intelledtu. An * eft in A gitatione, fi bene conlideretur. Nam etfi nulla quas
de dixi quia fi intelligitur, eft
nullo intellc&u, quod neceflarib in rci veritate elie
. monftratum eft ? Sed f dices quia etfi eft in intelledku3
non tamen *• confequenter quia intelligitur* Vide quia
confequitur efle in mfelledu, ex eo quia intelligitur.
* Sicut enim quod cogitatur, cogitatione cogitatur:
& quod cogitatione cogitatur, ficut cpgitatur, lie eft
in cogitatione : ita quod intelligitur, intelledtu intelligitur
~ lunt, polTunt intelligi non dies omnia tamen poflunt
: & quod intellcbtu intelligitur, * ficut intelligitur,
lie eft in intellebtu. Quid hoc planius ? Poftea
dixi quia fi eft vel in fob intelledu 5 poteft cogitari
efle & in re3 quod majus eft. Si ergo in intelle&u lolo
eft 3 idipfum, fcilicet, quo majus non poteft cogitari,
eft quo majus cogitari poteft : rogo quid confequen-
tius ? An enim ft eft vel in lolo intelledu, non poteft
cogitari non cflTe, prater id quod fummS eft. Ilia ,ni
quippe omnia & Tola poflunt cogitari non efle, qua; Tcm^Tpt
initium, auc finem, aut partium habent conjundtio- g U H “1
ncm, & , ficut jam dixi, quicquid alicubi autaliquari- w , heel)
do totum non eft : illud verb folum non poteft cogita*
ri non efle, in quo nec initium, nec finem, nec par- /#«.
tium conjun&ionem, & quod non nifi Temper & ubi-
que totum *trlla invenit cogitatio. Scito igitur quia
potes cogitare * te non efle, * quandiu efle certiffime
feis: quod te miror dixifle nefeire. Multa namque cogi-
tamus non efle, qua; feimus efle: & multa elie , qua:
non efle feimus : non exiftimando , led fingendo ita
efle ut cogitamus. Et* quidem poflumus cogitare alih
u s a h c n ir a 11 e u v u h * ................— > ----- r , _ ‘ -r . * rr „
cogitari elfe & in rc \ Aut fi poteft, nonne qui hoc B JM » quandiu fcimus elle, quia
.. .. • ...... :____ _ r. «n. lud noflumus. cogitât, * aliquid cogitât majus eo} fi eft in lolo intel- iftud fcimus : ce nonpol:
ledlu ? Quid ergo confequentius, quàm fi quo majus
cogitari nequit, eft in lolo intellebfcu5 idem efle quo
majus cogitari poflit î Sedutique, quo majus cogitari
poteft, in nullo intelledfcu eft quo majus cogitari non
poflit. An ergo non confequitur, quo majus cogitari
nequit, fi eft in ullo intelledlu, non * efle in lolo intel-
ledfcu ? Sfcnim eft in folo intelledu 3 eft quo majus cogitari
poteft : quod non convenit.
C A P U T I I I .
uid trfiantiam adverfarii : quod fequeretur infniant
fifjiiiam tffe reipfa, quia cogitatur.
poflumus,& & non poflumus cogitare
non elle * quandiu Icimus elle 3 quia non poflumus
cogitare elle fimul, & non elfe. Si quis igitur
fie diftinguat hujus prolationis has duas lentcntias : .
* intclligcc nihil, quandiu elle' feitur, * polfe cogitari
non ellej & quicquid eft, præter id quo majus cogitari
nequit, etiam cum feitur efle, poflè cogitari non
efle. Sic igitur & proprium eft Deo , non poflè cogi->
tari non elle 3 & tamen multa non poflunt* cogitari,
quandiu funt, non e*flè. 'Quomodo autem dicatur «j-u«
cogitari Deus non efle, in ipio libello puto fuflicien- ^
ter efle diûum.
C A P U T V.
SEd talc eft, * in quis, ac fialiquis infulam Ocea-C
ni, omnes terras fuâ fcrtilitate vincentem, quæ,
diflicultate immo impoflibilitate inveniendi quod non
eft, perdita nominatur, dicat idcirco non polie du-
bitari verè elle in rej quia verbis delcriptam facile
quis intelligit. Fideris loquor : quia fi quis * invene-
rit mihi * aliquid aut reipla, aut fola cogitatione exi-
ftens, * præter quo majus cogitari non poflit, cui
aptarc valcat connexionem hujus meæ argumentatio-
nis 5 inveniam, & dabo illi perditam infulam ampliùs
non perdendam. Palàm autem jam videtur quo non
Valet cogitari majus, non poflè cogitari non eflè, quod
tani ccrta ratione veritatis exiftit j aliter enim nullate-
nusexifteret. Denique fi quis dicit-lè cogitare illud non
efle : dico quod turn cùm hoc cogitât 3 aut cogitât D
^aliquid, quo majus cogitari non poflit 5 aut non cogitât.
