P* D I S P U T A T I O Ï U Ö I I
alteration«, ut aim homo niger' fit albiïs, feu albus A <hcic, eduxifti .fa ly .ß i, nïfi^ei * de quo in alio M|
ttiger i fuperveniente altero* petit omninó alteram.
‘At cüm homo fit armatus, five exarmatusjvel ex nudó
indutus ,'feu ex jnduco nudus, nihil prórftis in fe fic
alteratus homo vei accipit , vel amittit. Sufcepit
ergö Deus höminem in unicatem perfon« ;?7 ingenitä
bonitate fui f non noftri ; 8c rnultä heceffitate, non
fuè,fed noftr&:& rationè magna, tibiqüe äpprb-
banda * fi audita vis vel rätiOnaliter adinittere, vei ra-
' JS Ktmt tionabilitèr eXcludere. Scripturarum verb aü&oritas
non txafto * exa&o fcnfu interprétata, fed tain evidens tibi
o^onetut * apponètür ; ut nil excógitare queas, quod contra
MrSdn.atr. * oppönätuk. Noftj qüóniam Genefis apertiflimè
spponatur cor„ J„encjat qualiter homo primus fit cónditus, qua
dignitate fui prüeftans, & qua eminentia fupra ca:tera
'Gtutf.i.v.ii terra: animantia erat pofitüs* DoThinamini , inquit,
pifcïbus rndtis, & voUttlibus cctli , beftiis terra , & D
ornnl reptili quod tnovetur in terra : unde accepit a
Gtn. i.v.if. Deo vétiti mandatum, E x omni, inquit, ligno Para*
& ,'r’ difi come’de j de ligno au tem feientia boni & malt nt
* Mi. San. Ge?. comeÜas. Iti quacumque die comederU * ex eo, « t o
•»ait. cx to ntorieris. Non leviter erat accipiendum, quod fub
tanto inv^Cfcionis maledidto vetitum erat.Nullä tarnen
neceflitate coaótus, fed propriä voluntate fubactus j
morem gerens uxori, obedire maluit uxori quam
prscepto Dei. Tetigerat illa, & comederal j dedit
Viro, & comedit: & utrique riiordendo vetitüm,
inortis 8c damnations fubierunt toaledidum. Inobe-
diens Deó Adam efFe&us eft; protinus concelfum
©mne jus amific, excuflutn ditionis'fua jugum a cxpfajmo
dicit * iter factie ei, qui afcendit fupèr occ«, 1/
fum, Dominus nomen illi. Et quoniam folus aften
dere fuper occafum noluit, audi ♦ -quod Pfalnjiftaur, >
* addidit: Afccndens iït altum f capfvam duxit cap.'^k
tivitatem. Ezechias quoque móritdrus ait: ego dixi in*[ï \
dimidio dierüm me or km, vadam ad portas - infpri, £t
'poftea fubdidit : Tu aittem eruifti animam meant, Htn
non periret* Hjec , inquam fpes juftorum erat 1
tunc morientium nemo ergo in coslum j fedomnes
qui tune moriebantur., deicendebant in infernum
Originalis * itaque delidti expiationem, & maloruo, ^,.]
tantorum evacuatioriem fieri oportebat,nullo quidem
creati hominis merito, fed ingenita optimi Creatoris *
bonitate & gratia. Ne ergó in «ternum homo peri.
ret, reftitui hominem oportebat: reftitui autem non
poterat, nifi Deus hominem affumeret, neceffitatem
noftsam fubiret, nofter caufidicus contra adverfariüm
ipfefieret j & noftras aCtionis negotium agens ,*noB# i.
iuadendo, fed jufto rationis judicio adverfariüm ex.
cludens, caufam noftram finiret. Reftituehdüs itaque
Deo homo erat, ac per hominem qui Deo femet-
ipfum abftulerat. Quis autem hominum de commilni
mafia perditionis natus id explere pofll-t, ut reliquam
humani generis .maflam reftitueret? Vix enim fibi
jüftitia cujufque fufficit: non eft immunis* a peccato
infans, cujus vita eft unius diei fuper terram. Quod
fi novus, vel aliunde natus homo j * feu Angelus fa. i n
&us homo ] hominem liberaret 5 non fic ad * prifti.
num dignitatis ingenita; ftatum reftitui pofiet. Cüm p<>Ai
teris animantibus fenfit j & dignitatem fui'jam amit- enim Angelis homo par creatus non namrâ^fed ra.
tendó , nuditatem fuam erubuit j St currens ad folia jg tioi
Éci, pudendam membrorum turpitudinem operuit.
