-S A N C T I A N S È L M I
I $6
9 cit , & ait difcipulis fuis : Hoc facite in tneam comme-
moratienem ; fi noluiflet ut nos, quibus hoc in Apo-
ftojis prcecepit, hoc de azymo faceremus, præmonui-
lec • Jiqs in eis.; & dixilfet : nc faciatis hoc de azymo...
A fecuridum Apoftolum dicentem: Expurgate vetusfer- ,
Quai-e cum dicens-, hoc facite, azymum non
excepit : cjviis 'eft , cujus intelle&us audet excipe-
re, quod ipfê fecit ; & hoc prohibere , quod ip/c
non lolùm nul lo fermone prohibuit, fed etiam opere
piæcepit ? Quis, inquam , nifi plus fàpiens quàm
Apportée fapere, tantum* confidat de fapientiafua,
ut præfùmat vèl profèrre, quia cum dixit Dominus :
hoc f ;iciie.,f cm competenter fubintalligimus, quod
ego : lie incubitanter fit fubaudiendum , fed non de hoc,
unde * ego s’ Item fi divina per ea, qua* digniora cognof-
cimus, exèqui debemus; cum facrificium, dequoagi-
tur , de panis five azymi, five fermentati fiibftantia
conftet die celebrandum , * quem panem digniorem
i ïdlimamus ad faciendam Dominici corporis verita-
tem ; nifi ilium| quem & vetus lex elegit ad fignificàn-
dam, & Evangelium ad exhibendam candcm verita-
tenv? Si' ergo refpondemus Grxcis nos hoc dc azy-
rr.o, non propter figuram , fed propter pratdi&as
caufas facere ; nihil hîc * intelligi valet, cur nos Græci
anathematizandos ; aut faltem reprehendendos re&c
judicent.'
C A P U T IV .
Retovquetur in Gracos argument atio, qua probant
Latinos in azymo confidentes judaizcare.
A T fi dicunt nos non hoc ageré pofïè de azymo
fine„ intellebhi figura? ; per quod, judaizare pro-
bamur. Frgonec illi fimilicerqucunt ad hocipfum uti
fermentato fine figura; quia & vetus Soriptura per fer-
mentum defignat peccatum, cùm execratur in Pafcha
fuocomederefermentatum; & n<ya, dnmmonet nos
s* m Pafcha noftro epulari non in fermento veteri, neque
in fermento malitiæ & nequitia*. Dicimus etiam quia
nos non judaizamus, fi * figuram tenemus in azymo :
quoniam non fignificamus, Chriftum fine fermento
peccati venturum, tanquam Judæi ; fed monftjâmus
eum talem veuille, ficut Chriftiani : & per hoc mone-
mur tales hofmetipfos exhibere, quale Pafcha noftrum
eft quod mandueamus. Illi autem nec Judæos, nec
Chriftiapos in hoc fe prpfitentur, quia Deum in fer-
.ifcenti fui figura, nec venturum, ut Judæi ; nec venifi
lc , ut Chriftiani, fine peccato figniheant : fed potiùs
Paganis.fayere videntur, qui ilium , fiçut alios homines
[ peccato-fermentatum exiftimant. Si verb àiunt
I? Chriftianos non dèbere uti figuris; quia Vetera tran-
fierunt, in quibus erant neeeffariæ : negent ( ut alia
taccsm ) ftaptifuium elle figuram cujufdam mortis &
j-fepulcura?/contra Apoftolum dicentem : Qmcumque
bapiiz_ati fumus in Chrifto fefu, in mone ipfius baptisa
n imr,us. Confepulti enim fumus cum illo per bapttfmum
sn mortem. Aut fi conccdunt nos uti figuris , fed non.
