Oratio
A
EtjuS, Apo
ftoU
Quadriga*
+ Euangc-
lia ...
Arcus.
B
c
SoI> Chriilus.
Luua,
Ecclcfia
dicirur. |
Û
t. Ith. y.
y Q m afccndes fuperequos taos : | pmmNabuchqdonofor,rel omnes aduerfarib,s,qUiVene- quadrigæ tuæ faluatio. I runtvtturbo vt difpergerentme,ideft, vte»ertercnclfra-
/Qwafcéftdfcsfuperèmiosïitoniriilióram corda,quibus el&capuuarençv
iratus diciturfupcriuS : fed in Cordacleûorumcüorum a- ' Ex ultatio eo r u m :
fecnd£s,periUum«darionemgiaciæ çuæ(vt apoftoloruçn)
ui tus:cuwbuse_qui topurn illuftrauit mundurn & felu
auit. Vel qyatuoreuangeliaquadriga Hint felutis.
14 Su( cicans fufcicabis arcum cuum :
Iurathenca cribubus quælocutus es. Dia-
pfalm.
Sufcitans,fufcitabis. Arcum dicic improuifumaduen-
tum,inquo régnamundi examinanda praeuidit. Vel ai>
cum,. fecram leripturam dicic : quam fufcitauit, dum per
eaminpeçèarismortuos excitauit, Sc impleuitque promise
cnbubus patrum antiquorum.
15 Fluuios tcindes teiræ, vidcrunc ce aquæ&
dolueruntmofltes :
Gurgesaquarumtranfiit. >.
Fluuios feindesjid e ft, reges terræ ad uerfus tuiini popu-
lunvdimicanteSjdiuides.arque diverges. Te viderunc excella
régna, & fub lim es nuius fieculi poteftates rremuerût.
G urges, id eft, perfeçùrio eorumqui vexabantpopulum
tuum,tranfiit. < ,
16 DcdicabylTus voeem fuam :
Alticudb manu^fuas leuauic.
Dedic aby flus : hoc eft poftquamgurges aquàfûm, id
eftperfecutioriumtranfiit, idbft,’cefiauit,ideft,poft paf-
fionem tuam Ç hriftc : in feri,ideft, fandfci in limbo patrum
laudauerunt ce. Et altitudo, id eft » angeli te relo nab ant
éflè vi&orcm : Sc quad plaufu manuum eleuatarum te yi-
âorem,triumphatoremqucmonftrarunt.
17 S o l& lu n a fteceruncinhabicaculo Cuo:
In luce fâgittârum cuarum ibunr, in fplcn-
dore falgurantis haft* tuæ.
Sol &luna:poftpaffionem'lùarn &refiirre<Stionem c-
leuatus eft ddiuû}us,.&l yidelicetiuftitiæ in coelum, &e-
miflo fpirituilluftrauitecclefiam, qua: dicitur luna quae
tuncitaftetit, rob ore fpiricus aç cep to, veneemortemti-
merer, Sagitta:tuæ,ideft^plagsetuaeSc eruditio, populo
tuo lumen præb uerunr. In foie enim Chriftus,in luna cc-
clefia defignatur.
j8 In fremitu conculcabis terrain:
> In furore obftupefacies gentes.
In frémira conculcabis : quando iniuriam populi tüi
vindicab is, terre na régna conculcabis, Sc omnes genees
admirari facies.
ip Egreflus es in falutem populi tui
In falutem eum Chrifio tub.
. Egreffiis es i hoc patri diduçn incelligitür', quiafcxierit
ad faluandum p opulu m fuum per Iefum Ckriftum filium
fuutn :X>eus enim eratin Chrifto, mundum réconciliant
fibi. Y el e^reflùs à Synagoga.iudæomm àd gentes.
20 ’ Percûffifti caput de domo impii:/.
Detfiidafti fundamentun®vfque adcollum.
Pcrcuflifti caput : Veniente au tern filio tuo, percuififti
Autichriftum de domo impii, ideft^n hoe feçulo/quiaïn
mallgno mundils pbfküseft. Et abfeondita eius aperça
fecifti,vfquein fempiternum. Fundamentaenim fiueab-
lconditaeius funt cogitationes , qua: nudanturvel in iu-
dicio omnibus,, velhic per confeffioriem , vftjue adcol-
lum,id eft vfqüe ad verba Dopera.Vel pèr caput diabolus i
•'“ Telligitur.
M&icdixifti fceptriseiuSvCapiti bellatorum
eius :
. Venientibus vt turbo ad difpergendum
me.
Sicut eius.qui deuorat pauperem in abfeon-
dico.
