Matth. ۥ
al. quoniam
non enim hoc modo tepararetur homo vel tails, qualis A judicis omnium eft, foper ilium foperbS prefomis. In
fuerat ante peccatum. jSo/: Rationibu's tuis * omnino obedientia veto quid das Deo, quod non debes : cut
contradicere non poifom. Sed quid eft, quod dicimus jubenti, totum quod cs, 6?quod habes & quod potes,
Deo : Dimitt', inks JtUttt & omnis gens orat debes! Bof Nihil jamaudeom hisommbusdicereme
Deum,* quem'credit, ut dimittat fibipeccata? Si enim dare Deo, quod debeo. Anf. Quid ergo folves Deo
{blvitmisqupddebemus: curorai^usiitdimittat.Nun- pro^peccaco ' » .r e . *-
quid Deus injuftus eft;, ut iterum exigat quod, fblutum
ell ? Si autem non foivimusj, cur fruftra oramus ut
faciat quod, quia non convenit, facers non poteft ?
A n f Qui non.folvit, frultradicit, dimitte ; qui autem
*-foluit, fuppiicat; quoniam hoc ipfum pertinetad fo-
lucionem, ut fupplicet: nam Deus nulli quicquam debet
, fed omnis creatura illi debet: & ideo non expe-
dit homini ut agat cum Déo, quemadmodumpar cum
pari. Sed de hoc non ,eft opus nunc tibi refpondere.
I Bof. Si meipfum , & quicqiiid
polfum, etiam quando ne n pecco, illi debeo, ne pec-
cem ; nihil habeo quod pro peccato illi * reddam. Anf.
Quid ergo eric detc? qùomodo poteris falvus efle? Bof.
Si rationes tuas confidero ; non video quomodo. Si au-
tem ad fidem meam rccurro; in*fide Chriftiana , qua
per dileüionem operatur, fpero me polie falvari, & quia c ‘ u‘
legimus, fi injuftus convertis fueritab injuftitia ma,
Sc fecerit juftitiam, omnes injuftitias* ejus tradi obli-
vioni. A n f Hoc non dicitur nifî illi, qui aut * expe&a- m expt^
Cum enim cognofces cur Chriftus mortuus eft ; for- R verunt Chriftum, anfequam veniret; autcredunt in
.£__ • 7 c.srti'-.v enm. noftftimm venir. Sed fitan per te videbis quod quieris. Bof. Sufficit ergo Chriflunl Rr Chriftinnnm
*mihi nunc, quod dé hac qmeftionc refpondes. Quod
autem nullus homo ad beatitudinem pervenire queat
cum peccato ; aut folvi è peccato, ninfolvat quod fjf
puit peccandö; (ïc apertè monftrafti, ut , ctiamfi ve-
lim non poflim dubitare.
C A P ü T X X .
£>uod fecundiim menfuram peccati oporteat ejfs fa-
tisfaftionim; nee eam homo per fe facere
r ï ï it-
,poftquam venit.Chrißum Sc Chriftiannih
fidem ; quail nunquam fuiflet, ppluimus j quando fbla
ratione , utrum adventus ejus ad falvationem hominü
eilet neceflärius, querere propofuimus. Bof Ita feci-
mus. A n f Sola igitur ratione procedamus. Bbf Quam-
vis in anguftias quafdam me * ducas; defidero tarnen »i- ded«$
mul tum u t, ficut incepifti, progrediaris.
C A P U T X X I .
Quetnti ponderis fit peccatnm.
A n s e l m. .
A N s ELM.
