
avoit accordé des privilèges à l’univerfîté de Paris}
dans la copie des lettres-royaux, inférée dans les
regiftres au parlement, le greffier ou écrivain,
pour avoir plus tôt fait , avoit paflfé plulïeurs mots
auxquels il avoit fubftitué un & ccetera. L’an i j r i ,
le reéleur de l’univerfité préfenta requête ou il
expofoit les conféquences de ces omiffions, &
fupplioit qu’il plût à la Cour ordonner que ce
qui étoit ainfi imparfait audit regiftre par cefdits
mots 6’ coetera, fût rempli par collation qui fe
feroit du regiftre à l’original : fur quoi le parlement
ordonna le 18 Août de l’an i ƒ j i , que les-
lettres-royaux feroient tranfcrites de nouveau dans
fes regiftres tout au long & fans abréviation 6*
caetera.
33 Le point à la fuite des abréviations de mots
hébreux, grecs, & c. annonce des fiècles antérieurs
au neuvième ou huitième même, pourvu
quhm premier point paroiffe avant le mot d’origine
hébraïque. Autre indice d’une antiquité très-
reculee , c eft la marque d’abréviation ►— ou cn,
feule, ou accompagnée de deux points, l’un fripe-
rieur & l’autre inférieur. Si elle n’eft prefque
jamais placée qu’à la fin de la ligne pour repré-
fenter la fuppreffion d’une M ou d’une N , &
qu’au lieu d’être élevée fur la dernière lettre, elle
eft tout-à-fait, ou du moins en partie, portée
au-delà, ce caractère défignera fans difficulté les
fiècles antérieurs au fixième, & ne pourra qu’à
peine être abaiffé jufqu’ au feptiéme. *
»» L ’abréviation Dns pour Dominus , égale peut-
être en antiquité celle-ci Dm s, toujours confiante
dans un manuferit. La dernière s’ ajufte aifément
avec les trois & quatrième fiècles, & ne peut,
fans ceffer d’être invariable, quadrer avec le
fixième. Encore faudroit-il fuppofer que lés ma-
nuferits où les abréviations Dmi & Dni feroient
employées tour-à-tour, étoient alors auffi rares
qu’ils ont été inconnus aux fiècles fuivans. Un
manuferit rempli de figles , annonce un âge qui
pourroit également convenir au haut comme au
moyen empire j par cette conformité avec les
inferiptions métalliques & lapidaires des anciens
Romains, il rappellera le tems où cette manière
d’écrire avoit cours. De quel prix ne fera donc
point le Virgile d’Afperde l’abbaye de S. Germain-
des-Prés, dans lequel on voit concourir ce caractère
fingulier avec les autres lignes de l’antiquité
la plus reculée ? » ( Nouvelle diplomatique').
Dans les manuferits grecs d’Herculanum, ainfi
que dans ceux dont les caraélères font de forme
majufcule, on ne trouve aucune abréviation; &
les plus anciens manuferits en lettres italiques fur
du parchemin, en ont p eu, ou point du tout.
Les abréviations fréquentes font une marque de
tems poftérieurs, & elles ont, particuliérement
dans quelques manuferits grecs, des traits fort
embarrafles : il y a cependant quelques abréviations
qui contribuent à la belle forme de Tecriture
grecque italique, & qui lui donnent beaucoup de
rondeur, de liberté & de liaifon.
A b r é v ia t io n s les plus ufitées che% les Romains.
A
AB. Abdicavit.
AB. AUG. M. P. X XXX I. Ab Auguftâ millia
pajfuum quadraginta unum.
AB. AUGUSTOB. M. P. X. Ab Auguftobrigâ
millia pajfuum decem.
ABN. Abnepos.
AB. U. C. Ab urbe cçnditâ.
A. CAMP. M. P. XI. A Camboduno millia pajfuum
undecim.
A. COMP. XIIII. A Compluto quatuor decim.
A. C. P. VI. A capite , vel ad caput pedes fex.
A. D. Ante diem.
ADJECT. H-S. IX co. Adjécris feftertiis novem
mille.
