Proefatio.
t y B
vt ficut Ifaac fuit hçres Abrahæ, ita etiam nos fimus hçre-
des promiffiojuSiEftenimTropologia, comparatio quæ-
dam moralis ante aófcoriim fuperioribus temporibus ad
noftra vfque tempora, .vt fimüiter agamus. Et vno ver-
bp. Trbpologia éftdifcurfus morum. Confirmaturifte
îenfus ly prior'is'adGorinth. vbidicit ApoftoluS. Sicut
prôtulimus irhaginem primi hominis Adam ; ita nobis fè-
cundiAdamnouihominis vult us referenduseft. Sequitur
ex ebdem locb fenfùs Anagogicus, ideftfenfus redu-
ôtiuusà terreftribusad cçeleftia. Continetur vbi dicit,elle
IfraëlemDeij&IfrajjÉMiicarnis,ideftvtjîcutfilij Abra-
hae illius hæredes fueSflt fecundum carnem, in obtirien-
da terra quam promiferat ilii Deus, ita étiam filij Dei erut
hæredesrégnifui fecundum lpiritum,inobtinendapro-
miffione yitae aeternae, quæéft terra viuentium. Confic-
maturifte fenfus ab ApoftoloPaulo, oôtauo ad Roman,
vbidicit;, Eledtos Dei fore glorificandos. Qiiintus fen-
fus eft Tÿpicus. Ex hocipfo loco, ideftin perfona-vna,a-
lius perionæ repræfentatiuus. Ita autem le habet. Sicut
Abraham habuit duos filios, ita Deus cuius Abraham fuit
Typtis,habet duo foedjerafpiritualis contuberni) cum ho-
minibus, ex quo nafcantur liberi diuerfi, lècundum fendus
legis, ferui* quorum Typus fuit Ifmaël, & illius lob o-
les perpètuqfgruiens; & fecundum foedus Euangelijna-
fcuntur libenfquorum T y pus fuit Ifaac, & fax propagines
libertate pietatis donatæin regnum Dei.In quo etiam
fuccefiit alter Typus fuimetipfius cum Deo, Iacob cum
eleôtis, Efau vero cum reprobis. Confirmatur iftefenfus
à Chçifto Domino, vbi dicit de Ioanne Baptifta. Simevul-
tismipere, ipfe eft Helios . Atqui noneratHeliasùifiTypi-
cus, nam reijciepda eft Metempfycofis Py thagorica^qua
opinion e falfa laborabant, etiam aliqui exIudseis.Sedid-
eo èft T y pi eus Helias, quia injpiritu & virtute Helia,hoc eft
eadem qua Helias $;~reparauit populum per baptifmum
fuum, ad excipiendiim Meffiam fuotempore. Sequitur
lèxtus Anaphoricuslènfus, qui eft relatiuus temporum,
vt qualiafoerinttempora fublfàaco & Ifmaële, taliafint
füb Écclefia & Synagoga ., & vt Ifmaël perfèquebatur
M O R A L !A S. G R E G O R I I IN IOB
à S. Odonc Àbbate Cïuniac. fècunclo bréuiatà,
teftatur Domnus Ioannes Italus, Monaçhus
Cluniacenfïs, author vitç eiufdem,
his verbis.
P Eriüud namque tempus rogatus eft à fiatribusfe diligentibus,
vtMoralta B. ,Gregory Pop* fubvno eis coartaret Volumine.
lüc autem profejfus eft Je bac minime facerepojfr, addens etiam fi
fatultasagendifibi adejfet, tamen non debere fe boe agere, netanti
virilaborem, tantique operis pretium aliter mmuxare, vel aliqtiid
demere videretur. E contra iüi opponébant ei anteafubcumbi,quam
tanto laborefuftineri, & fatiusejfeiudicabant fundirn eümdefe
rere, & ad reliquat Scripture tranfgredi, quam fub eovelutgrout
mole interire. Quotidie namque apud eos de bac re non parua
fiebat altercatio. Ego tamen fcio fuperbac re multos indignatosfore,
•& ad fedandos eos banc libet rationem inferere : non enim fiebàt
'tfiudpropter arrogantiam ,feddïjponente Domino, vtfupermon-
temponereturlucefna, qua fub modus erat occultata. inexemptüm
tamenfubiunfta rei, hoc quod diximus y manifefiius appatebit, Hits
videlicetperfifientïbus in baepetitione ,faélum eft vt quadamno-
fte Domnus O do intra Ecclefiam B. Martini confiieta orationiin-
fifteret, & eccefubito ineumfomnus obrepfit, viditque in eadem
vifioneSanftorum Chorum venientem, de furfum ineandemEc-
clefiam defendere: & prius benedixefunt Dominum, deindeor-
dinatim in fubfelliis federunt. Atqûepoftpatilulum, vmucotam
inmediumprofilieys dixit. Qmdnam eft quod hoc in loco immo-
ramur ? Cateri vero Gregorium Papam expeiïare fe, inquiunt.
