8o ,E A D
henricus aflociatis fibi Epifcopis Scoti* 8c Orcadarum Infu-
*• Rtx* larum. Vcrum quia id præter confenfum & audó-
ritatem Cantuatienfis Epifcopi rité fieri non pofïc
Iciebat, mandavit ei de negotio per militem quen-
dam, 8c ut ejus confilio Sc concefllone facraretur,
deprecatus eft. Ad quæ fcripfit ei Epiftolam hanc.
Anfelmus Archiepifcopus Cantuariæ, Rianul-
fo Epifcopo Dunelmenfi : Salutemi
MAndaftis rtfihi per quendam militem > Scollan-
dum nomine, qubd volébatis ut eledus E-
pifcopus Ecclefi* Sandi Andre* de Scotia fàcrare-
tur , 8c hoe volebatis fieri meo confilio 6c mea con-
ceflione. Sed hoe nee- debet nee poteft Canonieè
fieri ab eodem eledo Archiepifcopo : nee ab alio per
ilium , priufquam ipfc fiat Archiepifcopus Canoni-
ca conlecratione. Quaproptcr nec confulo nec concede
» ( immo interdico) ne fiat ante Confecrationem
ejufdem eleebi Archiepifcopi, nifi à me, fi for-
tè hoc necefficas exegerit. Vale.
Poft hæc Anfelmus confiderans Thomam Epifco-
palem fuam benedidionem non ita expetere, ficut
debebat, feriptam hanc Epiftolam ei direxit. •
Anfelmus Archiepifcopus Canruarienfis , A-
mico fuo Thomæ eledo Archiepifcopo Ec-
c!efiæ Eboiacenfi : Salutem.
CAnonica Audbritas præcipit ut Ecclefia Epif-
copatus ultra tres menfes non maneat fine Pa- (
ftore. Quoniam autem Regi placuit confilio Baro-
num fuorum & noftra. concefllone ut veftra perfo-
na eligeretur ad Archiepifcopatum Eborac* , non
debet per vos terminus falubriter conftitutus diutius
differri. Unde miror quia-poft eledionem veftram
non requififtis ut cónfecramini , ad quod eledus
eftis. Màndo itaque vobis ut odavo Idus Septem-
bris fids apud Matrem veftram Ecçlçfiam Cantua-
•rienfem ad faciendum quod facere debeds, & ad
fufeipiendam confecrationem veftram. Quod fi non
feceritis, ad me pertinet ut ego curam habeam &
faciam quæ pertinent ad Epifcopale officium in Ebo
racenfi Archiepncopatu. Præterea audivi quod vos I
priufquam confecremini facere vultis ut eledus Epifi
copus Sandi Andreæ de Scotia apud Eboracam çon-
fecretur. Quod nec vos facere debetis, nec ego con-
cedo t fed omnino interdico ne fiat, aut de illo aut de
aliqua perfona quæ in regimen animarum debet pro-
vehi âb Archiepifcopo Eboracenfi, quia non pertinet
ad vos dare, vel concedere alicui regimen,. aut
curam animarum quia nondum accepiftis. Valete.
Ad illam feripta eft Epiftola hæc.
Dilediffimo Patri & Venerabili Domino, 1
Anfelmo, Sandæ Cantuarienfis Ecclefiie
Archiepifcopo , Thomas Eboracæ Metropoli
eledus, licet indignus : Salutem, J
6c amioe fidel icatis obfequium.
« Ratias ago.vobis, Reverende Pater, quid me
femper dilexiftis & audiviftis, & de proven-
tu meo exulta v it, & lætatum eft. cor veftrum in
Domino. Dominus Deus rétribuât vobis pro me.
