Ercx ICvUS ^ Pa^‘a valde bona quamplurima , ac honnulla alia
decori domus Dei competentia, juii Fcclefis pcrpe-
tu6 poflidenda conceffit. Ad hsc > poftquam de iecun-
do exilio revocatus eft, tit quadam pace potitus , de-
dit in opera Ecclefis Denarios, qui fingulis annis de
Parochianis Fcclefiis in Pafcha Matri Ecclefis pendi
folent. AEquius enim effejudicavit eos ab Ecclefia cui
pro ligno debits fu'bjcdlionis conferuntür, poffideri,
quam ä lscularj potcftate , qaafi fuos , obeunte
Epilcopo , auferri,, eo qubd illos quoque Pontifices,
pro fuo officio, antehac, juri proprio vendicabant'.
Nec eo defundlo aliter ac ipfe difpofuerat, in his &
Rege adtum eft; fed in eo ftatu quo Ecclefiam Pater
ipfe moriens. reliquic, toto temporis Tpatio quo
Paftore carebat; ejus inftituta mutare confilii eile
non autumans, earn confervabat. Pax igitur qua
potita eft, cui , poft Dcum , abfcribenda fit, lacis
elucet. Detradlores itaque tanti viri, & tam magni-
fici benefadtoris Ecclefia: Chvifti pat cant, obfecro, lin-
gus^ fute, parcant, obfecro, anims fine. Nam fi hos
qui fecrete detrahunt proximoTub , perfequitur Deus,
timendum fateor ne illos qui publtcd, & contra
squum pravis verbis corrodunt Patrem fiium, de-
ftruat Deus. His hoc modo pro negotii necefiitate
fuccindte propofitis^ accedamus ad res geftäs; ab il-
lis , qus defcripfimus, narrandi exordium fumentes.
Igitur ubi beatus, & foelix Prsful Anfelmus ab
srumnis vies labentis in beatitudinein vita: perman
en t tranflatus eft, omnia ad Epifcopatum qui-'
dem Cantuarienfem pertinentia, morem fratris fui I
Willielmi Regis fecutus, in fuum dominium Rex
Henricus redigi pi s c ip it r e b u s Monaehorum in
ea qua illas Pater Anfelmus pofuerat, libertate 8c
providentia perfiftentibus. Unde & tunc multa in
decorem domus Domini Chrifti fadta funt. Qua-
propter cum maligni quidam Regi fuggeffiflcnt,
Monachos infanire , & qus Regalibus expends ma-
gnifice poflent adminiculari, infuperfluos ufus ab
eis quotidie profligari, ipfe ( ut vir prudenti boni-
tate Confpicuus.) Quid , in q u i t in externas expert-
fas , in f&cularia ah qua , in van a velordini fuo con.
traria apera res fuas Monachi ponmt? jit , fi in
augment urn & ghriam domus Dei eas expendunt,
btne dicat ur Deus, qui & illis hujufmodi animutn
infpiravit, & harte mihi fuo munere gratiam tri- t
buit, ut meis diebus mea Mater Ecclefia cremen,
tum potiut capiat, qudm detrimentum. Sic itaque
& Ecclefia proficiebat, & ne ä quovis infeftaretur,
Regia cenlura profpiciebat. Ägebat quoque in ea
curäm Pontificalis officii Radulphus Roffenfis An-
tiftes, & ei intus & extra, fi qua emergebant, afli-
duus propugnator erat atque fidelis. ipfe Ecclefias
in omnibus terris totius Pontificatus Cantuarienfis
intus & extra Cantiam inconfulcis Epifcopis, uti
petebatur, dedicabat. Ipfe qus ad Chriftianitatem
pertinent, in eifiiem terris prout res exig'ebat fedu-
Jus miniftrabat. Et hsc ita integr’o quinquennio quo
a tranfitu Patris Anfelmi Ecclefia ipfa viduata per-
manfit, in filiis ac rebus ejus agebantur. Quo tempore
pene peradto, Rex Henricus & monitis Domini
Paps , & precibus Fratrum Cantuarienfium ,
aliorumque multorum, immb , quod maximum eft,
inftindtu Dei permotus, Epifcopos & Principes An-
glis in unum apud Windleshoram fecit venire, eo-
rum con (ilium in conftituendo Pontifice Cantuarienfi
volens habere. Invitati etiam funt prsfatus Radulphus
Roffenfis Epifcopus, & Prior ac nonnulli Fratres
Cantuarienles Curiam venire, ignorantes certi-
tudinem caufie, propter quam invitabanturr Ivimus
ergo illuc : quamplures verb nobis euntibus ob-
viantes, 8c fe ä CuVia venire, & nos ablque omfli
contradiiftione Abbatem Abendonis , Faricium nomine
, Archiepifcopum habituros afleverabant. Quod
A nos, induftriam hominis probatam habentes, aau-
denti animo ampledtebamür ; placeret folumtnodb
Dei voluntati, in quo totam (pern noftram locavera-
mus. Qujd multa ? Ad Curiam venimus, 8c ecce omnia
plena erant de Abbate qus audieramus. Et re-
verä Regia voluntas hoc propofuerat, ac propter id-
ipfum julTus ä Rege idem Abbas Curis Te pra:fen-
taverat. Animus tarnen Epifcoporum , & quorun-
dam Magnatorum in aliud vergebat, prsoptantium
videlicet, äut quemlibet Epifcopum de Ordine Clerical!
