nauirae. tjnde palim eft quia * etiamfi Angelus nullus A invicem, quffque fuo modo asterne congaudendo jo-
petiia'cti homines tamenin cmlefti civitate fuam lo- cundiretur ; quatenus quod voluntas j>criiflct jj m rationali nacum
habuiflènt. Sequitur itaquequiain Angells, ante-
quam quidam illorum caderent, non eratille perfedus
, Ang*u numerus : alioquin necefle erat utaut homines, aut
rum i» ^ngejj aliquid caderent : quoniam extra numerum *
m f ' v v W nullus manere poterat. Bof. Nonnihil
effecifti. A n f Hft & alia ratio , ut mihi videtur, qua:
non parum fuffragatur illi feptentiar, quas Angelos
non elTe fados in perfedo numero exiftimat. Bof.
Jof. Die illam. * Anf. Si Angeli in illo perfedo niimero
fadi funt i & nullatenus tadi funt homines, nifi pro
reftauratione perditorum Angelorum ; palam eft quia
ivitatc nifi * Aiicreli ab .illa * beatitudine cecidiflent, homi-
*U ergo
tura fponte facit, *- hoc & jam infonfibilis creatura tj
per Dei difpofitfonem naturaliter exhiberet. Solemns1 ia
namque in.ma jorem noftrorum exaltationc congaude-
re : uc cum in natalities Sandorum exultatione feftiva
jocundamur de gloria eoium * lætantes. Quam fon-«/• txuinn,
tentiam illud' adjuvare videtur : quia fi Adam non
peccaflet ; difterret tamen Deus illam civitatcm perfi-
cere, donee completo ex hominibus, quern expeda-
bat, numéro, ipfi quoque homines in côrporum , ut
ita dicam , * immortalem tranfmutarentur immortali-
tatem. Habeant enim in Paradifb quandam immor-
talitatem, id eft, poteftatem non moriendi : fed non
erat immortalis hæc poteftas, quia * poterat mori ; ut
nes ad illam non afeederent. Bof. Hoccon&at. Anfel. . - .. .. .
Si quis * verb dixerit quia tantum lartabuntur eledi _ fcilicet, ipfi non poflent olte mori. Sed 11 '
ita elt, ut, vi- 4 •
homines de Annggeelloorruumm..ppeerrddiittiioonnee » qquuaannttuumm ggaauuddee-- ° delicet, rationem illam & bcatam civitatem, & hanc
bunt de fua afllmiptioiie; quoniam abfque dübio hare
non eflet, nifi ilia fuillcc : quomodo poterunt ab hac
perverfa gratulatione defendi ? A ut quomodo dicemus
Angelos, qui ceciderunt ,«x hominibus reftauratos ;
fi illi fine hoc vitio permanfuri erant, fi non cecidif-
fent, id eft, fine gratulatione de cafu * alioru ; ifti verb
fine illo elle non* poterunt 3 Immo qualiter cum hoc
vitio beati efle debebunt ? Deinde, qua audacia dice-
. potuifle mus Deum non veile, aut non* pofte banc reftaura-
tionem fine hoc vitio facere.? Bof. Nonne fimiliter
eft in Gentibus, quæ ad fidem vocatæ hint, quia illam
Judari repulerunt? Anf. Non :nam fiomnesjudæi cre-
. v didiflènt ; Gentes tamen vocarcntur : quia in omnig.