Ex^lratio eorum : Exultabunt pauperem deuoraates
Sc (ubiedumfibi populum, & hoc qualiinabfcericlico fa-
cientjid eft,quail tu Dcus nefeires. Venifti igitur adpræ-
lium pro populo tuo,& quadrjgas mittens in aquas (id eft
: in gentes multas) fèdlHeis-viam & c.
23 Viam fecifti in mari equis tuis •
In luto aquarum mul tarn m.
1 Viam fecifti : Equi finit lànéti prædicatores : quibus fecifti
viaminjpqpulis nationum,&inquorumpr.cdicatio-
ne turbata: nint iquæ : hoçeft gentium corda. Mare enim
I fpiricualiter munduseft: lutum, peccata & curævanæ:
• aquæmultæ,populi multi..
24 , Audim ôç conturbatus eft yent.ermeus;
A voce çontremucrunt labia mea.
Audiui & conturbatus eft venter meus: Adcominatio*
1 riem inquit prophéta tüam,toto ventre7id eft animo con-
treiqi^qt labiprumenimtremor,dellgnat pauorem tre-
pidtementis. Audiui igiturvindidtam 'tuam in peccato-
res (quamfeçifti hic . & quam amplius facies inextremo
iudido) St cdntreriiiico : rie & egó reprobus inueniar.
2y lngrediaturputrcdoinoflibus meis :
Et fubcer me fcateat.
Ingrediatur putredôjid eft, non foiüm hùîfe rremorera
liberiter patior, veruitietiamquodpaflûs eft lob libenter
fuftiriebo (id eft, putrêdinern corporis : itâ vt innumeris
fcateat verçnibüs carô mèà) & omnes anguftias Si tribuk-
tionèl hic in ha'c vità. ^
2.6 Vtrequiefcamiridietribulationis:
V t afeendam ad populum aêcinâum no
ftrum.
Vtrequiefcarn ,ideft, vthicà meis tnundèr, &eripiar
peccatis, &in diétribülaEioriis, hoc eft conftimmationis
üeculi & iudidi (in diej fdlicetiræ, calamitàtis&iniferiæ)
requiefcàm,atque alcendam ad cûnfbrtium eôrûm qui in
Chrifto præceflèrunt, Sc acdnxerunt le adpugnandum
conçraaereas poteftates.& omnia vicia , armis- virtütum
yndiqueçindi&expejiiti: cum illis alcendamingaudia
bcatorum,&in hac vita de virfute in virtutem.Ficus enim
nonflorebit, egpautem floream.
27 Ficus énimflorebit:
E tn o n e ritg e rm en in y in e is.
^Ficuseriimnonflorebit:ficus, vinea&oiiuâ, étaitSy-
riàgogaiudæorum : quoniam dulcedinem bqn* ppera-
tionis proferebat : lêddôrninpv'eniente, virfutîs fhiâiim
ferre neglexit. (Similiter exponirar de malis Chriftiariîs
ifte Sc fequentesauo verfus.
28 M'entietüropusoliuæ:
E ta ru a non afFerentcibum. 1 ;
Méntieturopusoliüæ: ahùdprprriittentis &aliudhi-
dentiSjdicenrisadMôÿferi. Omriia qidédtiüqué dixerit j
dominüsfàciëmus: Sc nôlënCisïri eqm credere quiiMóy-1
lèpiéedrcâtàseft. Àrüàquôqi.ie,ineft,agri. i. fudæà, quæ
olim in montxbus fànctis i ri qn c in plari ö iftii', depirelÉonis I
exiccarapeccatis, non fertciBum : necpecori, id cftj fim-1
plicibusjnecarmcnüs^d eft, prælatis : &idôô abfcinde- [l
tUt. ' - . ■ " . ‘ImSi ■'
29 Ab fc in d etu rd eou iliftecu s:
- E tn on e ric a rm cn tu p iin præfèpibus.
Abfcindetür de ouili : apud iudæOSfuntptarlèpia lite- ■
rarum.coeleftiùrn, lcdquiàpabulumeceleftiStritelledüs.l
inhisnonfapiunt: quiiiïgnrrtteuangelii baiulentabfunr.
Equidi-.»;
«Untat I
pr*diw.
totes
fei. i .^ l
G j
Dies iudi-
-lud«
c raut ficus
vineaft .
oliua.
ExtlUr
Dtttt-ti' i
Maledixifti:,Non(plumfeeptris,ideft, regnpdiaboli1 Armentumenim quafi aramentüm dicitur, quia aratri
maledixifti, yerumetiam capiti bellatorum quc^Jpercuf- iugo terram arec : vel ab armfs cornuurii dicitur artflen-
fçras, quiÿeneruntvttùrbo ; yteuett^éns.pcçùlumm- tum, &pr«latumvelquemlibetGhriftiiugum;fetentem
um domine. Secundum ltteram aiitem^ihtelligimus im- fignifieat. .
