias.Eftautem huiufmodi labor quem laborat homo, 1 poralisitaq; natiuitas &generatio aliud habet tempus, &
vt acquirat fapientiam, fcientiam,& fortitüdinem. Hune j aliud corporalis interims; Ipiritualis verb natiuitas,per la-
igitur laborem ego potiorem ducens, conuerfiisfiimvc uicrum regenerationis,vnum & idem tempus habet cum
renunciarem cordi meo in omni labore quem làboraui morteiNam quirenafeuntur in ditiino lauacro,conlèp,ul-
fubSoIe, hocéft, circa res vanas. Quoniam fit Domini omni tifuntinChriftoinBaptilmate. Etcorporaliter quidc na-
laborefuoeleâio cordis fui, proeoquod'ipfelaboratfub Sole. Quo- fciàcmori innoftra poteftatenoneft; lèdarbitrioDei&
■ ntam omnes dies eius in doloribus & in diflentioneanimifui,neque j generamur&morimurrlpintualis vero natiuitas & interr-'
Oppojtu-
«us Mini.
. F
Enoimitii
ipfarum
in node dormit cor fuüm\ & hoc etiam vanitas eü'. Adueriit, in-
quit, homini labor quem laborat, fiuebonus lit fiue malus
,ab eledione confilij. Quod fi operam virratibus im-
pendat, laudandus hic labor; fin vero circà vitium occa-
petur,omfièsillius dies trafeunt in plenitudine dolorum,
iraciindiae,pcçupationis folicitae,âc vigiliarum:Hacc enim
omnia confeqùuntur eos qui circainarïe ftudium vitç hu-
ius verfentur, quare & hoc etiam vanitas eft. Et non eil homini
bonum nifi quod comedit & btbit ojlendit anima fuabonum
in labore fuo.Et hoc etiam vidi ego quod til de manu Dei.Quis
enim ex féipfo bibit& comedit ï Quæ media, inquit, lunt &
indifferentia, nec mala perfe neebona ab ipfo Deo ho-
minibus tribuuntur, qqaliafuht diuitiæ | bona valetudo,
authontas. Sumptaigiturâduerfarijperfona, inquit Ec-
clefiaftes : Quod fi haec danmr ab iplo Deo, hominibus;
nihil ergo in hominibus inuenitur boni.præteredendi bi-
bendiquevoluptatem : Turn vero foiuen^obiedionem,
inquit : Quoi homini homo, inconfpeäufuodéditfiientiam,fa- \
ptentiam, & latitiam; peccatori autem dédit occupationem adâen-
di & congregandi,vt tradat et qu teil bonus in confpeftu Dei-, Quo- i
ntam & hoc vanitas eü & eleâio fpiritus.Nolite,inquit,diceré
(ôinfeni) quo<ftranfitoria&corruptibilis hæccibariorü
voluptas bonafit : homini enim bonoDeUsfcientiam &
fepientiam dédit,vt in iis lætetur in confpeduDei;hoceft,
euftoditus & alpedus àdiuina prouidentia. Homini âu-
tem peccatori negocium dédit circa haec lênfibilia, y t la-
boranâ &congtegans affligatur.Quod fi in hoc laborandi
ftudio &congregandi perliftat,&hoc fenc iplüm eft vanitas
& elediolpiritus.Sciend'û vero eft,Deum hanc dedilfe
hominipéccanti & congreganti occupationé.non vt pec-
cet quidem ac congreget: led magis vt contertiplatione ac
taedio vanitatismu ndanç, in cognitionem veniat laborio-
làe huius vitæ , defideretque immortalèm ac iucundam
Vitam quæ in futuro feculo fendis in præmium dandaeft.
