en U.
Gtiu io.
Cypar. Decas V I I I.
caturfde'mipfe,ait: Idemlpfum fupra fubftanriam ste rnum,
8c poft nuilcas proprietatcs dereodemfubiiingft:.
Tamquamndn permixtum, expers materia, fimpuciiii-
mum, non indigens, non adgefcens, quod non poteft
minui, ihgemtum, non tamquam nondumfodt um, aut
i m i p & aut ab hoc, aut hoc non fa&uni ,.neq; tam-
quamnullo modo exiftens t fed tafnquam fupra omne m-
genitum, & abfolute in g en itum ,^ femper exiftens, &
petfcperfedfcum. Q u o in lo co a itS. Maximus; No fan -
I duni eft, quot modis acdpitur fignificatio ingeniti, id eft,
non &<äi> aut quod nondum eftgeneratum, led generanduiti,
vtSarradixiti Nondummihi natustft, vfque nun$
I aut quod eft imperfe&um, v t turrisin Chälane raut ab
Hoc hon fa&tfm, v t Paulus A'poftolus non ab homing
bus: aut non hoc fa<ftum, vtluftusnonvnusexduode-
cim; aut quöd penitus nullo'mödo eft j vtquacumque
fingunt gentiles, Scyllam, Chimaram, & fimilia. Specia-
tim igitur 8c abfolute ingenitum in Deoidicitur. Et adbuc
idem paulo po ft: Sciebat, inquit, dogma quorundam
gentihum, qui aiebaht; omnia inrell#6tilia, örimmorta-
ha, & Vi intelligcndi pradita, genita efle, & ingenita, genita
quidem tamquam Deo effe&oreper feexiftentia fe-
88 cultttram adhiberc. Etitecum j
idem in ijs qua fcripfit contra harefim Secundianorum: |
Reduietur, inquit,v niuerfumad vnum^quod eft,quo fu-
perius nihil eft; ntcinferius, necinfimUni, n iliq u a ab i-
pfo creata font, eritque hoc manifeftum iis qui veritatem
perdidicerunt, quo^vnusDeus eft pater ,& f i l iu s , ÔC fpi-
ritus fàn&us : fiautem vnus Deus eft, ex quo omnia, nec ;
eft ip ep iiniftritm , nec aliud imminunim, neque quid-
qUam gcadiis inférions, praterquam q ua ab ipfo creata
font: q u a autem funtç oft pätrem & nliutn & (piritum!
fondum, cunda font pulchre cÆata, & la rg e abipfobe- ;
niprofediatdc cohftiçuta. Rurfos idem contfa harefim
Mârcofîorum: N os emm, inqiiit', credimus péninîs, ficut
veritas oftendit, & probabilis ratio fuggerit,ae cum régula
pietatis confonat, & cum lege & prophetis,& cUm ipfis
ab origine patriarch« ordine corifecutis , & cum ipfoSal-
uatoris d o d rin a , & Apoftolorum quLnos apette docent
cdnfiteri viium patrem vniuerforum dominatum tenen-
rèm, 8cDominum noftrumleftim Chriftum, & eius fond
um fpiritum, vnan^fondamTrinitatemnoncreatam,
omnibus ^ex nihilo poft patrem & filium & {piritum fond
um fodis. Quare in iis qua clareconfeffi font, & credi-
derunt ohinesfondi iä d id i , & propheta,& Euangeliftç,
atque A p o ftb li, non potent vnquam vllafallax cogita-
tio contra radium veritatis refiftere ac repugnare. E t fond
u s ac diuinus Germanus inexpofitionefidei ait: Sed ve-
ncratio noftra & cultus folam n o n creatam, & in infinitum
cundum emanationem fplendoris edict* ingenita verb,
quatenus non tempore, led aterne, id eft, in auo prodie-
runtjfiquidem fopra diximus,ea qua ftib^enfom cadünt,
habere' tempus; ea veto qua fob intelligentiam, habere