Ariutusï
30 Ego I,
■fïtpluu
1 Populos
1 ßultus&
[ bfipiens.
30 Ego autc.min Domino gaudebo :
Et exultabo in Deo Icfu meo.
Ego autem in Domino, id eft, nonin mea iuftitia, fed
in fiqediuinæ prôteétionisgaudebo.Illi enim hæcpatien-*
air, ego autem gaudebo : ego compaflùs hic lern meo,
gaudebo alibi cum eoîilli hicinprophanis gaiufi,âlibi,pa-
tientur æternàliter. Ego autem hic tribulatus pro Iefu
meo, pofthiaric vitamin re,fîcut nunc in fpe gaudebo &
exultabo in Deo Iefu meo. Èxultentaliiiriîdolisfuis, ali i
in diuitiis jin honoribus ,.(tlii Sc libidine : ego exultabo in
redemptione mea, in faluatore&Iefù meo.
31 Dominus Deusfortitudo mea:
Et ponet pedes meos quafi ceruôrum.
Défis Dominus fortitudo : In illoquippe me virtutem
facere çonfido.Etficut cerui fpinofà tranfèunt,itaego,pe-
ricula delitftorum, Domini 'auxilio trarifcëndam omnia.
32 Ét fq per excelfa mea deducet me vi6tor :
In Pfalm îs canentem.
Et fùperexcelfà, ideft, omnem mundanam fublimita-
temcontemplatione coeleftium tranfeendere faciet me,
vi£toriam eius acque triumphunj canentem.
C A N T I C VM M O Ÿ S I, S
Deuter* 32.
r A Vditecoeliquæloquar:
Audiat terra verba oris mei.
Audite coeli. Maxima elementa in teftimönium vocat,
vt intentum faciat auditorem , & fignificet fe de magnis
loeuturamV
2 (Joncrefcatf inpluuiamdoftrinamea:
Fluat vt ros eloquium meum.
C öcrefdre in pluuiam do&rina mea &c: ficut innume-
rabiles funt pluuiarum gutta:& roris :fic in hoccarmine
de inferutabilibus iudiciis Deï difputabo. Velfîcut pluuia
8c ros terram faciunt fruélificare: fie doârina meaïnvo-
bïs virtutum reuiuifeere frutftus faciat.. %'
3 Quafi imbèrFuperherbam, & quafi ftillæifupecgraminaî
QuianomenDrminiinuocabo.
Quafiimberiifteverfus fuperius fènfîim habet,quiano-
men Domini inuocabo,id eft,deDomino mihi fermo eft.
4 DatemagnificentiamDeo noftro, Deip(er-
fe£ta func opera:
Et orties viæ eius iudicia. i
Date magnificentiam, id eft » digne eum honorate ndë
Deum patrom habent naturaliter: qiiia Déus genërarë
aliquid dicitur, cum nouiter Vel de ttôiio producit,
vnde dicicuif. Iftæfiint géhèrationes coeli St terræ : non
quod Ca genueric ex fiiâfubftantià, fedquod noüâprodu-*
xefi</ Qu) poflèdit éc fecit & creauit tè : Econtrârio legen-
duin eft ibilicet ita j vt quod primo Creauerit difponendo
y t facere t, fecèritforttiahdo: in qiio enim poflmeret nifi
priuscrearet?-
\ 8 ! M emento dierum antiquorum t
Cogita gençrationes fingulas;f
Memento dierum : Memento quomodo ele&usfisirl
patriarchis, 8 c cogita quomodo Abraham,Ifaac Sc Iacob
& plurimos àlips,elegerit.
g Incèrroga patrem tuum & annunciabit tibi :
Majores tuos & dicenc tibi.
Intcrroga patrem : intérroga ipititualem doäorem&
eos qui maioresfiint feientia.
10 .ô u a n d o oiuidebataltiflimusgentes :
I Quan do feparabat filios Adam,
.{rC^Uàndo diilidebat fcilicet in conftmcStione turrisBa-
bylomcæ, quando per diuifionemlinguarum diuifit gen-
tes: vel diuifione marisrubri, quando, diuifit eosab Ægy-
ptiis.
h Conftituit terminos populorum s,V ^
Iuxta numerum filiorum lfrael.