HocaudiensPaternofierOdo, velut auidus indagator, coepit hue
iüucque circumfincfe > quanam exporte venientem eum poffet vi-
dere. Deindeeleuatis oculis fur fum, quafi è ccelomiffum videtB,
Gregorium, fed vitra ornnes qui pracejferant eum, vultu, Jpecie-
que & monbus perfplendidurfi atque ornatum. Mox veniente
illoomnesfurgunt, &fiexis ceruicibus benediftionem petmt. llle
vero non inter eos deorfum vfque defcendït, fed fuper amboném £c-
:lefia fubfiitit, & Vatretn nofirum tena-tenus profitatum, in-
Ifaacum,ita Synagoga infeâ:eturEgclefiam.Probaturifte| quiens ,vocauit : Surge frater Odo, noli timere. Quycutn fur-1
fenfiis à Domino , vb i dicit. Cum videritisabomnationem
defoldt'tonuftantem in locofantto,8cc. Sicut prxdi&um eft a
Daniele. Oftendit enim his verbis talia futuratempora.
SupereftMyfticus.Senlusilleeft totus diuinus,&inhoc
etiam loco continetur in ratione libertatis gloria:; quae
cum nulla re humana aut Creata omnino compararipo-
teft. Myfticus autem idem eft atque ineffabilis, in quo declarator
non pofte id concipi intelledu humano, nedum
Angelico. Quia quodcumque concipere potefthomoin
intelledlu, fimul & efFari valet fermone/ Probatur autem
abfalnte,vbi dicitur apud EfaizraJXoh poteftafcendere in cor
homirtis,quod Dens praparauitdiligent'tbus fe. Vltimus fenfus
eft B oarcademicus, id eft, quo ipfa principia rerum com-
parantur cum beatitudine sterna, Sc tota difpenfatione
falutis, velut i loquendo de regno Dei quod omnia fint ad
Deum ipfum, vnde manarunt, reditura. Probatur ifte
fenfusapudEfdram4 .d^cimo tertio cap« vbi dicit. In
comparati«netcle<ftorum Deiefle aurum expuluifculo Sc
glebulain yifeeribuj terrs, quia qua: optima ftmt valde
rara creauit Deus. Spdifte fenfus eft tantum vfitatus apud
Iudxos Gabaliftas. Alij fenfus funt celebres in Dodtori
bus. _
Literalis in Hieropymo/
Allegoricu&ihGtegprio.
T rop ologicus in Ambrofio.
Anagogicusin Auguftino.
Typicus in Bafilio & Bernardo
Anaphoricus in Clemente,Petri Succeflore,
Myfticus in Nazianzeno.
rexijfet , vidit veluti more Scriptoria, fuper auriculàm eins baren-
tem pennant, & quafi.Doüoris magifterio produftim acitmina-
tain ,&infummofixant. Quam fimensB earn Gregorius jam-
que till tr adens, ait: Age ergo fecurus y&perficetibiopus iniuh-
ctum&mdiftum: quern vero compofueris Librum nondelebitur,
meus autentftabit in aternum. Ét continuo euigilans, intellexit
prótinus quod vider at. Sumens debinc volumen iUud magnum,
diligenter per legit, & faniorem partem quam prauidit, fubvno
volumine compofuit, &ficmurmurationemeorumcompefcuit.
S<ODONIS ABB AT I S
C L V N I A C E N S Ï S II.
