H
Gregorius
in nom.u.
Euang.
Exc.li.
Hifton'â*
. rum Ecciï
fiJticarü
fldes.
*Quôd.
D
quarto dialpg.librojTune vera pro nobis Deo hoftia erit, J
cumnofmetipfos hoftiam fecçrimüs. Eft quidem étiam
peccatoribus & indigne fumeyfibus vera Chrifti caro,ve- I
ruÇque languis; fed e&ritiaiïqn;lâlubri effieieutia. Huius ;
reiïèftiaeft beams Auguftmusin quinto libro.de baptil-
mo dicensjSicutenim iudas.cui buçcpllam traaidit-Do- |
minus,non malum acdpiendo,' fed male pccipiendo, lo- |
cum iiïfe diabolo pnebuit;ficindignequifque lumens Do
minicum làcramentixm.non èmcitytquiâipfemalus eft,
malum-fitautquianon ad fehitemacçipit nihil accepe-
, rit. Corpus criim Domini languis Domini, nihilqminus
ferateriamiHis,quibusdicebat Apoftolusi Qui enim man- |
ducat & btbit indigne judiciumfibi mdnducat & btbit. a mbr o-
' fins in fexto dèfacramenrisvQupmodo Vera? qui fimjlitu-
dinemvideoirion video 'ianguinjs vëritàte.Et paulppoft;
Ideô in fimilitudinè qiüdema'ccipisfacramentumvfedve-
rænatufiêgratiam virtutemque confèqiieris. Simftitudi-
rienvhoc inloeo, nüllo dübitante,panfs;vinique fpeciem
intelligitj fiib qua corporis Chrifti natura contegitur,Ô£.
fine crubijs horrore à digne lumentibusdnl^utemaçci-
pitur.lnuenitur etiamlpeçies,fimilitudomgurâ,prpverir
tâte. Vnde Dominus in Euangelio lècuridum loannem.
Neqtte vocem eius vnquatn audiflis.,nequc fpeciem eius vidijtif- A-
poftolus ad Cotimhiosiperfidetn enim ambulams & nonper
fpeciem. Ambrolïus in libro de myfteriisj Ipeçiem autem &
pro veritate accipiendam legimps,& de Chrifto •, Et fpecie
muent us vt homo & de Pâtre Deo, Nequefpeciem eius vidiftis.
Item in quartp de fide ad GratianumjCio'o enim mea vereefi
efca &fa»gui$ meus vere eft potus : carnem aüdis,dànguinem
audis, mortis dominicæfitcrpipentaAghofcis. Et paulo
poft ; Nos autem quotiefcunquè facramenta lüihimus,
quæ per iaerce brarionis myfterium in carnem trànsfigu-
rantur &ç fanguin'emjmQr,em D omini annunciamus.Au-
(»uftiqus in libro de catechizandis rudibus j Efficiemur ç-
nimficut abillolperamus Sc expedamus, anales Angelis
^«5 &scum eis pariter illa: Trinitate perfruemur iam per
Dei,quæcorpus eft Chrifti, necrata font facerdbtia, nec
verafacrificia.nifiin noftræpropriet atenaruræ,verusnos *
Pontifes reconciliet , verus i mmaculatiügni fanguisc*
mundet. Qui licet in patris lit dexteraconlti tutus,in ea-
dem tarnen came quam fumplit ex virgine/acramentum
propitiationis exequitûr.item in fermone de paflione Do
minr.Fefellit ergo ilium malignitàs iii^intulit fupplieium.
(Üio Dei,quod cun&is filîishominum in remedium verteretunFudit
I Veritas.
