9 0 E A D M E R I
H E N R ic o s jejunii feptimi mcnfis , Sc eodem die ad Prclbytera- A autem fimul Cantuaris in Metronoli Sed.
■ turn i Wentano Epifcopo willielmo apud Suthwer- nientibus & cooperantibus in hoc officio fi,ffi.,C°n<Ve'
cham coiuecratus. De promotione verb Pontifica- ipfius Sedis, Willielmo Eoifconn Wm.Ahi.Tc8, ? ' “
*'"• -------- :n craftino fieri & Rex Sc alii plu- ipfi°s Sedis, Willielmo Epifcopo'wïmoniënfi‘,gHer
ber to Norwicenfi , Radulfo Ciceftrenfi, & TWnaJ
Meneuwenfi. ' v. J 1(*0
foil hæc xiii. Kal. Aprilis fodtus eft conventus
Eplfcoporum, Abbatum & Principum totius R.
apud Serberiam , Cogeftte eos illue fand-ione Reg“ ‘
Henrici. Siquidem Noimannian: fc proximé tr,
fretaturum difpofuerat, & quid Tibi eventurum fo'
KC ignorans, Willielmum, quern ex ingenua con'
juge lua filium fufeeperat, hæredem Regni fiihn:'
tuere fibi vo|ebat. Igitur agnica Regis volum,'
P f * “ “ “ 7 “ ow,e\ la“ lcn ^ omcs mox ad noram ejusomnes Principes fefti fun, w
îple quia poftquam de Capella tamum Regis daxic, mines ipfius Willielmi, Fide Sc Sacramento V- c
nulla ratlone fe ilium inibi confecraturum. Ad qua: a rnati. Radulfus autem Archiepifooous Cantua ■
fis. A alii F.nifcnni — O ‘_: a . lleU-
*«<»> quam mox iu «.iaiumw «cn «. ivc* «. am piu-
res optabanc, cum ubi aptius fieri poflet, difquire-
retur, intulic Robertus Comes de Mellento luper-
vacue de loco dubicari, dum conftaret Epifcopum
tali eventu E!e<ftum , ex confuetudine in Capella
Regis debere facrari, Sc hoc fe probaturum ( fi opus
eflec) pronuntiat. Quod non aequum hominis di-
6tum Pater Radulfus parato animo ferre non valens,
dixit etjm hujufmodi allegations leviter pofte efficere,
ut nec ibi > nec alibi nifi Cantuaria; pro quavis caufa
Pontifex idem facraretur. Sciret tarnen Comes
R e x , ad Comitem verfus , Nihil eft ( inquit ) quod
intendis. . Nec'enim'ego , aut quilibet alter poteft
Epifcopum Cantuaricnfem aliquo modo • conftrin-
gere ut Epifcopos Britannia: alibi confecret quàm
velit ipfe. Quapropter viderit. Suum eft. Confecret
Epifcopum fuum ubi voluerit. PropofuiLitaque ilium
in Ecclefia hofpitii fu i, apud Lambetam con-
fècrafe : verùm quia ipfi officio Regina interelle vo-
lebac, poftulatus ab eà fiicravit ipfum in Ecclefia
beati Petri Weftmonafterii xm i.. Kal. Oélobris , accepta
ab eo folita profeflione , 'Sc fubje&ioriè &
obedientia Ecclefia: Cantuarienfi Sc Epifcopis ejus
exhibenda. Huic confecrationi interfuerunt, Sc coo-
peratores extiterunt fuffraganei Ecclefiæ Cantua-
rienfis , Epifcopi videlicet hf, Willielmus Wintonien-
fis, Robertus Lincolienfis , Rogerins Serberienfis,
Johannes Bathonienfs , Urbanus Glamorgacenfis ,
Gilebertus Lumnienfis de Hibernia.
Hoc eodem tempore Alexander Rex Scotorum
mifit Radulfo Epiftolam hanc.