tus péndet à nobis ; opus enim eft cü diuina operatione &
gratia, noftrâ qûoq; eledione, vt mpriamur quidem pec-
cato,hafcamur àutem iufticiæ. Sapienter àtitetn ac notan-
ter Ecclefiaftés à naciuirate ccepit & morte teporariæ hü~
ius vitæ nos admo*nés.Proptereaénim & Mofes(vtaiunt)
primü quidé fuum volumen Génefin inlcripfit, Exodum
verb lècundü nominauit, y tin hifforia figu;ate nobis häc
temporariam vitâ defctibeiet:Tempusplantandi,&tempus e-
uellendtqùodplantatum efï.PKeter literæ lènfibilem ac mani-
®feftüintellédû,myftice fie intellige.Sæpe quidem vno eodemq;
téporeplantataliquis&euellitvidelicetcûeuellit
zizania qua feminauit malus homo, planta; aüt fiue ferit légitima
verbi lemina,amputans vitiüm,inlèrens virtuté: Sæ-
^e vero hæc fecit alio tepore;vt cum Paulus ablcinditfor-
nicarium i communione Eccléfiæ; plâtat vero eundé poe-
nîtentia emendatü. Tempus occidendi& tempus fanandi. Oc-,
cidendi quidé peccktü; fenâdi vero anima cuiq; fuam,poe-
nitentiæ medicina. Huiufmodivero adio, luo lèmper &
opportuno fit tempore» prælèrtim vero mine dum fiimus
in præfentivita&Teftamento gràtiæ;Paülo teftâte qui ait:
~Ecce nunc tempus acceptable, ecce nunc diesfaint is. Gorporalibus
autem ita myfticumlenfiim accommodabis; Prineipi ac
Domino tgmpus eft perdendi hotnicidam, curandi vero
acfouendieumquibenede lemeritùsfuerit, minufque
etiam ac clemefitiuscorrigendi eur^qui læuius in le deli—
querit. Tempus deftruendi, & tempusadificandi. Diuin$ædifi-
catio diuiditur in pradicam theoricamqUevirtutem.Qui
igitur officio le opejatur & ex virtute ; moralem domum
pradicamque ædificat : Qui verb Igjricualia & iiiuifibilia
cpntemplatur, Ipeculatiuam fibi conftruit domum ; atque
is quidem-vtcumque ædificat, domum non manufe-
dam lèmper fibi parat in coelis. Qui pcenitentiam fedt,
demolituf ac deftruit antjeadjevitse peccatum : Et bonum
quidem ribbis pulfcrumq; eftfolli p;ociilàpeccato;
, fuperaf
p i i it u a i i t u
nafeamur.
fuperadificari zmimfuperfßdameimm Apoficlozum. Tempus i menlenfu , nihil immutandpledionesn, ita intelligês.
flendi&tempus ridendi. Efttempus quodda npnfccuntlivm I Qmeftinignorantiacoriftituîus,tempu§tuacliâbetquç-
fpacium teipporis motufque fumptum, fed |rebi^s ipfis. | rendi vçtitarem ; qua imienta ,tç»hpus aliud fibi aduenit,
Nam qui non in prpfiindo cordis, fed fo’fuPeificie y iil;us: Ivtignoranriæperàarrenebras^relinquar. Aliter: Quæ*
flpiierir: aiinirpnorpririlliiflflplè fleuerit; au4ireporeritilluddele idliircii quoddidum efto- _sill . ;
lim Ierufelem : Vocefua fero lamentata,éfachryniaeiusmma:}
xillis eiits. yerp.decenter laçhrymas fuderit,, & ta <S|us
dplore cordisintrinleco poenitentiam.feceriç, exaudiétur
rit aliqdià an i mam fuatri q periit; ea vero inuenta , ab
ÇU óre refipifeens^ débet quantum adpriprem fpédatini-
quiratefopefire prorliis ac mori ; Ingruenre veto martyr
rio ; tempus eft perdend' aiiimam vcipfeminueniamusl
vtique.iuxta illud : filanäumplanxit Ierufalew, clamorem la- j Tempus cuftodieudi & temposabiiciendi. Quipecuniarmndi
chrymarum tuarum quarto vidit nnfrmcH tui.Et eft etiam m [ feenfator eft, liouir quo tempore peCunias velapud fe cu-
temporeIpaciumfigniftcante:, lugercinHacvitavtinfu- j ftodiatvplexpendac. Myfticc autem, tempuseftcufto-
tura rideamus: N am& ob pecpatäV apruinam difcipulo- 1 diendi facram,dddrinam; uefillam tehierequibpfcum-
rum vel fratyim opportune lugemus; de piofedu veroil- | quenullo dpledu habitoprofundamus.Teinpus vero ef-
lorum merirp ridenius & exultamus. Tempusplangendi, & i hmdendi,cum doCiles fuerintac bene dilpofiuauditores:
tempusfaltandi. Plangqntacfeperputiuntqui pcEnitenp* Oportetenim (inquit)dbiicereargentnmmeumttdpezjitis,non
ftudent ^ at vero feltant, qui prareindi funtyemperantia, autem fanäa dare Gambits neque Suibus margaritas. Aliter*