* Si non cogitât j non cogitât non efle quod non
cogitât. Si verb cogitât 5 utique cogitât * aliquid,
quod nec cogitari poflit non efle. Si enim pofles cogitari
non elfe j cogitari poflet habere prinbipium & finem
: fed hoc non poteft. Qui ergo illud cogitât,
aliquid cogitât, quod nec cogitari poflit non eflè 3 hoc
verb * qui cogitât, non cogitât idiplum non * eflè :
alioquin cogitât quod cogitari non poteft. Non igitur
poteft cogitari non eflè quo majus nequit cogitari.
C A P U T IV .
Differentia inter poffe cogitari, & intelligi non effe. £
QÜod autem dicis : quia cùm dicitur quod fumma
,res ifta non eflè nequeat cogitari : melius for-
tafsè diceretur qubd non eflè, aut etiam poflè non
eflè, non poflit intelligi : potius dicendumluitI non
poflit cogitari.. Si enim dixiflèm rem ipfam non poflè
intelligi non eflè : fortaflè tu ipfe-, qui dicis quia lè-
cundùm proprietatem verbi iftius falfa nequeunt intelligi
, objiceres nihil, quod eft, poflè intelligi non
eflè : falfum eft enim non eflè, quod eft : quarc non
*eflèt proprium Deo, non poflè intelligi non^eflè.
Quod fi * aliquid eoram, quæ certiflimè funt, poteft
intelligi non eflè 5 fimiliter. & alia çerta, * poflè intcl-
ligi non eflè. Sed hoc utique non poteft objici de co-
Specialis difcitffio variorum adverfarii diÜorum : ac
primum quod initio infideliter retulerit ratiocina-
tionern, quant refellendam fufeepit.
B Ualia verb fint & alia, quæ mihi objicis pro
infipiente, facile eft deprehendere vel parum fa-
pienti3 & ideo id oftendere fiiperfcdendum exiftima-
veram. Sed quoniam audio quibuldam ea legentibus
aliquid contra me valcrc videri 3.paucis de illis corn- Aliuill}
memorabo. Primùm , qubd fæpe repetis me dicere me
quia quod eft majus omnibus , * eft in incellebtuj !
& fi' eft in intelleâu, eft & in re : aliter enim om- mlju/cosiuri
nibus majus, non eflèt omnibus majus. Nufquam',*n^*,,y,*
in omnibus dibfcis meis invenitur talis probatio. Non
enim * idem valet, quod dicitur 5 majus omnibus ,
& , quo majus cogitari nequit, ad probandum quia
eft in re quod dicitur. Si quis enim dicat qùo majus
cogitari non poflit, non elfe aliquid inres aut poflè
non efle ; aut vel non eflè poflè cogitari 3 facile refelli
poteft. Nam quod non eft, poteft non eflè ; & quod
non eflè poteft, cogitari poteft non eflè. Quicquid
autem cogitari poteft non eflè 3 fi eft, non eft quo
majus cogitari non poflit : quod fi rton eft , utique fi
eflèt, non eflèt quo majus non poflit cogitari. Sed
dici non poteft : quia quo majus non poflit cogitari, .
fi eft, .* non eft quo majus cogitari non poflit 3 aut fi t
t eflèt, non eflet quo non poflit cogitari majus. Patct
ergo quia nec * non eft, nec poteft non eflè, aut cogitari
non eflè. Aliter enim, fi eft, non eft quod dicitur
3 & fi eflèt, non eflèt. Hoc autem non tam fa-
cilè.probari poflè videtur de eo quod majus^jmni-
bus dicitur. Non enim ita patet quia quod non eflè cogitari
poteft, non eft majus omnibus quæ funt 5 ficut
quia non eft quo majus cogitari non poflit : nec fie
eft indubitabile quia fi eft aliquid majus omnibus, non
eft * aliud quàm quo majus non poflit cogitari 3 aurfi*
eflet, non eflet fimiliter * aliud : * quomodo certum
eft de eo quod dicitur, quo majus cogitari nequit.
