xdo B E L Z E BU T . B EN A R I. BENG: KR:
zyn gekant, bruin van kleur, en met zwart
en wit geflreept; op de tweede ziet men de
gedaante van v y f oogen.
B E L Z E B U T , een lbort van Aap die
tot het foort der Cercopithequi behoort, zie.
A a p .
B E N , zie B AL SE MN oo T.
B E N A R I , een foort van Oftolan, die
een'trekvogel in Languedoc i s , welke zeer
vet-wart, en die men op de tafels der aan-
zienelyke Lieden als een uitmuntent gerecht
voordient. Zie O r t o l a n ,.
B E N G A A L S C H -K R U I D : een-plant
welkers wortel* de dikte van een pink heeft,
op welke een knop geplaatft is. in de gedaante
van een-kwaft, die gefponne w o r t, en.
van welke de Wevers van dit land verfcheide
ItofFen.maken j, en vooral een foort van taf...
B E N Z O IN , Benzot nam. Dit Is eeif
drooge, harde, broffe en brandbare harfl, die
een aangename en -doordringende reuk- heeft,
vooral wanneer men dezelve brand. Deze.
harfl vloeit natuurlyk o f door 'middèl vair
infnydingen uit een boom die üfe/sö/'genaamt
wort', welke in het Koningryk Siam en op
de Eilanden Java en Sumatra groeit.
Wanneer-den boom die de Bénzoin uitgeeft
y y f o f - zes jaaren - oud is j maakt men
infnydingen in de kroon van zynen Ham;-
hier vloeit deze nitmuntende harfl u it ,' die
inden beginne .wit is, maar hy wort Vervolgens
grysaehtrg, roodachtig bruin , bemorfl’
gelyk. gebroken amandelen ofNouga, *t geen
nem Benzoinum amygdalóidum heeft doen
noemen. Zoo men dezen harfl in een voegzame
tyd affcheid , is hy fchoon en luifler-
ryk; maar zoo-hy lang aan den boom blyft,
werd hy bruin, en met vuiligheden befmet..
Zie daar wat het onderfcheid van de twee
foorten van Benzoin uitmaakt die men in dé
Drogiflwinkels vint.
Men trekt niét meer als drie ponden Benzoin.
van een zelfde boom. Vermits dé jon^c
beomen meer harfl uitgeven als de ouden,
zoo laaten de inwoonders deze hoornen niet:
boven de zes jaaren oud wórden, te rekenen •
van de tyd in welke z y beginnen harfl te ge*
ve*ki . ; _ - J ; ; .
De Benzoin heft zich inzilverachtige.bloemen:
pp-, wanneer men hem in een kolf, die,
een „papieren helm bedekt is , op het vuur
BENZOIN. BEORL BERG..
plaatfl: deze bloemen van den.Benzoin weiv
den in de reukwerken gebruikt, men bedient
’èr zich. inde Geneeskonft mede van voor de
gebreken der long, en in de Heelkonfl om
het koud vuur te. wederflaan; men wil noch
dat zy de. róode vlekken verdryven. Dezen
. harfl in brandewyn. ontbonden , geeft een
afverfzel, ’t welk, wanneer men ’er. eenige
droppen van in. water doet.,. ’t zelve melkachtig
wit doet worden ;. hierom werd dit
aftrekzel van.zommige Lait virginal CMaag-*
de-melk genaamt:. de vrouwen gebruiken het
als. een. blanketwater
B E O K I o f D A n T e , een,- Ooft - In-
diaarifch dier, mén vint het mede in:Amerika
in het Landfchap Vera Crux $- fchoon;
het veel overeénkomfl met.èen kalf heeft
zoö heeft'liet echter , geen hoornen., zyn.
muil is zeer. lang zyn bek is met tanden,;
bezet, die naaf die. van,een Varken.,gelyken v
zyn flaart|s kort,, en,zyn vel'zoo hard,; dat.