M O R A L 1 VM I N IOB
L IA R I XXXV. I
P R Æ F A T I O. r
V M iuxtâ capacitatem paruitatis
meæ, fedulo ledioni façrç ope-
ram darem ; quadam die mani-
bus paruitatis meç liber adhçfit,
à B. Gregorio editus in hiftoria
fandiflimi lob. Isétenim Do-
dor egregius diuino afflatus fpi-
ramine, atquc defonte pouf usTuperno, ceu ru-
tilans flumen in prçfàti vin Hifloriam difFun-
dens , tanto earn facundo protelauit eloquio,
vt ex ea velut. clarificos Soles , triginta &
quinque ederet Libros y quos iq^qodicibus
fex ardarc decreuit. At dum eg<5 ex hispri-.
nibribù'
mam legendo percurrerem partem ,nimioaccen*
fiasamore, pelledufque ita eft animus dulcedine
quadam, vt totum fagax vellet, fi poflet, mandere
librum. Sed qubniam præ vbertatc eloqucnriæ
præfati virï, velut paruuluslade fue.tus,illo quo forces
aluntur, ccépi deficere cibo. His etenim mira--
bilisDödórdiuinismmbibüs ¥ auftus, ftudaitlu-
culento enodare afiTatu, eafqj inexponendo menti
occurrentium fententias patrum. Ex quibus pro-
tenfis,numerofa in prxfatim hiftbriam contraxit
volumina, quas nempe norunt quibus facra non
lacet feripeura/àfando viro Paterio nomine mira-
biliopere abftrad’taSjpropriifquevoluminibus red
dita^ lucida fibi repofuiiïè volumina. Ex quitus &
ipfeante biennium in Regnorumlibroàggregatis
omnibus Parrum fententiis, maxime autem fan-
difflmiPatrisGregoriii Vmjm quem no puto tem-
nendum coniunxi libellum. Quapropter fragilita-
tis (enfui, corporifquemei infirmitati, meoque fi-
mihum ytilitatieofulens,erexi me contra memet.
non faftu arrogantiæ turgidus, nec fùperbiæ f pîritu
tumidus, ventofis fauoribus hitens incumbere j
Deus feit : fed igné le&ionis præfatæ hiftoriæ fia
grans, quam toep nifu memoriter vc intelled.im
retinerevaleam ,.labôrans; hünepperisparui con
tfaxilibellum. In quo opéré nempe nullum meol
vtrepr,fenfufufeacumfermonem permifcui, fed
eiufdem venerabilis viri difta perluftrans, eas dun-
taxat diuerforum librorum pr oîixô fermone expô-
fitas,quasfuprataxaui,linquensfentenaas,nonab-
iiciensvtprauasv quas fegregatim habeo vtvtiles,
fenfum non meis, fed iam fæpe præfati viri verbis
expoficum, breuiter attraxi, vt potui :atq', ledtionis j
caufæ compendio, vniçuiqj féntentiæ Myftieum,
Moralemqj fïeut f eperi,fubieci fenfüni, ne vagansl
animus düm hue illucqj quæretet fenfum, vtfepe
affoler, amitteretintelleiftum. Libuit eciam primas
hiftoriàs litteras diferetionis caufa miniofçriberéj
vt düm hiftoria agnofeitur, expc'fîtio hiftoriæ Vu
lius carpatur,ne forte dum à rudibus ignoratür fen
fus patenter expreffus, o b feu ri us implicetuf. Ergo
teneo fibiilla quibus eft facultas numerofa aggregate
volumina , quibus fenfus intelle&ufque viger,
quibus fuppetit non tàntùm enucleata, verumetiâ
in ænigmate prolata cognofcere,dum faftem mihi,
meique fimilibus concédant hunç pperis exigui
penuriæ caufa eoeptuin meditari libellum.
A I T E R A P R Æ F A T I Ö.
® R eg oR i i fanftinitidosperçurrerecampos
Vtcoepi.micuere quidem ceufydera coeli
Verbafalùtifera, noftros comporter e mores,
Qua nor tint,nimittm & duras moüefcere mentes,
Luminepraclaro & tenebras depellere tétras :
Guiusaboreftuensfiuuiuspercompifa munit,
PYonefia *pariter(fefopbi*clare refulget,
Lu'c'tdtor aura, vitroquoçfoclarioromni,
MeïïifiUogufiùcunftaredolentid vincens.
O mensfrerManimùfeqUiefubtraxeritifiit '
MellifiuiivndifyCcelovenientialinquens,
Etperiturajequens, nulhquaprofuit vnquant.
O fi mille forent doft a mibi milita lingua,
Mille meumjéfonospoffetdepromereguttur, .