. Conftitùit : Hyperbolize lcijuirar, quiatot dicitcon^
ftitui cerminpspopulorum, ideft, fingulasgei?fes,quot e-
rantfingulæperibnæ in populo Ifn e l. Vel dicic tot eflè
fingulas gentes conftitutas, quot hominesingrefli funt de
populo lfrael in Ægyptum, ideft, Ixx. Quod autem alia
translatip dicic, ftatuit terminosgentium iuxtanumerum
angelorum De}, fiç intelligit,quod ficut vnicuique homi-
num euftodem angelùm lëgimus deputatum: fie Dangelos
principes gentium credamus conftitutós. Nam in Daniele
legimus Michaelemprinciperiipopulo, Darigelum
Perfarum vel Græcorum.
iz Pars autem Dqmfni populus eius :
Iacob funiculus hæreditatis eius*
Parsaiitem Domini, quam elegit de omnibus iftis po-
pulis Sc nationibus, & mirabiliafua oftendit,& fingularia
beneficia exhibuit, fuit populus eius fcilicecludæorum.
Hæc dicit vt validius eis'beneficia Dei commendaret,
quod tanra de multitudine gentium, fibi eoselegiflèt, qui
I de Iacob ftirpe defeenderant : yt ëflènt funiculus hæreditatis
eius, ideft, quafi hærêditariapoflèffio eius.
13 -inuenic eum in terradeferta :
In loco hon o r is & vaftæ folitudinis.
Doperibus: Deiperfe^afiint Opem : quiafummeperfe- „ Inuenit eum in terra defwta, ideft, in monte Seir, vbi
«äus eft. Ec omnesvia» eins, id eft. onera eine K W M ! ilium legibüs fuis eonftnnxit. 6tus eft. Et omnes viæ eius, id eft, opera eius.iudieia,id eft, In loco honoris ÔC vaftæfocum
diferetione rarionis, id eft, prouidenuffima ratione
& difcretione difpofità&fadta.
• y Deusfidelis& abfquevllainiquitateiuftus&
red u s:
Peccauerunt ei non filii eius in fbrdibus.
Deus fidelis: In omnibus promiflis: in iudiciis iuftus &
rediis.Nonfilii:quiadegenerauerantàveropatre,fèquen-
tes idöla:fic Sc nunp qui peccata fequuntur, quafi degene-
res func quod patrem bonum non imitantur.
6 Generatio praua at que peruerfa :
Hæccinc redclis Dom ino pöpule finite &
infipieris? • #
Generatio praua & tferuerfà eft fcilicet finfu Sc opéféi
Hæccine reddis, id eft, hæç ne^ fcilicéc maMtua, vel ndri-
ne haîciStuItiisdicicùr&infipiens^uiabenefieiisDomi-
ni ingratus exiftit Sc extitit, vel präuo effèdu,vel peruerfb
intelledu. Populus ftuliiis: pbtans vrile quodeftnocp
uum, & infipiensmonint eiliges eieflè vrilè quodeft vtile.
7 Nunquid non fpleefipater cuusî
Qutpofledi t & fecit & creàùit te ?
Nunquid non ipfe eft pater cutis? omnes enim homines
licudinis, id eft, Arabia: qua: circa defer turn eft.
14 Circumciuxiteum&docuit:
Et cuftodiui t quafi pupillamoculi fui.
Circumduxit, ideft, per viam moritis Sei^duxit eum.
•Et docuitfcilicet patienciam vellegeseius. Et ficutpupil-
lambcUUvita diligfhti curd feraauit eum. Pupillaehim
omnibus meriibris cautius cuftoditur.
13 Sicut aquila proüocans ad volandum pullos
fuos;y
E tfu p e re o s volitans.
SicufaquilaproUocans ad vo]^ridumpuIlóSfuos& re-
liquaifërbntphyfici aquilam pullos contrafolemp'oneFe,
& quern viderit acieffl in radio fblisforticerfigere. ilium
nutrit: qttem vero torpentem viderit, dimittit: Sic & D o-
minus dbcet ndS femper.oculb intelligentiefblemdiui-
na: maieftatis iriténdere. Qme eriam fiiöeréös voiitans
prouocatpüllbs ad volandum; Ita diuinapietasvultnos
proficere de virtute in virtutem.
1 6 Expandit alas fuas&aflumpfit eum ;
. Atque portauiein humèris fuis.-
Expandit alas* Qüa: eriam dquila (Deus feilicet) bene
lauefeentes in fe fubleuat: quia vbi nos minus fuffici-
E
Dcus eft
Cine/ i .
F
G im fiii
Zxod-14.
Hyperbole.
Gent/. ^ 6 i
Mutth. 18. '
Daniel. lO;
Aquila
probaus
pullos fu-
Btbhoth. Vet.Pat.T0m.11. musjdiui*