E L U C I D A R I U M .
4 *ïz
D. Quo ivit tunc Adam ?
M. In Ebron eft reverfus ; nbi & creàtus eft : ibique
i- filios procreavit. 4 Occilum autem Abel à Caïn cen-
n turn annos luxit, & Evæ ampliûs copulari noluit. Sed
quia Chriftus à maledi&o femine Caïn noluit nafci}
per Angelum admonitus Evs iterum eft ïociatus, &
pro Abel eft Seth genitus, de cujus ftirpe eft Chriftus
natus. Volo te etiam fcire quod à tempore Adsufque
ad Noe non pluit, & Iris non fuir, & homines carnés,
non edebant, & vinum non bibebant : eratque to-
tum tempus quad vernalis temperies, copiaque omnium
rerum : qua omnia poft immucata funt propter
peccata hominum.
D. Quid peccavit homo quod expulfus eft de pa-
radifo
A injun&um opus ina&um remaneret, non effet reus 3
D. Imo duplici culpa effet obftti&us : una, qù
Dominum contempfit:alia, qua fe ad injmuStuni 0
pus 4 impotem fecit.
M. Ita fecit Adam : Deum contempfit, opus ©be- nI
dientis deferuit, foveam mortis incidit.
C A P U T X V I .
De fàthfâÇHone Deo exhibenda pro ea injuria.
D i s c i r u t u s .
QUali modo oportuit eum reverti?
M. Honorem, quern Deo abftulitreddere
debuit j & pro peccato quod fecit, fatisfacere. Val-
M. Sicut Deus effe concupivit: & ideó contra ejus B de enim P ^ to e ft ut qui alii fua abftulit, &ablau
prsceptum de interdi&a arbore comedit.
D. Quid magni 4 fuit comediffe. pomum ?
M. Tam grave piaculum fuit, ut toto mundo re*,
dimi non pollet.
D. Hoc proba.
M. Juftum-ne tibi videtur, ut homo obediat divins
voluntati?
* D. Nihil juftius, quàm ut oronis creatura ratio-
nalis nihil prarponat voluntati Creatoris* .
M. Ergo voluntas Dei major eft quàm totus mundus?
D. Ucique ?
M. Si igitur tu ftares coram Deo > Sc aliquis diceret
tibi * Refpice retro, aut totus mundus interibit : dice- q
ret autem Deus, Nolo ut retro refpicias, fed 4 me ref*
picias : deberes tu Deum contemnere, qui eft Creator
omnium return , & gaudium Angelorum, ut li- |
berares tranfitorium muudum ?
D. Minime.
M. Hoc 4 Adam fecit : coràm Deo ftetit, & diabolo
* inclamante, retro refpexit, & majus pecca--
tum quàm mundus effet commifit.
D. Qoomodo majus ?
M. Quia fex criminalia flagitiain hocuno crimine
commifit, quibus * fex states fus pofteritatis * morti
involvit*
D. Qus fuerunt ilia ?
reftituat & pro injuria illata fatisfaciat.
D. Quid abftulit Adam Deo?
M. Totum quod propofuit in fua f Curia de * ejus a
generatione facere. , , ' ïfo
D. Qualiter debuit ablatum honorem reddere ?
D. Diabolum ita vincere, ut ipfe vi&us eft ab eo-
Sc feipfum omnefque prsdeftinatos ad vitam tales
reftituere, quales'futuri erant fi permanfiffent.
D. Qualiter autem debuit fatisfacere ?
M Quia peccatum majus mundo commifit; aliquid
majus mundo Deo folvère debuit.
D Horüm neutrum uila ratione potuit faccrë; t|.
M. Ideó in morte permanfit. ha
D. Et cur penitus non periit?
M. Statutum Dei immutari non potuit: propofuit
enim ex genere Ads ele&orum numerum complere.
D. Q jii ergo?
M. Qiia debit um honorem Deo non folvit jUeus
ab eo invito accepit, cüm eum pcenis fubegit.