Ab hofte igitur fedufti, hoftique turpiter fubaÉH,
mox de Paridifó voluptatis, in quó erant, funt ex-
pulfijobferatus eft paradifi aditus ; pofitus eft, ad
euftodiendam viam ligni vit à;, gladius illc verfatilis
Mi.SaH.atr. & flammeus. Gratias Deo quia »licet ille gladius
i f lH É h flammeus erat -, non tarnen in: perpetuum fixus , fed
ammeus. erat ‘ quia quandoque miiericordiâ Dei erat
removendus. Infelices itaque & miferi parentes ge-
nuerunt filios fub eadem mortis & miferiarum con-
ditione genitos. Ad laborcm nafcebatur homo, ad
laborem moriebatur homo;in peccatis concipiebatur,
in doloribus parturiebatur, mifer ad ærumnas &
3.v.T5.’ labores nacebatur. In fudore vultus tui , dixit Dominus
ad Adam, vefceris pane tuo ; donee revertarts ad
terram de qua fumptus es, quia terra es, & in ter.
I .ram reverteris. Unde & Beatus Job* * z in Homo
natus de multere , brevi vivens tempore, repletur
multü miferiis : * qui quafi flos egreditur , & conteri-
tur, & fugit velut umbra , & numquam in eodem
fiatu pemanet. Poft hâne denique qualemcumque
vitam, morientes quó tune ibant ï Nemo in ccelum,
fed omnes in infernüm : tartten jufti fpe bonâ quod
. âb inferis per Chriftum eruerentür, & per Chriftum
ad fuperós in coelum revehi mererentur. Audi Patres
Ginif. n. V. eminentiffimos id apertâ voce conteftântes : defeen-
a- dam, inquit Jacob Patriarcha, Ingens filium meum in
Gtn. 4x.v.j8. inßrnum. Et alibi ad filios fuos : Dédit cetis canos
meos cum dolore ad inferos ; unde & Beatus Jo b ,
Ms. san.Qtr. cui, » Domino atteftante, vir non erat In terra fimi-
^ ;c « e lis , infer nut, inquit, domus mea efl , & in t en e bris
.17.V.1 . aray jfeßum mtHm. Tarnen liberacionis fpe arrep-
tnd.19-y.ii. tus , paulô poft addidit : Scio quod Redemptor meus
vivit, & in novifftmo die de terra furreSlurus fum.
Ms. San Gtr. Qui Redeittptorem atteftatur, venuddatum feu * cap-
fe tivatnm fe fuifie, & redemptum efle non inficiatur.
v.it. Audi & Beatum David : Deus redimit animam* me am
de manu in f r i, cum aCceperit me:. Sc acceptant dicit
ab inferis animam fuam & redimendä ab infero : unde
T/*l. ij.*. 4. & alibi exultans dicit : Domine, e dux ißt ab inferno
animam meam j falvafli me -à defrendentibus in lacum.
tionis & conceftx libertatis gratia, foli Deo Creatori
ad ferviendum erat obnoxius j ad eundem libertatis
ftatum, feu per hominem, feu per Angelumreftitui
non valebat: A quo enim quis a fervitute redimitur,
ei obnóxius eftè ad fervienduttt judicature Quia ergo
per alium plena hominis rêftitutio fieri non valebat,:
necefte tuit ut Creator creature fubveniret, creatu-
ratn Creator fubiret: ut per ipfum Creatorem homo
reftitutus, foli Creatori ad ferviendum obnoxius re-
maneret: & hoftis jure ditionem fupra genus hu*
manum habitam amitteret. Nihil enim in Chrifto
fuum hoftis invenerat, qui neque in iniquitatibus
conceptus erat,neque in peecatis partus fuerat, neque
ullam prorfus peccati maculam vivendo contraxerar.
