612 K O U X E U R Y . K R A A L K R A A N S -O O G E N i
zelve volgen kleine en met pluimpjes bezette
zadön. Deze plant heeft een fterke en fpe.ce-
ryachtiger^ reuk ; zy is vergiftwederftaande,
wormdodende, en'goed om de maandftonden
d.er vrouwen te verwekken, .Men deed haar
vbormaals in de fauffen, om derzelver fmaak
verhevener te maken.
K O U X E U R Y , ^ifelïus Lacuftris, dit is
een visch van het meer van Cayênne, die zeer
algemeen op dit Eiland bekent is: De Indianen
van het inwendige gedeelte van Guy.ar-
na, bedienen zich van het been dat het gehemelte
van den mond van dezen vifch uitmaakt,
in plaats van een vyl om hunne bogen en andere
werktuigen glad te. maken..
K R A A I , Córnix, Dit is- een vogel' die
kleinder als de Raven is., en. welkers bek ,
•beenen en pooten zwart z yn , gelyk het overige
van zyn lichaam ; de Kraai onthoud zich
in' de velden , boffchen en op de oevers der
wateren, en leeft van allerlei foort van voed»-,
zeh, zoo wel van dieren als vruchten; Hy
maakt zyn neft op de-toppen der boomen, en
legt v y f o f zes eijeren , welke blaauwachtig
w it zyn» De jongen welke ’ Cr uit voortkomen.
zyn goéd om te e’éten. Deze vogelen v liegen
in troepen, hunne vlugt is fn e l, en hunnen
gang langzaam; hunnen bek is zoo fterk,
dat zy • er nooten meede kraken. Z y wy~
ken des winters in de fchuuren, uit welke
-de Uilen hen verdryven ; hum gewoon voed-
- zei is doode krengen , wormen flakken ,
rupzen, en kikvorfchen: wanneer zy fchreeu-
wen .of kraflen.,, maaken zy een; fterk. gerucht.
De naam van Kraai*, .'werd'meede aan andere
foorten van vogel en. van het gedacht der
Ravens gegeven : gelyk de - Bgnte - Kraai, o f
afchverwige Kraai, die de R.oek.is , de Kraai
van Jawaika, die zeer zwart, is , en geweldig
fehreeuwt; de Indiaanfche Kraait welkers
vederen naar die-der D u if, die in 9t latyn Livrei
genoemt wort, gelyken; de Purper achtig?
Kraai, de Cornewalfche Kraai, en deZwit-
zerfche Bofch-Kraai. Men voed. alle deze,
Kraaijen in kooijen o p , en fpyft haar met
Turkfch kooren , enz.. Aan de Kaap de Goe- -
de Hoop heeft men Zee-Kraaijen, welkers,
v-leefch aangenaam is ; haaare vederen zyn
zwart en zacht :-men bedient ’er zich in dit
land van om bedden en hpoftkuftens.- te.vullen..
K R A A I . ("Kl e in e .). D it fa het kleinfte..
foort der Kraaijen;. Deze vogel heeft veel'
overeenkomft met de gemeene Kraai; d& le-
venswys en de ftem zyn mogelyk de eenigfte
onderfcheidingen tuflch.en- deze twee foorten
van vogelen. Het lichaam-, de bek en pooten.
van de Kleine Kraai zyn een. weinig minder
donker als die van. dé Raven o f gemeene
•Kraai : deze vogelen vliegen altoos in troepen
, en naderen zeldzaam de rivieren : zy
onthouden zich in meenigte in de'oude huizen
, kerken en vervallen gebouwen. Zy.
maken hunne neften in de holle boomen en.
gaaten der muuren en leggen v y f o f zes eijeren,.
die kleinder.,, b le e k e r e n meer ge--
vlakt zyn als die van de Kraai, zy eeten veel
graan , en als zy verzadigt z yn , verbergen zy.
net overige in de aarde ; zy fteelen en verbergen
gaarne goud en zilver geld : hier om
zechi men tot eenfpreekwoordin Vrankeryk,
Zoo diefachtig als'een Kraai, (Un Nederland,
hy.ft eelt als een Raven?), het geen door. Ovi-~
diuz.in deze ve.erz.en beveiligt word»
Mutata eft'in Avem, qu& nuncquoque di-~
ligit aurum,
„ Nigra pedes, nigris velata Monedülapen-■
nis.