§ 1 1 1 1 H -'1
Manifcfta,
" K.i.Ôftcn
- P'faim- ÿ.à ;
fanguinemiuftum>quireeonciliarido mundo
& precium èlfer& poculum.Sàn<ftus Gregorius inho-
milia Pafchali : quietnam que fit languis àgni non iam au-
diëndo,fedbibendo didiaftis. Qui linguis fuper vtrum-
que poftemponitur,quandö non lblum ore corporis, led
etiä ore cordis hauritur.His diuinorum eloquiorumtefti-
moniis quæ ex multis compêdii caulâ^pauca exccrpfijcla^
rè vtarbitror,inqqtelcit,quod'vera Chrifti carp,verufque
eius languis in menla Dominicaimmoletur, comedatur,
bibatur,côrporalirer,fpiritualiter,incomprehenfibilicer.
Et ne qmsperuerlus arque perüerfor aliter ea intelligent
‘ vel exponent , quam vniuerlâlis Eccléfiæ Ipiritualès-filii
intellmint&exponunt : fa&afunttä antiquis mpdernis
temporibusin diueriis Eeclefiis huic fidei congruamira-
cula,quando, & vbi,& quibüs tantum fecretum deriion-
ftrare volnir æternaDci lapicntia,cqinullafunt non pofe
fibilia Ringern tfnevfque adßnemfor titer atque fuauiterdif-
pemis omnia.Qwz miracida faftaelTe ignorât nullus, quil-
quis in Eccl'efiafticishiftoriis leu fandorum patrym?gp-
ftis eftaliquantulum ftudiofrs. Quie feripturæ cametiiil-
lam’excellehtilfimanvautoritatis arcem non obtinet^qiia
donatæ (unt,quas Prbpheticas feu Apoftolicas n unciipa-t
mus;hoc tarnen probare lufficiunt,quod hanc fidem qua
nunc habemusjömnesfideles qui nos præceflêrunt à pri-
feis temporibus habükunt.Alioquincum in decietis Rp,-
manorum Ppntificum fccnfque canonibüs iipoçryph^
feripturæ nominatim (j^imnatæ fintrhæ quoque lpecialît|r
damnarëntur,neçjn Ecclelïa catholiçaà catholicis loi«»-*
niter leeerentur. Äduerliis tantäm. diüinaruin autoritatfi •! fpeciem,in qua nunc per fidem ambularnus. Apoftolus ad
lucem 5 qUseftionis caliginem opponere non deliftis, di- I
cehs : QuodtuverunfChrifti corpus alTeris eile,in facris • itmus w*w»a,itemad.Hebrseos rgUfCtmßtjpUndor ghm-
'Urerisa^latucfpeciM,finulitudo,figüra,fignura,myftc- 1 &fäunfubßmiieim. V0110
rmm,&crameatap.Ha:cautemvoeabulaadaUrtdlunt.. raentiim,Scliquid^mnfinojjieft,Dominica:paflipnBdq
Nullaveroquaeadäliquidreferütur,pofluntefleidqdod fignatiuanominafunt;fitarnen lacramentum eahgmhcalunteaadquaerefemnturjjNönigiturcprpusCkrifti.
Hobi noneäccipiatur,qualacrume|[Tfeiignummlibrode Uuienim
in quodam fcripto tuo diiikfis aeprolixioribus v t f - ' rate Dei d Beato Auguftino dirhnitur. r Vnde Beatus Grebis/
ed non njutata lententia reperùhbc garriunt dilcipu-
li atque fequaefes tui,fubuerfores quidem aliorum, led &
ipfiauro&atgento, cæteraque pecunja tuaa tefubuerfi,
etrântes & aliùs inerrorem mittentes, non intelligentes,
ficutdicit Apoftolus; neque qua. loquuntur;nequede quibus affirmant.
