autem nullo modo minils es; etiamfi ilia redeant in J
nihilum ? * Sic enim quodfcrrimodb fcs ultra ilia. An
etiam quia ilia cogitari poflunt habere finem; tu verb
nequaquam? Nam lie ilia quidem habent finem
quodammodb ; til verb ntillo modo. Et eerie quod
nullo modo habet finem, utcra illud eft, quod aliquo
mo£*° finitur. Ah hoc qüöqufe mödö . tranfis omnia
frAp** ■ *"*• etiam arterna, quia tua & illorum Eternit as totatibi
Ä pralehs eft ; cirm ilia nonduin habeant de fua xterni-
habent q**d täte quod venturata eft, ficut jam non habent quod
^ “jamntn' prreteritum eft? Sic quippe temper es ultra ilia; cbm
htbtnt quid lemper ibi fis prxfens, leu cbm illud Temper fit tibi
ium.*1'” prafehs : ad quod ilia nondum pervenerunt.
C A P U T X X I . ^
An hoc fit paculum faculi, five facula faculorutn.
ffn,ln»ipl}a \ N ergo hoc eft fiecnlum feculi, five fiecula Tar-
/kenU tempi- / \ eulorum ? .Sicut enim fieCulum temporum»conti-
pwP/daiium net'omnia temporalia; fic tua xternitas continet etiam
fdeuti, five ipfa fiecula temporum. * Qua: fieculum quidem eft ,
/etui* fiitHh pr0pCcr jndivifibilem unitatem : fiecula verb, propter
. interminabilem immenfitatem. Et quamvis ita fis
magnus y Domine > ut omnia lint tc plena, Sc fint in
te : fic'tarnen es fine orhni Tpacio; ut nec medium ,
nee dimidiuhi, nec ulla pars fit in te.
C A P U T X X I I .
Quoi folus fit quod eft y & qui eft.
etPZd t iUi '“ p U folus ergo, Domine, es quod es; & tu es qui
dchsS jL es. Nam quod aliud eft in toto, Sc aliud in par-
efi qui eft. tjbus; & jn quo aliquid eft mutabile; non omninoeft
quod eft. & Etquod inccepit b non efle, & poteft cogitari
non effe; & nifi per aliud fubfiftat, redit in non
... eile : & quod habet fuifle, quod jam non eft; & futurum
eile, qüod 'nondum eft; id non eft proprie Sc
ablblute. Tu verb es quod es : quiaquicquid aliquan-
do, aut aliquo modo es; hoc totus, Sc lemper es. Et
tu es qui proprie & fimpliciter es : quia nec babes fuif-
fe , aut futurum efle; led tantum prxfens e(Te, nec *
:potes cogitari aliquando non efle. Sed 8c vita cs, &
Omni* Deelux >*& fapientia, & beatitudo, & aeternitas, & mul-
indigent ut ta hujufmodi bona; Sc tarnen non es nifi unum & Tum- 1
^nt fint.H,be mum bonum, tu tibi omnino lufficiens nullo indi-
;gens; quo omnia indigent ut lint, & ut bene fint.
C A P U T X X I I I .
Quod hoc bonum fit Ranter Pater, & Filius , & Spiritus
Sar.Flus; & hoc fit unum neerffarium * quod
eft omne, & tot um , & fo!umw bonum.
T~T~Oc bonum es, tu Deus Pater ; hoc eft Verbum
ipfit Zeritat; JL jLtuum, id eft, Filius tuus. Etenim non poteft
quod es, aut aliquid m?jus vel minus
quod non fit in te, efle in Verbo, * quo teipfum dicis : quoniam
*tipfumikit. Verbum tuum fic eft verum, quomodo tu es verax.
Et idcircoeft ipfii Veritas j ficut tu ; non* alia, quäm
tu; & lie es tu (implex, ut de tenon polfit nafei aliud,
quam quod tu es. Hoc ipfum eft amor unus Sc communis
tibi & FiKo tuo, id eft , fahdtus Spiritus ab utro-
NtcAmor * que procedens. Nam idem amor non eft impar tibi,
Patre&*Pi■ aut Filio tuo: quia tantum amas te & ilium , & ille
etiimpdZpu- tc & feipfum ; quantus es tu , & ille : nec eft aliud
tri aut Filio, ä te & ab illo; quod dilpar non fit tibi, Sc illi : nec
pater & Ft Hut do fumma fimplicitate poceft procedere aliud , quam
*mafin'mbt 4u°d If® hoc, de quo procedic. Quod autem eft fin-
nuZrunt Fa-quills quifque, hoc eft tota Trinitas fimul, Pater,
UEx/uritZa ^ Fibus , & Spiritus Samftus : quoniam fingulus
fimplicitate quifque non eft aliud , quäm fumrnb fimplex unitas,
ei"aut‘^recei ^ Tumfhe Una fimplicitas ; qux nec multiplicari,
dtrt.quum nec altud & aliud efle poteft. Porro unum eft ncceflarium.
