E A D M E R
A
C A P U T IV.
De fc tifi b us corporis.
. &: corporis, fenfus aperiuntur ad imperium
v3 c)us : videlicet Vifus * ad videnda : Auditus, ad
audiendum Déi verba : Guftus, ad guftanda : Odo-
ratüs, ad odoranda : Tachis, ad cangenda : Olfaâus,
ad oifacienda : Oculi quoque, ad vîgilandum, &
piorandum :Os'ad, bene loqucndum : Manus, ad
- rc(^c operandum : Pedes , ad ambulandum q'Uô de-
bent. Sicque una fbla voluntas, poftquam Dei voluntair
eft junâa , tot virtutes générât, 6c opera
bona.
C A P U T V. B
De obedientia.
HUjus autem voluntatis afFeâio five ufùs, obe-
diens voluntas vel obedientia dicicur : quia. Dei
voluntati obèdiens, eam habet advocatam, iî quæ*
ratur cur hoc vel illud velit. Quùd fi hæc voluntas,
quæ dicitur inftrütnentum volendi, diabolo Ce j un-
xerit, cjus * recipiendo fiiggeftionera , velut inordi-
natum lemen, adultéra mater effeâa filios adultérines
, id eft, vida & opera mala générât. Univerfbs
Cnim hominis fenfus claudens ad ea quæ utæcipit
Deus, pandit ad ea qüæjùbet diabolus. Ipfa namque p
prius aperitur ad affeâionem vidorum, & ad ea vo-
iendum, aç deinde hominis fenfus aperit ad ipla
perpetrandaper
propriam volunkatem, Deo aufert ouafi fuir*
coronam. Sicut enim corona foli Rcgi competit fie
propria voluntas foli Deo. Et ficut Rcgem aliqùem
inhonoraret, qui fuam coronam eiauferrer j fie homo
mhonorat Deum , qui aufcrc ci propria; voluntatis
privilcgrum, habendo quod ille debet habere folum.
Sed ficut propria voluntas , Dci fons eft & origo
totlus boni > jta proptia voluntas hominis, totius eft
exordium mail*
.
C A P U T IX.
Similitudo intbr prepriam voluntatem, & fan}'m.
HÆc eft enim velut fons quidam, qui in tria ca-
ptta dividitur, è quibus rivi drverfi & innume-
rabilcs denvamur, qui in locis quibufdam ab invi-
cem ieparantur , * aliquibus verb duo & duo, vel ■ 1
pluies pluribus conjunguntur. Ita quoque propria''
■ voluntas in genera tria dividitur : è quibus vitra di-
vcrla & fine numero nafeuntur ; quæ aliquando in
hominem funt disjumfta, quandoque verb duo vel
plura conjunâa*
C A P Ü T X, ■
fie tribus generlbus propria voluntatis.
C A P Ü T V i .
Da inobedientia, & propria volumate.
HUjus verb affeäio five ufus, inobediens voluntas
, vel inobedientia, vel etiam propria voluntas
dicitur. Propria quippe voluntas eft, qua: Dei
voluntatem fibi advocatam habere non poteft. ' Ut
fi quzratur cur hoc vel illud velic ; relpöndere veralte
t non valet quia & Deus vult ut hoc vclic. Affe--
«i. oifctm a io autem five ufus illcexdioabolica*nafcentes fug-
geftione, Dei voluntatem fibi advocatam habere non
. pou * pollnnt; utraque igitur voluntas indubitanter eft D
ä m S t t i ProPria : ’ qua: 4 Dei voluntate porro privatur; ob
*ju* “ *c rc« c propria voluntas nominatuf. Hac autem
fc. .0. voluntas propria , fuptrbia aft ,Ua, yuan, initium om*
«/.niuti» ms peccati Scrip! ura * nuncupat.
C A P U T V I I .
De fuptrbia. - .
CUperbia ideo voeatur, quia filprh qnatn (ßfc*,
tJgraduur. Superbia namque fupergreflio dicitur,
Propna naque voluntasj quia Dei voluhtati non fub-
Mcuur, led lupra earn extojlitur, ob hoc re&bfiper-
bla dicitur. Ipfa quoqüe omnis peccati eft initium
quia ex ea nafeitut omne peccatum, Et quoniam
homo Illam- habet 4 fe : neque voluntatem Dei
quam iequatur, vult habere fiipcr fe , ipfiDeo au-
fert, quod proprie & finguiarieer d’ebet habere.
pRoprianamque voluntas, aut eft indelcflationei
A. aut 111 exaltatione, aut in curiofitate* -
C A P U T X I .
De deUblatibnCi
Dfileflationum genera fun't duo principaliai unnhi
exterius, in quinque -fenfibus corporis j aiiu4
interms , in animx afteikionibusd
C A P Ü T X I I .
De quinine COrporis fenfibus,
SUnf intern corporis fenfus. qüimpie, vlffis, auditus,
guftus , odotatiis , & taiftus: Qni idco fenfus
dicuntur.qiiiä.per cos'exteriora fentiuntur. Pervifum
Wim format & colores i per ahditum , fonii per eu-
ftum, laporesj per olfalftum , odoreS i per taiftum ■
dura vel mollia, calida Vel ftigida , afpera vel lenia *
gravia vel levia fentinne. Horum autem fenfum
deleetatio rarb eft bona, fätpius verb mala. Bona ete-
nim eft, cum Dei voluntatem fibi advocatam habet s
mala verb cum eam ftbi advocatam habere non
poteft.
C A P Ü T X I I I .
C A P U T V I I I .
Quod propria voluntas fill Voo oomitmat.
C 0 1“ 5 enim Deus, quicqnid vult, debet veile Bro-
quam fequatnr,
non habeat fupra fc. Cum igitur homo vult aliquid
L i quih
cpluiibu
De genoribiss deloSlatioms malt.
HUjus autem dclccSatiohis mals genera funt tri-
gtnta & unum: e quibus quinque funt fimplicia
.decern duplieia , dccem triplicia, alia quinque qua-
druplicia, unum. verb ex quinqde partibus conftat.
E C A P U T X IV .
tie Ijuinqui fimplicibus generibus.
QUinque itaqne funt fimplicia, quid plerumque'
deleftatur per fe tmufquifque quinque fenfuum.
Aiiquando enim folus vifus vanedele&atur : uc in con-
lpiciendo ^cqnos ceftatim * currere, aut accipitres', rr
volantes alias aves capere. Aliquando folus auditus teinpUnda
uc ciim homiuem deleftat , ad aurem fuaxn dm 4/-,oncu“
fl nige’lam ^ nolam peicutere, qui eam audit dulciter fonare. Ali- A
quando folus guftus : ut in comedendo mel immode-
racè, non timen vifu deleótabile. Aliquando folus
olfaâus, ut cùm àliqùis defert fosniculum naribus
fuis fufpenfum ut (ibi, fuaviter redoleat. Aliquando
folus taótus, ut cum aliquem immoderate rcfeftum
eontrêâare obleiftat ventrem fiium.
C A P U T X V .
De decent duplicibus.
DEcem verb funt duplieia ; quia plerumque de-
leftantur fimul duo, & duo * iidem fenfus. Ali-
mdeic quando enim * deleâancur fimul vifus & auditus : ut
c v,fu* cùm nimis dele&ando canes beftias, infequi videtur,
& conclàmare poft ipfas audiuntur. Aliquando vifus
& guftus; ut cùm magna deleftatione vinum limpi
C A P U T X V I I .
De quinque quadruplicibus.
QUinque verb quadruplicia funt, quia plerumque
*fimul quaterni & quaterni deledtantur. Aliquando
enim deleiftantur fimul, vifus, guftus, auditus, 6c
olfa&us, ut cùm in nuptiis ludi videntur, cantilena:
audiuntur, cibus & potus deliciofi, fumuntur, eo-
rumque odorfentitur. Aliquando auditus, guftus,
olfaâus, & taéfcus : ut cum in nodle nihil ibi videtur,
quo deleéfcatur vifus j fed cùm auditu, guftu, & olfaâu
deledfcatur & ta6lus, ut cùm fponfus fponfam ample-
xatur, aut alius ab alio libidinosè tangitur. Aliquando
guftus, olfadtus, ta&us, & vifus ; ut cùm ibi nihil auditu
deletftabile auditur ; fed adfunt alia, quibus cæ-
teri fenfus, quifque fuo modo, deleâantur. Aliqûandiffimum
confpicitur in faphyrino cyphb, & bibitur. B doolfadtus, ta(ftus‘, vifus & auditus : ut cum ibi nihil
Aliquando vifus & olfa&us j ut in videndo fimul &
olfaciendo nimis rubentes rofas. Aliquando^rifiis &
taótus ; ut in confpiciendo & complanando Äquem
murjcipem album, f Aliquando auditus & guftus ;
ut cùm aliquem fic bibere deleótat, ut; inter labia
ti. puUando pua fonjtum quendam * pitiffando faciat. Aliquando
auditus 6c olfaótus; ut cùm aliquem bibendi avidi-
/.deieûatur täte* delëótat aufcultare muftum ebulliens applicata
aure, & ejus odorepa naribus attraherc. Aliquando
auditus & taótus ; ut cùm aliquem nimis deleótat
citharam refonantem audirc, & eandem percutiendo
tangere. Aliquando guftus & olfaótus, ut cùm im-
moderatè eduntur gallinæ pipere & cymino diligenguftatur,
fed flores illic afperfos deledlat convivas olracere,
tangere, infpicere, * diverfos muficorum fo- diy«&-
nos aufcultare. Aliquando tadtus, vifus, auditus & Ium
guftus j ut cilm nihil habetur, quo delctftetur olfa-
€tus, fed talia, quibus ca:teri quatuor fenfus condeledtetur.