Verumhisvocabulisin nullo præferibitur fide.i
goriiisiil qiiarto Dialogonun libso : Hæcnamque fingii-
lariter vidima ab æternç intérim animaipfaluat, quaeil-
lam nobis mortem vnigeniri per myfterium réparât. Et
paulopoft; Hincergopenfemus quale pro nobis fit hoc
làcrificiumqyodpro ablolurione noftrâ pâlïionem yni-
genirlfilii lêmper imitatur.Ec pp^liqua : Qui paffionis
dominicæ myfteria CelcBramus , dèberaus imitariquod
cplimus.Item in homilia pafchalqfei v/rbque ehim pofte
agni labguis pofitus eft , quando'facramentum palïionis
eins ciim ore adredeiriprio.ae.m fumitur:, ad imitaripnenx
quoque intenta mentè cogftamr. Sacramenrum fane in
diuinis codiçibusnbn vnà can camfignificatioije pofitum /
reperitur.Deniq; lândus Ambrolïus inlibto ad Gràtianw
apparuiftèdicit hominibus vnigenitum Patris. s per lacrc.-
mentum alfumpti hominis. Quod ranrundenvlignificat^
quantumfiditeret apparuiflemm per hominemf quei^i
afiumpfit, '& quemdiuinitatifuæ dignum habitaculunl
con^craiiiç.Habct ailtém 8c aliasfignificationes*de quk
buslatis fuperius didurn eltQupdvcro panis dicitur,cô-
lùeto facrôrum codicum more id fit;qui res quaslibet fiepe
qua eredimus,& veritati quam deiendimus.Speciesnam-
! que&l^ilitudoillaramremm,yoea|?ulafiint quæ ante"
mcnint,&ex quibus-corpus Chrifti, langmlque confici-
nm,Panemdicbaevinum* Vndcinfine cùiùfdam MilKe
oratur& dicitur. Perficiantin nobis Domine quæfumus
tuafàcramentaquodcontinent; vt^quænuncfpeciege-
ritrius, rerum*^eritate capiamus. î>qftulatquippe facer-
dps, vt corpus Chrifti quodfub Ipecie uanis vinique jpüb
»erimr,manifefta.vifionc,ficut reue,raeft,quarido^ue cà-
pïatur.Veritaléqirh pro manifeftatioÆin lâcris fæpe lite-
ris|cperitur.t)e ^uâin^iféftaÿifione Dominus inEuan-
gélip fecùndùm Ioanném difcipulis dicit ; jQui autem dili-
git me,dil/getur<*patremeo&egi> diligam eum,&manifeftabo ei '
meïpfum.^xDoxxïàin perfonaDei patris; Longitudiitedterum
replebo eum,& ojiendam illifaluiare meum.'Quamuis nonim-
prpbabiliter qmdam exportant hoc in loto elle càrnis ac
aangiunis vëtitatem ipfameorundem cfficieririam, id eft,
■■peccatorum remi ifionem.Illis namque omnibus modis,
vera Chrifti carô ac fahguis exiftit,^ ui digne percipiunfc,
quïpercipiendo delidomm indulgenriariî donlèquun-
tür.Vrideineanbnè mii^efâéerdpsiËcir; V rnobis corpus
ôi languis fiat dilediilimi filïi tiii D omini noftri IefiiCnri-
ft i.N5bis;inquam, fdeft, credentibus & milèricordia tua
digne fumenribus. 0«imw manducat érbibitindigne, iudt- '
ciumftbimanducat bibit. Hinc&t làndus Gregbriusin
vocfhtnominibusiîlarum rerum exquibus fiun,t leu
quæ elfe put^icur & non func, fiue quib ô's aliepo modo
fimiïes exiftünt.Vnde beàtüs Hieronymus in feçundo ex-
planarionum libro in OlceiPolb)uam autem reuerlà fue -
rit rerra in terram fuàm, & ram nos qui feribimus, qüam
eos qui de nobis indicant pallida mors fub traxerit; Et lur
perbohöminiâvirolàpientedicinur;Quidfuperbis terra& ,
et«»? At Abraham très viros vidjflè leeitur,cum eflènt An- j
geii.D*l:qua çe beams Auguftiriusinfccundolibro de Tri-
nitatedicit;^SubiliceMambretresyirosvidit Abraham, j
quibus éc inuitacis hoipirioqite fufeeptis, &epulanribus I
• ^ miniftra-
ZccUf
Gtntf
luit)
t
jrCnii*
Vcotpas
Vcetutpa
C 'militudi
« aducr-
'qualitarriiniftràUit.