D. Qjomodo honor Dei eft peena hominis ?
M. Quia quern dulcem patrem, ut filius, in gloria
habere contempfit j hunc fuum Dominum in tormen-
tis, ut rebellis fervus, fenfit.
D. Cüm folvere vellet, & non poffet; cur Deus,
ci\m mifericors fit, non ei dimifit, aut talem in glo-
riam fumpfit ?
M. Si Deus ideó ei fuum honorem dimitteret.quia
M. Primum fupetbia fuit, cùm Deo squalis effe j ) habere non poffet ; impotens * effet : Si autem pecca-</.
voluit : & ideo faCbus eft omnium i^fimus, qui fuit
omnibus prslatus, de hac dicittor : Immundu* eft co-
ram Deo omnis qui exalt at cor fuum» Secundum ino-
bedientia extitit,cùm mandatum Dei prsterivit : Sc
ideo fadta font ei omnia inobedientia,qus priùs erant
; fubje&a, de hac dicitur : Qjiafi feel ut eft ariolandi,
nolle obedirc. Tertium avaritia erat, cùm plus quàm
conceffum fuerat concupivit : Sc ideo omnia con-
cefta jufteamifit, de hac dicitur per Apoftolum : A -
varitia eft idolorum fervitus. Quartern erat facrile-
gium, cùm vetitum in facro loco per furtum fubri-
puit: Sc ideo defacrario excludi meruit, de hoc dicitur
: Qui prophanat far-iïa, d fanttis exterminabitur.
Quintum fuit fpiritualis fornicatio: Anima enim illius
erat Deo conjunda ; fed cùm, fpreto Deo, diabolum
admifit, quafi cüm e^traneo adulterium commifit :
r. & ideo veri fponfi amicitiam * amifit, de hac dicitur :
Perdes omnes qui fornicantur abs te. Sex turn : homi-
7 cidium perpetravit,* quo fe & omne genus humanum
in mortem prscipitavit, de hoc dicit Moyfes : Qui
occiierit , morte morietur9 * moite fcilicet sterna:
torem hominem impunitum in gloriam affumeret.un-
de Angelum pro una cogitatione extrufilfet j injuftus
effet.4 Porro fi peccatum impunitü remaneret^liquid */. «
in regno Dei inordinatum effet : ] Sed in regno ejus
nihil inordinatum relinquitur : peccator ergo puniri
debuit. Quis enim gemmam de cceno fublatam in the-
fauros fuos recondat non purgatam ?
D. Ad quern finem ergo debuit dévènirè?
M. Quoniam transfuga fer vus 4 cum furto domini«^*
fui ad fsviflimum profugerat tyrannum ; filius Regis
miffus ell de palatio in carcerem poft exulem fervum,
qui tyrannum contereret, & fugitivum fervum cum
rebus domini fui in gratiam Regis reduceret.
D. Quare homo redire potuit poft lapfum?
M. Quia ficut non per fe , fed per alium impulfus
cecidit : ita dignum erat, cùm per fe non poffet, &
vellet, ut per alium adjutus refurgeret*
C A P U T XV I I .
NeceJJita lncarnationis Verb's ad cam fatisfaBiontttt
exhibendam. H
v- '7\ .unde & in interiori homine mox eft mortuus, & ja-
cuit in fepulchro corporis fepultus.
D. Nonne file mifer anequifltmo fpiritu & men-
daciflimo erat feduftus ?
M. Etiam: fed non ideo minds fuit noxius. Si enim
quis fervo fuo opus injungeret, & monftraret ei foveam
ne intus caderet, de qua fiirgere non poffet: file
vero contempto domino fponte in foveam caderet, &
D i s c i p u l u s .
CtTr non mifit Angelum, ut eum redimeret? ^ ^
M. Si 4 Angelus hominem redimiffet ; ctinc^
* illius fervus eftet : homo autem fie reftitui debuit,ut,/.i
squalis Angelis effet : Et aliud obérât : Angelus *n
natura invalidus erat hominem redimerejfi autem 0
L i b e r %
a „ fietet. minés pofö. | 1 .