K R A A L -Q O G E N , zie. K ra .a n .soo--
GEN,.,
K R A A N S - O O G E N ' , of~ K r a a i -
o o g e n , Nux Komica ; dit zyn kleine platte
amandelen, welke de gedaante van een platte
knoop hebben , zy zyn .-van een. zelfftandig-
heit die de hardheit Van hoorn' heeft.,, haare,
kleur is graauw; zy. zyn eenigzins wolachtig,..
en kenbaar, aan een foort van n a v e lw e lk e -
zy in het midden hebben. Deze pitten vint
men ten getale van vyftien , in een: ronde,
vrucht, die op een zeer dikken boom,-groeit
(zyne ftam beflaat tien voeten.- in omtrek |f,
hy wafcht op de Kuft van Malabaar., , en op.
die van Coromandel, en zyne bloemen -be-
ftaan uit een ftuk, dat de gedaante-van een
trechter heeft. Men gift dat dezen boom dezelve
is, . die- het.Slangen rhout . voortbrengt:
zie dit.wmrt. ..
De Kraans-oogen-,. gelyk alle bittere Geneesmiddelen
, doen de gevoelige zenuuwen.
van de-maag der dieren geweldig aan, en doem
hemomkoómen». De, Kraansoogen zyn reen;
vergift, zoo wel voor de viervoetige dieren.-
en vogelen', als voorde menfehen , in welke
een zeer geringe gifte de maag verderft',
en ftuiptrekkingen veroorzaakt», verfcheide;
proef--
K R A A N S -O O G 'K N .
proefnemingen-, welke aan honden gedaan zyn,
‘ bewyzen dat dit vergift het-zelve verfchyhzel
in. de bieren v o o rtb ren gtda t is te zeggen,
ftuiptrekkende bewegingen , vallende ziekte
en de dood. De ontlediging van de dieren
welke men deze pitten ingegeven had , heeft
doen zien dat het niet door ftremming van het
bloed o f de fappen der zenuuwen werkt, want
men heeft geen ftremmingen ontdekt, welke
aan die geene gelyk zyn , die door de ftrem-
mende vergiften veroorzaakt worden, en ge-
-lyk men zecht dat.de dolle water-kervel uit-
. werkt». Dit vergift knaagt de vliezen van de
maag niet door, maar het prikkelt opeen geweldige
wyze de zenuuwachtige vezelen ,.van
welke het de regelmatige en zamen trekkende
beweging vernietigt.. Zoo- ras bet vocht der
maag begonnen, heeft om.de Kraans-oogen te
-ontbinden, zoo beginnen de.uitwerkzelen van
het vergift zich te doen gevoelen ; dit is ten
einde van een vierde o f half uur.
Alles bewyft dat de Kraans-oogen zeer.-.ge-
vaarlyk zyn , fchoon eenige lieden durven
verzekeren dat zy alleen-fchadelyk voor de
dieren en niet voor de menfehen zyn ; derzelver
^gebruik, moeft dus;:,geheel verbannen
worden-,, ten,minften zoo men ’ér alleen geen
uitwendig gebruik van maken wil , want liet
poeder van deze kernen is ©ploffende..