Quid enim : fi quis dicat eflè aliquid majus omnibus
quæ funt 3 & idipfum tamen poflè cogitari non efle :
& aliquid majus * eo, etiamfi non fit 3 poflè tamen
cogitari : an * hîc fie apertè inferri poteft, non eft ergo
majus omnibus quæ funt 3 fictif ibi apertiflimè dice- A hile poteft eflè, idcirco quemlibet negare quo majus
retur vergo non eft quo majus cogitari nequit ? Illud Cogitari nequit, quod auditum aliquatenus intelligit 3«
namque alio indiget argUmcnto, quàm fioc quod df- quia negat Deum, cujus fenfum nullo modo cogitât,
citur, omnibus majus. In ifto verb non eft oj>us alio, * Aut fi & illud , quia non omnino intelligitur, nequàm
hoc ipfo quod fonat, quo majus cogitari non gatut 5 nonne tamen faciliùs id quod aliquo modo,
poffit. Ergo fi non fimiliter poteft probari de eo quod quàm id quod nullo modo intelligitur, probatur î
majus omnibusdicitqr, quod de fe per feipfüm probat N ° n ergo irradonabiliier contra infipientem , ad pro-
quo majus nequit cogitari : injufle me reprehendifti bandum Deum efle, attulit, quo majus cogitari noa
dixifle quod non dixi 5 cùm tantùm différât abeo quod poflit : cùm illud nullo modo 3 iftud aliquo modo intelligeret.
C A P U T V I I I .
dixi. Si verb vel aliud argumentum * poteft : ncc fic
me debuifti repréhendcre dixifle quod probari poteft:.
Utriim autem poflit, facile perpendit, qui hoc
pöflè, quo majus cogitari nequit, cognofcit: nullate-
nus enim poteft intelligi quo magis cogitari non pof-
fit 3 nifi id quod folum omnibus èft majus. Sicut ergo
quo majus cogitari nequit intelligitur, & eft in ®
■ Comparât to pi Bur a num. 3. propofita examinât nr. Et
unde von j ici que at fumrnum magnum, de quo
adverfarius num. 4. qu after at.
intellebtu ; & ideo efle in rei veritatc afleritur : fic vcrh tam ftudiosè probas , quo majus cogi
quod majus dicitur omnibus intelligi, & efle in in- V^Ltari nequit, non tale efle j qualis nondum fa6bt
tellebluj & idcirco ^eipfa efle ex neceflitäte conclu-
dittir. Vides ergo quàm re<ftè me comparafti ftultb
illi , qui hoc fblo qubd delcripta intclligeretur, perditam
infulam eflè vellet aflèrere.
C A P U T VI.
Difcutitur diPlum adverfarii in num. 1 . qualibet falfa
fimiliter poffent intelligi, at que adeo effent.
. . . . fabfca
pibtura in intelledlu pidtoris, fine caufa fit. Non enim •-
. hoc protuii pidturam pra:cogitatam, ut tale illud, \
dequo agebatuf, vellem aflerere : fed tantum, ut ali- i"**
quid * efle in intelledtu, quod non efle intelligeretur ,
poflem oftendere. Item , quod dicis: quo majus Cogi- uUtzitur »**
tari nequit, fecundum rem vel ex genere tioi vel ex *^***
fpccie notam, te cogitare auditum , vel in * intelledtu
habere non pofle 3 quoniam nec ipfam rem * nofti,
nec earn ex alia fimili potes cognofcere: palam eft rem spent fimiit
aliter fefe habere. Quoniam namque omne minus bo- fognl/ii!^
Q Uod autem objicis, quælibet falfa vel dubia fi- num cantum fimile majori ^______ bono,^ in quantum ___ _
Ex mi”ori militer pofle intelligi, & efle in intelle&u 3 quem- eß bonum 3 patet cuilibet radonali menti quia de mi
admodum illud, quod diccbam. Miror * quid hie fen- noribus bonis ad majora confcendendo, ex his, quibus
fifti contra me, dubium probare volcntem 5 cui pri- * aliquid cogitari poteft majus, multum poflumus
mum hoc fàtis erat, ut quolibet modo illud intelligi ^ conjicere illud, quo nihil poteft majus .cogitari. Quis
& efle in intelleâu oftendcrem : * quatenus confc- enim, verbi gratiâ, vel hoc cogitare non poteft, etiam
quenter * confidcraretur utrùm eflèt in fblo intelle- fi.non credat in re eflè quod cogitat, fcilicet, fi bonum
&u, velut falfa ; an & in re, ut vera. Nam fi falfa & eft aliquid, quod initium & finem habet 3 multb medubia