Ët'iiilibro Iüdicum,millier fterilisàd virafuû. pris conaralandoruiripatriimprâècëptainferrê. Profedd
de Angelo dicit: VirDei venitad wie.-Et paulo po%Ecceâppa- I hoc modo agerés, quod agi oporcére præcipit legislator
foloft.
mit tnibi Virquem videra ante-.Et poft.aliqua:Ef nefetebat Ma-
noe quod. Angélus Dei effet.Et beams Hieron.in epdem expla-
nationum libro fuper Olèe Propheta de Deo diciti Quafi
cineaefficitur & putredo:Non quodDcus tirieafir vel pu,
tredojlèdquod uiftinentib.pcenas,hçcvniutrla vidcatfiiv
Et in Euangelio ^cundum ïoznnèÇÆaledixerunt ei & dixe-
mntiTudifcipuluseiusfistcamnonmaledidiofit,led bene-
didio eflèdifdpulü ÇKriftiiVndeB. AUguftin expoqtio-
ne eiufdem Euangelii diciu T ale mâleoidum fuper nos,
& lu per filios noftros; Maledidum eft. n .fi cor dilcutias,
non fi verbaperpendas.Et in Euâgelio lècundu hiatthæu,
8c finiiliter lecundu L ucam : Si ergo vos cumftus malt, no fis
bona data dareflits veftris.De qua fëntentia B. Auguft. in lè-
cundo libro de lèrmpne Domini in mpntqficdifoutat:
Qnpmodomalidantbona?Sedmaiosappeliauic,diledo
res lèculihuius & peccàtores.Bona veto quæ dant fecun-
dum eorum lènfqm.bonardicenda fuht, quia hæc pro bo-
nishabent. Et Dominus Ielùs Chriftus propter qualdam
limilitudincs iniildem literis vocatur leo,agnus,vermis,Ii
gnum,pétrit,lapis angularis,multaq; in huncmodum.Sic
&: corpus Chrifti vocatur panis, vel quia ex pane confici-
tur,lèu quiaintuençiumoeulis cum caro fit panis videtur:
Hue quod corporali 5c vilîbili pani, fimilitudinè quadam
coniungitur.Nam iîcutifte rriaterialis panis dilcrete llim-
ptus humanam carnem riutric & luRencanfic Ipirituale &
inuifîbile corpus Chrifti, animam digne lumentis alit &
végétât.
Adhuc ôbiicis,& autoritate Ambrpfii iplùm Ambro-
yum infirmare moliris,dices:Ambrofius inlibro de lacra-
meptis ait:Sicut enim mortis fimilitudinem lumpfifti: ita
etiâriifimihtudinem preciofil^iîguinisbibi's. Hæc^erba
exponens:Quid comparatius inquis,quidfimilius?Nega-
ri non pote£, beaturn Ambrofium facramento baptifmi;
lâcramenta comparauilîê altàris.Non eft autem verâChri
ftimorsinjbaptiunojï, igiturnëc verus eius ^nguisinhoc
facramentolPaee tua didü fi t,iriultum falléris in hac yerr
[ borumintelligentia.Neque n.fimilitudinisâduerbiaidé*
titatem lëu æquàlitatem vbique ppfitafignificant. InEu-
angelîo namque Salrfator dicit: Eftote înilêricordes, ficut 1
& pater vëftèr m$[eri cors eft.Non tameri eadém,lèu æqua
lis milèricordia pôteftinellè Deo & horninibus. Et in Eu-
ahgelio lècundum Ioannem:Et ego,induit,claritatem quam
dedifiimihi dedi eiswtfmtvnumficut & nos vnum fümtis. Et ali-*
buùïlexiflïeosficut é'medUexifii. Vnde & B.Auguftinus in
eqpofitione eiuldém Euangelii ,;àit : Neqneçnim femper
X qualitatem figiiificat qui dieit,ficut illud,ita & il‘liid:lcd
aliquando tantum, quiaeftilludj eft SC illud, aut quiaeft
illudjVtfic &iîlud.Eftaliud quod Pbiieitis,qqod concefià
loqiièndifacilitate multisinlocis clamatis&dicitis : Si
panis in veraul Ghrifticarriem conuertitUr, aut panis fu-
ftolliturin coelum,vtillicin Chrifti Carnem transferatur:.