s aut Clericum aliquem de Capella Regis in opus
illudaftrifei. Verumubi eis objedtum eft, nullum 4
beäto Auguftino nifi de Monachico Ordine unquam
Pontificatui Cantuarienfi prsleditTe, uno^duntaxac
dxcepto, qui & ob hanc praefiimptioncm, Sc alia
B qusdam perverse ab eo commifla depofitus per R0.
manum Pontificem fuit, 8c ea re tam antiquam Sc
autenticam confuetudinem, cum nulla ratio vel ne*
ceflicas exigeret, fubverti non oportere, defiftere
ccepto, quod plurimo conatu pcrncere laborabant
compulfi funt. Difponente igitur provid^ptia fiimmi
Dei in prsnominatum Roffenfem Epifcopum Cubit5
verfa Epifcoporum fententia eft ; ilium, fcilicet, in
Primatem totius Britannia: conftitui cupiencium, &
allenfum Regis in hoc fibi cooperari poftulantium.
Ad quod Rex, ftatim mutata mente quam in pro-
motione Abbatis habebat, libens in eaqusde Epif-
copo fuggerebantur, animum tranftulit; vcllent tan-
tummodb Monachi, natuque majores , & populi
3 Cantuarienles.. Nec mora ; requiritur quale fit in
iftis velle eorum, & vota omnium inveniuutur efie
unum. Refertur in turbam negotii fumma, 8c in lau-
dem Dei laxantur pro hoc omnium ora. Sic eledtus
in Pontificatum CantUarienlem Radulphus Roffenfis
Epifcopus eft, & inejcplicabiiis lstitia omni mul-
titudmi qus confluxerat, exinde procreata. Mira
namque affabilitas, qua: ad cundtos in eo vigebat, 8c
eum magnopere diligi, & honori ejus aggaude-
re , queqique bonum faciebat. Audires intereä
( fi adeffes) multos tin! conclamare : Ore cor
Regis in manu Dei; qurennque vult inclinat illud.
Adta funt hsc anno Incarnationis Dominies , mil-
Iefimo centefimo quartodecimo, vj. Kalend. Mäii,
quinto die peradfo quinquennio ä tranfitii gloriofifi
fimi Patris Anfelmi. Venit dehinc Cantuariam xvj.
Kal. Junii, 8c glorios^ h Clero 8c populo fufeeptus
eft , atque ab Epifcopis ( qui ob hoc convenerant) loco
Pontificis fublimatus. Egit autem primos introitus
dies fui, in magna gloria & diviti rerum apparat-u,
gaudentibus cundtis, & Deum collaudantibus quöd
jam taqdem , poft diutinam expedfationem, Ecclefi®
lua: Paftorem non de externis fed de domefticis in-
ftituere dignatus fit.
Poft h sc , femotis k dominatu iis qui Pontificatui
dominari folebant, locavit fuos ut fibi quidem
melius videbaturj & fenfus plurimorum nccne vo- .