au iim , vn de&aterna dicuntur, vt igitur ex emanatione
fplendentia, ingenita ea vocabant: rurfosfciebat, aliqs
potenteiu* fopraquam principialem, 8ç fopraquam
quihunc piundum qiti cernitttr, genitum & ingenitüm
efle dicerent: genitum quidem; quatenus hoc yniuerfom j
vel ex vno in multa procedit: id eft, in ggnerationes arai- j
mantium, & ftirpium, 5caliorum focundum varias eo- “ * T S?Sr— ,.------ l~0 ' * . r r j S ! nrs-_
rum fpecies Sc formas; vel ex multisin vnum.quando fß liquid fupenomm »rdinptn, .» om n ia intermedia p x
licet, v t interitumcapiat, mdementaprcdic, rurfusvero termffusad!pfosSeraphmoseat,&fupremasg|pHlis«j-
ingenitum vocabant eundem mundum, i t e ft , perpeconifenitvenerarionem
bonam,vi|ç principem,& fiipra fob ftantiamfondamT ri-
nitatem ^vnam diuinitatem & potéftatem corde non du-
birap.te & ore confiterur i huie enim foli ciiltum tribuere
oportet. EfS.tZyrilluS: Siue quis, inquit, angelos ,^fiue atuum,
quatenus, vtipfi opiriantiir, motUsadgeneratio-
nim aliquid foperne, hoc eft, expatre luminum , 8c idcir^
coDeus:VelirifraaliquidiritèHigitufi&infern.e, bo celr j
creatura, & e x creatura : interiedum vero nihil funditus
eft. Et itermn idem: Qu od enim eft opinione illorum ne-
. que pure Deüs,nqque aperte creatura,quern locum apfid
■ ipfos recipie t in iis q u s font? Ego neque in fola cpgitatio-
né recipere dicerem, quamuis eligere Iblum, poffom. E t
Iuftinus philöföphus & martyr: Etenim fiquiqprihcipio
extra Deum erat, omnino neceflarium eft confiteri hoc
aut Deum, aut aljam quamlibtt poteftatem, at.fi quis
Deum dicat,abró'garit diuinas voces, quae clare clamant:
Ego Deus primtis, & e g o p o fth x c , & praetermenóneft
D eu s : fin vèro ripri dicat Deum;-dieet {cilicetangelos,
♦ Upoteftates, atficetiam imprpbabit diuinas lcripturas,
quae dicuntd D eofada s efle has?Laudate eum omnes an- i
^elieiusjlandate eum omnes ppteftates eiqs,Ex his aper-
tum fit, quod inter naturam Dbi ihsribus perfonisy & a p
ep creata nihil ahud qnidquampenitus repdritur: omnia
autem poft diuinam naturam 8c fubftautiam font genera- I
i ta & creata: idcirco nihil eorum qn^ font, èft nqn crea.-
, turn 8c infedum «pifi folus D eus h * c fopra fobftantiam
Trinitas.^«nifeftae#ameftribihuiuspecadisexpofiriö
materiaria.Primum quidem ponic,nihil'eorum q u * font;
cifis fine caufo,fed folimiDeufopiie i^gitur qui caufom non
habet,^aufo omnium eft, quick liihilo vcreaturam prpdu*
cit, idcircb nihil eorumqu« font.eftcoKternurn audori,
«quin poriusVelex prfticipio temporis’, vel nojjpx princi- i
pio temporis', fed ex principio aeui eft, ab his enim operi-
dus quae fon^éx^rincipip^tempöris, reqüiefcit'K'fobba-
titm agit D euij; ab opetibus vero :qgae ex principio aeui :
furit, nonreqpiefiBt, &fob batumagit:&quod!Deus jn- ;
diuidue ex Ce ipfo ëgrediens, vna poteftate omnia produ- ;
c it, in hullo qttOpiam propter haec diuifus, néqtie quia
producendo omnia,omnia fit,idcirco aliquid eorum qu^