.aut caro Chrifti ad terrain defçrtur , ytifticm Cam panis
commute tur, À tquinecpanisfuftollitur,nec carodefer-
tur. Non eftigitur vera caro inquam^anis conuertitur.
Hæc vos eolligitis lècundum humanam làpientiam non
lècundum diuinam. Humana autem lapientia perquiri
diuina opera prohibet Apoftolus ad Romanos, dices:
No«plusfapérc quam oportetfaperefedfapere adfobnetatem. Et
ad Coiïnthios:Semo meus &pradicatio mea,Hon in perfuafibi-
libus humanafapientiaverbis,fedinofienfionefpiritus & virtutis:
vtfides veftra nonfit in fapientia hominum,fed in virtute Dei. Et
adÇ olollènfes: ^idete ne vos decipiatperphjlofophiam, &ina-
nemfdlaciam fccundum traditionem hominumjecunâkm eleme-
ta mundïuHt B. ;Gregorius in homiliapalcluli,S ciçndum.
inqiiit,nobis eft,quoa diu^à^peratip il râtione compre-
hendirur,nô eftaamiiabilis, rteefides hâbetmeritilm cui
huitlarla ratio' præbet experimentilm. Proptefea in tant
rerum profunaitate rhagisqpdrtuit te orare Deùm, vt au
ïritèlligeres quæ pro himanacapacitateintelligipofluni
aut parienterôt: humilité^ ferres & tune crederes quæ in
tahtbatcanohumaniingeniivireSexcedunt,& înhaç yi-
ta intelligi minime polluilt : quanjlitëm moüereabyni-
uerlali Ecclefiadilïentire, nouumlchifina verbis 5c feri-
Srou-.xa.
j
dicens:î$e tranfgrediaris terminos patrum. Etbeatüs Augdfti-
nus in primo libro de lêtmonë Domini in monte. Quod
verp,inquic,autoblcurumaucabluraiimillilbnac , non
inde concitet contradiétionum certamina:ièd orét vtin-
telligat.Et in libro tercio de T rinitate: Mihi autem, ait, v-
rile eft vt meminerim virium méarura,fratrèlque meos ad
mpneam,vt meminerintfiiarumrne vitra quam tutùm eft
humana progrediaturinfirmitas.Et in libro contra Felicia
nutn hæreticum;S eripturarüm autoritate contentus,fim-
pliçitatiobedire potins ftudeo qua tumori. Et paulo poft;
Quamrationçmafferre potes,fi partum prçdicàs virginis?
fi redditos oculos non negas cæcis;fi fepultos oftendis re-
diilïè à mortuis?Siérgo hoium SC incomprehënfibilis eft
ratio,& veritas prompta eft faciliusinnegotiis fidei,tefti-
monüs crediruciquam ratio veftigatur,Probatis quæ pro-
. bari oportcbatj&exclufis quæexcludi ratio fiiaclebat;iam
:andem quid tu credas,& credulitatem tuam quid lèqüa-
tur y ideamus.T u credis panem & vinUmqu e Dominicæ
menlæjnter conlecrândum quantum ad lubftantiam irh-
mobilia permanere, hoc eft, panem vinu &éxtirilïè ante
conlècrationem,& panem vinumque exiliere poft con
leaationem,Chrifti carnem ac fangiiinem propterea vo-
cari, quod in memoriam çrucifixæ camis & de latere effu-
fi lânguin is in'Écclefia celebrentur,vt pomipiça palfioné
perhocadmoniti lêmper recolam us, &recolentes carné
noftram cumvitiis&cpncunilcenriis incelïànter crucifi-
gamiis.Quæfiverafunt,præRantiora Sc diuiniora fuerut
SacramentaludæorumlacramentisChriftianoram.Quis
enim nefeiat manna quod de ccelo pluebat Dominus,leu
animatas&lênfibiles creaturas quas popiilus ille facrifi-
care conlùçuerat, parua buccclla panis, modicoque vini
præftantiorés extitiftê ? Rurlusquis non intelligat diui-„
nius fuilîê prænunciare futura , quam narrare præterita:
cum illud non polSt fàcere nifi Spfritu Dei plenus , hoc
aiitem fæpe faciat idiota etiam vel quilibet imperitus? -
Sed abfit hoc à fidcllum corde ôf: Chriftianaintelligentk.