Quod ad confecrationem meam venire diftuli, caufa
fuit non una nec parva quæ ne detinuit. Pecuniam
quam pro facultäte mea naagnam caufa veniendi ad
vos contraxeram, ultra fpem meam, & nimiiim diu
moratus totam difpendi Win toni* à quà citius dif-
cedens, ad vos venire difpofùeram. Placuit autem
Domino noftro Regi ut quum ille Legatos Romam
M E R I
{ pro caufa fua mittebat, ego cum eis meufn mitte- hen^,
rem ad requirendum Ecclefi* nbftr* Pallium; Fefti-
nanter igitur confilio Regis ad propria reverfus ad
hoc opus qu*fivi, & ad hue qu*ro pecuniam, fed
parum, nifi graviter mutuatam , invenioj quoniam
Dominus Girardus Archiepifcopus Ecclefias noftras
& homines & ipfum dominium noftrum multum pau-
peravit. Et certe Rex promifit mihi quod vobis col-
loqueretur, & dil^tionem meam apud vos excufa-
ret., Termino jk vobis conftituto ( Domino auxilian*
te ) ero apud fandam Cantuarienfem Ecclefiam, ft
opportun^ potero, fiifcepturus & fadurus qua: de-
beo. Qubd fi non potero , efim mihi Paternitas veftra
mandavit ut qumdecim diebus ante vobis renun-
tiarem, precor benignitatis veftr* ’fandlitatem, Ut
decern diebus ant^ vobis renuntiare poflim, mihi con-
\ ccdatis. Litteras verb Paternitatis veftrae requiro in
teftimonium perfonie & election is noftrx quales debe-
cis&' feitis opQrtere. Hoc modo veftra Sanditas me*
parvitati debet; hoc veftra Ecflefia noftr* denegarc
non debet. De elebto. Epifcopo Sandi Andre* de
Scotia, quod audiftis; rumores funt, quibus credere
non oportet. Facile ergo eft interdici, quod, ut fieret,
non ä me excogitatum eft. Vivere vos fanum 1*1
tumque , diuque Deoque noftra Domino noftro
fupplicat Ecclefia. Sand* CantuarienfisEcclefi* con-
gregationem faluto & oro ut pro me oret. Valete.
Rcfcriptum Anfelmi adeundem Thomam.
Anfelmus Archiepifcopus Canruarienfis, A-
mico fuo Thoniie, Eledo Archiepifcopo
Eboracenfi: falucem.
MAndaflis mihi in litteris veftris quod termino
ä me vobis conftituto ( Deo auxiliante) Can-
tuari* eritis, fi oportune poteritis, fufeepturus & fa-
durus quod debetis. Rogaftis quoque ut fi id efticere
non valetis, concederem quatenus id mihi X. diebus
ante renunciare pofletis. Scd & Willielmus Clcricus
Nuncius veftcr precatus eft me ex veftra parte, quatenus
ego ipfum terminum adventus veftri aliquantum
extenderem, ut ad nos opportunity pofletis venire.
Quod & ego causa veftri amoris & opportunitatis
libenter facio. Ne itaque opus fit vos mihi quicquam
antd, de veftro adventu renunciare, fummoneo vos
ut die Dominico qui crit qüinto Kl. Odobris, Can-
tuari* litis ad faciendum quod facere debetis} & ad
fufeipiendam confecrationem veftram. Pr*terea quod
dicitis in litteris veftris vos pecuniam qu*rere, ut
Romam mittatis pro Pallio Ecclefi* veftr*, non con-
cedo. Et puto quod id fruftra faceretis , quoniam
nullus debet habere Pallium äntequam fit confecra- |
Litteras quas requiris in teftimonium perfon*
& cledionis veftr*, cum mihi locuti fueritis & often-
deritis cui eas dirigere debeo, libenter faciam pro
vobis, ficut pro amico, quod facere debeo. Valete.
Ratus ergo Anfelmus non efle abs re pr*munirc
Dominum Papam de negotio Pallii, quod fibi Thomas
fe mandaverat requifiturum, fcripfit ei Epiftolam
hanc. ,
Domino & Patri vere diligendo & reve-
rendo, Pafchali, fummo Pontifici, Anfelmus
Servus Ecclefia Cantuarienfis: de-
bitam obedienciam cum fidelibus ora-
tionibus.
QUoniam fortitudo & direftio Ecclefiarum Dei
maxim^ pendet ex au&oritate Paternitatis veftr*
poft Dominum, quando ratio exigit ad ejus libenter
recurrimus auxiliüm 6c confilium. Archiepifcopus E-
boracenfis, Girardus nomine, migravit de hac vita.
