S4a.. DE L FB; DOBB-: B E L F B r EENH:.
van Malavar noemen haar Ummata Caya;
en die van' Canarië, Datiro..
De Indianen maaken een vry zonderling
gebruik van dit zaad wanneer het geftooten
is”: men behoeft als dan die geenè maar
» een ,achtfte gedeelte van een_ loot in te gev
en , wanneer men hem voor eenigen tyd.
plomp wil maken; zoo men ’er een grooter
hpeveelheit van inneemt, zoo is men vergeven
, o f men valt ten, minden in e.en diepen
flfiap , die naar een zwaare en langduürige
bezwyming gelykt.. Dè hulpmiddelen zyn
brakingen en zweeten: de wortel der Da~
tura verwekt het niezen..
. Men kent noch twee andere- fborten van
Datum, die naar bilfenkruid gelyken: eeni-
ge Brachmanifche G-eneesmeefters gebruiken,
oerzelver zaden in de zaménftélling van pillen
, welkers kracht zamentrekkende is.
Deze plant werd noch in eenige Schryvers
ónder den naain van Tatoula , Maraua en
Dtitroa beteekent; zommige lieden hebben
haar den naam. van groeihare Hippomanei
gegeven.
D A U C U S V A N C A N. D I A , zie
C ANDIAAN S CHE. W0.RTEJ...0
D E L F B A A R E N A G A R 1K , a
Ï l ï s o r M u s k r a l e n A g a r ik .
D E L F B A A R E N B E .Z Q A R , . zie
B a z o a r ( D e l f jJAARE.^
D E L F B A A R E D O B B E L S T E E N
E N , Tejfere badenfes vel. föfiles. Men
vint dezelve eenige voeten diep in de aarde'
naby Znrzach en Bade in Zwitferland. Deze
dobbelfteenen komen in alles met die geene
overeen van, welke w y ons tans-, noch bedienen;
zy zyn alleen veel kleinder; men heeft
’ er die van been fchynen-andere zyn van
hout, en weder anderen van gebakke aarde
zamcngeftelt. Scbeucbzer en Altman hebben
bewezen dat deze dobbelfteenen een werk
der konft zyn, dat zy voormaals dienden om
te fpeelen, en dat zy hier toe getekent zyn.
De plaats op welke men dezelve vint, doet
denken, dat men hier voormaals een werkplaats.
gehad heeft in welke zy vervaardigt
wierden, o f dat z y hier tot verluftiging van
de Romeinfche Legioenen gedient nebben,,
welke' in deze landftreken mm verblyf hield
en ,d ie in dien tyd alleen met een-hand vol"
dobbelfteenen fpeelden: deze gewaande delf-
haate dobbelfteenen zyn indiervoegen fterk
D E L F B A A E GOUD E N Z IL V E R G L IT .
gezocht en zoo zeldzaam geworden , dat
eenige werklieden van deze plaatzen hen na.
gemaakt hebben om zich. door dit middel
van het geld der Reizigers, verzamelaars van,
zeldzaamheden, meefter te maken.
D E L F B A R E o f M IN E R A L E V .EN -
H O O R E N , Unicormt fojjlle. Men geeft,
dezen naam aan de beenderen der dieren welke
delfbaar geworden , en gewoonelyk zoo
verandert z y n , dat men doorgaans niet. zien
kan tot wat foort van dier , ’t zy zee o f landdier,
dat zy behoprt hebben. De Apothekers
gebruiken, deze zelfftandigheit onder den,
naam van Delfbaar Tvoir, o f Delfbaare.
Hoorn; het is de Momotovakojf der Ruften,
en verfcheide andere Volken. Men vint, dezelve
in meenigte in Siberiën, op vry aan—
mcrkelyke dieptens in de aarde, deze hebben,
de zelfftandigheit van verhard k r y t , kleeft,
aan de to n g ,,en ontbint.zich met opbmisfirag-
in de zuure vochten , zoo wel in die der
planten als in; die der mineralen. Men gebruikt
deze zelfftandigheit in Duitsland, Italië
en.Pöle meenigvuT&ig in de geneeskonft,
om de buikloop tc floppen , het vergift te
wederftaan, en tegen, vallende ziekte,. zelfs;
om de oude verzweringen- te zuiveren, en.
om de oogeii te- verfterken. Zte D e lj? b a a k
Y v o i r. .
D E L F B A A R G O U D E N Z IL V E R
G L I T ', . Litbargyrium fojple.. Verfcheide:
kundige Vreemdelingen, die gereift hadden,.
hebben, in een onzer Qnderhandelingen over
de Natuurlyke Hiftorie, enz., eenige ftukkerv
roodachtig °;oud. o f zilver glit vertoont, die.-
z y ons verzekerde dat zy.in de poreufe fple-
ten der loodmynen gevonden hadden.
Uit de befchouwing die wy van dit foort
van glit gedaan hebben , en uit. onze vragen;
pver de omleggende ftreken, en aart van den
grond, in welke het gevonden was, blykt dat
dit Delfbaare glit door dat foort van onder-
aardfeh vuur kan voortgebracht z yn , ’t geen:
zomtyds by wy ze van een ontftoken pylaar
uit den mond der groeven, voortkoomt,. en-
in de- lucht verdwynt, met een van de opper-
vlaktens der wanden van den put der lood-
myn te lekken. Dit delfbare glit was in de-
bergen, van Goslar gevonden. W y bewaaren;
”er een ftuk in ons Kabinet van-i
A lle het glit dat men in den koophandel
h e e ft, is een kalk van lood , die even als.-
half in glas is overgegaan. Zie het artikel‘
L o o n in dil. Werk, cn byzonder het zelve
woord!