Domino & Pacri chariflimo Radulfo, ve-
nerabili Cantuarienfi Arçhiepifcopo J A-
lexander, Dei. miferieodia, Rex Scotorum
: falutem, Sc devotæ fidelitatis ob-
fequium.
NOtificamus vobis (benigniffime Pater) quod
Epifcopo Ecclefiæ — i ---- r _ ----------- Sam.iwft..i JA,n; d reæ Anoftnli ,
Dominus, videlicet,Türgodusil. Kal. Septembr. mi-
gravit à feculo. Unde valde contriftamur tantofola-
tio deftituti. Requirimus ergo veftræ confilium & aur
xilium, fiept confidimus in vobis, ut fecundùm Deum
talem fubftituere valeamus, qui nos Sc gentem noftram
per Deo placitam converfationem regere Sc doce-
rc utiliter feiat. Petimus etiam ut recordad digne-
mini quid vobis jam quadam vice fuggeffimus de
Epifcopis Ecclefiæ Saudi Andrcæ; quöd in antiquis
temporibus nqn folebant confecrari, nifi ab ipfo Romano
Pontifice, vel ab Archiepifcopô Cantuarienfi ;
hocquç tenuimus, & per fuccefliones temporum., ex
flnrrnrtrnrp nrnm ___rv. .. • r
fri s, &o alii-i- Er pitfc opi• atque A: .b b, atcs Rcgni A^annatluoarnuemn «
Fide & Sacramento ptofefli fimt, fe & Regnnm ’
& regm Coronam , fi defunfto Pâtre fiio fUD- 1
viverenc, in eum., orniiTa omni calumnia & oJ,~
fione, tranflaturos, cique, cilm Rex foret , Horn?
nia fideli mente faftntos. De his ita. Habita nuom,.
eft hjs diebus caufa :de querela quæ inter
piicopum Cantuartorum, & eledum Pontificcm Ebo'
racenfenr per integrum penè annum verfata fuerat'
Defundfo liquidem- Thoma , cujus circa fine
quant libri fuprà memoratæ Hiftoriæ fatis habitü
oeentio eft, eleftus erat ad Regimen prædiifti Pon-
p tihcatus quidam de Cleticis Regis, vocabulo Thur
ftanus, connivence Radulfo Archiepifcopo , &
abam quàm rei exicus probavit, de eo habente oni
moncro. , Hic itaque eleâus cùm ab ipfo Pontifie,
monereeur ut Ecclefiæ Cantuarienfi faceret quod de-
bebat, & benedidtionem fuam Ecclefiafticomore fut
' C1Çfreï » refpondit benediaionem quidem fe libenter
velle fufeipere, fed profeflîonem quam exigebat &
Antecefibres fuos fecifte feiebat, nulla ratione faâu-
rum. Cujus verbis quia Radulfus nec audicum prI"
bere æquammiter volu it, negotium ipfum eoufque in
decermmatum remanfit. Iple quoque Thurftanus Le-
gatos fuos Romam direxerat, modis quibus apud Ro
manos agi oportere feiebat, à Papa cupiens abfo-
lutionem débits profeflionis obtincre; fed nihil effe-
cerat. Rex autem Henricus, ubi advertit Thurftal
Sanli Audreæ & num m pervicacia ftare , & eandem pervicaciam
mus , Turgodus n .rupit ci ipfius fiduciæ nodns fc
.. ' , r - -------- ‘'■ i.fviuut, ex mocurum , quicunquclubititutusfuilTèr
audontateratumhabmmus quoulqueDominusLan- £ dies,& ïbfequia &priftini honme F°
ffrraannccuuss AArrcchhtiecppiiffccooppuuss ,,. nneeffcciimmuuss qquuoo ppaaddttoo ,, aabb-- ft ___ “ P™u,nl “oiores cire
fentibus. nobis & noftris Thoma: Eboraci Archiepifcopo
iiiud ad tempus relaxaverat. Quo omnino ve-
ftra, fi placet, audtoritace fuffutci, ut amplius fic
remaneat, non concedimus. Nunc igitur, fi ad id
nobis noftneque Ecclefia: reparandum veflrum ad-
jutorium fperare debemus, quod humiilimis votis de-
fideramus & petimus, fccretb nobis certitudinem
dignis veftris apicibus remandare curate. Valete.
