poteft cur malos potes > ( . *
ratione comprehendi. poteft, cur de fimilibus', malis bos ms£ußt-
hos magis ialves , quäm illos,, per fummam bonita-
tem ; 8c illos magis damnes | quäm iftos, per fiira- J r t '
mam juftitiam ? Sic ergo verè es fenfibilis , omnipo- d„mJ t
tens, mifericors, & impaffibilis : quemadmodum vi-
vens, fapiens, bonus, beatus, xternus ; & quicquid
melius eft efi'e, qu^m non effe.
7 " ”“s n- adjuvantibus; iftos, meritis repugnantibus.,Illo&o bo-
Sdtmi»*" na <1U* cognofeendo; * iftos, mala quae odifti
ignofeendo. O immenfa bonitas, qua: lie omnem m-
tellcdum excedis, veniat fuper me mifericordia ilia ,
qua: de tanta opulentiH tui procedit. Influat in pne»
qu*h profluit de te. Parce per clementiam ; ne ulcil-
caris per juftitiam. Nam etft difficile lit intclligere
quomodo mifericordia tuanon ablit i tna juftitia t ne-
celtarium tamen eft credere quia nequaquam adverfa-
tur juftitia;, quod exundat ex bonitate, quae nulla eft
fine juftitia, imo.vere concordat juftitia:. Nempe fi
mifericors * non es, niff quia es fumme bonus » 8c ppMl
mt: bonus non es, nili quia es fumme juftus i vere id-
circo es mifericors, quia fumme juftus es. Adjuva me,
juffe, * & mifericors Deus, cujus lucem quaero} adjuva
me, ut intelligam quod dico. Vere ergY *^eo
Deus ptnit mifericors es , quia juftus. Ergone mifericordia tua
»•lu-tx )»- nafeitur ex juftitia tua? Ergone parcis malis ex jufti-
juftum qeftHt tia ? Si fic eft, Domine, fi fie eft, doce me" quomodo
ne'ml mlZr cft ? An quia juftum eft te lie effe bonum, ut liequeas
ZTpounthr, intelligi melior; & fic potefiter operari, ut non poffis
*blnut £ ? “& cogitari potentior ? Quid enim hoc juftius ? Hoc uti-
de maiu boats que non fierct ; fi effes bonus , tantiim retribuendo,
& non parcendo : 8c fi * faceres de non bonis tantum
bonos, 8c non etiam de malis. Hoc itaque modo ju-
ferttuf'qutd ftum eft ut parcas malis, & ut facias bonos de malis.
dicert nef s Denique, quod non jufte fit, non debet fieri j & quod _ _
H non debet fieri, in jufte fit. Si ergo non jufte ipalis Qincircumfcriptus es, & «eternus. Qpomoc
fere- mifereris, non debes mifereri. Et fi non debes mife- cuntur & alu ipnitus incircumlcnpu 8c
reri, injufte mifereris. Quod fi nefas eft dicere ; fas
eft credere te jufte mifereri malis.
eft.-*
Ergo
juftom.
C A P U T X.
Quomodo jufte puniat, & jufte parent malis.
SEd & juftum eft ut malos punias : quid namque
juftius, quam ut boni bona, & mali mala reci-
piant? Quomodo ergo 8c juftum eft ut malos punias ;
& juftum eft ut malis parcas ? An alio modo juftè
punis malôs, & alio modo jufte parcis malis? Cum
enim punis malos, juftum eft j quia illorum meritis
c o n v e n i t B verb parcis malis, juftum eft; non
C A P U T X I I .
0 -od Dens ftt ipfa vita qua vivit ; 0 “ fic de fimilibus.
SEd certè quicquid es, non per aliud es, quàm per
ceipfum. Tu es igitur ipfa vita , qua vivis ; jk fa - ,
pientia , qua fapis ; 8c bonitas ipfa, qua bonis 8c malis
bonus es : 8c ita de fimilibus.
C A P U T X I I I .
Qitomodo foins fit incircumfcriptus & aternus ; cam
alii fpiritus fint incircumfcripti, & attrni.