Et
H I S T O R I C N
O V O R , L î È. I V .
runt. In quo tarnen elédum ant.iftitem Ëcctefia: fil* HENRicds
Cântuariâm ire debere pro benedidiorie fua cogno- l- Rcx*
Veruntj féd profieffionem de fubjedione fua Pontifici
pt aliiis, Tfiotrias nomine , loco ejus ele&us eft. A
c^s p c quö rumor eft' qubd c|u*ritur ei Pallium ante-
quam fit confecrattis, Sc milii faciat proTeffionem fe-,
cundüm antiquam confuetudinem Antecefloigm meo-
rüm 6c filorum. H*c eft igitur fumma precum mea-
riim in hac re i ut antequam confecretur & mihi debicam
obedientiam ( ficut dixi ) proficeacur , & hoc
faftutn effe literis noftris cognofeatis, b veftra Ex-
cellentia Pallium non fufbipiat. Quod non dico id- •
circo quöd illi. Pallium invideam i fed qüoniam qui-
dam autumant, 6c edam procurant, ut fi hoc ä vobis
concefTum fuerit, conhdat fe prpfeffiohem debi-
tam mihi polfe denegare. Sienim hoc contingeret,
feitote quia Ecclefia Anglia: feinderetur, & fecun-
düm fententiarii Domini dicentis : Ornne Revnum in
je ipßtm dii/ifum defolabitur, defolaretur i- 8c vigor g
Apoftolic* difciplihJe in eä non parum debilicaretur.
loo quoque nullatenus remarierem in Anglia» Non
enim deberem aut’ fofTem pati i ut (mein ea viven^
te) Primatus Ecclefi* nöftrae deftrueretur. Hoc ipfum
& eodem affe<ftit fuggero reverential veftr* de
Lündonia,.fi ejus Epifcopq Pallium petitur (quod
nunquam habuit') ut fcilicet ad hoc nullatenus aflen-
fum pr*beat. Qmdam namque concinnant fub hac
fpecie boni, Primatus Cantuari* dignitatem quem-
admodum non oportet humiliare. Mifi San^itad
veftr* in hoc anno poft Pentecoften , Iiteras per
Bernärdurri fervientem Domini Petri Camerarii veftri,
quod R e x Angli* conqueritur quM foftihetis Regem ^
Teutonicum dare Inveftitufas Ecclefiarum fine ex-
communicatione , & ideo minatur fine dubio fe
refumpturum fuas Inveftituras , quoniam ille fuas
tenet in pace. Videat igitur Prudentia veftra fine df-
larione quid inde agere debeatis, ne quod tam bene
aidificaftis, ifrecuperabiliter deftruatur* Rex enim
noftcr diligenter inqpirit, quod de illo Rege faci-
tis. Öramus Dominum Deum ut nos l*dficet dc
diuturna profperitate veftra.
Refcriptum Domini Pap* ad Anfelmum*
Pafchalis Epifc;opus Sertfus Servorum D e i ,
diled o Fratri Anfelmo Gantuarienfi Ar-
chiepifeopo : Salutem., 6c Apoftolicam
benedi&ionem.
Literas tuäö diledioniS recepinlus, per qüas affabi-
litatis tu* dulccdinem recognovimus. Bene autem
& fapienter egiftis qucfd nos de cauf^ & hono-
re Cantuarienfis Ecclefi* prömonitos & caucos red-
didifti. N o s , liquidem in te ipfiusbeati Auguftini An-
glörum Apoftoli perfonam venerabilem in^uemurj
8c ideo hbnori tuo, vel Ecclefi* tu* aliquid deträ-
here omnino refugimus i unde qu* rogafti libenter
fufeepimus, & ad fervandum tuum 6c Ecclefi* tu*
honorem , Cuftodiam & follicitudinem ädhibemus.
Porro quodin eifdem literis fignificafti; fcandalizari
quofdam qü,bd Regem Teutonicum dare Inveftituras
Ecclefiarum toleramüs} nec toleralfe nqsaliquando,
nec toleraturos feias. Expe&avimils quidem ut fero-
cia Gentis illius edomai etur. Rex verb fi in patern*
nequiti* tramite perfeveraverit, Beati Petri gladium ,
quem jam educere coepimus, proculdubio experie-
tur. Dat* Beneyenti IV. Idus Odobris.
