LAPIS ASSIUS.644 L A N T A A R N D R A G E R . LAPIS F IGUR ATA ,
te meenigte peper laaten weeken . om de zwakheden
der maag te geneezen. De Indiaanen
laaten mede deze vrucht in water giften-, waar
uit zy een brandende geeft trekken , die zy
drinken: zy maken mede; een groote menigte
lange en ronde peper met azyn o f pekel, in;
dit is een _der welluften van. huniie tafels ,
vooral in de regen faifoenen ; zy bereiden ’er
mede faladen van: in Europa fchat men deze
Peper vergift-wederftaande ; zy werd alleen
in de Geneeskonft gebruikt.
In het Landfchap Mexiko, groeit een kleine
lange Peper , die de Inwoonders 3ïecaxo-
cbitte noemen; zy is zeer fcherp en heet.. De
Mexikaanen gebruiken haar in het zamenftcl
van hunne chocolaat,. aan welke zy behalven
dit een vry aangenaame finaak geeven..
L A N T A A R N D R A G E R . De Natuurkundige
geven dezen naam- aan een-fchoon
en zeldzaam infeél van Amerika , van welk
\yy achter het woort Acudia, gefproken hebben.
W y zullen ’ er hier by voegen ., dat de
pl'aatzing- van deszelfs 1-ichtgevent deel, des
te zonderlinger is , om dat het aan het ac.hter-
fte gedeelte van zynen kop geplaatft is ; in
plaats dat dk zich in onze lichtgevende Wormen
, Vliegenen Torren, onder den buik, naby,
het achterfte bevint.. Jufvrouw JSLerian-, die
deze infeften te Surin-ame waargenome heeft,
zecht, dat hun licht zoo fterk is , dat een ee-
nioe haar genoeg was om hunne-afbeeldingen
te fchilderen , welke men op de plaaten
van haar Werk over de Infeéten van dit Land
uitgebeelt ziet. De Heer 'deReaumur, heeft
’erëenige vah Cayenne bekoomen. Zie Acu-
S IA.
L A P I S A S S I U S , Lapis Affius auïSar-
copbagus. Dit is een fteen-die weinig zwaarte
heeft, en wryfbaar, geadert, meteen meelachtig
fto f bedekt en geel achtig is-, hy heeft een
zoutachtige en eenigzins prikkelende fmaak :
men vint dezen fteen dikwyls in Italië.- Ae-
mery zecht, dat ’ er- de Ouden zien van bedienden
om hunne graven zamem te ftelleu.,
om dat het vleefch- der dooden fchielyk door
dezen fteen zou verteert worden-, voor dat
het verdierf. De bloem van dezen fteen zuivert
de oude verzweeringen en de Lidteekens.
Èezen fteen ontleent zynen naam, van een
oude ftad-, welke voormaals AJJius- genoemt
wierd, alwaar men ’er zich tot cte graaven der
dooden van bediende , welke hier gébracht
wigrden. Alle dëfteenen wélke men Lapk
Affius o f Sarcophagus noemt, welke wy .ger
zien hebben , -waaren niets anders als Aluin
erts, die opgeblaart was..