in e-ifdcm rebus, quibus in figura lex vetus litebatur ;
& ideo non elle panem azymum afliimendum ad ullam
figuram, quia ad hot; in eadem lege accipitur : non
i bapcizferit in-aqua , quoniam Patres no fin omnes in
Aioyfe bapd:ati tunt in rube & in mari ; quod* ne-
^gari nequit in figura fuifte :■ * ne videantur baptizare
bapcifmo Johamiis , qui baptizavic in aqua. "Siergo
lrrcprehenfibiliter * figurat^ baptizamus in aqua : licet
illud baptifma vetus, quod fuit hujus novi figura,
in aqua fuerit : quænam eft in ifta Græcqrum fapientia,
*qu^propter hoqtj quia vetus Pafcha, per quod no-
5' ft rum figura turn eft , celebratum eft: in azymis, * de-
teftatiir nosfacrificare Corpus Chrifti, qui eft Pafcha
nolltum , deâzymo in figura:j;five ad commemoran—
dum quia tabs fuit il le, cujus Corpus* façrifiçamus,
feilieet, fine peccati infection,e-; five ad commqnendum
nos, quia corpus ejus comecjimus , -tales debere effe,
mentitm ,ut fitis nova confperfio , ficut efiis az.ymi:
Etenim Pafcha noftrum jmmolatus eft Chriftus. It a-
que fypulemur non in fermento Veteri , ne qui in ferment
o ma lit ia & ne qui tia :fed in azymisfynceritatis
& verifatis.
C A P U T V.
Loca Scriptura, quibus Graci contra Latinos in con trover
fia de fer ment ato abutebantur, congrue expofita t
ac primum traftatur illud, lictera occidit* .
B O Ive itaque in figura facrificemus azymum panem,
i3 five fine omni figura, nullatèrius nos Græci repre-
henfibiles valent oftendere ; fed aut foli nos bene agi-
mus, illi non bene, aut nos meliùs,& diligentiùs, fi.illi
bene. Nempe fatis oftenduht fe nüllam habere ra-
tionem ad fiiam gartem confirmandam , hoftram in-
firmandam : cùm hoc contra nosprofêrunt, quod nul«
lo modo aut contra nos , aut cùm illiS elle fcognofei-
tur; Objiciunt enim nobis, ficut in veftra legi epifto-
la, quod dteit Apoftolus : Littera enim occidtt \fpiri-
tus autem vivificat, Ét quod Amos Propheta : Sacri- i. n.,
ficàte, inquit, de ferment ato laudem. Unde nituntur An"v
oftendere quia littera, quæ vetus Pafcha * celebrari
jubet inazymis, nos occidit ; cùm eam fèrvamus^azy-
q mura fàcrificando, non bene Apoftoli verba intelli-
‘ genres. Littera enim tune dicitur occidere ; quando ilia
jubens à peccato declinare , peccatum ôftendit :
quoniam , nifi adjuvet gratia, ut fiat quod jubetur,
inobedientem ôc prævaricatorem facit. Quod in epi-
ftóla ad Romanos idem aperte monftrat Apoftolus,
dicens s Peccatum non cognovif nifi per legem. Nam
concupifcentiam nefeiebam, nifi lex’dicer et : Non con-
cupifees. Occafione autem accepta, peccatum per man-
datum opérâtum eft in me ortinem concupifcentiam. .