H
POnamus omnia ilia, quaî modh * poluiftî, te pro propoî^
^ a ^ , ... peccaçO^polfe folvere.., te non ;debere j. & videamus ftl
.cund^im* men furam peccati oportet fausfatftio- utrùm pollinie fufficere ad fatisfadionem unius tam 4/. po^
- nemelfe. Bof. Alit^ aliquatenus. inordinatum maneret
peccatum : quod efle’ncJh'' potfft, fi Deus nihil relin-
quit ihordinatum in regno fiio. Sed hoc eft pr£ejftitu-
tum quia * quamlibet parvum inconveniens in Deo
impoflibileeft. 'Anf Die ergo quid fblves Deo pro*
peccato tuo ? Bof. Poenitentiam ,.cor contritum & huparvi
peccati, ficuti eft unus afpeéhis contra yölunta-
tem Dei. ^o/Nifi quia audio te-hoe ponere in quæftio-
iiem ; putaxé me hoe.peccatum imâ lola compumftione
clelere. Anf. Nondum confiderafti quanti ponderis fit
peccatum ? Bof. *‘Nunc oftende mihi. Anf. Si videres
te in conlpeéhi Dei, & aliquis tibi diceret, alpice illucr
militatem, abftinentias, Sc multimodos labores corpp- & Deus ecqntra, nullatenus volo ut afpicias : quære
ris, & miferjeofdiariv,dahdi Sc dimittendi, Sc obedien-
tiam. Anf. Quid in his omnibus das,Deo Y.Bof. An
non honoro Deum ; quando , propter timorem ejus
& amorem in cordis contricione l«titiam temporalem
abjicio, in f abftinentiis & laboribus dclc«ftationes
& qiiietem hu jus vitae calco, in dando Sc dimittedo qu®
tu iple in corde tuo, quid fit in omnibus quæ funt, pro
quo deberes contra voluntatem Dei ilium afpe<ftum
facere. Bof. Nihil invenio* propter quod hoc debeam j *i. pio
nifi forcé fim in ea neceffitate pofitus, ut fit necefte mâ
aut hoc aut majus peccatum facere. Anf. Remove
hanc neceffitatem : Sc * de folo hoc peccato confide*
meafiinc^largiorjinobedientiameipfumillifubjicio? r-! ra> fipoflis illud facere proteipforedimendo. Bof. A-
Anf. Cijm reddis àliquid, quod debes Deo, etiamfi nô ^ pertè video quia non poilum. Anf Ne te diutius pro-
peccafti, non debes computare hoc quod debito quod traham ’• quid, fi necefffe ellet aut,totum mundum, &
debes pro peccato. Omnia autem ifta debes D'eo, quæ
dicis. Tantus namque debet elfe in hac mprtali vita
anror j & , ad quod pçrtinec* oratio, defiderium perve-
pierrdi ad id ad quod fa<ftus es j & dolor ., quia nondum
ibi es j Sc timor, ne non pervenias ; ut nullam Iætitiam
fèntire debeas, nifi de his quæ tibi aut auxiliu, ant fpé
dant perveniendi. Non enim mereris habere quod non
recundiim quod eft , anîas Sc defideras ; & de quo, quia
nondum habes, & adhuc utrnm habiturus fis an non.
in. tan to es pericujo, non doles. Ad quod etiam pertiquicquid
Deus non eft, perire & nihilum redigi j aut
te facere tam parvam rem contra voluntatem Dei ?
Bof. Cum confidero adlionem ipfam, leviffimum
quid dam video efle} fed cum intueor quid fit contra
voluntatem Dei, graviflimum quiddam, Sc nulli dam- '
no comparabile intelligo : fed folemus aliquando fa-
cere contra voluntatem alicujus non reprefienfibiliter,
ut res ejus Icrventurj quod poftea illi placet, contra
voluntatem facimus. Anf. Hoc fit homini, qui aliquando
non intelljgit quid fit fi utile, aut non * po- */.
netquietem, & deleftationesmundanas : quæanimüm "teft reftaure quod ptrdidit : fed Deus nullo indigte.
ab illa.vera quiete & ‘ dcledlatione revocant, fugerc : ■ & omnia, fi périrent, polfet, ficut ea fecit, * refti- »1.«^
nifi quantum ad intentionemilluc perveniendi cognof- ^ tuere. Bof Fateri me necefte eft quia pro conftfrvan-
cis fufficere. Dationem verb ita debes confiderare te da tota creatura nihil debérem facere contra volunta-
faccre ex debito j ficut intélligis; quia cjuod das à te tern *Çei. tAtnf. Quid, fi plures eftenc mundi pleni
non habes; fedabillo, cuj,us fèrvus es tu, & ille cui gj t; ■ r. . - -n . ^ . n .r v . ü
das; Sc natura te Hoçet uc converfo tiio,, id eft.,, homo
homini facias, quod tibi abillo vis fieri ; & qiiia
qui non \-ult dare quod habet, non debet accipere
quo4 non habet. De dimiffione * yero breviter dico
quia nullatenus pertineret ad te vindida, ficut fu-
prà diximus : *.quoniam nec tu tuus es; nec ille tuus
aut fùus, qui tibi fecit injuriamj fed unius Domini
creaturisficut ifte eft ?Bof. Si irifinito numero mul- ^-
tiplicarentur, & fimiliter mihi-* pftenderentur ; idip- obl“1>
fum refponderem. 'Anf. Nihil rediiis potes : fed con- tentU
fidera etiam ,l l contingeret ut contra voluntatem Dc'i
ilium afpedum face res ; quid pofles pro. hoc peccato.