luntas ab eo, quo fuerant fuper ipfum, demutata
funt , acfamaillius qus antehac ab omnibus prsdi-
cabatur, ä multis, vulgi more, finiftrorfum detra-
hebatur. Inter hsc Rex Henricus Normanniam ire
parabat : Francos, fuofque vicinos fibi inimicitias
extruentes paci fubigere, qua prsditus erat induftfia,
volens. Sed ne quid in Anglia , (e abeunte , remane-
ret indifpofitum, Monafteria cijndla, qus jamdin
cura Paftorali fuerant deftituta, confilio Epifcoporum
& Principum fuorum, locatis perfonis, in hoc officium
ordinavit. Qu6d fi aliqui eorum Lupi magis
quäm Paftores effedti funt, ipfi viderint; Rex eos ut
Paftores, non Lupi eflent ( ficut credifas eft ) collo-
cavit. Quod tarnen credibilius forte videretur, fi non
omnes ex alienigenis, fed aliquos falcem ex indigenis
terrs, non ufquequaque Angips profus, tali mini-
fterio fubftituifl'ec. Vits etenim meritum, ac regularis
HENrJ
1 - H.cx.1
obfèrvatio disciplinât, necnon prudentia rerum admi- f
niftrandarum qus oporcebat, eis qui refpuebantur ,
non minùs quàm iis inerat qui affiimebantur. Unum
eos, natio fcilicet, dirimebat. Si Angius erat, nulla
virtus, ut honore aliquo dignus judiearetur , eum
jpoterat adjuvare. Si alienigena, lolummodo qus
alicujus boni fpeciem, amicorum teftimonio prs-
tenderent, illi aferiberentur, honore prscipuo'illico,
dignus judicabatur. Verùm in iftis nemo cujufvis in-
juftitis Deum accufet, cùm ejus difpofitioni cunéfa
fubjaceant, çùm nihil injuftè ufquamdifponat, cùm
in'terea nihil fiat fine cauia. Qusdum ita fint, nullus
fibi de iis qus Deus non approbat, plaudat, quoniam
unde ifti coronam, inde illi novit squo judieio pee-
nam prsrogare. Sed de his, hac interim vice fuffi-
ciat. Dies enim mali funt.
Dum itaque Rex Ecclefiarum difpofitioni , ut di-
acimus , operam daret, poftulatus à Pontifice Can-
tuariorum eft , quatenus fibi Monachum Ecclefis
Cantuarienfis , tunc quidem Abbatem Burchorum,
Ernulphum nomine, redderet, ut eum Roffenfi Ecclefis
f loco Pontificis fibimetipfi fubrdgaret. Et
hoc quidem fcciebat, turn quia fapientiam ae re-
ligionem hominis cotnpertam habebat , turn quia
ignotam. perfonam fuper ipfim Ecclefiam, vel inter
Fratres Cantuarienfès immittère nolebat, tum etiam
quia fe ex vicinitate ipfius multum fperabat adjü-
vandum in difpofitibne rerum fuarum. Quod Rex
perpendens, libenter annuit. Abduiftus igitur Abbas
à Burchö eft, 8c Gantuaris in capitulo Fratrum ab
Archiepifcöpo iv; Ral. Oiftobris Epifcopatu Roffenfi,'
ex antiquo more inveftitus , convenientibus
ad hoc eumque eligentibus Monachis, Clericis, &
Laicis âd ipfum Epifcopatum pertinentibus, & alia
hominum multitudine copio^. Qsii eleâus, licet
Ecclefis Dorobernenfis Monachus eilet profeffus,
tarnen antequam Epifcopatu .per Virgam Paftora-
lem inveftireturî tabtis''Evangeliis, promifit fe &
fidelicatem Ecclefis Cantuarienfi 8c Antiftiti ejus
per pmnia fervaturum, & nullo unquam molimine
aut occafione fe intromilfurum, velaifenfum prsbi-
turum, ut Ecclefia Cantuarienfis dignitatem aut po-
teftatem quam fuper Roffenfem Ecclefiam eatenus
h abuitu llo modo# perderet. Ut enim ifta fponfio
fieret, Archiepifcopûs ( qui Roffenfis Epifcopus fue-
rat ) omnimodo expedire feiebat. Moratus eft autem
ipfe elebtus'Cantuariæ penè quindecim diebus
poft hsc, ac demum vj. Id. O&obris ab Arçhiepif-
çopo Rhopham perdtnftus atque in Sedem Pontifi-
calem digno cum honore à Clero & populo fuf-
çeptus. Eadem die fluvius, Medewege vocatus, ita
ab auftrali pontis parte, prope caftrum Civitatis, per
nonnplla miliaria in fe defecit, ut in medio alveo
fui etiam parviffim* naves, ob penuriam aqus, ela-
bi minime poflent, nec hûnedefe&um folus ille fluvius,
ipfa die, paffus eft. Tamifia nihilominus ei-
llem ilia die defedtui patuit. Nam inter pontem
8c Regiam turrim , fub ponte etiam in taritum flu-
minis ipfius aqua diminuta eft, ut non folùm equi,
fed 8c innqmera hominüm & pueroruni multitudo
illud pedibus tranfvadarent, aquâ vix genua eorum
attingente. Duravit autem hic aqus defedfcus à
medio npdfis prscedentis, ufque ad profundas cene-
bras nodlis fubfèqûentis, ficut hi teftati funt, 8c hu-
cufque teftantur qui prsfentes ifta viderunt, 8c trän»
vadantes tranfvadantium focii extiterunr. Similem
quoque aquarum defedtum ipfo die àpud Gcrvemu-
tham , 8c in aliis locis per Angliam certo relatu con-
tigilfe didicimus.