DELFBARE KORK. DELFB: LEDER.
Woord in de Aïiewwe Mineraalkunde, en in
het Woordenboek der Scheikunde.
D E L F B A R E KORK o f B e r g k o r k ,
Sober montanum, dit is een foort van amiant
die uit bladen van min o f meer dikte beftaat,
en uitwendig naar kork gelykt, men vint ze
in het Pyreneefche gebergte, naar de zyde
van de vallei van Campan, en in Languedoc
Omtrent -het land van Alaïs. De Delfbaie
kork is zeer ligt; zy is uit vry buigzame vezelen
zamengeftelt , die los te zamen -ge-
z y n , -en elkanderen onregelmatig
kruiflèn. I)c ftukken■ van dezen amiant-zyn
poreus, en even als fponsachtig, uitwendig
geel en bruinachtig, inwendig witachtig, en
bevatten osgelykflachtige ftoffen, die hen in
•een foort van glaswording doen komen. Zie
A m i a n t ,
D E L F B A A R L E D E R, Dit is mede
seen foort van amiant dat buigzame vezelen
heeft, welke ©p die wyze door'een gevlochten
zyn dat zy een foort van bladen vormen.
Oeszelfs kleur is graauwachdg: men vint deze
zelfftandigheit in de vallei van Campan,
aan den voet van het Pyreneefche gebergte;
men heeft noch een foort dat naar graauw-
Mitfrll gelykt, waar door het de naam van
Delfbaar Palier verkregen heeft.
D E L F B A A R M E E L , Darine foftlis.
Dezen naam heeft men door een gevolg van
volksdwalingen aan een krytachtige zelfftandigheit.,
o f een foort van kalkachtige en wit-
■ achtige Guhr gegeven , die naar grof meel
g e ly k t, en van welke Bukmann verhaalt,
Jdpift. itin. de farin. fojtl. dat het gemeen e
volk voormaals, als van een hemelfch meel,
gebruik maakten. Hy voegt ’er ernftiglyk
b y , dat zy ’er wel ras de kwade hoedanigheit
van ontdekten; ft geen niet moeijelyk te gë-
looven is.
’Er is geen groot onderfcheid tuflehen het
Delfbaar Meel en de Delfbaare Agaric, de
‘Melkfieen , en de krytachtige Gubrs. Zie
deze verfchtl lende woorden,
De vaftheit, dunheit, kleur en gedaante
maken mogelyk het grootfte verfchil uit. Zie
Lttdwig, Pott en Scbeucbzer. Wanneer het
Delfbaar Meel gemarmert is , zoo noemt
'men het Wbnderbaare Aarde.
• Vermits men 'het Delfbaar meel altoos 'in
hooien v in t , die eenigzins voor de lucht
Wootgeftelt z yn , zoo.heeft men redenen om
'te denken dat het een ovcrblyfzcl is van ont-
D E L F B A A R M E E L . D E L FB : PIK. 243
bonden ftalaéliten, o f van een gedroogtkryt-
achtig guhr, dat door de ftroom van het onderaards
water aangevoert is. Zie G u h r .
D E L F B A A R P A P I E R , a t D s a -
b a a r L eder .
D E L F B A A R p i k , o f a a r d p i k
o f M A L T H A , P ix mineralis, dit is een
zacht bitumen, dat dikker als teer en kleverig
is , het hécht zich zeer fterk aan de vingeren
wanneer men het aanraakt, is brandbaar,
heeft een fterke en onaangename, reuk ,
vooral wanneer het brand: men onderfcheid
er twee foorten van.
£. H e t D e l f b a a r P ik o f de wa a-
RE NATUURLYKE PlS S AS PHALTUS, PtX
mpntana. Dit heeft een kleur die met die
van het fchoone, zwarte, groeibare Pik van
Stokholm overeenkoomt. Men vint de Pis-
fasphaltus in Noorwege , en in Auvergne
een klein uur van Clermoht-Ferrand, alwaar
een bergje is dat omtrent v y f en twintig
o f dertig voeten hoogte heeft, ’t geen
men Puits de la Pege noemt, en uit welke
zy byna geftadig vloeit. Wanneer wy dit
bergje bezichtigden, dat een Tzerachtige Rots
is , befpeurden w y aan deszelfs voet ver-
fcheide openingen , uit welke , dan eens
lucht voortkwam, die vry. fterk voortgedreven
w ie r t, ^ dan weder een damp die he't
blaauwe papier rood maakten , en dan weder
een ftraal van Delfbaar Pik die de dikte van
een duim had, en twee voeten oftdaar omtrent
lang was: deze bitumen vloeide kronkelende^
langs .de fchuinfte van het bergje,
en liep in natuurlyke vergaderbakken die met
een witachtig en zout water vervult zyn , in
welke zy verdikte : de Boeren vergaderen
dezelve : zy heeft een zeer .ftinkende reuk.
Het bergje is mét hooge bergen omringt^
die geheel verkalkt, afgeknot, trechterswys
uitgebreid , en -met verbrande fteenen vervult
zyn: B r a nd e n d e B e r g en .
2. De SL YK ACHTIGE B lTUM EN , o f
A ard P i k , o f B i t ume n van B ab y -
L0Ni ? Maltha. Deze is dik, ros, korrel-
achtig, minder lymerig , en van een minder
aangename reuk als de voorgaande Piflasphal-
tus •, en vry overeenkomftig met de teey.
Men vint de Maltha na by Schinneberg en
T h a i, in de Vally van Fontana en andere
plaatzen, in het canton Appenzel, enz. -
•H h 2 m