folverê ? Bof. Non habeo aliquid majus , quàm
quod fuprà dixi. A n f . Sic graVitar peccamus, quotief-
cumque feienter aliquid * quamlibet parvum contra
fervi fadi^ ab illo de nihilo eftis ; Sc fi* de c nfervo voluntatem Dei facimus : quoniam femper fumus in
tuo tevindicas; judicium, quod proprium Domini Sc confpedu ejus, & fèmper ipfe prieeepit nobis nc
peccemus. Bof Ut audio, nimis periciilôse- vivimus. A rupta & quafi fermentata eft peccato, ciim quo nul-
iXnf.Pattt qüia fècuhdèm qnantitatem èxigitDeus fa- lum Deus aflumitad perficieîidam ijlam civitafcém coeleftem
; ita per vincentem * juftificentur a peccatp tot
homines, quot ilium numerum completuri erant, ad tUt
quem.compJendum fadus eft homo. Sed hoc facere
nullatenus poteft homo peccator > quia peccator pec- ca,orem /»■
catorem juftificare nequit. Bof Ec nihil juftifls, &
nihil impollibilius : led ex his omnibus videtur mi-.*
fericordia Dei. Sc fpes hominis perire, quantum ad
beatitudinem fpedat , ad quam fadus eft homo.
«Anf. Expedat adhuc parum. Bof. Quid habes*
amplibs i • • *
C A P U T X X I V .
Quod cjuandiu homo non * reddit Deo, quod debet, *l. redd«
non pojfit efie be at us : nec excufetur impotentiJt.
^■ reconcile
ba
’ tisfadionem. Bof. Non polfum negate. Anf. Non er
:* go * fàtisfàcis, fi non reddis aliquid majus, quàm fit
id pró qiSo peccatum facere non debueras. Bof. Et ra-
tioném vidéo fit èxigere, & omnino efle impofïïbiîe.
A n f Nec Deiis ullum obligatum* aliquatenus debito
peccati afliimere p’otC-ft ad beatitudinem ; quia non
debet. Bof, Nimis eft gravis hæc fèntentia. Anf.
Audi adhuc aliud1, cut non minus fit difficile homim
nem reconciliari Deo. Bof. Nifi fides me conlblare-
tur, hoc folum cogeret me defperare. Anf. Audi tarnen.
‘Bof. Die.
C A P U T X X I I .
Quam contumeliam fecit Deo homo , .cie'm fe permîfit à
diabolo vinei j pro qua fatisfacere non potefh
A n s e l M.
A n s e l m .
H S I homo dicitur injuftus, qui homini non feddifc
quod debet; multb tnagis injuftus èft, qUi Deo
fitu^ eft pro Deo inter Deum Sc diabolum/ut quod debet non reddit. Hot. Si poteft,& non reddit*
vinceret diabolum non confentiendo fiiadenti pecca- verè injuftus eft. Si verb non poteft, quomodo inju-
tum, ad excufationem Sc honorem Dei, Sc ad confufib- ftuseft? A n f Forfitan fi nuHa in illö eft irnpotentiæ
nem diaboli ; cùm ille infirmier in terra non peccaret, caufa, aliquatenus excufar! poteft. Sed fi in * lpfa irii- fi in ipf©
eodem diabolo fuadente, qüifortior peccavitinccelo* potenda eft culpa ; ficut non levigat peccatum; ità vtl eipfa
hullo fuadente : & ciim hoc homo facile polfet efheere, non excuDt non feddentem debkum. Nam fi quis in-
nulla yi coaftus, folâTüafione fpontc fe vinei permific jungat aliquod opus fervo g fu», & præcipiat illi ne
, ad voluntatem diaboli, Sc contre voluntatem & hono- dejidat fe in fovea m , quam illi * demohftrât, unde
remDei. Bof. Ad quid vis tendere ? Anf. Judica tu ipfe ■ nullatenus exire poffit : & fervits ille contemnensman*
fi non eft contra honor|rp Dei, ut homo * reconcilie- q datum S^motfitionem Domini fui, fponte fe iii præ*
tur illi cum calumnia hujus contumeliæ Deo irrogàtæj ^ monftratam mittat foveam , ut nullatenus poffit injun-
«îlîw h w • n-nh, .u âüin^pus* efficere : piuafiieillialiquatenus impoten- *t. perfieer.
damiftam ad excufationem valere, * cur opus injddil <*■ cönxj
non faciat ? Bof. Nullo njodo, fed ad augrherçtüm pO-
tius culpa? ; quoniam ipfeimpotentiam illara fibi fécir.
