3$8 S A N C T I A N S E L M I
Confilia Principttm, confilium ant cm Domini manet in A
aternum. Non enim te fecit Abbatem Chriftus ve'ri-
tas, fed tua cupiditas, & eorum, qui non percipiunt
qua Dei funt, temeritas. Memento quia qui non in*
trat per oftium in evile ovium'3 fed afeendit aliunde,
ille fur efl & latro: fur non venit nifi ut furetur, &
mahet, & perdat: Fili mi, non intrafti per oftium,
quia non intrafti per Chriftum. Non intrafti per Chriftum
, quia non per vericatem. Non per veritatem ,
quia non per redfcitudinem. Non enim intrat mona-
chus jn Abbatiam per redfcitudinem,qui non intrat per
regulärem cledfcionem, & per obedientiam. Non te
excufes. Dices mihi : non intravi per obedientiam,
quia non prohibuifti. Sufficit ad removendam rodtiru-
dinem, quia non per obedientiam introifti. Verum eft
quia non dixi, prohibeo,aut pra:cipio ne facias. Vide-
bam enim intelligenti fyifficcre quia inceffanter dice-
barn ; Non vult, non approbat cor meum,non confu-
lit, non pffficipit, necpra:cipietos meum. Si accepe-
ris fine mea juffione Abbatiam , nunquam habebis ab
Archiepifcopo benedidtione. Non enim debet mona-
chus expedtare oris imperium, fi novit voluntatem
Abbatis fui, atit confilium. Si ergo non intrafti per
oftium, grave mihi eft dicere; fed tu confidera & in-
tellige, quem te nominet veritas, ad quid te veniiTe
teftetur.
E P I S T O L A X X IV .
Domno & Patri Abbati reverendo Gide,
berro, ejufque San&itati commiffis Dom-
nis & Fratribus in Cadomenfi Cocnobio
commanentibus, Frater Anfelmus: quod
fervus fidelis Sc frater.
Quod ipfe moleßijfima fibre Comptus fuerit dum Cudu.
mo Beccum re dir et: qua tarnen diffugit, cum de petendo
ab eii orationttm fuecurfu meditaretur.
E P I S T O L A X L I I I .
Domnis fratribus charillimis, Domno
Gualcero, Priori Monäfterii S. Wandre-
gifilii, & aliis Monachis ejufdem Mona-
flerii, qui cum eo funt, Frater Anfelmus:
poft pradentem tribulationem , temporalem
& asternam confolationem.
u4fß ':Elos in tribulatione confolatur; E t quod nufquam
confenferit ut Lanfrancus eomm AbUas fioret.
DOmnus Normannus petiitame ex veftra parte,
ut Diledtioni veftra: aliquam feriberem confolationem
, & noftram oftenderem de Lanfranco- volun-
B p Oftquaipa veftradeltderatà præfentia nuper vi
JL- quam fcitis,abftradtus recefli rBeccüm ante fefti!
vitatem S. Benedidti ob multa impedimenta videre
non potui.. Intra quod fpatium cùm multis curis &
doloribus corporeis affechis eflem in Francia ; infuper
febris fubitö irruit in me, ferociter çomminans me
non ampliùs vos, aliofque Dominos noftrös Beccen-
fes vifurum : multumque exterritans bis aufa eft tangere
fervum veftrum. Sed cùm videret me intentiflu
mè* fneditantem ut ad vos & quofcunqué jpoflem
mitterem pro auxilio & fuecurfu orationum, exterl
rita fugit exterritum. Sed illud tàntillum quod habe-
bam faporis , edendi & dormiendi, & virium corporis
, avida nocendi accelerando rapuit, & fecum
tülit. Tanta igitur ejus hæc mancipia, ßftidium fei-
C licet & infomnium, & horum fociam imbecillitatem,
quæ ejus femper fequi folent terra veftigia,à me non-
dum expellere polïum. Hæc idcirco mando veftræ
Qharitati quia ftatum meæ parvitatis femper vobis
notum efle volo, & * vqs idipfüm veile non ignoro. „i,in
Scitote quia donee vos videam, femper me debito-
rem ad vos veniendi cognofco. Juvate ergo me veftris
orationibus, ut fecundftm v'otum meum pollim folve-
re debitum meum. Valete nunc, & fempe®
:
E P I S T O L A X L V.