D Quare nön creav,K Deus alium hominem de
* mitteret eum pro perdito ? . .
tej , 5i novum hominem Deus creaffet Sc mififfet j
unc ad genus Ads redemptio non pertineret: de fuo
^itn generedèbuic eile, qui pro homine fatisfacerer.
C p (Sur non mifit Deus Patfiarcham, vel Prophet3}
Ü Patriarchs & Prophets in pec'catis concepti4&
nati erant; 6c ideo genüs humanum redimere non po-
, teranr. *
B pt Evolve 4 cstera.
J Quia igitur Angelus redimere 4 nón debüit, Sc
I B p e r fe fatisfacere * non potuit: Dei Filius, per I em fada funt oitinia, üt Sc redemptio per ilium fie-
rec • aftumpfit plenum hominem: & in duabüä natu-
I- rjs * f a t e éft üna perfona. Et in illa natüra, 4 qus
Peus erat,vifcit diabolum, ut ipfe'* vicerat hominem j
ui & omnibus prsdeftinatis coelüm aperuiti & Angells
c02quavit:quod folus Deus fäcere potuit. In ea autem
natura, qua homo fuit, pro injuria majus 4 inundo folvit
cdm mortem indebitam fubiit: quod folüs homö
debuit facere*
C A P U T x v i i i .
Cur Verbum fit incamatum, & ex Virgine, & iti
temporis pl'enitudinè.
D i s c i P U L u i .
Bf Ènediéfcus fermo oris tui, qui de cttlis mihi de-
duxit filium Dei. Sed die mihi cur Filius fit in-
carnatus, & non Pater, nec Spiritus fandus ?
M. Si Pater, aut Spiritus fandus incarnaretur; düo
Filii in Trinitate computarentur: unus Filius Virgiriis,
! quielfèt incarnatus;alter Filius Dei. Et alia caufa erat.
Filius eft fimilicudo D e i: Angelus autem & homo
alïumpferant fibi fimilitudinem Dei. Debuit ergo file
jili.incarnari, cui4fpecialiter injuria fadafuerat :utiftü
mifericorditer falvaret, ilium juftè damnaret. Aliud
etiam: Quia omnia per Filium, ideó Sc redemptio
I’ per eum.
D. Cur völuit nafci de Virgine ?
M. Quatüor modis facit Deus homilies. Uno modo
: abfque patre & matre; 4 fed de terra, ut Adam : St-
cundomodo de folo viro, utEvam. Teftiö modo de
viro& f(Kmina,ut quotidienafeuntur^omnesi Quarto
ho-®odo de fola 4 foemina, quod privilegium Chrifto
' foli refervatum eft: ut ficut mors per feeminam virgi-
I. nem intravit in mundum; ita per fdeminam 4 virgi-
nem vita intraret, qus mortem excluderet.
D.4 Cur nön venit mox lllo tempore ante diluvium,
<. vel poft diluvium ?
M. Si ante diluvium veniflet; dicerent homines il-
igi. |ius temporis non fuiffe neceffe eum veniffe, cüm ipfi
o!a Parenubus fuis omnia bona didiciftent, qui nuper
de paradifo exiiffent,& ä Deo &ab Angelis ejus
°|nnia edofti effent. Si autem mox poft diluvium ve-
niflfet; dicerent Deum Noë Sc Abrahs locutum fuiffe,
& omnia agenda vel vitanda ab eix didieiffe*
D. Quare non venit tempore le^s ?
M. Si tunc veniflet; dicerent Judsi fe copiosè a legs
inftrufitos, Gentiles veró ä Philofophis fe abunde
edodtos. . \ r
D. Cur non diftulit ufque 4 circa finem miindi ?
Tunc pauci cum itnitarentur, Sc ele6lorum nu-
merus non impleretur. Necefle ergo fuit eum venire,
quando venit plehitudo temporis.
rit Q.u°d fuit illud tempus ?
feil' * Pr®fixit Deus ante tempora fiecularia,
in *C •11 J U£^* magis lege gravari quam releva ri
Hgcmiftebant: Sc Gentiles relidto naturali ufu contra
A naturam turpiter vivebant cùm neque Sacerdo.,
heque Levita fubveniret : neceffe erat ut verus Sa-
maritanus adveniret, qui femivivum jumento fui corporis
impóneret, & àd ftabulum fupernæ curiæ per-
'duceret.