Porro hoc eft illud unum neceflarium, in
quo eft omne bonum ; immb quod eft omne, &
unum * totum, & lolum bonum.
C A P U T X X IV .
Conjeftatio quale & quantum fit hoc bonum.
EXcifca nunc, anima mea, Sc crige totum intel-
Ie«5i:um tuurf , Sc cogita, quantum, potes , qu-Ie
Sc quantum fit illud bonum. Si enim fingula bonade-
ledtabilia funt, cogita intenté quàm deleétabile fit
illud bonum , quod .continet jocunditatem omnium
bonorüm ; & non qiialem in rebus creatis Turnus expert!,
fed tant b difterentem, quantb differt Creator Si bom,{
à creatura. Si enim bqna.eft vita creata ; quàm bona
eft-vita cicatrix ? Si jocunda eft Talus fabta ;.quàm jo- ejt vua (tït
cunda eft Talus quæ * fecit omnem làlutem ? Si .ama.- ,r"
bilis eft lapicntia in co’ghitione rerum coriditarum ;
quàm amabilis eft fapientia| quoe omnia condidit ex
n'ihilo ? Denique fi muita: Sc magi æ deleétatiohès funt
in rébus deletftabilibus qualis Sc quanta deleétatio
eft in illo, qui fecit jpTa dele&abilia ?
C A P U T X X V .
Qna & quanta bona fint ftuentibus eo.
O Qui hoc bono fiuetur ! Et quid illi erit ; Sc quid
illi non erit ? Çertè, quicquid vofet, crit : Sc qLqfiT,
quod nolec, non erit. Ibi quippe eruht bona corpo-
ris Sc animæ. qualîa née oculus vidit, nec auris au- iet. no>> m
; divit, nec cor ^omints cogitavit. Curergo per muita
vagaris, homuncio, quærendo bona animæ tuæ , Sc
corporis tui ? Ama unum boniim , in quo Time omnia
bona ; & fuflacit, , Defidt ra fimplex bonum, quod
eft ornne bonum ; Sc Tatis eft. Quid enim a m'as, ca-
ro mca, quid defideras , anima mea ? Ibi eft, ibi eft
quicquid amatis.,. quicquid defideratis. Si dcledtat
pulchritudo, fidgebunt jufti fient, fol. Si velocitas, aut Matth. ij,
fortitudo, aut übertas corporis, cui nihil obfifteie
pofiit j erunt fimiies /ingclis D e l, quia ferr.inatur *• Ctr- lt<
corpus animale, & furget corpus fpiritale, poteftate
utique, non naturâ. Si longa Sc Talubris vita; ibi
fana eft reternitas , Sc æterna fanicas : quia jufti in sapient.
perpetiturn vivent : Sc , falus juftorum a Domino. Si pfai. )tf.
fatietas : fatiabuntur, cum apparucrii gloria Dei. Si pfai. \t.
ebrietas : inebrïabuntur ab ubertate dornus Dei. Si me- p/ai. jf.
lodià ; ibi Angeîorum choriconcinunt fine fine Deo.
Si quielibet non immunda , fed munda voluptas : tor- Ibidem»
rente voluptaris fua * potabis ecs Deus. Si fapientia ;
ipfa Dei fapientia oftendet eis fèipfam. Si amiptia ;
diligent Deum plus quàm feipfos; Sc invicem, tan-
quani feipfos; & Dens illos, plufquàm illi feipfos : quia
illi ilium , Sc fe, Sc invicem per ilium ; Sc ille fè, Sc il-
îos per feipfum. Si concordia; omnibus illis erit una
voluntas : quia nulla illis erit, nifi Tola Dei voluntas.