C A P U T X V I I I .
De ultimo genere deleftationis mala.
X TNum autem ex quinque partibus conftat, quia
) quandoque deledtantur fimul hi omnes * corpo- 4i earpoiaa
ter çonditæ. Aliquando guftus & taótus ,ut "cùm gu- Ç ^ s fenfus. Aliquando enim deleótat hominem domumlofitate
manduntur ficus maturæj dulces ad eden-
dum , & lenes & molles ad .tangendum. Aliquando
olfaâus & taótus, ut cùm unguento bene olenti
quis ungitur.
C A P U T X V I .
De decem triplicibus.. •
DEcem quoque fimtf ttîptîcîa t quia fæpe terni, 6c
terni deleâantur corporis fenfus fupradiâi. A-
liquando enim condeleâantur vifus , auditus , & guftus
: ut cùm nimis avide collyridæ eduntur, quæ
qüafi nix candidæ videntur :.fponteque manibus vel D
dentibus fie atteruntur, ut refonare audia'ntur. Aliquando'vifus,
auditus, & olfaâus : ut cùm aliquis in*
liorto fic refidet, ut virides herbasafpiciat, fabulas au-
diat, flores olfaciat. Aliquando vifus, auditus, & ta-
âus :,ut cùm mulier fpeciofa deleâationis causa con-
ipicitur, luxuriofa loqui auditur, fed & intereatangitur.
Aliquando vifus, guftus, & olfaâus: ut cùrn
aliquem deleâat infpicere yinum herbis confeâum
Tcintillare, bibere, & olfacere. Aliquando vifus,guftus,
& taâus ; ut cùm aliquis eft faturatus racemis :
* vineam tamen déambulât, ut quàm pulchrè racemt
in ea dependeant, vidcat ; & hos atque illoscontre-
âans deguftat. Aliquando vifus, olfaâus, & taâus :
ut cùm quis diu nimis lilia confpicic, olfacit, & tan- p
git. -Aliquando auditus, guftus & olfaâus : ut cùm
divites deleâat cervos in fylva clamantes audire, &
quorundam jamcaptorum carnes pipere conditas interim
edere. Aliquando auditus, guftus, & taâus : uc
cùm aliquis in balneo-refidens fabulas audit, edic 6c
Mbit, atque * teporem aquæ circumqùaque tangit. '
Aliquindo auditus, olfaâus, & taâus, ut cùm aliquis
cantilenas audit» dum in leâo mollibus ftrato
quiefeit, nbi & herbas undique fparfas olfacit. Ali-
quando guftus, olfaâus, & taâus, ut cùm noâe manduntur
immoderatè poma fapida, odorifera, 6c mollia.
interius ornatam confpicere-, ebriofos in ea décantantes
audire, ibidem & vinum cornibus dcauratis pota-
re flores per domum difperfos olfacere, ipfbfque,
vel cornua aurea, vel aliataâu deleâabilia contreôba-
re. Triginta itaque & unum genera funt deleâationis
, ad quinque corporis fenfus pertinentia ; * qua his'*;, qui
triginta 8c uno deleâantur modis, ex quibus dupli-
cia fimplicibus funt pejora, duplicibus triplicia, tri—
plicibus quadruplicia, quadruplicibus illud quod ex
quinque partibus confiât. Qnantb enim plures fenfus
in deleâationê fociantur, tantb ipfa dcleâatio pejo-
ratur. Attamen aliquando pejor eft unius ; quàm omnium
fimul deleâatio.
Dejoi
C A P U T X IX .
efl deleftatio qua pluribus aut gravioribus
dele ft at ur.
GRavius eft enim detraâionem litenter audire,
quàm florespulchrosafpicère, tangere, olfacere
r interea bibere fcmci aut bis, plus quàm eft ne-
cefle j aliquodque verbum otiofum audire. Sed in co-
dem parioufve peccatis pejùs eft plures quàm paucio-
res fenfus deleâari. Pejus eft enim deleâari vifu 6c
auditu inhonefti loci, quàm vifu tantùm, aut auditu
tantùm. Item pejus eft immoderatè deleâari
guftu & olfaâu potus confeâi, quàm tantùm gu-
itu, aut tantùm olfaâu alicujus deliciofi cibi. Ira-
que ex iftis triginta & uno generibus deleâationis
alia funt mala, alia pejora. Mala, in quibus pau-
ciores deleâantur fenfus ; aut fi fuerint plures, ob-
leâantur in levioribus. Pejora , in quibus deleâantur
plures, aut fi fuerint pauciores in gravioribus
deleâantur. Tot igitur , & talia funt genera delc-
âationis , qua deleâantur quinque fenfus corporis
✓ * • • ’ •
V i j