SEd omtie, quod clauditur aliquatenus loco aut
tempore, minus eft, quàm quod* nulla lex loci muiiustow
aut temporis coërcet. Quoniam ergo majus te nihil
eft 5 nullus locus aut tempus te cohibet, fed ubjque 8c su
femper es : quod quia de te iolo dici poteft, t-u fblus "brl^ e6'
, ; " ; - Quomodo igitur di-:
cripti 8c æterni ? Et ”e"
quidem folus es æternus : quiafolus omnium ficut non tjjh
definis , fie non incipis elfe. Sed quomodo fblus es inr ** *
circumfcrijitus? An creatus fpiritus ad te collatus , solus tji in.
eft * circumferiptus j ad corpus verb, incircumfcriptus.
Nempe omnino circumfcriptum eft, quod cum
alic'ubi totum eft, non-poteft fimul elfe alibi : quod
de folis corporeis cernitur. Incircumfcriptum verb,
quod fimul eft ubiqiie totum : quod de te folo intelli-
gitur. Circumfcriptum autem fimul 8c incircumfcriptum
eft , quod cum alicubi fit totum , poteft fimul elfe
totum alibi i non tamen ubique : quod de creatis fpi-
ritibus cognofcitur. Si enim non effet anima tota in
fingulis membris fui corporis * non fentiret tota in
par- quia illorum meritis, fed quia bonitatis tuæ condecens ry fingulis. Tu ergo, Domine, fingulariter es incir-
' eft. Nam parcendo malis ita juftus es fecundùm te, 8c
-madam fe ! non fecundùm nos j ficut mifericors es fecundùm nos,
8c non fecundùm te : quoniam falvando nos quos ju-
benhiM-.J ftè perderés, ficut mileiicors es, non quia tu fentias
fti,”ficû!Jum affèffum, fed quia nos fentimus effedum j ita juftus
nos ; qma non non quia nobis reddas debitum i fed quia facis
fwiicium" quod decet te fummè bonum. Sic itaque fine repu-*
gnantia juftè punis, 8c juftè parcis.
cumfcriptus, 8c æternus : 8c tamen 8c alii fpiritus
funt incircumfcripti, 8c æterni.
C A P U T X IV .
Quomodo, & cur videtur, & non videtur Deus H
quarentibus earn.
AN invenifti, anima mea, quod quærebas ? Quar-
rebas Deum , invenifti eum elfe quiddam fiim-
mum omnium, quo nihil melius cogicari poteft; 8c
hoc effe vitam ipfam , lucem, fepientiam, bonita-
tem, æternam bcatitudinem , 8c beatam æternita-
tem ; 8c hoc effe ubique, & femper. Nam fi non
Ed nunquid etiam non eft juftum fecundùm te, invenifti Deum tuum ; quomodo eft ille hoc, quod
Domine, ut malos punias? Juftum quippeeft, te invenifti, & quod ilium tarn certa veritate & verâ
certitudine intellexifti ? Si verb invenifti; quid eft
quod non fentis quod invenifti ? Cur non te fentit,
Domine Deus, anima mea ; fi invenit te ? An non
C A P Ü T XI.
Quomodo univèrfa via Domini mifericordia, & veritas;
tamen juftus Dominas in omnibus viis fuis.
'fie effe juftum, ut juftior * nequeas cogitari : quod
nequaquam efles ; fi tantùm. bopis bona, & non *
malis mala redderes. Juftior enim eft qui 8c bonis &
malis, quàm qui bonis tantùm merit.a rctribuit. Ju ftum
igitur eft fecundùm te , jufte & benigne Deus,
& cùm punis , & cùm parcis. Verè igitur univerfa
via Domini mifericordia, & veritas ; Ôc tamen juftus
Dominas in omnibus viis fais. Et utique fine repu-
gnantia : quia quos vispunire , non eft juftum fal-
vari : & quitus vis paicerc, nôri eft juftum damnari.