ab ipfo fiitnt,aut aguntur,efthori cre^tummeque pol^int
aliqua d uo , aht multitudo ppft a iq iM UUU , AUl.lil u im u v iw p “ *■ d— u o ,I aut aliud qfodfodi
nem, & reditus ad cormpnpnemnumqUam définit. Ait
igitur Dionyfius, quornodocumque dicatur ingenitum,
fiu e vtd ix i, flue v t gentiles dicunt, ne fie in Deo aeftipias,
alia enim dicuntur ingenita«î-nc6T«ç, id eft; v^caufomha-
bentia; Deus autem vtçaufom non habens, &abfolute,
quam enim caufom habere poteft, qui omnibus »vtfcmel
dicam ,antecellit ? ‘Idem quoque obferuans beatus Ana-
ftafius in iis quae contra Monophyfitas edidit,Ingenitum,
iiiquit, id eft, non creanim, folus Deus eft ': dein ceps du-
bitans, qiiomodo Dip.nyfio fommo Theologo in men®
tèm venifletjVtD eum diceret efle fopra omne ingenitum,
multa ingenita figqificauit, id eft, non creata. A tmn, ip1**
quit,quomodo hoc fieri poteft?nemo namqué in ^ iitü s ,
nifi folus Deus. Poft quèrurfus confiitans opinionem
Manichxorum, Dionyfium Alexandrinum «itat v«rbi
huius interpretem , cutn atit : Solet fexterna-p^ilbiSphia
vocare.ingenjtum omnem na.turaminalpebfobilem :quip j
bus fie vocarisiDeum dixitTheblogus Dionyfius|ntecel-
lere. Immo.etiam Gregorius NylfonUs :N ih il, in quit, eft
non creatum prater diuinam naturam, & rttrfus : Sfcla di-
uina natura deaturam fupera t : & adhuc. Bipartita ? in
quic. contemplatione rcrum in creaturam f & non crea-
» turani,nâturas non crearse fondam T rinitatem efle defiftf-
mus: creata; vero cetera omnia, quècumque poftillam
dicuntur -, & font, &-nbminantur.i E t Ioanne^)aYftafce-
nus.,Omtte, in tu it , quod eft, aut eftcreatum, aut non
creatum, fi creatum, ab alio prorfus creacumèft : fin au-
tem no;n,creatum, hoc fone fit, quod creaturas cteauit. Et
rutfos idem : Differentis naturae ait efle &T ywfov,
vno, *> feriptum, quodqiiidem declaratcreatum, 8c non
creatum; eft igitur nâtura diuinaingenita,id eft,non crèa-
ta .E tS . Epiphanius.-Abomni caufoplaneexemptumeft
ingehitum^uiavniimeftiiïgeriitüm,&yéneran:dum;,&
rurfos:Ihtèlligi UonCreanim,&: creatpreçifbli Deo con-
ttenit: 8f fieri non poteft,Vt âd commuhionem huitififto»
rei plfires adducaiitur , 8c adfiuc idem : Vniim, ipquit, ^ Cuncfiim foperius& inferius progrediens efle innnitüm,
eft quod facit, invnafubftàntia T rinitatisperfedae; cete- 8c fliieprindpio; (fed vnumfolum, hoc eft Deus, in com-
ra omnia fà d â ,& creâta:proptcreaenim iplî non venera- préhenfus eft, & ihafpedabilis.: Sca contrariis folus ipfo
mùr omne quodihfraDei fobftahtiam è ft, quia foli Deo ' nonftnatur; fed focundum eflèntiam fiiam^torfus caret
nomine,
pitio, quidam
taUio,
kvifioin-
"eâus.
T>e Infinit ate in Deo.
nomine, quia folus eft non creatus. 8c ingenif us; on___
autem poft naturam diuinam font creata,quia Liter ipfom
D eum ,& Creaturas neque quidquam eft,neque d g itatur
tamquam eflentia qu«j iam.Diligcttter igitur materia hii-
ius decadis d Theologis expofita, cum alioqui ipfiiis Dei
infinitatem cognofoere non poflinuis.