Domnis & am ic is ,& Fra » . ---- ------- ------- i /umuu -V aiiuv-ij , w 1 laltlr 1iUbUuJs tcJbUadrlilfUlîJmllliIs}.,
tatem. Deconfolationequidem hoc mihi fcriberejlro £) Domno Priori Henrico, Sc aliis in Can.
ttpemmpnonrnics bhrrPeVvilttaartfet fIunrfftiicnirt , qnnunoHd S\ . SVcmripntmurrai dHiiccii.t :• _ _
x%.Omnc gaudium exifiimate, fratres met, cummin tenta-
■ tiones varias incideritis : feientes quod probatio fidei
vcflra patientiam operator, patientia autem opus per-
ltfeSbum habét. Et alibi: Oportet nos per multas tribu-
lationes introire in regnum pet. Et: Fidelis Deus, qui
non patieiur vos tentari fuprd quamferre poteflis : fed
facie t etiam cum tent at tone proven turn , ut ftftinere
foffitis. Cum ergo ex tribulatione tot nobis bona ve-
raciter'promitrantur; nec frangi, nec defperare, nec a
bono propofito ullo modo deficere pro ulla tribulatione
debemus: fed tanto magis in propofito bona: voluntatis
fecundüm * fimilitudinem grani finapis fer.ve-
re ; quanto magis tribulationem * adverficate atteri-
mur, Confidite ergo quia , annuente Deo, poft tribulationem
lxtitia confequetur. Si quis autem ex vobis
in h'ac tribulatione deféceric,dicite: De nobis exiit,
fed non erat ex nobis; quia non erat nobifeum radica-
tus. De voluntate autem noftra hoc mens noftra dicit
& lingua quia fi olim * voluiftèm & prjecipiffem ut
Lanfrancus efiet Abbas vetter, quod certè non fecr:
tam crudelem fe fuper vos oftendit, ut jam nec veile
poftem. Valete.
s t
tuarienfi Coenobio, Chrifti Ecclefiæ fer-
vis Dei çpmmanentibus, Frater Anfel-
mus : in fan&æ vitæ propofito femper ad
meliora profïcere, 6c nunquam deficere.
Exorat pro monacho re fuga, eut efl in votù redire ad
ovile, & pecunia?n mut nam folvere.
Oyfes charifllmus Frater nofter, qui clauftrum
■ i-VXfan«Stæ coriverfationis .veftræ fuâ juvenili ler
vitate& aliéna decepius fraude deferuit ; ut pote fi-
lius Evae matris noftra:, quæ in paradyfö deeepta
P paradyfi amcenitate caruitjfupernoprotegenterefpe-
â u , neediflipavit fubftantiam fuam cum meretricious
, nec inedia coaót'us pavit porcos extraneós, nec
dèfideravit fatutari filiquiis qudl porei manducant ï
fed nondum exhaufta mentis facietate, quam de fpi-
rituali menfa veftra accepèrat, ad hoftrum monafte-*
rium,quafi ad notum portum,poft multos muncte*
ni maris difcurfus, tandem applicùit. Qui, quamvis
ob reatus fuf cqnfcientiam feveritatem jüftitia: fibi j
timeat -, Apoftolo dicente : Nemo unquam cartter/i
fuam odio ha buit: tarnen intra gregem , in quo b " 1
ébatus & nutritus eft, omni modo recolligi cupit*
Etquoniarh nonfe dignunti vocati filium , autfrattem
jam judicat j faltem fieri le ficut unum de mercena-
E P I S T O L A R U M. L I B. I I.