Ipfo Anno, vij. Ka). Januarii Radulfus Archie,
pifeopus facravit fuper memoratum Ernulfum in
Pontificatum Ecclefe Roffenfis , & Gosfridum
ad Regimen Ecclefia: Herefordenfis. Sacrati funt
. . . ^ r 1 • manucenere,
rupit ei ipfius fiduelï nodos , & apertè proteftatu^
eft , ilium aut morem AntecelTorum fuorum tan
m profeflione facienda quim & in aliis dignitati
Eccleha: Cantuanenfis ex antiquo jure competenti-
bus executumm aut Epifcopatu Eboracenfi cum
benedidlione funditus cariturum. Ad qua ille Cle-
xicorum quafi dignitatis fua libertati fifld ’reve_
renfia acclamantium , fuique cordis confilio impra-
meditatit'is credens, renuntiavit Pontificatui: fPon-
dens Reg. & Archiepifcopo, fe , dum viveret ilium
non reclamaturum , nec aliquant calumniam inde
mocurum , quicunquc fubftitutus fuiftet. Sed ciim poft
dies. Sc confueta ohf«»nnia fo- i___ f r , r Jt, • ----------- 'I— ~ uunores area
ie defedui magno paterenc , tabefeebac animo, & fc
fe-cilie quod fecit vehementer indoluif. Quapropter
mutato confi’io ,,Regem trans niare euntem ifecutus
eft, iperans fe reveftituram fui Pontificatusrecupcra-
turum; & tab modo erga eum fafturum ut eo pra-
cipicute, benediaionem ab Archiepifcopo fine pro-
feuioms exaftione adipifeeretur.. Cui negotio cbm fe
medium nifi rem protelando Rex ficere noliet,
leiens Archiepifcopum abominabile habere tanto
pracipmo fe perenniter fieri obnoxium ,Sa(benfa res
eft, & nec ipfe , nec aliusquis in Epifcopatum Ebo-
racenlem lubftitutus.
Ipfo anno circa menfem Auguftura , revsrfus a
H I S T O R I C N O V O R . L I B . V.
iicds Roma fupr'a memoratus Anfelmus venit Norman- A
J i
nïam ad Regem Henricum litteras ApoftoFici defe
rens, quæ ubi vices Apoftolicas in Anglia admini-
ftrare concedebânt. Qiiod Regnö AngUæ brevi in-
notuit. Admirati ergo Epifcopi, Abbates, Sc Nobiles
quique Lùndoniæ adunati lunt fiiper his , & .qui-
bufdam aliis. prælente Regina, communi confilio
tradaturi. Quid rnulta ? Placuit omnibus Archiepifcopum
Cantuarienfem, quern maxime res hæc refpi-
ciebat, Regem adiré , Sc expofitâ ei antiqua Regni
confuetudine fimul ac_libertate , fi confuieret Romam
iret, & hæc nova annihilaret. Amplesftitur ille
monio veritatis innotuit, fe poft obitum memorandi J|ENRIC^S
Patri Anfelmi quadam vice plus folito. ex dono gratis
confilium, &^more quàm maximo vifitandi Apo-
ftolorum limina ardens mare tranfiit, Sc Regem
Rothomagi reperit. A quo, Sc Ecclefia Pontificatus
ipfius civitatis, fummo gaiidio Sc honoré fufeeptus ,
per plures dies in eadem civitate ab ipfo Rege de- ß
tentus eft. Suprà memoratum quoque Anlelmum ibi
reperimus tranfitum in Angliàm, gratiâ legationis
fùæ exercen&e, præftolantem. Sed Rex Henricus anr
tiquis Angliæ confuetudinibus præjudicium inferri
non fuftinens, ilium ab ingrelTu Angliæ detinebat, &
ei, utpote nuncio beati Petri, largiter Sc ofticiose
miniftrari faciebat.