Men gelooft dat de riooten Igafu van de
Philippynfche Eilanden, die ander St. Igna-
tius Boonen genoemt worden, meede een foort
van Kraans-oogen zyn... Deze- kernen , die
algemeen by de Indianen onder de naarn van
Mananag bekent zyn , en welke de Spanjaarden
Pepita de Bifayas noemen, zyn rondachtige
kernen,, die ongelyk , knobbel achtig.,
zeer h art, van een- hoornachtige zelfllandig-
heit 5 gelykvormig aam die van "de Hermodae-
-tylus , van een fmaak als-de kernen: der. citroenen,,
maar zy zyn zeer bitter, en van een
groenachtige witte kleur».. De plant van welke
men deze kernen bekoomt, werd Cantara
o f Camlongay- genoemt, z y kruipt langs de
aarde ; haaren fteel is houtachtig , glad, porieachtig
, en heeft de dikte van een arm;
ha.are bladeren gelyken -naar. die van het lndi-
aanfeh blad, en haare bloèmvnaar-die der Gra-
naatappelboom, en op deze volgt een vrucht
die de groote van een meloen heeft, en met
een dunne fchel en een andere harde zelfftan-
digheit bedekt is; die^ even als fteenachtig is;:
het inwendige van deze vrucht, is met eem
vleefch vervult, dat eenigzins bitter, geel en:
zgicht is , y en in welk gemeenelyk vier en.twin-
K R A A N V O GEL»- 613
tig. groote hooten bevat zyn , maar die onder
het droog wórden , zeer veel inkrimpen. v
Het zyn de Ponugeefche Jefuitifche Zendelingen
, welke zedert weinig tyd déze vrucht
' ten in Europa overgebracht hebben , die tot
dien tyd hier geheel onbekent. waren. - De
Vader Camelli , een hunner ,. 'verhaalt wonderbare
zaken van de waarde , in welke zy
by de Indiaanen zyn» Het gemeene v o lk ,
zecht hy , gebruikt onverfchiUig deze k en
nen-om alle kwalen te geneezen, zonder ee-
nig acht op de tyd ,. ziekte, ouderdom, o f op
de hpeveelheit der gifte te flaan ; en zelfs
dragen eenige haar om den hals ; en zy gelo-r
ven dat zy hier door voor alle vergift, voor
de peft-, befmetting, betovering, liefdens^
dranken , en byzonder voor de fopto bewaart
zyn , ,’ t geen een foort van vergift is , dat de
dood »veroorzaakt, wanneer men het maar aR
leen inademt; en , het geen noch meer is ,
voor, den Duivel zelfs. Echter zecht dezen
Jefuit ,. dat men dit geneesmiddel niet onbedacht
gebruiken moet, om.dat het ftuiptrefe»
■ kingeil'veroorzaakt,, en onder andere het on-
vrywillig lachen en de kramp aan de Sp an jaarden
, in plaats dat het geen van deze toevallen
in de Indianen veroorzaakt: in ’ t algemeen
fchy nen deszelfs kraditen, weinig van •
die der Kraans-oogen te verfchillen...
K R A A N V O G E L ^ Grus : dit is een •
vogèl die een-.lange en dunne bek heeft, en.'
van een groot© gcftalte is , hy weegt zomtyds -
tien - ponden zyne lengte van- den punt van
den- bek tot aan het-inde van de pooten, is
byna.vyf voeten ; zyn en hals en pooten zyn
zeer lang, zyn.bek is recht,fpits , groenach-
- tig zw art,. en omtrent vier duimen lang,, het
opperfte gedeelte van zynen kop is zwartachtig.
Aan de achter zyde van den.-kop, heeft
het mannetje een foort van. vlak-, die..de ge*-
daante van een waffende maanc-heeft ,.,en met
roodachtige haiyem bedekt -.is dit heeft het '
wyfje niet» De Kraanvogel heeft twee witte-
ftreepen achter, de oogen , de keel en de zy-
den van den hals, hebben een donkere kleur,
de vederen van het lichaam zyn-afchgraauw,..
en zyne vlucht is. zeer uitgebreid ; zyne grootte
pennen:-zyn zwart,' zyn en ftaart is kort,,
..en fchynt gerond te zyn wanneer hy hen uit- -
fpreid;. zyne beenen zyn zwart, en boven de •
zamenvoeging van-vederen ontbloot zyne
nagelen zyn zwart en zeer lang, de buit.enfte '
vinger is met een dik vlies aan het laatfte-lid*
van den middelfte vaft gehecht.-»
Hhhh. .3 , . Dé j