Tjjs v e ftr is tantum inter vos effe mereatur, defiderat : A voluntatem veftræ benignitatis per licteras veftro figiL
famuio quoque fuo,quem ipfead confenfum & obfer lo fignatas mereamur accipere. Valete.
, fai dile<£fci artraxit, tant6 magis quàm carni
fuxtirriet ) quànto fi illéaliquâ vindiââ puniatur ju-
fto judiçio» ab anima fua exigendum videt. De pecur
iftaetiam aliénafub pa<fto redditionis accepta, quàm
jr.caùtèper alienam,fallàciam expendit, ita follicitùs
cft uc nifi per largiçatis veftræ auxilium, & per licen-
mm ut undefcunque poterit fe adjuvàri poftulet,ab eo
debitocontigerit eum exonerari, nunquam fperet cor
fuuni ex hâc verecundia poftè confplari. Sed quo-
niam ad tot & tantas rés preces fuàs cofiderat nec pof-
fe nec debere fufficere ; me’ fervum veftrum , quo-
niam nec fideliorèm vobis, nec quem magis conîîdac
à vobis aliquid pofTeftnpetraread prsefens habet, pro
fe roffac intercedere. Verùm cftm nulla major fit in-
terceflio, quàm pellis pro pelle, anitnæ pro anima
•poficio , dicente Domino : Majorent dilemonern nemo
habet, quam ut ahimam ponat qnis pïo amicis fuis.
bomnum Moyfen à planta pedis ufqüéad verticemin
circuira pelle fervi veltri Fratris Ahfèlmi rndutum, &
os eius os meum elfe veftra fciac Dileciio. Si quis ergô
veftrûm eft in quem aliquando fpônté peccavi, prir
hius in illo pro prædifta culpa pëllém meam percur
tiat, & oS meum à cibo prohibéat. Poft fianc vero
culpam pellem meam Fratri Moyfi ftudiofiflîmè com-
mendo, ficut fuàm diligit, ad euftodiendum ; vobis
autem, non * adeo ad parcèndum. Nabi fi ejus culpa ^
pellis mea læfa auç graViùs exeufla fiiëric, ab illo exi- ^
gam : fi qüis autedi èi pepërberit, illi giratias agSm.
De famuio vero efUs, feitoté quia aliam pellém non
habeo, quoriiam falus ejus falus mea ; anima ejus,anima
mea eft. Quqniànti autem quid de argento poftu-
lat, eft ad faciendum facile ; fton erit, uc puto, apud
mifericordiam veftrani ad ihnpetrandöm difficile. De
his omnibus aneequam incipiat redire , voluntatem
veftram per litteras veftras defîderamus audire. Non
quiaipfe reeufee, fi jübetis, etiam ad cormenta prope-
rare : fed quoniam cum bona fpe, lætus ad eos quos
defiderat, optât remëafe. Valeté.
m
E P I S T O L A X L V I Ï .
Domino fervus, âmico amicus, dileâo di.
ledtus , Domno Abbati Gifleberco , Fra-
ter Anfelmus : fempiternùm gaudere.
'Defibre qua comptas fuit & de qua fupru in ipift. 4+.
fcrîbitn
E P I S T O L A X L V I .
Domino 8c Pacri , amico veriflînio , reverendo
Epifcopo Gondulfo , Frater Anfelmus
5 in hujus vitæ perfëvèrare fandica-
te, in futuræ permanere fcelicitate.
Exôrat pro eodem refuga.