Radulfus igitur Archiepifcopus cum Rege de ne-
gotiis, pro quibus venerat , juxta rerum ordinena
diligentius agens , confilium ejus Romani itinens
callem ingreditur. Ubi autem- in Franciam venit,
gravi ulcere in facie percufllis eft, & intumefeente
toto capice, ufque ad extrema pene perducitut.
Qua de caufa in caftro ( quod Feritas à freno vo-
catur ) per integrum menfem ledto decubuit, nobis C
qui cum eo eramus, vix vitam illi pollicent’.bus. Me-
lioratus tandem ab' infirmitate, prout pati potuit,
paulatim Romam eundi iter repetiit. ^utern
cum magno Sc diviti comitatu , Sc admirabilis cun-
£tis habitus magnificè fufeipiebatur ab omnibus ad
quos veniebat.
Lugdunum verb cum venilïèmus, ubi^ Dominus
ÔC inclytus Pater Anfelmus olim ab Anglia pro ju-
ftitia pulfus, non ficut exul aut peregrinus , fed
incola & verè ipfius loci Præfiil Sc Dominus, ^ab
omnibus habitus fuerat, Lugdunum ( inquam ) cum
veniflemus * & cum honore Sc amofe præcipub
fufeepti fuilfemus , manfimus ibi aliquandiu, turn
fincera omnium mihi converfantium diledtione file-
â i , tum nimia hyemis afperitate conftri<fti, tum in- D
ftanti Nativitatis Chrifti folemnitate devinfti. His
diebus pro nota mihi locorum & hominum fami-
liaritate, ad fandlum Hireneum quadam vice afeen-
dens , diverti ad oratorium beatæ Mariæ Magdale-
næ , duabus Ancillis Dei juxta idem oratorium pro
Deo reclufis, locutuius. Hæ Patri Anfelmo pro
fua Religione quondam notæ , ejus fuerant facra-
tifïïma inftitutione jn multis edodtæ. Inter has in-
ftindlu maligni, graviffima quædam difeordia poft
difeefium Domini Anfelmi orta eft, ex inyidiæ, ut
fit, malo produira. Dum igitur inter fe lices, im-
properia, Sc piurima quæ earum propofito indecen-
tia erant, fingulis penè diebus verfarentur, fecundùm
quod ab eis ipfis 'accepi, una no<ftium aftitit R
uni illarum, quam major ipfius difeidii culpa nota-
bat, Pater Anfelmus, dura illam mvectione corri-
piens, & quod ab eis malè obfèrvata dodtrina fua, .
de remötis mundi partibus fe .ad eas ufque fàtiga- v
verit, conquerens." Juffit tarnen utcceptis defifterent,
& fi fuam ( quæ Dei erat ) pacem pferdere nollent,
fub omni celeritate , omiffis ambagibus cundlis , in
pacem redirent. Fadtum eft quod fuafit admirabilis
Præful ; & ecCe habitant in Domo Dei unanim.es,
nec dubitant eum fibi elfe præfèntem, quem funt ex-
pertæ faliibriter corripientem. Præterea una de iftis
Dei orationibus ac lachrymis deditam fubitb velut
in mentis excefTum fuper fe raptam, & tribunali glo-
riofiflimae Reginae Coclorum ä quibufdam reverendis
perfönis addudlam. Quam cum debita veneratione
falutaflet, & jufla ante pedes ejus concidilfet , poft
piurima , qua: vidit Sc audivit admiranda pätriaiCa:-
lcftis praconia, quafi quadam fiduciä conftantior ef-
fedta eft. Inter alia qua: ä Domina rerum inquifivit/
nec qux fuerint mihi dicere voluit. De veneräbili
Hugone Lugdunenfi Pontifice feifeitata^ eft , quo- i
modo, fcilicet, aut in qua forte judicii Dei, jam
defundtus fieculo, effet conftitutus- AtilIa,Bene,
inquit, filia, bene file er.it per mifericordiam Dei.