<1UJ« I °a exttjmocaPit4 ex variis fauibus de ingenitonotate
rant,adm.igl pokehquod S.Gluyloft.fcripfit, diflerensde ingenito conna
hirencos.in homilia in lllud. In principio erat verbum, & fpiritus Icruta-
ur prolunda OenNe cxiftimcs,inqiiit,ha»ptice,inagnum quid te tribuere
patn, cum diets efle ingeuitutj}quia multa alia quae non func generato.di
cuntur ingenita: dicitur Adfpi ingenitus, quia non fuitgenituS.fedfor
arus.dicitur etiam homo ingenitus, non generatusneque formatR.vt
cum Domrnus. dixit de Iuda:BonUm erat ei.fi natus nonfuiffet homo ille.
Et quomodo ilh melius erat.fi natus non fmffet ? ei enim qui non eft.ni-
nll conducir, neque nocet. Et Salomon beatum praed&cat eum qui non eft
genitus ,ftc enimait: Beatus quimottuus eft.magis quam viuens;& fupra
non e.ft Senftus- Et fi non eft genitus,quomodo eft beatustVide
: dixit hommeib neque genitum, neque forma-
interpretatur naturam
honorem after t patri: hatum
beatum, quamobrem appellat.» ...s
diuinam,nec vt tu aïs.fubtiantiam fignifii
crenus Chryfoftomus.
D E C A S N O N A , D E
I N F J N I T A T Ï
in Deo.
G A P V T I.
«
Quoi in Deg ?qui eft fupra fubftantiam, non eft quidquam aliud
non creatum prater patrem, filium, & fpiritum fanäum *
vmtls& foliiu natura non creata,nec aliud quid'
quam ante facula prater bac trespe(- •
fonas diuinas. - f? .
•
Agnus Dionyfius cap. i. myfticæ Theolo-
B giæ : Trinitas fupra fuMantiam , & fopra
gj diuinum,&: fupra bonum, pietatis. Céiri-
ftiânprumergaDeum præfes & cuftos dirige
nos ad myfticorum fermonum Dei fiu-
praqüam i ig n o tum ,& fopraquam z lucens, arque fom-
mumfaftigium;YbiÏÏmplicia, 3 8c abfoluta.&immuta-
bilia Thcologiæ myfteria apcriuntur'in caligine fopra-
quamlucente filentij arcanæ doftrinæ.C u,quæin obfou-
j ritate tenebricofiffima fopraquam clariflimefupraquam
' ïplcndes, & in illis {plenaoribus fiipraquam pulchris, &
taéfcum, 8c alpedtum ex coto fugientibüs mentes 4 oculis
-captas fopraquam impies. Mihi igiturhæcoptentur , tu
v e ro , chare Tiraoth.ee , fn vehementiipyftiçarum eon-
templationum exercicatiorie «Scfenfos, & vfus mentis re-
linque, 8c omnia qua: fob fenfom & in telligeatiam ca-
dunt,&Vniuerfo 5 quæ font,& non font:& ad cop n -k i^ .
^nêm,quantum .conlequi potes, cumeo qui fopra omnem
fobftantiam dicognitionemeft.ignote 6 contende:&extra
te pofitus pure, & ab omnibus fo luras & libçradra-
dium diuinumdiuinæobfcuritaciSjOmnibus ablatis,&ab
omnibus expéditus adduccris. Vide autem, vtnemo hæc
audiat ex iis qui non font in ftiudti; hos dico, qui rebus terreras
adhære{cunr,& nihil fopra ea quç funt,& fopra fubftantiam
efle cogitant, qtfti potius arbiiftm tut fua cogni-
tione noflè eura qui pofoittenebVaÂatibiiluSi feum. Si
autem fopra hos fiint diuinorum myfteriorum bqgpiitio-
nes,quiddicipoteritdcaliisnoninitiatis , qui for^mam
caufom omnium ex extremism natura rerum defignaXt,.