St fané, fi benè, fiprofperè cun&a/unt erga Domr
num Abbatem Gifleberturn dileaum diledorein
meum,; verè inde gaudet cor meum, quia certè fie
eft defiderium meum. Si dile6tipnem & bénéficia,
quæ nobis & noftris rebus impenditis,^ alienus alienis
impenderet. ] utiquegratiarum magnam adiionem in
jferiptis & voce exhiberemus,ne deficerçt. Sed quoniam
hoc ille facit, de quo nunquam pofiumus defperare
; fufficere credimus majores gracias cum femper
prompta voluntate, præfertiip cùm hoc ipfum non
ignoretis , indefirieheer in cordis area fervare. Scio
quia veftra DileÀio qùomodo fe habeat ftatus nofter,
defiderat cognofcere : qui, Deo protegente, fecun-
dùm modum nôftrum , 8c fecundiim temporis hujus
varietacem in cundi.s bene efTec, & profperè : nifi
quia cùm nupér in Francia * effem aliis quibufdam
affe&um laboribus levis quædam febris fubitô ïr-
ruens plus me terruit quàm læfic. Sed cùpi videret
méntem meam intentiflïmè converfam ut ad amicos
noftros pro auxilio mitterem orationum , ëxterrita
bis tadtum fugic exterritum. Ünde aliquandiu poft
paftiis fum, cum edendi faftidio, dormiendi difficul-
Éatem, & membrorum majorem imbecillitatem. Dor
minos & Fràtrès noftros dileéiriflimos filios veftros
quanta pofîiim devotione faluto ; de quorum erga me
dulci dile<Stione rè mihi cognita, quoties recogito,
exulco. De Ricardo ferviente veftro, qui vos in An-
gliam fécundùm jufïïonèm yeftrarti fecutus eft ; vèU
D lem veftram, fi vobis non difpliceret, benignicatem
rogare, quöniam quem Deus fuo judicio ab impadp
criminé éxcufàvit ; fi ipfe ab incepto fideli fervitio non
deficit jam nihil eft quod bonæ veftræ voluntau
quam de eô incépiftis, debeat obviare., juftus enim
eft, & plus decec fionèlïatis veftræ auâroritatem,
uc veftra conftantia cujuflibet perverficacis impetus
circa ilium repellat, quàm ut aliéna non lauda-
bilis pertinacia laudabilem incentionem benevolen-
tiæ veftræ refle<5tat. Valeat femper dulcis mihi veftra
Dileâiio. Sî veftræ benevôlentiæ & veftrorûm benefïciorum
retribuiionem in gratiarum a^ioneeffe feiremus,,
utique militas pelles ôyium gràtîarùm aânonibus im-
pleremus. Sed quoniam non in voce irrevocabili, nec
in feriptura putribili, fed in æternæ plenitudine foeli-
cicacis mercedem veftram novimus confiftere : ideo-
que fuperfedemus per fingula véftrà bérie'fîcia gràtias
wmittere. Mutuam vero veftrafm diledtionem, ficut
ln vpbis manere immutfaibil'ém noiVîgrt'ôtàmus ; ita in
nobis eâ.fervare iaviolabile curamus.DeFratreMoÿ-
6 Can tu a tien fi juYene, qtii riunc éft'in mohafteriq
noftro & vu le in Angliam ad fâüm rhdhàfterium
re lre î veftram pfecamur Sahift-itatém ut & vos ei
veniam dile<fti fui propter riôflfrum âniorëm', ficut dé
p°. ls cor>fidimuS', fribuatiS : 8c ut à' D'omno Hénrico
^ t0ta ^ rtgregac*°h6 behignè fufdpiatur,
ciatis. Epiftolam , quam de hac re prædii-to Priori
jç 0ngregariôni,.mifimus, placeat veftræ Sandtitati
Sere;& fécundùm quod in ilia poftulamus, ante-
” amanobis F. Moyfes proficifcatur, communem
E P I S T O L A X L V I I Î .
Domno & Fratri dalciffimo Gualtero,1
Frater Ànfèlmus Abbas Becd,
falutem.
La'icum recenter cotiverfum iii.ffmtu Unit at k
inffruendum effe.
DOmnus Rébertus de Briodua gratias magnas
agit vobis pro benignitate, quam illi, fupra
quàm fperare unquam potuit, exhibetis & cum gratiarum
a&ione teftis vobis eft quia & ab ipfo & ab aliis
propter eum multa molefta paffi eftis. Unde ego cum
amore gratias ago, 8c cùm gratiarum atftione lau-
do , 8c laudando precor diferetionem veftram, ut
memor quia calamus quàffatus non eft conterendus,