Et de Domino meo, a it , Anfelmo Cantuarienfi
Archiepifcopo, pia Domina, fi tibi placet, precor
infinua quid fentiemus. Refpondit: De illo certiffi-
ma efto, qubd in magna gloria Pei eft.. Ad ha:c ilia
ad fe reverfa^, quid fecerit, ift quo videlicet refiduuni
nodbis expenderit, dulcedo &• aignitäs vifionis con-
fiderantes quofque docebit. Hxc quafi per excelfum
diximus > du<3:iamore digniflimi Patris Anfelmi, quo
vehementer ( Domino miferante ) imbuti, de eo fem-
per feribere, aut loqui dulce habemus. Hinc narran-
di ordine progredimur.
Chm itaque Placentiam perveniflemüs , Epifco- \
pus Norwicenfis (Herbertus nomine) qui nobif-
cum Romam iturus Angliam exierat, valida infirmitate
correptus eft» ita ut ingravefcente.languore,
decem continuis diebus fine cibo & voce mutus
jaceret. Quamobrem quatuor hebdomadas ibi exegi-
mus, fufpenfi quid de Epifcopo faceret Deus. Ubi
verb ilium convalefcere cereb adverrimus , ad peci-
tionem & confilium ejus Pater nofter empto fcle iti-
neri reddidit, ipfe debilitate nimia feflus ibi reman-
fit, Archiepifcopum aut illic praEftoiaturus , aut con-
valefcens ( fi moram fecetet) redeundo prarceifurus.
Nos itaque Romam , ille Normanniam , prout Dominus
poffe dedit, poft nonnullas dies ufque perveni-
mus. Quoniam igitut Dominus Papa propter difcos-
diam qua: Ulis diebus inter ipfum & Iraperatorem
erat, & Romanos, Beneventi morabatur; nec Ra-
dulphus ufque ad eum, partim propter corporis fui
imbeciliitatem, partim propeer pra:fatam difcordiam,
cujus causä omnibus-ad Papam ire volentibus graves
infidise ab inColis ftruebantur, iillatenu? acccdere po-
t'erat; milEsNunciis cum litteri| innotult'el & adven-
tum , 8c adventus fui caufam ufque Romam ; quos
ille benigne fufeipiens,' 8c verba eotum moderatä
requitatis lance perpendens, juxta negotii mbdum
feripfit Epifcopis Anglia: Sc R e g i, fic.
Pafchajis Epifcopus, Servus Servorum Dei,
venerabilibus Fratribus Epifcopis.' An-
glias, 8c chariiGmo filio.Henrico illuftri
Regi : falutem, & Apoftolicam benedi-
dionem.
» Enicnte ad nos chariflimo ac reverendiflimo
Fratre noftro Radulfo Cantaarienfi Archiepifcopo,
veftram ad nos Legapopem miffam per vene-
rabilem Fratrem Herbertum Norwicenfem Epifcopum
novimus. ' Et quidem gravibus infirmitatum
moieftiis.,impediti iid,efo Fratres & Goepifcopi per-
venire ad noftram prxfentiam minime potuemnt.
Sed Nunciorum honcliis venerabilibufque perfonis
perveniencibus , eorum fcrip.ta fufeepimus, in quibus
8c iplorum' poftulatiortes, 8c veftra: Legationis vota
infpeximus. Id cnim optabatur, id pofeebatur necEc-
clcfia Cantuarienfis temporibus noftris fua digmta