ninilque cam antecellereaiunt impiisimaginibus,quas
ipfi fingunt?Et magnus Athanaflus:Sola enim fonäfi Trinitas
diuinitatiSnon creata apparuit. Et beatus Bafilius:
Illic ftetit beata, & non creata Trinitas, p * e r f8ç filius,&
foiritus (anétus. E t G-ltgoritis Nyflenus : j^ibilaliudante
lsecula praeter patrem, & filium, & {piritum fendhim. ;Et
diuinusDamafoenus.-SoIus non creatus,quiin patre,& fi-
lio , & {piririi fondto colitur. Ex quibus fitmanifcftum,
q jio d inD eo , qu?eft fiipra fobftantiam,nec aliud quifi^
quam eft non crcatuirdpmer Trinitatem,nec aliudquid-
quam ante æuum prêter patrem,& filiiim,& {pjritum fon-
<ftum, Trinitatem fupra naturam : 8c in quafimplicia, &
abfoluta, atque immutabilia myfteria Thec^ogia: detcfi
q u * eft naturahott creata, eaeft pater &filiu$ Arfoiritus
fandus.Et rurlus:Si qilid eft pater,& filius, 8c {piritus fen-1
6tus,iola non creatahatufa eft,& cum diCimus, O.natura
non creata, audlqr omniaih,vel prxter diuinam naturam-
nihil eft non creaturh, implicate dicimus patrem, 8c fi-»'
lium,&fpiritum fanftum:& cum rurfirs dicimus,Pagpr o-»
mnipqtens, fill, & fpiritus fan&e, explicate vnam & non
crefttam naturam lntiocamus; nihil comtnouentesin fi->
de.qu* tenet vnitatem c fle in T rinitate, & Trinitatem in
Vnitate.
f Ex fcholiu S.Maximi.
Supraquam / igtlotdm ) quia quid fit Deus, qui eft fariftt trin itas,
non fol.ii« eft ignotum, vt nos intelligete polfumus in cieaturis aliquiu
efteignotuni, fed eft fupraquam ignotum, Tupraquam 2 lv.cens )Qiaa
cognitio eftcuxdainluxmentis, fignificat Dionyfius, non efleproprium
Deific cognblci quod fit, {!e bonus fit, -8ereliquaeiufmodi Dei propria,
ficut nos inteiligimus, Sccognofcimus in creaturis,. efte, &tales elfe-
fed eft cognitio eius propria fupra omnern cognitioriem creatam, d fe
_enimlolum,vtdccet,ideft, perfe£te,cognofcitnt efie, firaplicia, 3 &
abfoluta)ilia'dicit, qua: nude ficuti funt, fine integumentjsfymboli-
cis, fit fine parabolis, ac fine verbis, qu* cxplicatlone indigene, irfteili ;
gunturSc videntur, Deo aperiente myfteria; qnzficoiler.la &reuelaia
nonpofiuntpofteaferuAneexpromi, ficut Paulus (ickaiufmodi vilione
&reuelatione'>iiyfteri6rum fimplici Sc abfoluta, id eft, nuda St ap'etta re 1
motis fymboiis, &. verbis explications indigeutibus, in raptu illo fuo i
feripfi^ qua: non licet^nquit, hominiloqui, ad hoc enim videtur Dieny. !
fiusxetulifte qudd hic dixit, In caligine fupraquam Jucente iilentijarcana:
doftrinx, caligint&n voCauit, qu*^aulus «^'i)7a5,id eft, arcana, h ie enim
qbfciuifiima, Sc quxexpli«uinonpoflunt(fiputne1^ieyidcripoteftca-
iigo, neque qus caligine obtefta funt) vidic Paulus, & cognonir in luce
clariflimx reuelationis'fine vllis fymboiis- Iliud autem oblcruandi
iaiigijie) male legi
editis, iyxK>,eizr1s7ui,i<l eft, t« u n
tur, melius reperi in exemplarimanu
fcripto.quod Cypatilfiotus liabuit,
«JueasA hvrle-miyid eft.deteguntür. Men
tes 4 angelicas oculis capras ,dici-,___ t prx infinit______
« exceljentia diumi fp]Cn
doris, funt alioqui inuliis oculis prxditx prop ter multam
pr<«ria: facultatis, ^:ut enim Deus dicitur inuifibiiis, fic dicuntur ange-
'Yxmentes opulis captx, vniuetfe j qua funt, Sc non funt) id eft, omnia
itellcailia,' Sc fenfilia, hac enim propter continuant mutationem eice-
banrur a philofophis non efie, iguote « ) Significat non efle ctirlofe inquirendum,
quomodo fiat ifta cognitio mylticz Theologia per aopula
tionem cum Dfip. x«li^a omni aliapognitione rerum; id quod Paulus A -
poftolus fignificauit, cum dixit de ilia fua cum Deoeopularioue, in qua
myfteria ilia arcana vidit: Siue in corpore, liue extra-corpus, nelcio,Deus
fcit. NefciOjinquit, ideft, non enriofe inquito, laris mihi eft vidifie Sc
audift'c arcana ilia, See.
« C a p v t I I .
QtiodinDeo^qui eft fupra fubftantiam, non eft alia diuinitase~
m ,, nifi pater, & filius , & fpiritus functus, wa &
ftla non creata natura : nec alia poteftas, (iui
virtue, & op erat ioin ipfo, nifi ha
tres diuiitaperfona.
DOminusin Euangelio ait: Amodo videbitis filium
hominis fedentemidextris virturis t)e(^ & venien-
tc A iifcpubibus coeli, 8c furfos : Si autem in virtu te Efci |Xl
eiiciodaemonia , 8c adhuc : Vo s autem fedete in ciuitate ^
Hierufolem, donee induamini virtutem ex alto , & diuinus
^poftolus: Chriftus Dei {apientia, & Dei vimis. Gregorius
Nylfenus,»)'Swapis, id eft,viirtus,fine poreftas,cum
ad Deum referturffingulariter effertur; cum vero ad Cre’a-
turas, ntmero multicudinis; Gregorius Theo lo gus, V-
num tr^ , & rriavnum,inquibuseftdiuinitas, velpotiuS
dicam , quae font diuinitas ,& ru rfo sid e A : DeiVero Cum
dico, dico paips, & filij, 8c fpiritus fan dli.ne q uedi n inita-
tevltrahiec fu{a,nepopulum deorum inrrpducamus,nec
diuinitate intra h * c terminata, ne de anguftiadiuinita“ *
tis damipmur, 8c iterum: Vnius diuinitatis, o boni, T r initatem
hoBorate, &ru rfo s: Satis eft, ejtenus cognofi
Jc2re vnitatem in Trinitate, &Trinitatem in vnitate mi-
rabilemin vnum copulatibnem, 8c diftindtionern habeh-*,
t em .& adhuc idem : Nobis autem vtius Deus, quia5c
vnauiuinitas, 5cmagnus Athanafius : T e r (anduspro^ I
.prer tres perfbnas, fomel D ominus propter vnam diuini- f
tacem, {ktis.hsc funtfidelibus: hucufque Cognitio in ho- !
minibuspwcedit; huciuque Cherubini alis fc velant,qui ’
autem amplius his ferutari vult,audit dicentem: N e fis ni-
mium fapiens, ne obftupcfias. Et magnusBafilius : Ba-
pttfma noftrum eft focundum traditiohemDomini in no-
minepatris, 5c fil ij, fpirims fanifti, nulla creaf Ufa , neque
feruo ad ordinem patris & filij adiundfco , vtpote diuiguntur,
8cipfi occukiformohesfilentij ineffabilis, qdare ' nitate m tribus compléta1, quod extra foec eft, id omte