Nam id folùm juftum eft , quod vis : & non juftum,
quod non vis. Sic er£o nafeitur de juftitia tua, miferiinvenit
* quem invenit effe lucem 8c veritatem? Quomodo
namque intellexit hoc; nifi videndo lucem 8ç
veritatem ? Aut potuit omnino aliquid intelligere de
te, nifi per lucem tuam 8c veritatem tuam ? - Si ergo
vidit lucem 8c veritatem ; vidit te : fi non vidit te; non
, vidit lucem, nec veritatem. An & veritas 8c lux eft ,
quod vidit; & tamen nondum te vidit : quia vidit te
aliquacenus; fed * non vidit te , ficuti es?'Domine
Deus meus , formator 8c reformater mens , die defir
deranti
P R O S L O G I U M.
dfranti anim® mea: » quid aliud es quim quod vidit, A
Ot purb videat quod defiderat. Intendit fe, ut plus vi-
deat; & nihil vidfet ultra hoc quod vidit, nifi tenebras.
Imb non * videt tenebras , qu« null* fiint in te ; fed
videt fe non plus potfe videre, propter tenebras fuas.
Cur hoc, Domine, cur hoc? Tenebraturoculus ejus
* infirmitate fija, aut reverberatur fulgore tuo ? Sed
certe & tenebratur in fe, & reverberatur k te. Utique
8c obfeuratut fiia brevitate J 8c Qbruitur tua im-
menfitate. Vere & contrahitur anguftia fua, 8c vin-
citur amplitudinc tua. Quanta namque eft lux ilia
de qua micat omrlc verum , quod rationali menti
lucet? Qifem ampla eft ilia veritas, in qua * eft
omne quod verum eft; & extra quam non nifi nihil
& falfum eft? Qifem imfnenfa eft, quse uno intuitu
videt quiecumque fabla funt, & i quo, & per B
quem , & quomodo de nihilo fadla funt ? Quid
puritatis, quid fimplicitatis, quid certitudinis, 8c
lplendoris ubi eft ? Certe plus qu^m & creatura va*-
leac intelligi.
C A P U T XV*
Quod major f i t , quam :cogitari poffit. -
ERgo Domine, non folbmes quo majus cogitari
nequit; fed es quiddam majus, qu^m cogitari
pofTit. Quoniam namque valet cogitari elfe aliquid
hujufmodi; fi tu non es hoc ipfum, poteft cogitari
aliquid majus te t quod fieri nequit.
C A P U T X V I .
Qj:od hac fit inacceffibilis, quam
inhabitat.
* Erè, Domine, hæc eft lux inacceffibilis, in qua
habitas ; verè enim non eft aliud, quod hanclu-
cem penetret, ut ibi te pervideat. Verè ideôhanenon
video, quia nimia mihi eft ; & tamen quicquid video
per illam video : ficut infirmus oculus, quod videt,
per lucem folis videt, quam in ipfo fble nequit
afpicere. Non poteft intelle&us meus ad illam, nimis
fulget, non capit illam , nec fuffert oculusanimæ me*
diu interidere in illam. Reverberatur fulgore, vin-
citur amplitudine, obruitur imrnenfitate, confundi-
tur capacitate. O fumma, 8c inacceffibilis lux! O
C A P U T X V I I I .
Quod. DeUs fit vita , fapientia, at emit as, & omne
verum bonum.
E T iterum « e t turbatio ; ecce ittrrnn ob.iat mce-
ror, & luûus quæicnti gaudium & lztitiam. Spe-
tabat jam anima mcâ fatictatem ; & cccc iterum o-
bruitur egeftace. A'ffectabam jam comcderei & ecce
magis^ * cïùrio. Conabar aiTurgerc ad iueem Dei ;
& rccidi in tenebras meas. Imo non modb cecidi in
cas ; fed fen do me involutum in eis. Ante cecidi
quàm conciperéc die mater mea. Certè in illis con-
c«tus fum, & cum earum obvolutione natus fum.
* Certè in illo omnes cecidimus, in quo omnes pec-
cavilnus. In illo omhes perdidimus, qui facilè te-
nebat, Sc malè fibi & nobis perdidit, quod cùm vo-
lUmus quarrere, nefcimUs; cùm qmerimus , non in-
vernmus ; cùm invenimus , non eft quod quærimus.
Adjuva me, tu, propter bonitatem tuam, Domine
R ÿ.Jiv i vnltitm mum. vultum tuum, Domini, rtaui V‘ la' '
rum, ne uvirtusfucitm mum u mi. Révéla me de me
id te. MUndft, lana, acue, illumina oculum mentis
me*; ut intueatur te. Recolligat vires fuas anima mea;
&toto mteHedlu * iterum intendat in re, Domine.