hoc modo intelliguntur, & funt in intellebfcu 3
quia cùm dicuntur, audiens intelligit quid diccns fi-
gnificet : nihil prohibet quod dixi intelligi, & eflè in
mtelle&u. Quomodo autem fibi * conveniant quod
dicis quia falfa dicente aliquo, quæcunque ille dicelius
elfe bonum, quod licet incipiat, non tamen definit
: & ficut iftud illö melius eft 3 * ita ifto efle melius
illud, quod nec finem habet, nec initium 5 etiamß
femper.de praterito per prafens tranfeat ad futurum :
Ä five fit in re aliquid hujufmodi, five non fit 3 valde
KtfHgn*
I //-«a
fi inte/hgti
ret, intelligeres : & quia illud quod eft non eomodo tanien eo * melius efle id , quod nullo modo indiget
quo etiam falfa habentur in cogitatione, non diceris ve^ cogitur mutari > vel moveri: an hoc cogitari non
auditum cogitare, aut in cogitatione habere : quia, poteft j aut aliquid hoc majus cogitari poteft, aut non
fcilicet, non poflis hoc aliter cogitare, nifi intelligen- e^- h°c ex iis, quibus majus cogitari valet, iconjice-
.' do, id eft, feientia comprehendcndo re ipsä iflud exi- re id-quo majus cogitari nequit ? Eft igitur unde poffit
ftere ? Quomodo, inquani, conveniant, & falfa in- conjici, quo majus cogitari nequeat. Sic itaque facile
telligi 3 & intelligere efle feientia comprehendere exi- j ) refeiii poteft infipiens , qui facram aubloritatem non
ftere * aliquid : nihil ad me, tu videris. Qubd fi & recipic; fi negat, quo majus cogitari non valet, ex aliis
fa*a*,!}"' aliquo modo intelliguntur: & non omnis, fed
git cujufdam incellcbtus eft hac diftinitio: non debui
M reprehendi, quia dixi quo majus cogitari non poffit
intelligi, & in intelle&u efle 3 etiam antequam certum
diet reipsä illud exiftere*
C A P U T V I I .
Contra diBum aliud adverfarii ibidem : nempe quod
fumrnum magnum aque poffit .concipi non ejfe ~> ac
Deus ab infipiente concipitur.
rebus * conjici pofle. * At fi quis Catholicus hoc neget
3 memineric quia invifibilia Dei a creatura mundi, Ad 7f»w, 1\
per ea qua fa 81 a funt, intelleEla confpiciuntur: fempitern
a quoque ejus virtus & Divinitas.
C A P U T IX .
Summ urn magnum cogitari & intelligi poffe: &
roboratur ratio contra infipientem fa8ia.
SEd etfi verum eflet non pofle cogitari vel intelligi
* illud, quo majus nequit cogitari; * non tamen fai-
ER.i 1n .d e , qI u o1d ! nd .i c is vOi _x u nJq Ï_uam poflè efle credi- E fum effet,quo majus cogitari nequit, cogitari pofle A-S bije, cùm diófum & auditum Cf-u - er!i.t , i! fnt ud1 non fir .. f-nl I ... _. L . 1 r. r r 1 11 J - (V
eo modo pofle cogitari non eflè, quo etiam poteft
cogitari non efle Deus. Refpondeant pro me , qui
vel parvam feientiam difputandi argumentandique
nttigerunt. An enim rationàbile eft, ut idcirco lieget
aliquis quod intelligit ; quia efle dicitur id quod
ideo negat , quia non intelligit ? Aut fi aliquando
negator, quod aliquatenus intelligitur, & idem eft
illi, quod nullatenus intelligitur *, nonne faciliùs probatur
quod dubium eft , de illoquod in aliquo, quàm
de eo quad in nullo eft intellebfcu î Quare nec credi-
& intelligi. Sicut enim nihil prohibet dici, inefabile j
licet illud dici non poffit, quod ineffabile dicitur 3 &
quemadmodum cogitari poteft non cogitabile, quam-
vis illud cogitari non point, cui convenit non-cogi-
tabile dici : ita cùm dicitur, quo nihil majus valet cogi-
tari ; procul dubio quod auditur, cogitari & intelligi
poteft, etiamfi res ilia cogitari non valeat aut intelligi
, qua majus cogitari nequit. Nam etfi quifquam
eft tam infipiens, ut dicat non efle aliquid , quo majus
non poffit cogitari 3 noiv'tamen ita erit impudens,
ut dicat fe non poflè intelligere aut cogitare quid dicat: