HENRicus eft , ibique ut Pater Sc Dominus loci ab omnibus A
habitus. Dire&is interea nun§jis ac literis ad Regem
Anglia» •, gefti negotii fu'mmam innocuic , Sc
quid è Willielmo ex patte illius acceperit , inter
alia non celavit. Qoa: literas funt hx.
Suo Reverendo Domino , Henrico Regi jjj
Anglorum , Anfelmus Canruarienfïs
Archiepifcopus : fidele' fervitium cum
orationibus.
QUamvis pér-Willielmum de Varelwaft co-
gnofcatis quid Roms fecerimus, tarnen quod
ad me pertinet breviter oftendam. Romam ve-
ni j caufatfi pro qua vencram , Domino Pap* ex-
pofiui. Refpondic fe nequaquam veile diflentire a B
ftatutis Anteceirorum fuorpm , Sc infuper prscepit
mihi ut nullam haberem communionem cum iliis
qui de manu tua Inveftituras acceperunt Ecclefia-
rum poft hujus pröhibitionis noticiam , nifi pceni-
tentiam agerent , & fine fpe recuperationis quod
acceperant defererent, neque cum Epilcopis qui ta-
les confecrarunt, nifi ad Apoftolic* Sedis judicium
fe pr*fentarent. Horum omnium teftis eüè poteft
pradi&us Williélmus , fi vult. Qui Wilhelmus
quando ab invicem dilceflimus-, éx vëftra parte
cbmmemorans amorem & benignitatem quam
femper erga mé habuiftis , fummonuit me ficut
Tcnrum , uc .taiem me facerënr
quatenus fie intrarem in AngHam , ut 4ic efTe f
poflem vobifeum , ficut fuit Anteceflbr meus CUtn
ratre veftro ; 6c y o s me eod.em honore Sc liber
tate tra&aretis , qua Pater vefter Anteceirorem
meum tra&avit. In quibus verbis intellexi quia nifi
me talem facérem , reditum meum in Angliam non
velletis. De amore qu.idem Sc benignicate ertntias
ago : U t autem ita fim vobifçum ficut Antecdfot meus
fuit cum Pâtre veftro, facere non polïum , quia nec
vobis Homagium facere, nec accipientibus de manu
veftra Inveftituras Ecclèfiarum propter prædi&am pro-
hibitionenfme audiente faëlàm audeo communicàre
Unde prècor ut mihi veftram , fi placet, mandetis
yoluntatem j utrumfic, quemadmoduri] dixi, poilim
in pace veftra Sc officii mei poteftate redire in An-
gliarn. Paratus enim fum & vobis & populo divinâ
mihi difpofitione commiflb officii mei fervitium pro
yiribus & feientia mea , fervata*regulari obedien-
tia , fideliter exibere. Qn^»d fi vobis" non placuerit,
puto quia fi quod animarum cfttjimentum inde con-
tigerit, mea culpa non erit. Omnipotens Deus fic
regnet in corde veftço,> ut vos per omnia regnetis in
gratia ejus. ; .
His ita geftis, ipfe, paueis de fuis fecum retentis,
Lugduni refedit in fumma pace & quietè propriam
prædiéfci Pontifias domum inhabitando, Nuncios fuos
expetftans, & ne ad horam quidem ab iis qua: Dei
funt, verbo fe vel a<ftu elongans.
Finis Libri Tertii.
■
E A D M E R I I
C A N T U A R I E N S I S M O N A C H I
HI S TOR I A NOVORUM.
l i b e r q ^.u a r t u s .
L r1- ’T G I T t JR ubi Willielmüs Angliafti pervenit, A
As i. R«* I Sc gefti negotii federn Henrico Regi expofuit;
J L Rex illico omnes reditusArchiepifcopatus Cantuarienfis
in fuos ufus redigi præcepit. Cura tarnen ipfo-
rum redituum colligendorum duobüs hominibus
Archiepifcopi ab iplo Rege delegataeft, eâ videlicet
, ut abs re credere non eft, confideratione, eâ
pietate, ut tantb diligentiùs aliis hominibus & rebus
ipfius Domini lui ftudium impenderent ne vexa-
rentur , ne opprimerentur, ne diriperentur, quantb
majori fide ac facramento eos illi aftriëtos fuilfe co-
gnofeebatur. Verùm five obtemperatum tam con-
Sderacæ pietati & piæ confiderationi fit ab illis, five
non fit, dum non multum mea interfit, van'è feri-
bendi operam infumerem. Yeniet namque Dominus
tenebrarum abfcondita illuminaturus, & fingulorum
meritis æqua lance fua præmia retributurüs. Ego, du-
cente Deo, cæpto narrandi calle progrediâr.