ADN. Adnepos.
ADQ. Adquiefcit vel adquijita pro apquijita.
ÆD. II. 11. VIR. II. Ædilis iterum, duum-vir
iterum.
ÆD. II. VIR. QUINQ. Ædilis duum-vir quin-
. quennalis. .
ÆD. Q. II. VIR. Ædilis quinquennalis duum-vir»
ÆL. Ælius 3 Ælia.
ÆM. vel AIM. Æmilius, Æmilia.
A. K. Ante kalendas.
A. G. Animo grato : Aulus Gellius.
AG. Ager3 vel Agrippa*
A L A . 1.' Ala prima.
A. MILL. X X X V - A milliari triginta quinque»
vel ad milliaria triginta quinque.
A. M. XX. Admilliare vigefimum.
AM. vel AMS. Ami eus.
| AN. A. V. C. Anno ab. urbe conditâ.
I AN. C. H. S. Anno centum hic Jitus eft.
AN. DCLX. Anno fexcentejîmo fexagefimo.
■ AN. II. S. Annos duos femis.
AN. IVL. Annos quadragirita fe x
AN .N . Annos natus.
ANN. Anni3 annis-, ou annos.
ANN. LIII. H. S. E. Annorum quinquageftma trium
hic Jitus eft.
-ANN. NAT. LX VI. Annos natus fexaginta fex.
ANN. PL. M. X. Annos, vel annis plus minus
decem.
AN. ©. XVI. Anno defunclus decimo Jexto.
AN. V. XX. Annos vixit viginii.
AN. P. M. Annorum plus minus.
A. XII. Annis duo decim.
AN. P. M. L. Annorum plus minus quinquaginta.
"A. XX. H. EST. Annorum viginti hîc eft.
AN. P. R. C. Anno poft Romam conditam.
AN. V. P. M. II. Annis vixit plus minus duobus.
AN. XXV . STIP. VIII. Annorum viginti quinque
ftipendii 3 vel ftipendiorum oSto.
ANN. SEN. Anneus Seneca.
A. P. M» Amico pofuit monumentum%
A*Mf< j f , Appius.
A 'rX-’j, 'Annorum poft urbem conditam.
APV w L V . CONV. Apud lapidem quinque tonvenerunt.
A. RET. P. III. s. Ante retropedes très femis.
AR. P* Aram pofuit.
ARG. P. X. Argenti pondo decem.
ARR. Arrius.
A. V. B. A viro bono.
A. V. C. Ab urbe conditâ.
B
B. Balbus 3 Bulbius, Brutus; Belenus , Burrus.
B. Beneficiario , bénéficiant, bonus, bona , bons ,
bonum > bonorùm , bené , bonis , &c.
B. Balnea 3 buftum 3 beatus.
B. pro V , berna pro vérna 3 bixit pro v ix it , btbo
pro vivo 3 bicîor pro viftorbedua pro vidua.
B. A. Bixit annis 3 bona. aclionc, bonam aâionem,
bonus ager 3 bonus amabilis , bona aurea 3 bonum
aureum 3 bonis auguriis } bonis aufpiçiis.^ ^
B. B. Bona bona 3 (de grands biens) bene bene,
(très-bien).
B. DD. Bonis deabus. x
B. F. Bona fide , bona femina , bona fortuna , bene
fabtum. ,
B. F. renverfés en cette manière a ' i ’ Bona femina,
■' bona filia.
B. H. Bona hereditaria, bonorum hsreditas.
B. I. I. Boni judicis judicmpi.
B. L. Bona lex.
B. M. P. Bene merito pofuit.
B. M. P. C. Bené merito ponendum curavit
B. M. S. C. Bené merito fepulcrum condidit.
BN. EM. Bonorum emptores.
BN. H. I. Bona hîc invenies.