excultiqueprudesia»immotifottitudine, perfediiuftitia. Tempus eft feraandi Euangelica pricepta, idem qubque
Saltauitfiaq^DauidinconfpedriDomini;fcdnqnteme- tempuseftabiiciendiLegalesymbras. Tempusfeindendt &
re. Ideo & Prophet* feefti velut pueri in plateis ac foro vi- tempus fuendi. Qui Ecclefi^e hoftes aduerferiofque conci-
taehuiusjproptenmmunitatempialitixinfantilemq;fim- | liat,&advnitatemCatholic«fideiperducitiilleprocul-
plicitatem, diccbanvladxis-.Luximusvobis &nonplanxiftis, j dubio confrere dicitur: qui vero fofhicatitem turn vxore
hoc eft,triftitia vobis pr«diximus, &pcenitentiam non e- patris fui ab Ecelefia e/icit , opportune hie feindit. Aliter:
gilhs. Apoftoli qup.que adeoldbm dixerunt: Tibia vobisce- .Qui cpram Domino per fontritionem ac pcenitentiam
cinimus,& non faltaftis,hoc eft,regnum eaelorum annupcia- ! cor fuum difeindit, leipfum alluit in Ecelefia primogeni-
uimus, inftar tibi«lbnbrum vocemfundentes; neque ta- . torum Fidelium. Tempus tacendi,&tempus loquendi. Qui in
men tripudium duxiftis, neque pr«l«titiadonihuius feR| fileritio & fub Monafterij dilciplina dodrinam* £ r am
taftis.HiecenimnosdpcetEuangelicaSaluatOris parabo- | fiierit pr«dodus cum au*hqricatem cortlequutus fiierit
h.Tempus iaciendi lapides, & tempuscolligench.Qmmortaliter j loquendi &pr«dicandi, tunc Dominus Uli prxbec op-
peccauit fine propofito emendationis & pcenitenti«, eii- { portuno tepore linguani erudiriopis, vt cognolcat quan-
citur e IpirituaH domo tqualis eft lapis fcabiolbrü, de quo . d^verbum proponi oporteat; arqut ita fit, vt tempore
lfyyrraabbooüuccèe && ffiigguurraattee aappuudd MMoolleenn liccrriibbiittuurr:: qq uuii vveerroo ppeecc-- fuo tunc loquamr. Audituro enim populodiciturin vecatvt
curarivébt, cqlligiturper poenitentiam inædifaca-
tionem Apoftoiq*um & Prophetartim.Omnis itaque qui
fexeo eftfcorde,.; duciturforas ; preciqfi vero, lapides colli-
guntur. Legeétiam cautum erat lapieferi adulteram. ' Et
teri Lege : Audiljrael&tace: fenior autemprudens, itaad
loquenduméxcicatur: Loquerefentx, tibiaumhManumu.-
Tempus amandi,&tempus odto profequendi.
Malier qua erat in ciuitatepeccatrix, magna cum dilediomagifter.
quidélapidibiisc£editdifcipulospeccanres, hoe neSalugtorispedes ofculata, hoe eft, lèmitaspietatisav.
eft, corrediuisfermonibus: cum vero fetisillpserudierit versfideiingrelfe; magnolc prorlusftudio abiniquitate
acreprehenderit; cellatacorte&mis lèimonibus,colligit- auertit; vtiam vtriufquereiatque effedus, vnum tempus
quequosiadalTevifusfuératlapides.T'ew/)«d4»j/>/ecfÊwdt,^ icjemquefuerit. Aliter: Semper quidem anima in amore
tempuslongefieriabamplexibus.luxtnliteram,tempusample- , verferidebet, atque inodio: vtametquidemlëcundum.
xandipropriamyxorem, quando tempus orationis non
impediat, aliave honefta necellitas. Tempus eft, inquam,
licetne id nobisfacere, velprppter filios procreandos,vel
vt conlulamus fragilitati atque inuocentia&noftr«; ne videlicet
Ubidipefuccenlos, callidus Hoftis adadulterium
nosprojiocet : Tempus vero abftinendi a complexibus;
vel propter orationes Deo fundendas, vel vtgrauids v-
xoriparcamus.A liter: Tempus ampledendieratinprin-
cipio creati Orbis, vtmultiplicante&itnpleremus terrain;
nunc vero tempusabfiftendi a complexibus, quandoqui»,
dem extrema hora diei nps occupauit, & ad finern fecu-.
lorumMundusfeftinat. Spiritualirervcrp acmyfticeica
intelligoHonora fapientiam vt te ampledatur; atque hic
quidem ampléxus femper eft opportunus. . Cumverp in
facris Sciipturis, lexper lamana manum fignificetur; per
dentram vero Euarigelicadodrina; ipfeque mens, nomine
Capitis innuatur; tqtiiisvero corporis appellarione.inoperaSponfum
fuum,ac dicat: Ofctiletur meab ofcults orisfu?,
odefitf utem inimicum hominem, hoe eft,diabolum qui
zizania lèminat. Tempus belli & tempuspacis.