Sine lege enim peccatum mortuum erat. Ego autem vi-
vebkm fine lege aliquando. Sed tum venijfet manda-
turn, peccatum revixit. Ego autem mortuusfum, &
inventum eftmihi mandatum, quod èrat ad vit am, hoc
efte ad mortem. Nam peccatum, .occafione accepta per
mandatum feduxit me,. & per iffud occidit. Sic littè-
D ra fine adjuvante gratia occidit, Spiritus autem vivificat:
ficut ait idem Apoftolus ad Titum. Cùm autem Tit•}•
benignitas & humqnitas apparuit Salvatons noftri D'ci,
non ex operibus juftit'a , qua feci mus nos i fed fecun-
dum * fuam mifericordiam falvos nos fecit per lava-
Crum re^enerationis renovationis Spiritus fantli,
quem effùdit in nos abundèper jefum( Chriftum Salva-
torcm noftrum , ut> juftificati gratia ipfius , haredes
fimiis fecundùm fpemvita, at erna. * Ideo cùm dixilîet:
Sufficient: a noftra ex Deo eft, qui &■ idoneos nos fecit
min fir o s novi Teftamenii, non littera, fed fpiritu,
ait ‘. Littera enim occiait-: fpiritus autem vivificat. Ac
fi dicat : Fecit hos Deus miniftros novi Teftamenti,
quod non. eft in littera occidente, ficut vetus; fèd in
fpiritu vivificante. Ad ütrumque verb, ad occifionem ,
£ fcilicet, litteræ, & vivificationcm fpiritus, pertiner,
quod fiibjunxit. Qup'i f i miniftratïo mortis lirteris de-
• formata in lapidibus j^juit in gloria : ita1 ut non pofient
irttendere filii IfraitU in f adem Moyfi propter gloriam
• vuhüs ejus, qua evacuatur ; quomodo non magis mini
ft ratio fpiritus erit in gloria ? Nam f i miniftratio
damnationis gloria eft, multo magis abundat miniftc-
rium..ju(Htia in.gloria. N jm necg/orificatum eft, quod
claruit- in hac parte propter excelfpntem gloriam. Si
enim quod evacuatur> per gloriam^'t ft : multo magis
quod manet in gloria eft.- -Hàbentes igitur talem
, fpem_, multa fiducia utamur ; non peut May fes po-
. neb at velamen fuper faciim fuam', ut non intenderent
ft Ui Ifrael in facient efus, quod evacuatur -, fed obtitfi
füntfenfus eorum. Dfque in hodiernum enim diem idipfum
DE AZYMO ET FERMEN.TATO RESP.
r„m vtUmrt in .USinu vettris Tcflmmti mnnefmn
riviUmm i tjwmirn in Chrifto evacuntur. Sei nfe/ue
in hodiernum diem , cU-n legitnr Moyfes, velamen e/l
pofitnm fnpee cer comm. Cum autem converfus fuerit
ad Dominum, auferetur velamen : Dominus autem
rpriritus eft ; ubi autem fpiritus Domini ■, ibi libertas,
Nos verb omnes revelata facie gloriam Domini fpe-
citlantes, in eandem imaginem transformamur a cfa-
ritate inclarita tem , tan quam a .Domini fpiritu. Ideo
*• habeas hanc * admini(lrationern, jnxta quam mifericordiam
conficuti fumus , non deficimus. be occifione
litter# , & vivificatione fpiritus , fuperfliium mihi
videtur fuper ha?c aliqiiid addere. Satis igitur patet
quia nec Gr«cis prodeft:, nec nobis, obeft , quod de
occidente littera objiciunt.
A crepatione ait : Etfacriftcate' de ferment aio laudem.
Aut ergo tanta ratio ne partem fiiam Fermentarii * de-
, quanta fùam fenda: roborant Azÿmitæ : aut reji-«
, ciànc fuuin fermentum, & fiant Azymitæ : aut fi nec
. illud valent, nec iftud volunt, faltem non reprehen-
dunc Azymitas.
C A P U T ; V ID -
C otinubia Latinorum de eadem cognatione in cents
gradibus dijjitis , male a Gr&cis reprobata.