’er de, Indianen fchildën van maken c , zyn
vieefch en póoten.zyn van. een zeer.gQeden.;
fiiiaak. •
- B E R G , Móns , Is een zeer ■ aanmerke—
lyke aardhoogte , di&- boven alles; wat hem?
Omringt , verheven is , ; en de omliggende;:
flreken b.eflrykt; de Bergen zyn gewoonelyk.
met angelykheden,, holligheden, dieptens*
die vpor den. in vloed der lucht blootgeftelt:
z yn ,. hooien en.fpleeten vervult..
Men.ggeft mede dézen naam-aan een keten >.
Bergen , wanneer, men zecht de Berg Atlas.
in Afrika, de Andez van Peru, het Appenyn—
fch’e gebergte dat Italië in twee deelen fcheid...
Men .onderfcheid verfcheide foorten van Ber- -
gen.-
1. Dè Bergen die een keten- vormen kón- ••
nen als ouden, o f zulke die voor den Zond- •
vloed.-' in wezen waren befchouwt worden:
memzecKt dat men in dezelve geen fchelpen
o f andere werktuigelyke lichaamen vint, die .-
aan dè zée. eigen zyn :, maar aaneengefcha--
kelde rótzen, geadërde.mynen, enz.
2. De Bergen die rondom vry zyn o f alleen
flaan , o f met. een aantal van heuvelen omzet
z yn , welker aardè verwardelyk,onder elkan- •
déren vermengt is,, die behalven dit uitwen- ■
dig als onvruchtbaar en kaal gemaakt zyn
afgeknot of'trechtersgewys omtrent hunne *
kruinen uitgezet , met verkalkte o f half in
glas veranderde lichaamen , enz. vervult.
Deze Bergen, zeg ik , fchynen gevormt te*
zyn door.dé.,aarde, welke dóór.het geweld..-
van.,
BERG B E R Gvair
ee-n ondéraardfch vuur in de lucht op-
gehè'veri en weggevoert. is. De Eilanden
Santorin- en verfcheide andere, zyn op-deze
wyze voortgebracht. Zoo dir foort van zéér
hooge Bergen, met zeefchelpen bedekt zyn-,
kammen dezelve befchoUwen als Bergen die
yoormaals door dè zee bedekt waren. Men.
heeft de gedachtenis van de vorming van een
meenigte- van- dit foort van Bergen bewaart.
Zoo een diergelyke Berg met het vafle land
verknocht is en-in zee uitfpringt, zoo noemt
men hem , Kaap-oï Voorgebergte, eèn diergelyke
i-s de Kaap de Goede Hoop-in-Afrika.-
3. De meer o f min verheven Bergen , in
aalital zamengevoegt- o f niet, van welke de
aarde o f fleenen in onregelmatige lagen- op
een geplaatfl z yn , welke uit eene o f meerder
floffen en-kleurembeflaat; moeten befchouwt
worden als door achtereenvolgende verzamelingen
gevormt te zyn, die door groote aan-
fpoelingem veroorzaakt w-ierden : men ziet
dagelyks diergelyke kleine Bergen zich vor--
men: men-noemt dezelve Heuvelen% -
. De. Bergen-- hebben aamnérkelyke Voordee—
len; de eene met vuur te braken, geven te
kennen-dat zy de Natuur als tot een fmelt--
kroes verftrekken, welke dient om-de aarde
inwendig geheel te zuiveren, en*te beletten
dat dezelve, ons niet, op zommige tyden geheel
inzwelgt;- dusdanige zyn de Hek lai op
Ysland de -■ E t na o f Gibel op ■ Siciliën , de
Vefuvius• in het Koningryk Napels, de Pit-
chinxa, en- de Cotopaxi. in Amerika, enz. -
" Andere , welkers kruinen zich een doortocht
in de wolken fchynen .te baanen, trekken de
dampen naar zich, en florpen dezelve op welke
zich uit de zee opheffen en in den dampkring
omgevoert worden.. De uitgeflrekthe-
den die hunne toppen van elkanderen'fchei—
•den fchynen zoo veel vergaderplaatz-en te
zyn,. gefchikt om-de verdikte nevels , en de
in regen nedergeplofte wolken te ontvangen.-
De ingewanden der Bergen fchynen-zoo veel
waterkafleelen , o f gemeene waterbakken te
zyn: men heeft'zylingfche openingen, door
de hand der Natuur gemaakt, welke-Indiër--
voegen gefchikt zyn"; dat zy een. uitvloeijing
'der wateren verfchaffen die van groot nut
voor alle foorten van dieren i s e n noodig
óm de aarde vruchtbaar, te maken. Door-'
welke wonderbare kon ll, zy ons zoo veel
VQordeelen verfchaffen, kan men - op dé
woorden ^ A arde en F o.n t e .in e n vin--
den. *
Men heeft by uitftek hooge Bergen, gelyk.