Ærèavoxqj mihipojfet dareferfta verba,
Hacinlaudeviri,totus quem conduit orbis,
V t dignafieripojfent quapaucarelatu,
Prafulismtanti nitor component armen,
Qui merutt'cunftos bominum cognofcefefenfits,. _ |
Etpotuitverbis prauos ofiendere mores,
Qui docuitrefecare malos de cprpore motus,
Et monuit placiios mente monden mores
Virtutum refer ansfontem & pariter viciorum,
Hicmodicereflexit iter penurrerefacram
Ütfioriam lob, ab cuius per compita mundi
Laits veneranda nitet ,claroquem climatetenfa
Ecclejiareboanslqudat, hune arbiter ipfe
Orefuo laudans, monuit venerariper orbem, «
Ex qua m trtficè ter bina volumina condens
TradiditEcclefiaplures difiincta libellos,
Qiïi ceupUta virent diuerfo graminéfulta
Ploribusafrerfaredolentpulcherrimavifu:
HinC ètenim viola rutilant, bine lit a c an dent,
Emicat bifitrofa, naniffusfeu nardus ,amomum,
Cum vdrijsfragrant vngueritis balfamaiünfta.
Hos ego flor tgeros cupiens per currcrccampos,
Multigenascfe mibi perpes decerperefior.es,
Extenjis mam b us nitebar carpere iam que,
Cumfubitoftupuere meaceu mdrmora planta,
ObriguéremamtSyCoepitpaüefcerevultHs,
Senfus&extimuit * cnbrafujpiriaiaftans
Voctbus~& magnis quafi fubponden damans,
Quis,ait,hos bominum potcritpercurren camposy
Aut quis hospoteritflores decerperecunftos ?
ÿtfiipatus eat, alacerq^quiefcatin auum.
Hacmea nec vis eft, tantum neepeftorisextat
R\obur,vt eximiasvaleam comprenderegazas
Pauper & exiguus, nùfefo degerm ine cretus.
; Magniloquiftudeantifiaqui grandi a pofeunt-, ■,
Eft quibus & fen fus fortis,quibus extat anhelus.
Sufficiant dum parua mihïquavafculàpoffunt
Exigu a retinere me a,ne grandtapofeens
Amittam tnodica. Quaproptergrandialinquens
Hoc opus extguumcoepinoh corde cothurno,
Arbiter bac nouit fuperus, quifitdera fentit.
N onergo hoc fier nam modtcïynec iliafupremi.
Hoc teneant bebetes, teneantfed &illd fugaces :
ifla friant iuueneSjdtfcant hoc deniquenoti,
Ilia quidem iiorunt magnas,baepafeereparuos: '
Ilia dapes tribuunt, Muit haeporrigen lafte.
S< O D O NIS ABBATIS
CLV N I A C E N S Ï S II.
MORALIVM IN IOB
I l B E R I.
I r' ERAT IN TERRA HVS, NOM-IN
I ob. Idcirco fanëfciïs vir vbi habitauerit
dicitur, vteiusroerirum virtutisexpr ma-
tur. Husnamquequisnefciat quod lit terra
gentilium ? Gentilitas âutemeo obliga-
tavitiisextitit, quo cognitionem fui conditorisignoraùit.
Nequeenim Valde laudabile eft bönurn eflë cum bénis,
fèd boUum eflè cum malis. Hinp ifdcmfibimet atteftaçpr
dicens, Eraterfui draconum, & foetusfrrutbionumftftxc per hi-
ftoriamTaèla credimus ,.fed per allegôriam iaïn qualiter
fint imjueta videamus. lob namque înterpretatur dolens,
Husveroconfiliator. Quem veroalium B. lob fuo nomine
exprimitj nifieum de quo Pröphetä loquitur dicens.
Dolores no fins ipfrportauit \ Qui Hus terraminhabitat, quia
in corde populi confiljatorisregnat. Paulus quippc C/iri-
fium Dei virtutent, & Dei Sapientiam dicit.- Atque hæciplà
SapientiaperSalomonem dicit. EgoSdpientiababitoincon-
filiis,& eruditü inter fum cogitationtbus. Ttopice autem fi lob
dolens, & Hus confiiiator dicitur,nonimmerito per vtra-
que nomina doëiuSquifque figuratur. Qui nimitum con-
filiatorem an i mu m in habitat y qui dolens de præfcntibus
ad seternafeftinat. Cum ergo dolensvidetquam fitæter-
num quod pefdiditifalubrecpnfilium.iemporalehoëde-
fpicerèquod pèreurrit. Vnd'c bene perSalomonem dici-
tur. Quiapponitfctèntiam, apponit&dolonm.Sscj\ikiit. sim.
BibliotbWet.Patr.Tom.i o . flex I