Dupliciter riamque péccavit, quia Sc quod jufltis eft.
nifi prius honoraverit Deum vincendo diabolüm; fi-
eut inhonoravit illtlm viftus à diabolo. Viétoria ve-
rô talis elfet debet, ut ficut forcis ac poteftateimmor-
talis confenfit facile diabolo ut pcccarcc, unde juft'
incurrit poenam morcalitatis : ita infirmus.& mortalis
qualem fe fecit ipfe, per mortis difficultatem vincat facere, non fecit; & quod prscepcum eft nè facéret
diabolumut nullo modo peccet: quod facere non po- Anf. Ita homo, qui fe fponte obligavit * illo de- él. UU
teft, quamdiu ex yulnere primi peccati cöncipitür & bito, quod fbJvere non poteft ; & fua culpa dejécitfè
nafcitut in peccato. Bof. Iterum dico quia Sc ratio pro- $ hanc impotentiam, ut nec ïljud pofllc fo! verfc, quod
bat quöd dicis; & impoflibile eft. Anf. Adhuc aecipe debebat ante peccatum * id éft, ne peccarét; nec Hoc
ünum;fme quo juffè non recönciliacur homp,: nec mi- quod debet quia peccavit: ihèxcufabilis éft. Ipfa nam-
nus impoflibile eft. Bof. Tot jam propofuifti ïiobis, quc impotentia culpa eft; quia nón debet èam habefe
qu± facere debemus; ut quicquid fuperaddas, non me D inib debet earn non haberè : nam ficut culpa eft üoh ha-
magis terrere pofïtt. Atnf Audi tamefi. Bof; Audio. beje quod debet habere • ita culpa eft h'abete qüöd debet
C A P U T X X I I J .
* Quid ab fulit Deo cnm peccavit, quod reddere
■ nequit.
A N S E L M*.
non habere. Sicut érgö culpa eft homini nöii habere
poteftatem illam, quam accepit ut pofldt cavére
.peccatum : fid culpa eft illi habere impotèntiam, ^qua *u pertn«m
nec injuftitiam tenere, & peccatum Cavere} nec quod
pró peccato debet, reddere poteft. Sponte namque fecit
, unde perdidit illam poteftatem, Sc devenit in hanc
QUid ^ impotentiam. Idem enim eft non habere pötfcftatéin, abftulit homo Deo, cüm vinei fe permifit h quam debet habere; & habere impotentiam , quarh
diabolo l Bof. Die tu, ut inccepifti; quia ego nef- debet non h^bere. Quapropter impotentia rèjldéndi
do quid , fuper ha?c mala quas oftèrtefifti, potüit adde- Ueo quod debet, quie facit ut non reddat ,.non excu-
re. Anf Nönne abftulit Deo quicquid de humafia na- fat hominen , f i non reddit: qüoniam ^effedum pee- al. efiefln»
tura facere propofuerat ? Bof: Npn poteft negari. Anf. cati npnexcufat peccatum quod * facit. Bof Et grave ai fecit
^ Intende in diftsidam juftitiam-; Sc judicalecundilm p nimis eft, & ita efle necefl'e eft. Anf. Injuftüs ergo' hp- * •
illam, utriim *ad sèqualitatcm peccati homo fatisfa-^ mdeft, qui non reddit Deo quod debet. Bof Nimis
eft veruni ; nam injuftuseft, quia non réddit :Sc irtju-
ftus eft, quiiureddere nequit* Anf.^Nullus autem in-
juftüs* admittetur ad beatitudinem; qüoniam quem- -/.admittfiui
admodum beatitudoeft fufficientia, in qiia hiilfa eft in-
digèntia : fic nulli convenit, nifi in quo ita puraeft jm-
ftjtia, ut nulla in eo fit injuftitia. Bof Non audeo ali-
ter credere. Anf. Qui ergo non folvic Deo quod
debet, non*1 potentellebeatüs. Bof Néc hoe confequi *i. poteft
negare * pofliim. A n f Quod fi vis dicere quia miferi-
eors Deus dimitdt fupplicanti quod débet, idcirco qüia
reddere nequit; non poteft dici dimittere, nifi auc hoe,
quod homo fponte reddere debet, néé poteft, id eft
quod recompenfari poflïc peccato quod- fieri non dé-
L iij
ciat Deo; nifi idipfum quod, permittendo fe vinci i
diabolo, Deo abftulio, diabolum vincendo r,eftituat:
ut quemadmodum per hoc quod vidtus eft, rapuit dia-
bcuus quod Dei erat, & Deus perdidit ;• ita per hoc
quod vincat, perdat diabolns; & Deus recuperet. Bof.
Nec diftridlius nec juftius aliquid poteft cogitari. A n f
Putafnfi fummam juftitiam, hanc juftitiam pofle vio-
? Bof Hon audeo cogitare. Anf. Nullatenus ergo
debet aut potfeft accipere homo & Deo, quod Deus illi
Propofuit; fi nOn reddit Deo totum quod illi abftulit
: ut ficut per ilium Deus perdidit; ftta per ilium
Deus * recujperet. Quod non aliter fieri .valet, nifi ut
quemadmodum per viftuni tota humana natura cor