B. RP. N, Bono reipublics natus.
B. A. Bixit 3 id eft vixit annis.
BIGINTI. Viginti.
BIXIT. BIXSIT. B1SSIT. Vixit.
BIX. ANN. XXCI. M. IV. D. VII. Vixit annis
ocloginta ununi, menfibus quatuor 3 diebus feptem.
BX. ANVS. VII. ME. VI. DI. XVII. Vixit annos
feptem, ménjes fex , dies feptem decim.
G
C. Csfar 3 Cala , Caius , cenfor y civis , centuria 3
' civitas 3 colonia , conful, condemno, conjux ,
clarijfimus 3 curavit 3 &c-
C. C. Carijfims conjugi , calumnis caufa, conplium
cepit.
C. C. F. Caius Caii filius.
Ç. B. Commune bonum.
C. D. Comitialibus diebus.
c . H. Cuftos hortorum, vel haredum,
C. I. C. Caius Julius Csfar.
CC. Y V . Clarijftmi viri■
Cl 3 . Mille'.
CIO. IDC. Mille fex centum.
CIO. CID. CID. CVI. Tria millia centum fex.
CID. C1D.CID. IDV. Tria millia quingenti quinque.
CID. CID. CID. DCCCLXXX. Tria millia ochcentum
ocloginta.
CCID3. Decem millia.
C.CI33. 00 XJndecim millia.
CCIDD. 00 IDC. Undecim millia fex centum.
CCI DD. o o n oo CC. Trcdecim millia ducentum.
CCIDD. 00 co 00 CCXXII!. Trcdecim millia ducentum
viginti très.
CCIDD. IDD. IDD. Quindecim millia fex centum.
CCIDD. IDD. co DCCCLXV1I. Sexduim millia
oSlo centum fexaginta feptem.
CCIDD. IDD. DCCCCL. Quindecim millia novem
centum quinquaginta.
CCIDD. IDD. co CCC. Sexdecim millia tercentum.
CCIDD. CCIDD. Viginti millia.
CCIDD. CCIDD. co 00 00 DCC. Viginti ma milita
feptem centum.
CCIDD. CCIDD.' 00 IDD. Viginti quatuor milita.
(Confiniez ici Sertorius Urfalus , de Nous Romamrum.)
CCIDD. CCIDD. 00 00 <00 co CDXXCIX. Viginti
quatuor millia quatuor centum ocioginta novem.
CCIDD. CCIDD. CCIDD. Triginta millia.
CCIDD. CCIDD. CCIDD. IDLX. Tringinta millia
quingenti fexaginta.
CCIDD. IDDD. Quadraginta millia.
(C o n fu h e z , 6tc. ) -
CCIDD. CCIDD. CCIDD. CCIDD. Quadraginta
millia.
CCI33. 1333. 00 C 00 XII. Quadraginta unum
mille novem centum duodecim.
( Confuhez , &c. )
CC133. CCCI333. Nonaginta millia.
CCCI333. Centum millia.
CCC. M. N. Tercentum millia nummûm.
CCCCI3333. Decies centend millia.
CEN. Cenfor, centuria, centurio.
CERTA. QUINQ. ROM. CO. Certamen quinquen-
I nale Roms ' conditum.
CL. Claudius.
CL. V. Clarijfimus vir.
! CH. COH. Cohors.
C. M. vel CA. M. Caufa mords.
CN. Cneus.
C. O. Civitas omnis.
COH. I. vel II. Cohors prima vel fecunda ; & ainfi
des autres.
COR. Cornélius , Cornelia.
COS. ITER. ET TERT. DESIG. Conful iterum
& tcrdîim defignatus.
COS. TER. vel QDAR. Conful tertium , vel quan
tum ,• & ainfi des autres.
COSS. Confules.
COST. CUM. LOC. H-S. 00 D. Cuftodiam cum
loco fejiertiis mille quingentis.
C. R. Civis romanus.
CS. IP. Csfar imperator.
C. V. •Centum viri..
C. 00 IX. Nongenti novem.