Si poteftas ; omnipotentes erunt fuæ voluntatis ,’ ut
Deus.fiue. Nam ficut poterit Deus , quod volet, per
, feipfum ; ita poterunt illi, quod volent, per ilium :
•quia ficut illi non aliud volent, quàm quod ille;
ita ille volet quicquid illi volent; Sc quod ille volet,
non poterie non elfe. Si honor & divitiæ ; Deus fer- Luc* «»•’
vos fiios bonos Sc fideles fupra muita conftituet ; im-
tnb filii Dei, & dii vocabuntur ; & ubi erit Filius ejus,
ibi erunt ôcilli, hx’.edes quidem Dei, cohæredcs '*««• *•
autem Chrifti. Si vera fecuritas; certè ita cerci erunt
nunquam Sc nullatenus ifta, vel pocius iftud bonhm
fibi d'efuturum : ficut certi erunt fê non fuâ fponte
illud amifluros; nec dileétorem Deum illud diledlo-
ribus fuis invids ablaturum : nec aliquid Deo poten-
m invitos Deum & illos feparaturum. Gaudium
verb quale, aut quantum eft, ubi taie ac cantum
bonum eft ? Cor humanum , cor indigens, cor ex-
pertum ærumnas , immo obrutum aerumnis , quantùm
gnuderes, h lus omnibus abundares? Interro-
ga intima tua, lî capere poffint. gaudium fuurn de
tanta beatitudinefïia. Sed = certè fi quis alius, quem
omnino ficut teipfum diligeres, eandem beatitudinem
haberee; duplicaretur gaudium tuum : quia non minus
gaudeies pro eo, quàm pro teipfo. Si verb duo
vel tres, vel mul tb plures idipfum haberent; tan»
tundem pro fingulis , quantum pro teipfo gauderes;
fi fingulos, ficut teipfum , amares. Ergo in illa perfe-
<fta charitate inhumerabilium Angclorum beatorum,
■Sc. hominum , ubi nullus minus diliget alium, quàm
feipfum ; non aliter gaudebit quifque pro fingulis alm,
quàm pro leipfo. Sj ergo cor hominis de canto fuo
bono vix capiet gaudium fuum ; quomódo capax ent
tot Sc tantorum -gaudiorum? Et utique, quoniam
quantum quifque diligit aliquem, tantum de bono
ejusgaudet : ficut in ilia perfedta felicitate unufquif-
que plus amabit fine comparàtione Deum, quàm
fe Sc omnes alios fècum ; ita plus gaudebit abfque
æftiijiacione de felicitate Dei, quàm de /ua Sc omnium
aliorum fècum. Sed fi Deum fic diligent toto
corde, tota mente , tota anima ; tu tarnen totum cor,
tota mens, tota anima non fufficiat dignitati dile-
(flionis ; profeótb fic gaudebunt toto corde , lora mente
, tota anbnd -, ut totum cor, tota mens, tota anima
non fufficiat plenicudini gaudii.
C A P U T X X V I .
An hoc jit gaudium plenum quod promit tit
Dominus.
DE u s meus, Sc Dominus meus, fpes^mea, Sc gaudium
cordis mei, die animæ meæ, fi hoc eft
gaudium, de quo nobis dicis per Fiiium tuum, Petite,
& accipietis j ut gaudium veftrum fit plenum. Invent
A namquc gaudium quoddam plenum , Sc plufqu^m
plenum. Plenum quippe corde, plena mente, plena
dnima, pleno toto horoine gaudio illo , adhuc fupra
modum fupereric gaudium. Non ergo totum illud gaudium
intrabit in gaudentes ; fed toci gaudentes intrabunt
in gaudium. Die, Domine, diefervo tuo intbs
in corde fuo, fi’hoc eft gaudium , in quod intrabunt
• fervi cui, qui intrabunt in gaudium Domini fui. Sed
gaudium illud certe, quod gaudebunt eledti ttii | t4rt
oculus vidit., nec a nr is auditvit, nec in cor hominis of- *• L*r-
cevdit. Nondum ergo dixi, auc cogitavi , Domine ,
quantum gaudebunt illi beati tui. Utique tantbm
gaudebunt, quantum amabunc : tantitm amabunt,
quantbm cognofeent. Quantum te cognofccnt, Do-
13 mine , tunc; Sc quantum te amabunt ? Certe nec oculus
vidit, nec auris an divi t , nec in cor hominis afeen-
dit in hac vita, quantum te cognofeent, Sc ama- Beati tantum
bunt in illa vita. Oro, Deus, cognofcam te, amem zaudeh!tnt •
te; ut gaudeam dete. Et fi nonpoffum in hac vita ad mubunltan-
plenum, vel *proficiam iti dies, ufque dum veniat
illud ad plenum; proficiac hie in me notitia tui, Sc
ibi fiat plena; ere feat amor tuus, Sc ibi fit plentis : ut
hie gaudium meum fit in fpe magnum ; Sc ibi fit in re
plenum. Domine, per Fiiium tuum jubes, imb con-
fulis, petere; Sc promittis accipcre, ut gaudium no-
C ftrum fit plenum. Peco, Domine, quod coniulis per
admirabilem confiliarium noftrum ; accipiam quod
promittis per. veritatem tuam ut gaudium meum
plenum fit. Deus verax, peto; accipiam yut gaudium
meum plenum fit. Meditetur interim inde mens mea;
loquacur inde lingua mea. Amec illud cor meum ;
fermocinetur os meum. Efuriat illud anima mea, fitiac
caro mea, defidlret tota fubftantia mea i donee in-
trem in gaudium Domini, qui es trinus Sc unus Deus,
benedidtus in faicula. Amen.