Qua igitur pnefumptione in jufta mors in eum feriendo
deliquit, in quo nihil fuum repereraf, nihil om-
jiino juris habebat; jure amifit earn jurifdidlioncm,
quam peccato primi hominis in hominem primum
ejufque pofteritatem obtinuerat. Mors itaque Chrifti,
& originalis peccati apud Patrem hoftia & propitiatio
fuit, atque humani generis plena integraque reftitutio
extitit. Referatus eft in- cjus obitu Paradifi aditus»
remotus eft gladius ille ve.rfatilis & flammeus. Jam m
crucis patibulo affixus & moriens ait ad Latronem;
ho die meciim er is in Paradifo. T unc quoque adim- 1|,|
pletum eft quod per Ofee Prophetam diCtum eft •
O mors: ero mors tua •, morfus tuns ero, in ferne. °rIij
• Hujus igitur noftras reftitutionis Sacramentum, w
Prophetis habebamus promifliim , aliquando per
figuras rerum-j aliquando per-verborum a;nigmata>
aliquafido evidenti promiffione & apertä. Priniis
illis temporibus loquens 'Deus ad Abraham de
facramento ait : in femine tuo benedicentur omnes ^ ^
gent es terra. In ♦ Chrifto enim, qui de femine eP ^ f. j
priundus erat, benedicentur omnes gentes terra. J 1
Quandoquidem univerfum genus humanum u ^
maledi&o primi parentis oppreffiim , per * eum a
illo malediCto abfolvitur ^ & benedi&ioni atque gr*
. tiz priori reftituitur. Nam in Ifaacgens nulla bene-
dicitur, nulla gens ejus ditioni fuba6ta fuifle tegm
tur. In' David vero & Salomone,qui Regum terr
illius fortiores aliis Sc potentiores extitere, qu0<
g u iv£ c 14 R i s T I à Si 0.
Ojo Oifinés gejites benediciuitur ; cùm pmnes dr- A coelcfti, hoe eft fola crearione & ÿperationè Dei, fi
/ " m()Wqae,;præter judaïcam, gentes* eis adverfe cm panto poft fubdidit : Ego Dominus mum sum. mjl
[ cont r a * eós dimipantes Temper fiiere. De fuccefto- M É * “ —- - ■
1 ” ^bos eorom Regibps. regno fugatis, captms, ei-
f J rC([acis fruftra mencio ulla haberjttur. In Chrifto
• otie reftat ut hate intelhgantur, & inrellcdta om-
ùTbüsmodisaditopleantur.
J u d Je. u s i
Vioièntiam Scriptura? infers, Sc ad fidei veftr^ af-
fertioritni Scripturas intorques. Nam Ezechiél Pro-
heta * aperte portam appellat I & de porta loquitur:
r iu fttniinam appellas , & de feemina ad volunta- tem warn difputas. Res hx omnino funt remotiei
& nulla fibi invieem fimilitudine funk, admotte
Apert a eft terra, uterus videlicet Virginis , & pro-
iulit Sälvatorem. Princeps ipfe fèdébit in ea: qüoniam
in ea qqoque humanitate; quam Chriftus pro nobis
aftumpfit, omnia fibi fubdita accepit. IJnde 9c in
Pfalmo dicitur: Mimijli eum pauldminus ab Ange- pf.s.v. s:
Its , gloria & h on ore coronafli gum 3 0* con flit uift i eum ^
fuper opera manuum tuarum. Comedit pajiem coram
Domino , facien^.voluntatem Patris fui, qui eum
mifit ad nos. De hoc Domino, & Domino, in
Pfalmo dicitur: Dixit Dominus Domino mco , fede pf„i. 10$.-iz
a dextris mets. Quis DominUs hoc dicat l Sc cui
Domino hoc dicat ? audi evidentitU in alio Pfalmo :
Dominus dixit ad me 5 Filins mens es tu , ego hodte pf. 1, yt
genui te. Poflula a me, & dab *tibi Gentes haredita- &
Hoc denique ultimo exemplo apenè’tota tua de Chri. ß tem tuam t & poffeflîonem tuam terminas terra. Dofti
ortu refellitur difputatio. Nam Deus dixit ad
i 8 abraham : /» femine tuo, hoc eft, in Chrifto, qui de
B femine ejus oriundus-erat, Benedicentur omnes gentes
terra. Deus dixit.Cljriftum de femine Abrahæ oriun-
dum'tu dicis eum fine ullo viri femine fuifle or-
t«m. Sed procédé adreliqua Scripturarum exempla,
•t utrùm aliqua apertius dibta fint, * & fententiæ atque
ftdei veftræ*magis aflèntanea.