Dehinc Kal. Novemb. Radulphus Archiepifcopûs
facravic Cantuaris in Metropoli Sede Alboldum Bec-
cenfis Cccnobii Monachum, cujus in quarto libro
prsfàts hifloris meminimus, ad regimen Abbatis
fandti Edmundi.
His diebus miffi fiint Roraam Nuncii, qui Pallium
Archiepifcopo Cantuarienfi Ab Apoftolica Sede
deferrent. FuerUnt autem hi, Johannes Monachus
HEl eus
» qui paulb ante hos dies in Abbatem Burchorum
poft prsfatum Ernulphum eledlus fuerat & con-
fecratus, Warnerius Monachus Cantuarienfis, &
Johannes Clericus filius fororis Archiepifcopi, qui
Romam venientes Htteras Regis Anglorum & Archiepifcopi
, Conventus quoque Fratrum Ecclefia
Cantuarienfis, & nngulatim omnium penè Epifcoporum
Anglia: Domino Paps dctulerunt. Quorum
litterarum unas de omnibus hie ponere non abs re
sftimavimus; volentes & aliarum fenfus per illas
agnofei. Sunt igitur h s .,
Domino fandlæ univerfalis Ecclcfiæ Summo
Pafiori , Pafchali 3 Conventus Ecclefiæ
Chrifti Cantuarienfis : fideles orationes s
& totius fandlæ devorionis obfequium.
■ VTOtum efie non dubitamus gloriofs Paternicati
IM veftræ ( pie Domine ) quod Ecclefia Cantuarienfis
Mater noftra,Tandis fcilicet Romans Ecclefis
fpecialis filia ,jam ab obitu beaçs memoris Patris
noftri Anfelmi Archiepifcopi per quinquennium
cura Paftoralis officii , peccatTs noftfis exigénti-
bus , fit deftituta. Nuper autem tefpedtu mifericor-
dis Dei, adunaro conventu totius Anglici Regni in
rsfentia gloriofi Regis noftri Henrici, eledlus à no-
is 8c Clero 8c populo eft ad regimen ipfius Ecclefis
Radulphus Roffenfis Epifcopus , nobis fufr
ficientiffimè cognitus , & propter vits fus mc-
ritwm 8c fandts converfationis effedtum toti Regno
valde accepcus. Huic Eledtioni affuerant Ë-
pifeopi , Abbates , 8c Principes Regni, & ingens
populi multitudo, confèntiente Domino no-
ftro Rege & eandem eledfionem laudante, fua-
que audloritate corroborante. Quoniam igitur ita
res fe habet,, mittimus àd vos, modis quibus pof-
fumus fupplicantes, ut quern ad fublevationem 8c
confolationem Ecclefis fus Deus (quantum no-,
bis datur intelligi ) ebegit , veftra' fanâa audlori-
i täte, in quo eledlus eft, confirmetis , & ei Pallium
quod omnes Anteceflores fui à facratiflïma
Sede beati Petri confecuti funt, tranfmittere digne-
mini; ne Sandlitate veftra aures pietatis fus precibus
ftoftris ( quod Deus avertat j non inclinante, in
priftinas miferias aliquo eventu Ecclefia noftra ( fi>
lia veftra ) relabatur. Ipfemet enim tanta corporis
imbecillitate gravatur, ut non fine magno perici»-
lo fui, & detrimento omnium noftrum valeat hoc
tempore veftigiis veftris Ce prsfèntare. Sandlum
Apoftolatum veftrum Omnipotens Deiis ad honor
rem fiis fandls Ecclefis per multa tempora in-
columen confervare dignetur , digniffime Pater*
‘ Amen* ,
Ad h s c , qui miffi fuerant, legationis ftis of*
ficium , qua prsdici erant prudentia , Apoftolicis
aurlbus fiuggeflèrunt ; fed refponfum, quod-eis alicujus
caufs fus effedlus fpem promitteret , primb
recipcre non meruerunt. Locuti funt his & illis fibi
non notis & refpondebattir eis ficut ignotis* Fladlua-
bant ergo, nec quS fe tutb verterent advertebant.
Eriu illis diebus Roms Anfelmus nepos Anftlmi
Domini Archiepifcopi Domino Paps familiaris 8c
ab eo Abbas fan&i Sabs Confefloris effedlus*
Qui in diebus beati Avunculi fui plurimo tempore
in Anglia degens , pro manfuetudtne fua ab indigenis
terrs quafi unus eorum , diligebatur. Hie, audit«