L A P I S C R U C I F E R . Dezen fteen-,
die dan eens. van een kalkachtigen , en dan
weder van een keiftcenachdgen aart i s , heeft
een hoornldcur, en inwendig naauwkeurig de
gedaante van een zwartacheig kruis , geheel
verfchillent van dat der Ruiten, Zie dit
woort,
De Lapis Crucifer ; fchynt niets anders als
een. delïbzSLxe frondipora Leen foort van ma-
drepora } te zyn , van welke twee plaatjes
elkanderen. indiervoegen kruiffen , dat wanneer
hy horifontaal doorgezaagt .word , o f
zelfs dwars , en vervolgens gepolyft word,
de beiden'ftukken niet lcwalyk een kruis verbeelden
, waar van de tuïïchenwydtens der
hoeken , met een keifteeniichtige ftoffe vervult
zyn- Men vint een meenigte van deze
fteenen in Neder-Normandyën, inPoitou o f'
in Saintonge , in Guijenne , en voornament-
lyk in de -omleggende ftreeken van- Compo-
ftella in Spanje , twintig mylen van de Kerk
van St.Jacob., De Spaanfche Juweelliers zagen
dezelve.tot ftukken, die men om denhals
dragen kan , en-die zy in gpud.of zilver vatten
, om. aan de ligtgeloovigheit van het ge-
meene Volk van dit Land ,. te voldoen-; dat
wil dat men deze fteengn dus gepolyft vind,
en dat zy nuttig zyn voor zaken van welke zy-
alleen de openbaring hebben :. men maakt ’ er
meede raozekranflen van.. ,
L A P I S F I G U R A T A . Men geeft dè~-
.zen naam aan alle foorten van Natuurlyke
fteenen , welke op hun oppervlakte , o f ia
hunne gedaante , een vreemde vorm hebben,
en dié.gehéel-vreemd in het ryk der mineraa-
len is : . zie het artikel S p ï s l im e m d e r
N a tu ur . Men heeft meede onder deze
Lapis Figurata eenige die door. konft gemaakt
z y n , welke men 'zomtyds in de aarde
, op verfchillende dieptens. vind, gemee-
nelyk in de heuveltjes , welke tot doelen der
boogfehutters verftrekt hebben, en in de graaven
; deze fteenen , dienden, de Ouden tot
werktuigen , en. wapenen. T o t deze behoorde
, ten eerften,, de Ronderfteenen,,, welke
de gedaante van- een kruis hebben , o f pyra—
'midaal- aan de beide einden zyn,; in ’t midden
uitgezet, en met een holligheit doorboort
zyn; ten 2de, de Steene Bylen ; ten 3de, da
Steens Hamers ten 4de de. Steene Mejfen z
... tem
LAPIS LA ZU L I . LA PIS SUILLES* LASERPITIUM. L A T A N IE R . enz. 645
ten 5de, dë Steene Pylen^ ten 6de, de Steene '1 ongen; téu 7de, de Graft Kruiken ;"ten Bfte
de Dobbeljieenen van Baden, enz.
L A P I S L A Z U L I . Dit is een blaauwe
fteen , die dooi* eenige Schryvers onder den
naam van Blaauw jaspis, Azuurfleen, Azul,
en Ooflerfcb’ Azuur , befchreeven is. Het is
een foort van Rotfteen; die uitquartz zamen-
.geilek is , en zomtyds uit een foort van i’njelt-
baar fpath , dat met ftippen-en ftreepen van
geele mica, o f goud vermengt is , o f wel met
korlen van.pyriten , en uit een metaalachtige
jblaauvvachtige ; fteen , die volgens de proefnemingen
van den Heer Marckgraf, zynen
oorfprong aan het yzer verichuldigt is. Zie
myne N ie u w e M in e .r a a l k .o d e ..
De Lapis Lazuli is zeer hare, byna wedei-
fpannig in hét vuur, zwaar, ondoorlchynent,
helder blaauw, en meer o f min hooggekleurt;
hy kan zeer fraai gepolyft worden, en breekt
in onregelmatige ftukken hy is glasachtig in
zyne breuken , en geeft zomtyds vuur wanneer
hy met het ftaal geflagen word.
Men bekóomt dezen fteen uit Azia in ftukken
van verfchillende groote , en een onregelmatige
gedaante : men vind hen in Perzië
en te Golconda ; dit is een koftbaare ftoffe
in den Koophandel.. Men verkieft de zwaar-
fte , en die geene welke de minfte witte ftreepen
, en een levendige heldere, en gelylce
blaauwe kleur heeft, om dat de werkjes welke
men ’er van zamen ftelt-, een volmaakte
blaauwe oppervlakte hebben zouden : men
vind dezen fteen mede inZweede , Pruiften,
Boheeme en Spanje; maar hy is zoo zacht,
dat men hem naauwelyks polyften kan.