Suprik memoratus Thomas-inter ifta, iiiutatö priori
confilio, Cantuariam ftatutofibi termino, prohi-
, bitus ä Oanönicis fills, ficut per literas .Anfelmo man-
davit-, venire noti potuit, & ob hoc quid fibi inde
foret agendum, confilium, ab eo petivit» Ipfi quip-
pe Canonici feientes Anfelmum *tate fimül & debilitate
fätigari, rati funt eum citius huic vit* fub-
trahendüm , 6c ideo tpota calumnia Ecclefiam Ebo-.
racenfcm parem eile Cantuatienfi Anfelmo feripfe-
Cantuarienfi eum facere debere negaverunt, ae
ne faceret_, quantum in eis Tuit, ex parte Dei 6c Roman*
Ecclefi* prohibuerunt. Quod quali fama.ip-
fos Canonicos apud multorütn mentes notaverit, 6c
me t^cente j eonjicere polfunt, qui quid juris ex
antiquo Ecclefia ÇantUariénfis fuper Eboraeenfem
fêmpèr habere confueverit j feiunt. Anfelmus auterii
poftponens Clericorum literis rfelpondere, ad literas
Thomæ fcripfit hæc»
Anfelmus Archiepifcopus Cahruarierifis ,
amico fuo Thomæ, eledo Archiepifcopo
Eboracenfi i falutem.
MAhdavi vobis caritâtivè plûfquam femel, quà-
tenus ad Matrem veftram Ecclefiam Cantua-
rienfem veniretis , ad fufeipiendam benedidionexn
veftram, & ad faciendum quod debetis & non ve- ,
niftis. Quapropter eâdem diledione vobis adhuc
mando quatenus apud Ipfam Matrem veftram fexto
IdusNovembris fitisj ut faciatis qùbd debetis, 6c
fufeipiatis benedidionerii noftram; Præterea, quia
confilium petitis, eonfulo vobis ut non ineipiatis
. aliquod quod non debetis , cbntra Ecclefiam Can-
tUarienfem. Nam pro cerco feiatis quia omnibus
• modis quibus poflum ad hoc me impendam , ut dé
fua dignitate Ecclefia ipfa. meo tempore nihil pei>
dat. Valete» •
Non veniti fed direda Epiftola hæc inter alià
fcripfit. CAufam efvia differtur Sacratio mea , cjkam nemo
(Indiofiks qiiàvn ego vellet accel'erare } qui
pro tule runt non defiflunt corroborate. Quamobrem
quam pericu’ofiim , quam turpe fit contra confenfittn
Ecclefia (Cui prxfici debeo ) regimen ipfius invaderet
Veftra Difcretio noVerii. Sed & quam formidable,
quam fit evitandum fub Jpecie bettediiïionù maledi-
Elionem induere.
Èx his Anfelmus adverteris Thdmarii sClérico-»
i’um fubrum magis quàm fiio, quod petiverat,
3 confilio inhærere, fecit Epifcopos venire ad fe, 6t :
Cum eis negotio tradans, quid præcipuè foret agendum,
difquifivit. Probant illi duos adhuc Epifcopos
ad eum dirigi, cjui ilium ex.parte Anfelmi
8c omnium Epifeoporum Anglia* moneant i coip-
m rebellion! renunciare 5 & fiquidem id facere no-
lit, fuadeant ei Cantuariam pro benedidione fuaÿ
fecundùm quod fe facere debere cognoverat , venire
, ibique ( fi poffit j probec fe à fubjedione
quam Anfdrhus exigebat debere l.iberum effe, 8c
hoc fi queat efficere facratus redeat in fua cum
pace. Placuerunt ifta Patri. Et h*c agere mifE funt
Epifcbpi dub, Lundonienfis videlicet, quia Decanus
c Ecclefi* Cantuarienfis , & Roffenfis, qui ejufdem
Ecclefi* proprius atque domeftitus efte dignofeitun
Hi ergo iter aggreflj, mandaverunt Thom*, 8t
occurrit eis apud Suthwellam villam fuam. Expb-
nunt ei pro quibus venerint. At .ipfe Nunciuni
fuum, qiiem Normânniam ad Rcgem mifèrat, 8c
plurcs de fuis * qüos ad fe longé inde pervenirc man « *
dàverat, fe expedare refpondit. Qui çùm venerint
in quit j audito eorum confilio, faciam quod po-
tiflimum mihi faciendum laudaveriiit. Reverfi irt
iftis Epifcbpi funt*
Poft hæc, brevi temporis fpatio iilterpofito, Nuncius
ex parte T-homæ ad Anfèlmum diredus, lite-5
ras.i quas ecce feribimus, figillo Regis inclufàs e i
porrexiti ’ .