IN tertia quæftione, ficut intelligo, mandatis quia
Græci deteftantur noftraconnubia, ubi cognati co-
gnatis de alia cognatione copulantur. Quod cur fa-
g ciant., null am video aubfcoritatem aut rationem. Nam
C A P U T V L fi hoc in fuis prohibent fieri connubiis, aut non exten1
V‘; <Iunt cognationes ufque.ad feptimam generationem,
Quomodo Propheta jubeat facrificari de ferment ato ficut nos ; aut impoflibile videtur fervari, quod præ-
~ I’ctaJtm cipiunu Sunt enim fæpe/ha una cognatione plufqaam
centum viri dc miiiiéres egentes conjugjo* Totidem
igitur cognationes invenire necelïe eft, de quibus fih-
gulis finguli eligahtur viri & mulieres, quibus ilii de
una cognatione finguli fingulis copulentur. Aut itaque
deteftabiha funt indubitanter eorum Connubia, fi U ltra
feptem gerierationes funt ; nec debent reprehende-
re hoftra, quarido cognati conjunguntur cognatis de
QUod autem aflumiint de Propheta : Venite in
G algal a, & impie agite : .& /\*cnftcate de fer-
mentato laudem; intelligendum eft efle dibtum aut
approbando tale facrificium, aut reprobando. Sed fi
hoc præcipit Propheta , ut fecundùm eos loquar, illos
occidit littera, qui litteram feryando, de fermentato
facrificant. At fi hoc exprobrando dibtum eft, qua alia cognatione, quod nulla prohibée aubtoritas vel
fronce facrificant quod Propheta in facrificium' exe- '«■' rarîn-: dinr îmn^flîKiti>A(V ni- ^Jvï *
cràtut : aut qua racione hoc in aubtbritatem fibi affu-
munt ? Quod autem Kbc Propheta non jubendo, fed
reprehendendo dixerit, dubium non eft ; cùna * hoc
mpiæ adioni afTociaver-it. Dixerat enim ; Eenite ad
Bethel, & itypiè agite. Et paulb poft, cpntinuata in?
ratio ;aut impoflibile eft, ut dixi, fèrvare quod præ-
cipiunt ; ut feilieet, tot cognationes exquirantur ad
unius cog-nationis connubia , qiioffunit in ilia viri &
mulieres peten tes conjugià. Quod aütëm fine omni
aiidoritate & racione * fit contra rationem, abfque
dubio rationabiliter * repudiandum judicature
m êm W ê ê ë èM ê è é ê êW M ëm ê ê ë ê ë êM S ê 'êM ê
CANTUARIENSIS ARCHIEPISCOPL
DE SACRAMENTORUM DIVERSITATE
AD WA L E R A NN UM EPISCOPUM.
I V A L E R A N N I E P I S T O L A , ^ V Æ PB. A N S E LMO
f i r ib e n d i Argumentum pr<ebuit*
Sereciflimo D. Àns elmo Sanbïæ Can-
tuarienfîs Eccleliæ Reverendifîîmo Ar-
chiepifeopo , Walerabnas Dei gratia
Nwemburgenfis Epifcopus j fervile obfe-
înftanciam oracionum , ac fefnet-
iprum omnino in omnibus deditiflimum,
Conquèntuï devarietate ceYemoniqrum inter altaris fa-
orificium varie a variis obfervari folitarum : quafi
verofia Sacraments eftentiam attingerent, quin po-
tius rnyfterium decent lain reli<riofamé
D l'itterarum.,fedatOres ratiocirtandi probapilitate fideni
facere, non noftram * attigit faculcatem. Sed cum
Prophètà fufpirando : revela oculos meos, & confi- p/; t
derabo mirabilia de lege- tua ,ciim fumma devotione
ôculos lève âd montem Celfitudiriis veftræ, ut ;viftde
veniat auxilium mihi ; auxilium veflrum , auxilitim à
Domino, qui fecit ccélum &. terram-î<Qui àdhoeret\ Cl
Domino, unusfpiritus eft. Ut irîde pateat ex ejiis pie- 17.
nitudine VPs etiam profunda Dei ferutari, noftram
verb parvitatem vocem ejus audire, fed prorfus ne-
feire unde veniat, aut qtlo vadat.
c U m Minerva de litterarum profeflione. aliquid
pxæfiimere inepriflimum eft, ac inter*edocumatos