Vermits de blaauwe kleur van dezen fteen
de groótfte fchoonheit h e e ft, en dat zy in ’ t
-geheel niet o f zeer weinig ,. door de lucht,
en door het vuur verandert, zoo hebben vernuftige
Werklieden , middelen uitgedacht,
om ’er dit kleurende gedeelte uit te trekken,
tot gebruik van de Schilderkonft. Dit koft-
ba-rre poeder , is onder de naam van Ultra-
marin bekent. Deszelfs bereiding, is in een ■
meenigte Wérken befchreeven».
L A P I S S U I L L E S . Dit is gewoonc-
lyk een kalkachtige en fpatachtigc aarde, die
een graauwe , o f zwartachtige , o f bruine^
1de ur heeft: zy geeft een kwade reuk, van
aardkoolen van zich, o f die-naar katte pis- ge-
ly k t , wanneer men haar wryft o f verbreekt;
snaar zy vërlieft dezen reuk door de kalk-
feranding, en. werd w i t e n . knapt gelyk het
zee-zout* W y hebben dezen fteen by de
Koolgroef van Ingrande, en by de Aluin-myn
in de Palts', ontdekt. Eenige lieden geloo-
Ven , dat de Lapis Suilles niets anders als een
byzonder foort van Spath is , dat in zeshoekige
gedaantens gekriftallifeert is: men brengt
deze fteen meede uit Zjyeede, Portugal, en
van de Kaap Santé , eenige uuren van Qua-
bec ; men vint ’er ftraalswyze, kantzuilige,
en ronde.
L A P I S V A R I O L M , zie P oks
t e e n .
L A S E R P I T I U M . Dit is een plant van
het foort der. Birkwortel ,- die in Prove nee-,
in den omtrek van Marfeille groeit: zy is op-
ftygingkeerende , wondheelende , windbrekende
, en vergift-wederftaande.
L A T A N I E R . Dit is een boom van de
Antillifche Eilanden,die zeer hoogopfehiet;
fchoon hy weinig dikte heeft: zyn hout heeft
de hardheit van yzer; maar het heeft niet meer
als een vinger dikte , en het gefreele binnen-
fte gedeelte rs niets anders als een foort van
zamen weefzel: zyne bladeren hangen in klei-»
ne boflen aan de uiteindens- der takken : dë
Inwoonders van deze Eilanden bedienen ’er
zich van om hunne hutten te bedekken, en
noch tot andere verfchillende zaaken: zy maken
lanfTen van zyn hout, en wapenen ’er de ‘
punten van hunne pylen meede. Men wil
dat men uitmuntende buizen tot waterleidingen
van de kammen, van. deze boomen zou
konnen maakem
L A T H Y R U S . Dit is een pknt die
men in verfcheide tuinen .aankweekt. Haa-
ren wortel is dun en vezelachtig ;. zy fchiet
verfcheide kruipende fteelen uit , welke aan
de eene zydebywyze van een ezelsrug, verhe-
vei> zyn , en welke zich in verfcheide takken
fmaldeeleiT. Haare bladeren ' koomen twee-
aan twee voort;, zy zyn langwerpig,- fmal en
fpits. Haare bloemen gelyken naar die der
peulvruchten, zyn w it, en werden ieder door
een kelk'©ndei*fteunt, die de gedaante vaneen
getant beekertje heeft: op iedere bloem?
volgt een kortten breede peul, welke wit isy
en uit twee Schellen beftaan , die hoekige ,
uitwendig witte, en inwendig geele zaden bevatten.
Men eet deze zaden gelyk erweeten , boo-
nen en andere peulvruchten ; zy, zyn voedzaam
, en zaad werken t *.. derzelver afkook-
M.m.mm 3^. - ,zck