Qrnd cs Domine, quid e s , quid te intelliget cor
meum>Certè v'ta es> fipientiaes, veritas es, bonitas
es, beatitudo es, attendras es, & omne verum bonum
es. Muita funt hate non poteft anguftus intelc
leftus meus tot * uno fimul intuitu videre; ut omnibus
omul deledfcetur, Quomodo ergo, Domine, es omnia
n*c ? An lunt partes tui, an potius unumquodque ho-
rum totum eft quod es > Nam quicquid eft partibus Mil
junaum, non eft omntno unum; fed quodammodo T ’* "
piura, & divetfum k feipfo; & Vei aau , vei intelleau & l i t
diHolVI poteft : qua: aliena funt k te, quo nihil melius 1 i"
Cogitari poteft. Null* igitur partes in te funt, Domine,
nec es piura; fed fic es unum quoddam, & idem tibi SaPientU •
I S ut 1 tibi ipfi fis diffimiiis: im6 tu es ipfa M i t ‘
linitas, nullo intelleau divifibilis. Ergo vica, 8c fa- p<r,w'
pientia, & reliqua, non func parted tui,“fed omnia funt
unum : & unumquodque horum eft totum quod es, & Taieftr Dtu[
quod fiint reliqua omnia. Quomodo ergo* nec tu ha- nt'quidtw
bes partes; nec tua «ternitas, qu* tu es, nufquam & p f j l dl‘
rnoniIB B ’ l0ng\ “ 4 ? e i 9tti “ ■ » n hanV “ n‘ P'ars »ut *ternitatis tu * : fed'ubiqu'e
^.cm° ca es ^confpedtu meo, ^ totus es; 8c «ternitas tua tota eft femper. 1
C A P U T X IX .
Quod non fit in loco aut tempore; f id omnia
fint in illo.
SEc! fi per jeternitatem tuam fuifti, & es, & eris; &
fuifle, non eft futurum effe; & effe, non eft fuiffe
Vei futurum effe; quomodo «eternitas tua tota eft femper
l An de xternitate tua nihil preterit, ut jam non
•fit; nec aliquid futurum eft, quafi nondum fit? Non
ergo Fuifti fieri, aut eris eras; fed heri, & hodie, 8c
eras es i'imb nec heri , nec hodie, nec eras es; fed
qui fie præfens fum confpe&ui tuo ! Ubique es tou
præfens ; & non te video. In te möveor, & in te
fum ; & ad te non pofflim accedere. Intra me, 8c
circa me es, & non te fentio.
C A P U T X V I I .
Quod in Deo fit harmouia t odor, faper, Idvitas,
pulchritudo, fuo ineffabili modo.
A Dhuc lates, Domine, animam meatn in luee 8c
-/r\.beatitudiile tua : 8c idcirco verfatur ilia adhuc
intenebris,& miferia fua. Circumfpicit enim ; &
non vir)»* ___ . / » A«
Rulcuitat i & non £ fimpliciter es extra omne tempus. Nam nihil aliud
audit harmoniam tuam. 1 Olfacit; & non pêrcipit
o orem tuum. Guftat; & non cognofcit fàporcm
tuum. Palpat ; 8c non fentit lævitatem tuam. Ha-
bes enim hæc., Domine Deils, in te, tuo inefFabiii
modo; qui ea dedifti rebus à te creatis, fuo fenfî-
, i mo? ° : ^ obriguerunt, fed obftupuerunt, fed
obltru&i funt fenfus anim* meæ vetufto languore
peccati. . 6
eft heri, & hodie, & cras,qu^min tempore : tu
autem, licet nihil fit fine te, non es tamen in loco
aut tempore j fed omnia funt in te : nihil enim te
continet; fed tu contines omnia.
Qitod fit
C A P U T XX»
ante & ultra omnia etiam ateritai
TU ergo impies & compleéteris omnia j tu es ante
& ultra omnia. Et quidem ante omnia es ; quia
ântequam fièrent, tu es. Ultra omnia ver& quomodo
es ? * Qualiter ertim es ultra es qu* finem non habe-
bunt ? An quia ilia fine te nüllatcnus effepoflunt: cat
É