Qui bellum gerit contrafpiritales nequitïas, Pacem cum
Deo habet. Et in hac quidem vita tempus eft aflïduepu-
gnandi contra Principacus & Poteftates : qui vero pal-
mamconlèquetur , deinde in futuro fitcnlo la:rabitur in
deliciis & inmultitudine pacis. Quidhabetamphushomo in
its qua laborat ? Poftquam ea perlêcutus eft qua: ad adionü
tempora occafiótief^ue pertioenc; iterum reditad perfo-
nam hpminis contemplandam,docetq; lahorantem circa
res humanas nihil dcniqueplus.c«teris habiturum: quan-
doquidem & aduerfe & prolpera omnibus ferme com-
munt.ifint; pr«cipue vero morralis vineinteritus. Solus
itaquefepiens quih«c cognofcit, ampl^snonnihil c«te-
ris homir ibus allèquutus fiierit. - Vidi igitur occupationem
quant dedit Dedbfiliis bomimim vt occupentttr in ea; omnia qua
celligatur Ecelefia; merito canicSponfeinCanticoCan-1 fecit,bona funt in tempore fuo. lam fuperms didum eft u uod
ticomm : lJ.ua eius fub capite meo, & dexter a ipfius amplexabi- filiis quidem hominuni, hoceft , (ècundumpaftionem
turme, hoceft, iplaqqidem lexad iapienciorum quorun- | carnis viuenriluis ; fepienribus veróliequaqnam, Deus
damtati,tummodpperaenitinrelle(^um,ipfiimquepeifi- | occupationeS &difiicultacestiedit, vtdumoccupantur
cit^Euangelicaverodo.drinajdi.uirioquodamcomplexu I circa ea qute media quadam ratione iiÄhfterenter lèha-
totam Ecclefiam compreheridit i . Ab hocquidem com- ! bent ram ad malum quam ad bonum, penicus ad alteram
plexu-, miliumvnquam tempus eft abfiftçndf. Cum ta- | partem (hoceft,adiniqustatisviam) nondelabantur. Or
men Area iamfebri^tacfleC , ac terris «iiluuia imiqine-| mniaigtturn\edia&indifterentiabonafunt, modoluo
rent; tempuseratabeflèproculàcomplcxibusmatfimo-1 temporeéxerceantur, & adMecefiàriosvfos; ficilti eft a-
nii; idèoque hinc mafculi,hinc vero feeminæ lèorfum di f-j gram colère, opibu'scomparandisftudere, bibere; &
iundæ intraruntinarcam : Poftquam vero aqijue.Diluuij
comedere , atque (v tfemeldicatür) operandi bonum,
iam relèderant | Noe cum vxore fua cxfoillè arcam pa i ra-
tempus eft; ficut, contra, lèmper tempus elU flagitiis abftinendi.
tur, tempus cnim tuift erat coniugalis amplexus. Semper
Aliter : Tempus hicappellatvlumipferum rerum,
autem «empuseft elqngarià yi;iq ÓCpecç,ato, agglurinari
hoc eft, cum quis rebus vtitur quantum nature Leges
autem Deoillique perpetuo adhærerç. Tempus.qmrendt,&
iuraque permittunr. Ait itaque Ecclefiaftes: Contem-
tempusperdsndi. Si hteralpm fonum ordineinqui^nfpi.cias,
platusego hominum mores ; quopadovidelicctoccu-
Videtur hæe fententia ordinc pnepoftero elle acsipic.uda:
pentur&çonuertantur^biisquæ naturepermittit, adea
nemo enim quærit, nifiquodpriusperdidit. MVfHco ta-
q'.iæfuntpiærérnaturani:Hic(in uit)prudentcr confide-
j;-». 1- 'fitblioth.Vet.Pat.Tom.il.
h l 3 ' ranSjYÏdi