Ct îRI s f lANUS i
Commodè ad oppofita refpondet, quifquis vicino
pede profequicur arque refpondet. Dicimus Ezechie-
lem Prophetam figuratè fuilfe lqcutum déporta illa •
ittinus ergo eft Pater, Dominus eft & Filius. Sed quià
in Deo nihileftextrinfecus fumptum , 8c apud Deum
nulla temporum viciffitudo feu mutabilitas eft, atque
in Deo nulla eflentiæ diverfit^s intelligi poteft : quis
enim in Deo diverfa copularetî quia ergo in Deo nihil
horum eft : fed quicquid in èo eft, ünum & idem
omnino fuhftantialicer eft, ante omnia èxiftehdo, 8c
poft omnia fubfiftendo | confequitur quia ficut Pater
eft Deus, & Filius Deus eft, cdmpar, eoæternus & au. s** g
confubftantialis ; non tamen duo dii, fed unus eft eft-
Deus : quia non alterius, fed unius ejufdem bmni-
no fubftantiæ eft Pater & Filius* Idem de Spiritti
fando intelligi necefle eft. Quod autem Spiritus'fan-
&us fit, multis Scriptürarum_ locis apertè legis. Spi- anef. î.v.
quoniam nullo mqdo ad litteram accipi pofiunt quæ ^ ntus Domini ferebatur fuper aquas. Et alibi : f ’erbo pf*i.
„ . . .. t- . :---- r* . J)ômini cceli firmati fùnt ; & fpiritüs oris ejus ôrhnis virtus
eorum. Et alibi : SanUus énirn Spiritiu difeiplina s*pien
effugiet fiStunu & in quam pluribus aliis veteris. Tèfta- s •
menti locis de Spiritu fanbbo mentio 8c fermo habetur.
Quia verè Spiritus Dei non eft alterius fubftan- '
tiæ quam Deus ; fed unius ejufdemtjue qtnnino fub-
ftantiæ eft Deus & Spiritus ejus,compar, coaster-
nus, 8c confubftantialis : quicquid enim de Deo fub-
ftantiale eft, unum & idem oninino eft : à quo enirri
Deus aliquidà fe dfverfum acciperet ? quia, inquam,
ita eft j confequitur quia Deus eft Pater, Deus Filius
, Deus §pirifus fanôbus ; ôc tarnen non tres Dii ;
fed unus eft Deus, Patèr & Filius 8c Spirjtus fan&us.
Nullam veto in Deitatis unitate recipimus triplicitaiv.
locutus eftde porta illa :£# dixit3 inquit, Dominus
ad mePorta hac claufa erit, non ap trie tur: & vir
non tranftbit per earn: quoniam Dominus Deui tfrael
ingreflus eft per earn * & erit claufa P rincipi. Princeps
ipfe fedebit in ea, ut comedat panem coram Domino.