Chrifti namque miles Ambroiîus ilia inferiora,hæCpotio
ra & dignioraelïê in libro de myfteriis confirmât, dicens: !
Summoftudio volumus comprobare,qiÂaÔc antiquiora j
cap.j.
funt laçramenta Ecclefiæ quam fynagogæ,&præftantiora '
quam m jnnaeft.Et paulo poft: Probatum antiquiora elfe
Ecclefiæ lâcramenta,nunc cognofeere potiora. Etpoft
Cap.p)
aliqua : Cognouiftipræftanriorâ. ».Potior eft enim lux.
qüam vmbra,veritas quam figurâ.Item in quarto dè lâcra
Cap.j:
mentis: A ccipe quæ djço diuiniora elfe lâcramenta Chri-
ftianorum qüam Iudæorum. Ergo fallâ funt qüæ propo-
ius. A mplius:Si verum eft quod de corpbre'Chiifti tu cré-
dis &âftruis:falliim eli: quodàb Efcclefiâ vbique gen^mm
de eadem re creditur & aftniitür. Omnes enim qui Ghri-
ftiano^ fe & elfe &^icïlætaritür,vetâm Chrifti cariiem,ye-
rumque eius lânguiiiem vtraque fumpta de viçginéjm hoc
lacramento lè'percipere glöriarttüri Intefrdga vrîiüerlps
quiLatinæ linguænoftrarümye Uterarum noririam per-
cëperunt: ! nterroga Græcqs, Àrmeiiiqs, Ici^ctiiüslibetna-
tioms quofèunque Chriftiarios hommes ^ vno orè hânjï
fide rn'le tèftab un tur hàbetef Porro fi ypiüerfalis Ecclefiæ
fidesfklfa exifti^aur nunquam fuit çatholicâ Ecclefia,aüt
periit. Nilûl namqueéffipacius adirtteritüm animarurti
quam pemidofiiserror.Sëdüon fiulfe,âüc pen'iffe Ecclé-
~fiam, caiholicüsîicmo conlenfcrir. A lioqui non .eft vé-
riimquod Abrahæ vériças.p r a m i f i e , : 1«femme ko
: benedicentur omnesgénies, 'tem in i’ falmo: VofitiLt à me, &d*f
bo tibigentes hareditatem tuam , àippjje^onem tuam tefmi-
itos terra. Item: Reininifcentiir,& cohuarüntur adDomintlin
Vniuerfifines terra. Et alibi: Quos redentitde manu inimic’t de
regionibus congregauit eos,afolisortu & ôccafu i ab aquilone & ^
mari. Item. beatiis Auguftinus in prima çxpofîtipriiè Troa. i.
Pfalmorum parte: Ecclefia magna quid eft fratreS' ? Nunÿl
quid exigua pars orbisterrarumEcclefia magna eft? Ecy-j
défiâ magna * totusorbiseli. fiem in eâderh : Arihuri - j 6rbis
ciaui iuftitiam tuam in Ecctefid magnà. Quant magiia ? Td- | ioj
to orbeterrarum Quammagüa ? In omnibus genti*
^bus.Q^reinômnibûsgentibps |
Gtnefii-
P/at.2.
inpfal: i i
ÿfahioï. \
Outà in omneni terram \