C a p u t x i x .
De nativiiatis Chrifti circunftantiis, & patratis in ei
mirabilibits.
Q
D i sc i P U L u è .
Üomodö potuit nafci fine pecCato ^e maffa pec-
_ cacrice ?
B M.'Ab initio Deus quofdâm qui fe familiariùs cö-
lerent de aliis fegregavit, de quibus Virgo quafi dé
linea 4 produ&a.pullulavit j qus velut olim virga ari- «
da fine humore florem, ita fine cöncUpifcentia mundo
bdidit Salvätorem.
D. Qualiter genuit eum ?
M. Sine forde, & fine dolore. ClauH enim janua
thalamum uteri'introivit, humänam naturam fibi
conjunxit j claufa pörtä, u t4 verüs fponfus de thala- a
mo proceffit; f
D. Cur îioverh menfes fuit cläufus iti utero ?
M. Ut homines, qui erant claufi in miferiis hujus
mundi, five inferni, reduceret ad conförtiuhl noveni
ordinum Angelorum;
D. Qua hora natus eft ?
C Media hocke , ut dicitur : Dum medium fihntium s
tenerent omnia, *ox in fuo curfu medium iter habere t : i
Serrno tuns a regeorb^# fedibm venit.
D. Cur noété ? Av
M. Primo, qiiïapàccultus venit : deinde ut eos dui
in nofte erant erroris, ad lUcem perduceret veritatis.
D. Scivit aliquid Chriftus infans ?
M. Omnia plane, ut puta Deus j in tjuofueruht om- c
nei th fiuri fapientie & feitntia abfeonditi.
D. Potuit ambularè, vël loqui, mox ut natus eft ?
M. Secundùm potentiam utrumque potuit : féd hu-
manam naturam 4 per omnia abfque peccato imitari «
voluit.
D. Gdntigit aliquid miri, eo nafeente ?
M. Septem 4 fpecialia miracula. a
D D. Qus fuerunt illa ?
M. Stella nimis prsfulgida apparuit. Circulus aureus
, vel purpuréiis, circa Solem claruit Fons olei
de 4 terra erupit. Pax maxima fuit. Univerfus orbis
ad cenfum eft déferiptus.4 Numerus ad triginta millia
hominum, qui Dominum recufarunt, eft una die öc-
cifus : & animal brutum locutum eft;
D. Veilem horum myftica audire.
M. Stells fignificant fan&os : Stella igitur prscla-
ra illuxit, quia Sanctds Sanftorum venit. Circulus
aureus vel purpureus circa Solem fulfitjquia Sol jufti-
tis auro fus Divinitatis Ecclefiam illuftrare, & 4 purpura
dl. mulei, qui
Dominium
reçu fi tunt,
occifi, & ant-
malia btuca
loquebantur
fus paffionis coronare venit. Oleum fignificat
mifericordiam. Föns olei de 4 terra fluxit, quia fons
dl purpurea
fui fanguinic
efFufione
£ mifericordis de Virginemanavit. Pax ingens extitit,
quia pax vera in terris apparuit.Mundus ad cenfum eft
deferiptus, quia ad fupernum regnum chrifmate eft
fignatum humanum genus. Qui4 Dominum recufarunt
, occifi funt, quia qui dixerunt : Nolumus hunc
regnare fuper nos , difperierunt. 4 Pecus loquebatur,,
quia ad laudem Dei. populus gentium convertebatur.
D. Omnia qusdefiderat Cor meum audire, audio.4