Evoluto igitur pofthæc aliquanto tempore, venit
ad nos unus ex Monachis Cantuarienfibus, nomine
Everardus , deferens Anfelmo litteras Regis, in
quibus idem Rex plané teftabatur fe eorum quæ
Willielmus dixerat difeedens ab Anfelmo, ut praefa-
ti fumus, autftorem elfe, hoc eft, ut Anfelmus Angliam
non repedaret, nifi omnes Patris ac Fratris
lui Gonfuetudines fe illi fervaturum primé promittd-
ret. Quod dum Anfelmus facere noluit, fuis fpo-
liatus Lugduni remanfit, degens circa fæpe nomi-
natum venerabilem Hugonem ipfius civitatis Anti-1
ftitem, arino integro Sc menfibus quatuor. Quæ
autem mala ex hoc diutino è-xilio èjus per Angliam
quaque emerferint, vel cujufmodi ftudio illius ipfum
exilium., multi reditum illius defideranees , eaque re
minus rei ipfius veritatem confiderantes, afcripfe-
rint, meliùs puto liquebit, fi aliqua ex iis quæ illi
à religiofis viris ac Deum amantibus feripto man-
. * data funt, huic operi paucis infigo. Scribit itàqué ei
qiiidam fervus Dei fic.
-Domino venerabili, & fan&o Patri Anfelmo
Cantuarienfi .Archiepifco j illius devo-
tiflîmus, & omnis familiæ Domini famulus
: in Domino falutem.
COnfideratâ loci noftri & fenfus inopiâ ^mérité
decréville' • potuerim , Pater fàndté, ne verbis
fimplicioris ingenii femel- vel iterùm impedirem ftudium
faniftæ mentis tuæ, in quo Relîgionis infîgrie.
refulget, Sc quidam fplendet virtutis cornes, nitor
fapientiæ. Attamen extollit me, etiam fupra me, h en r i-
tranquilla & beata gratia opinionis tuæ, quatenus e s 1‘
tibi qüalifcunque eft. dirigatur fermo nofter , non ut
te doceam qui vix humana indiges dodbrina, fed ut tecum
noftrum & tuum reminifear dolorem. In cujus
noftri fymonis exordio eo paâo convenire poftulo
cum reverentia tua ,.ut liceat mihi interim vindicare
•dulciores partes piè objurgantis, non amaias fraudes
adulantis. Sanâitatem quippe tuam nofie velim
quéd animos noftros, quorum in te affeétus idem eft,
immodgratior triftitia abforbeat de abfentiatua qui,
ni fallor, utilius noftro adeftès periculô, ut faltem te
confortem filiorum diferiminis exhiberes j quàm no-
ftræ quodammodo & Ecclefiæ oblitus injuriæ abfens
permittas nos turbari ab hoftibus impuris & crudeli-
bus, qui nec pudicitiæ parcant, nec falutî. Ego.pla-
„ .nè te, Pater fande, eo ipfo infoelicem arbitror.
D Nam qui eras fanëtæ fpei ndueia in tubs, fi nunc
urgeri Angliam cam inopinato hofte pigeret, quantum
ingemifeeres , quantum affe<ftares fuccurrére, vél
fubire nobifeum nova acerbitatum genera ? Sponte tua
nullo penitus cogertte ereptus es periculis noftris, for- •
tafïe ne fentires quæ nos perpeti, Sc quod gravius
eft, fpe&are cogimür, fublimari ad facros Ordines
quofdam de Curialibus quibus nec Canonica eleftio,
nec juftitia confentit. Quoniam dubium non eft fi eof-
dem verus Ecclefiæ Oftiarius, qui Chriftus eft, in facra
jura admitteret ; neque poffe pérpetrari quæ quoti-
die .cernimus in Provincia noftra, Principum inju-
ftam & immitem tyrannidem, rapinas pauperum,
damna Ecclèfiarum, adeo ut locus Corporis Sc San*
guinis Domini libertâtem amittat. Geinere viduas,
flere fenes incommoda fua, eo quod eripiatur eis fads
angufta, quam vixvmerentur, viâus fui portio*
Rapi virgines, & illicito inceftari concubitus;,quod-
que omnium primum malum eft, ad dedcciîSV'hone^
ftatis noftræ y Sacerdoces uxores duccre. Et exceptis
his, aliaperplura flagitia quæ nefas eft vel impoffibile
itieminifle aut reculifle. Quéd fi difpenfationis Eccle-
fiafticæ regulam Sc antiquæ confuetudinis ordinem
follicita ftuduillès confideratione penfàre, nec tibi
aliqua exulandicaufa furriperet, nec alii occafione tuæ
abfentiæ tam grave diferimen incurrerent. Itane putas
inimjeorum Dei contumaciam infle&ere, qui nec Deo
crederent,nec veritati nifi inviti locum præberent? Qua
verb ratione ad hoc Paternitas tua afpiret, ignoro. Qui
enim regendam navim fufeepit, tanté ampliùs neceilè
eft vigilec, quantb ampliùs procellas timet. Sed tune
fortaffis-pro fola voluntate invidentium fugiffepudè-
bit, cum videris ante tribunal Chrifti ducentes choros
I iij
il