de>; Sinaï. in Japan de .Cordüleras: de. .-
icx
loz Andez , o f Andez vai? Peru , de Zuid
Piek en de Canigou onder de Pyreneen, de
Piek van Teneriffe , en veel and'eren , op
welkers kruinen men, in ’ t midden van den
zomer, een-veel fcherper koude gewaar word
als die welke men in onze ge wellen by de
geftrengfte vorft-gevoelt.- Men zal zich dus>
niet verwonderen dat de dampen , die tot
deze hoogte opgevoert worden, hier bevriezen
, en dat hier dóór hunne kruinen met*
fneeuw bedekt zyn ; daar in tegendeel de
volken, die aan den-voet woonen, een gematigde
lucht genieten , o f overmatige hitte-
ondervinden* Op den top van de Piek van-
Teneriffe, die v y f en twintig horidert voeten
rechtftandige hoogte heeft, bevint men,,
zoo men zecht, dat den brandewyn geen.
kracht meer heeft,, en de zouten geen prikkeling;
op de tong. verwekken. Maar-men-
wil dat de Kanarie fek- o f wyn ’er altoos
zynen fmaak-doet gewaar worden: deze za--
ken verdienen" om-door nieuwe proefnemingen
onderzocht te worden. Aan • den • vo.et
van-deze hooge- Bergen,, die. altoos; met-
friéeuw bedekt zyn, vint men fonteinen die-
in de maand Mey beginnen te ontfpringen,.
en in September ophouden water te geven.-
Wanneer de Zon zoo naby de Keerkring is
dat zy de- toppen dezer Bergen-begint te ver- •
warmen,-zoo fmelt de fneeuw die dezelven■
bedekt, het water dringt zich in derzelver
lichaam in , en vloeit aan den voet weder uit.
De Bergen zyn de gewoone wykplaats van
een meenigte dieren, van.welke de menfchen.-
voordeelen trekken:- men-vint op dezelve
Beeren, Luchten , Plermelyn en Sabelwe—
zeis , -Voffen en (een meenigte andere dieren,*
welkers vellen tot bontwerken verftrekken.-
De Bergen voeden mede Rendieren, Buffels"
en wilde Geiten : - z y brengen planten -voort
die weinig ;of niet op andere plaatzen groeit -
jen, enz.^.
Be Heer Buache, Lid van de Koningly-
ke Franfche Akademie- der Wetenfchappen
heeft onlangs een ftelzel van de Natuurkundige.
Aardryksbefchryvlng in ’ t licht gege- -
ven, over de zamenftelling..of bouwing v an.
den Land en Waterbol; befchouwt volgens
de .ftrekking .van de groote-ketenen Bergen
die het vafte land én de zee van de eene
Pool tot de andere ; en- van het Ooflen tot
het Wellen dóorlóopen. Men heeft op de
Aarde een onafgebroken aaneenfehakelirrg
-van hooge Bergen en verheven .ftreken die
dezelve in vierc afhellende vlaktens verdee- -
len, langs welke, de Rivieren afvloeijen: -
N ' s i ................................ ^ dsze-.-