LIBER PRO INSIPIENTE
ADVERSUS S- ANSELMI
in Proflogio ratiocinationem :
ductoye G oAV N J LO N E M njoYÎs-Monaficrii monacho*
D V bit anti * utrum fit, vel *negantiquod fit aliqua
tails natura J qua nihil majus cogitari pojfit ■ ,*
■ tamen ejfe illam, hinc dicitur primo pro bari ; quod
ipfe vegans , vel ambigens de ilia, jam habeat earn in
intelleftu ; citm audio ns illam diet, id quod dicitur in-
te lit git ; deinde j quia quod intelligit, necefje eft ut non
in foto intellcElu, fed etiam in re fit. Et hocita proba-
tur ; quia majus eft ejfe in * intelleÜu & in re , quàm
infolo intelleEht. Et f i illud in folo eft inteUeSl u j majus
illo erit quicquid etiam fuerit in re ; ac * fic majus
omnibus, minus erit aliquo ; & non erit majus omnibus :
quod utique répugnât. Et ideo neeejfe eft ut majus omnibus,
quod jam probatum eft efe in int elle Flu ,* non
tn folo int elle Bu %fed & in refit : quoniam aliter majus
omnibus ejfe non poterit.
* Refpondere for fit an poteft, quod hoc jam ejfe dicitur
in inte/leSlu meo, non ob aliud, nifi quia id quod dicitur
intelligo. Nonne & quacunque falfa, ac nullo prorfus
modo in feipfis exiftentia ; * in intelleElu habere fimiliter
dici*poffemj cum ea dicentealiquo, quacHjue ille dioeret,
ego intelligerem ? nifi fortè tale illud confiât efe, ut non
co modo quo etiam falfa quaque vel dubia-, haberi pojfit in
cogitatione : & ideo non dicor illud auditum cogit arc ,
A vel in cogitatione habere 5 fed intelligent, (Jr in* Intel-
leftu.habere i quia fcilicot, nonpoffum hoc aliter cogi-
tare, nifi intelligendo , id eft, feientid comprehcndcn-
do , re ipfa illud exifttre. * Sed fi'hoc eft ; Prime quidem
* non htc erit aliud, idemque tempore price dens ,
habere rent in int eile Flu; & aliud, * idemque tempore
fequens, intelligence rem ejfe: ut Jit de piFlura, qua priks
eft in Animo * piFloris i deinde inopere* Deinde, vix Si wnfigit
tmquam pottrit ejje ere dibile, cam diFfum & auditum
fuerit iftud non eo modo poffe cogitari non ejfe, quofmflr*
etiam poteft cogitari* non efe Deus. Nam fi non poteft j
cur contra negantem aut dubitantem quod f i aliqua
talis natura, tota .ifta difputatio ajfumpta eft ? Poftre-
mo , quod tale fit illud, ut. non pojfit,-nifi mox cogi-
ß tarum, indubitabilis exiftentia fua certo per dpi intel-
IcFtu ; indubio aliquo probandtim rnihi eft argument0 : *
non Autem ifto; quod jam fit hoc in intelleFlu meo, earn
auditum intelligo: in quo fimiliter ejfe poffe quacunque
alia incerta , vel etiam falfa ab aliquo, cujus verba* intelligerem
diFba adhuc puto; (jp infuper magis , f i ilia de*
ceptus, ut fape f i t , * crederem qui * iftud nondum credo.
* 'tinde nec illud exemplum de piFiore, piFluram ,
quam faUurus eft, jam in intelleFlu habente, fatis *xtm-
-Eir '