Per viam veftibuli portt ingredietur, & perviam ejus
egreiittur. Haic ad litteram nenio explere pdteft: naiii
fi Dominus Deus Ifrael,quiper-Prophetam loquitur,
14>. calm mihi -fedes eft , & terra fcabellnm pedum meo-
v. rum : 8c alibi, Cdslum & terram ego impleo ; fi, inquam
, Dominus Deus Ifrael totus ubique e ll: unde
ingreflus eft per portam, 8c quo egrefius eft per por-
■tam illam} ^Si DeuS eft ihcircufcriptusjquomodo eum
in porta fedfire ad litteram accipi poteft? quomodo
erit claufa principi : fi princeps ipfe Dominus Deus £) tem j quoniam triplicitastolliteflentisefimplicitatemj
Ifrael ingreflus per earn ledebit in ea,ut comedat pane
coram Domino? Quern panem,vel cujufmodi panem,
undefadtumr, vel unde delatum comedat Dominus
Deus Ifrael, 8c. coram Domino j Quis eft alius ifte Do-
minus , fit coram dö pattern comedat Dominus Deus
Ifrael ? Quia ergohtec ad litteram accipi non pofTunt;
per portam illud intelligi oportet ,.ut hsc omnia con-
nderentur, & confideratä fieri pofle convenienter ih-
telligantur. Dominus efgo peus Ifrael ingreflus per
portam illam, ad nos egreflus exiit; quia- Deus homo
faefcus in Utero Virginis, eX carne Virginis» Nam
»liter ab originali peccato non fieret immunis,ficuc in
r 4, Pfalmo legitur: Tanquani fponftis procedens de tha-
[amo fuo. Ad nos homo exiit; atque Jeremia tefte^
N 1 err is vifus eft, & cum .borpinibus converfatus eft.
j( Porta claufa erit j quia viro * claufa erit, nec vir tran- f8° ^ l.pe r earn. Claufa Principi fervabirur, ut per
cam ingrediätur: quia Dominus Ddus Ifrael ingrefT
ms eft per cam. Neqtie dnim ante Conceptionem 8c
P»rtum Chrifti Mater ejus * Viro cognitafuit, qqo-
mam porta claufa-erit, atque claufa Principi ferva-
mtur. Et quoniam toturtt hoc Incarnationis Domini-
; C2 rnifterium folä virtute divinä fine humano con.
' lagio peranum eft i alibi Propheta Ifaias dicit: Ro~
rate c°eli defitper, & nub es plUant juflum ; aperiatur \
terra3 germinet Salvator cm* Rorc, inquit, & nube
quam vis recipiamus Perfonarunji Trinitatem ; quoniam
per fonarü trinitas eflentire non adimit unitatem.
Commodiîis verb dici poteft Perfonarûm Trinitas j
quàm perfonarum triplicitas ; ne linaquæque perfona
fubintelligatur tripliciter accepta. Sed quoniam inter
fideles folos de unitate Deitatis,ac Perfonarum Trini-
tate in Deitatis unitate, fermo habendus eft : quia fine
periculo dicitur, quicquid » ventilando difeutitur, at- ‘Kt’»-.
que auiftoricatis teftimonio dirigitur j fi vis , proce- falv^ "de‘
damus ad reliqua de Chrifto Scripturarum teftimonia.
Poftea ad hæc, prout poceriittus, difciitienda rever-
temur. Quarttvis enim hoc myfterium nulla fiurttana
ratio poteft comprehendere ; tamen videtttiis per fpe-
^ culiim in- ænigmate : invifibilia enim Dei, per ea qU£
fabtafunt, intelleéta confpiciuntur : fempiterna quoque
ejus virtus & DifVinitas.Illud * quoque aliud exe- ms. tm.
| plumquod refellendo pofuiftf, nihil nos impedit. S i Ita,ue*
enim Mater Chrifti, de cuius carne in eju*$»utero
Chriftus carnem accepit,de femine Abrahæ orta fuit-,
de femine Abrahæ'‘Chriftus originem duxit : quam vis
fine .ullo viri femine, de Virgine Matre ortus fuit*
JU DÆü Si
Si fas eft Chriftianis hoc mbdo Scripturas de Chrifto
legere & interpretari ; multb plura inyehiétis,qua!