den tyd-van.dit Ofireoy dezelve Werken* zoude willen Herdrukken met e en igeob femtièn ,,
nooten, .vermeerderingen, veranderingen, Cprrectiën, ofte anders,, hoe genaamt, o f ook.
in een ander Formaat, gehouden zal zyn wederom een ander Exemplaar van dezelve. Werken
, geconditioneerd als vooren, te brengén in de voorfz. Bibliotheek binnen denzelven tyd
en op de boeten en Pcenaliteit als voorfz.. .
Eride ten einde de Supplt: dezen onzen Confënte ende Octroye moge genieten als naar be-
hooren, lallen wy allen ende eenen ygelyken.dien het aangaan mag,, dat zy den Supplt: vam.
denlnhouden van dezen doen, laaten, ende gedogen, ruitelyk, vredelyk endervolkomentlyk.
genieten ende gebruiken, Ceffeerende alle-belet ter contrarie..
Gegeven in den Hage onder onzen grooten Zegelen, hier aan doen hangen op den u N o vember
in ’t Jaar onzes. Heeren en Zaliginaakers Duizend zeven honderd zes en zeftig,
(was geteekend),
■ S . T E Y N , . ’
(Lagcrflond ) .
Ter ordonnantie van. de Statten
(wa s geteekend)
A . .V T D . .M I E D E N 7 .
Aan dén Silfplt: zyn neevem- dit Octroy ter•
hand. gefield hy Extract Authenticq Haar-
Edele Groot Mogende Refolutien van den.
28 juny 1715. en 30 April 1723. ten einde,
om. zig daar. na te Reguleert»..
■ ar-Veen fchomvfpel is van meer aanbelang, dan dat van dc tallboze Weezens die het Geheel--
VJT al bevolken. De wonderen omringen ons alomme, en, voor hem die weet hoe men zien-
moet, is. niets onverfchillig in deze oneindigheit van voorwerpen van allerlei loort.
Het is dit uitgebreide en verheven Tafreel dat ik ondernomen _______ heb te lchetzen,, eenn voor het«
oog van „bet Gemeen te vertoonen : het is in zeker voegen, de geheele heerfehappy der Natuur,.
van welke ik de Befchryving.geeve.-. ,« » _
Drie Ryken berucht om hunne uitgebreidhed en aanbelang, hebben tot hier toe de navoi-'
fchingenen aanmerkingen der Waarnemers verdeelt. Hoe veel deelen zelfvan deze diie Ky-
ken hebben ieder hunnen byzonderen Hiftoriefchryvep-gehad.! -1
De Dieren , de Planten-^ en de Mineralen zyn byna. altoos afzonderlykbefchouwt, vcr^.-
melt en voorgedelt. Dit ontwerp had ik my ookeerdvoorgedelt, gelyk ik zulks in mynM/--
mraalkunde heb aan ^kondigt; maar,, zonder dit voornemen ter zyden te dellen, t welkzyiv
uitvoering in 9 vervolg, vinden- kan -, ,zoo heb ik door eigen ondervinding geleert hoe nuttig,
•eh vermakelyk het zyn-zou een Verzameling te bevitten die in/t_ geheel de vereemging van alle
de lichaamenen van alle de verfchynzelen der Natuur , in zich begreep.!,
9Er wierd vereifcht, om dit ontwerp wel uittevöeren, een fchryfwys aantenemen , die ge—
fchikt was om opdaande. voet de nieuwsgierigheit desLeezers te voldoen. De foorten zyn zoo »
verfcheiden-, zoo meenigivuldigy zoo vermengt, dat de bekwaamde Natuurkenners het ^och
zoo ver niet hebben kunnen brengen, om op_.een orweranderlyke w-ys,-hunnen rang en order»
te b e p a le n : .men-weet niet, omtrent de eindpalen , hoe die Weezens tefchikken die tot ver—
fcheide fdorten te gelyk fchynen te behooren. Doch wilde men in een verhaade befchryving.-
van alle'de bekende voorwerpen, de omwegen van dezen uitgedrekten doolhof volgen, zonder
den draad der leerwyze te verliezen, dit zou zyn zich bloot te-dellen, om te dooien met.
hen die men ten leidsman wil drekken.
Hier om heb ik my bepaalt, om de voetdappen der Natuur te volgen, die al te vruchtbaar
is om haare voortbrengfelen te fchikken o f te.fellen. De Alphaberifche order van een berede—
nerent Woordenboek , - kan dan, in veel opdichten befchouwt worden , als de gevoegelyk- -
de als de alleen aannemelykde , om allé de gewichtigde deelen der Natuurlyke Hidorie te-
befchouwen. Ondertuflchen isrzelfs deze vorm van een Woordenboek vatbaar voor een wel- -
o-eregelt ontwerp. Dat 9t welke ik aangenomen hebbe, , tracht- ons de-rykdommen der Natuur-
onder het gemakkelykde oogpunt te brengen. - . A M 1 .
Dus heb ik de oplettenheid-gehad, om' van alle de voornaamde Artikelen , zooweel verza-
melplaatfen te maken , ia-welke de Leezer zich plaat-zen kan, en van waar hy de overeen—
komd der gedachten en foor-ten befchouwen kan, -en dendeidraat aanvatten die-hem de Voorwerpen
zvner nieuwsgierigheit met order kan doen befchouwen. -
W il men, by voorbeelt, -een algemeen denkbeelt van alles te zamen hebben , -zoo benoeit-
men maar alleen het woord Natuurlyke Hiflorle op te flaan : en men zal hier de fchikkmg van
liet rykde en prachtigde Kabinet vinden. Dit is , in zeker voegen , .de Wereldkaart van de
heerfehappy der Natuur,-in welke ik haare drie R-yken- en hunne groote verdeelingen aan
Begeert men vervolgens meer omfchryving, zoo-kan men lichtelyk tot de byzondere Artikelen
overgaan; en met altoos de overeenkomdige en aangeweezen woorden te volgen , zal -
3Ben de fchakel der-Weezens van een zelfde foort doorgronden.-
Ieder <