*l. ia
«2. illorum
a2. potuerunt
mundanam * inlenfibilemque nâturam Deu^ ab initio 4*fcoGii(
proppfüerit fimul perficere : videtur quia aut illa civitas
non erat compléta in numéro Angelorum , ante malo-
rum ruinam ; fed expe&abat Deus ut earn de hominibus
compleret i quando corporcam mundi naturam in
* melius minaret : aut fi perredta erat in numéro , non
perfefta erat in con.firmatione ; & differenda erat nov*Ict
ejus confirmatio, etiam fi nullus in ea peccaflet,
ufque ad * earn mundi, quam expedamus renovatio- *L e,n4tJ
nem : aut fi non diuiitis ilia confirmatio differenda
erat j acceleranda erat mundana renovatio, ut cum
eadem confirmatione fieret. Sed qubd mundum no-
viter fiadum ftatim Deus * renovare, &.eas res , q u æ rcaoni
te tju', ttmet Deurn Coveraiur jufitiaw, accept us eft illi. poft renovationem illam non erunt, in ipfo initio, an-
Sc e.dj q_u_ _o_n!i_a_mt J.u.di «e• i Apoftolo_s_ _c_o_n_t_e_m_pcfl.e_r_u_n_ t_:_ e_a- t_u_n_c^ r faplT pn r dpfttuere * inftitnefuit
occafio, ut ädGentes illi converterentur. B of Nul-
lo modo video quid contra *li£ec dicere poflim. j 4rtf.
ml fingulij Unde tibi videtur ,accidere * finguiaris ilia lartitia de
alieno cafu ? Bo(, Unde j nifi quia certuserit unufqnif-
que , quoniam ubi erit nullatenus cflet, nifi alius inde*
cècidiflet? rfnf Si ergo hanc certitudinem nullus habe-
retj non eflet unde ullus de alienodamno gauderet. Bof.
* Ita videtur. d n f Putafne aliquem illorum habitunimf
hanc certitudinem > fi multb plures erunt, qu^m qui
ceciderunt? Bof. Nequaquam pofluopinari qubdeam
habeat, aut habere debeat. Quomodo namque quis
poterit feire utrum pro icftaurando, quod imminutum
eratj aut pro complendo, quod nondu perfedu erat dé
illo numero cóftituenda: civitatis, fitfadlus : fed omnes
ccrti erunt fe fadtos efle ad perficiendam illam civita- D
tern ? u4nf Ergo fi plures erunt, quäm reprobi Angelij
nullus pote.rit aut debebit feire fc non efle ibi af-
fumptum, nifi pro alieno cafu. Bof. Verum eft. Anf.
Nori igitur habebit aliquis cur gaudere debeat de alte-
fius perditione. Bof Ita fequitur. Anf. Cum itaque
vidcamusquia fi plures erunt homines eledi, quim
mi. fequactur fint réprobi Angeli, illa non * fequatur inconvenien-
mi. qu*-, C*a * quanv fequi necefle eft, fi plures non erunt: &
cum impoffibile fit ullum in ilia civitate futurum in-
conveniens, videtur necefle efle ut Angeli non fine
fa&i in illo perfe&o numero, & plures futuri fint beati
homines, quäm fint mifèri Angeli. Bof Non video
tequam appareret cur fadae eflent. deftruere inftitue- </*inftiln
rit, omni caret ratione. Sequitur ergo quia Angeli non
ita fuerunt in numero perfedo, ut eorum confirmatio
non diu differretur propterea quia mundi novi rehova-
tioné mox* oportcret fieri : quod non convenir. Quod *i- opon
autem candem confirmationem ufque ad mundi futu-
ram renovationem differre Deus voluerit i inconveniens
videtur j praefertim cbm illam in aliquibus tam
citb perfecerit j & cum intelligi poffit quia in primis
hominibus, quando peccaverunt, illam fecillet , fi
non peccaflent, ficutfecit in perfeverantibusAngelis.
Quamvis enim nondum proveherentur ad .illam x -
qualitatem Angelorum, ad quam perventuri erant
homines, cùm perfedus effet numerus de illis aflu-
mendus. In ilia tamen juftitia, in qua erant, videtur
qubd fi * viciflent ut non pcccarcnt tentatij ita con- m
firmarenturcum omni propagme iua ,ut ultra peccare
non poflent : quemadmodum *quia vidi peccaverunt, tl. qû
fie infirmati funt, ut » quantum in ipfis eft, fine pecca-
to efle non poffint. Quis enim audeat dicere plus valere
înjuftitiam ad alligandum in * fervitute hominem
in prima fuafione fabi confentientem j quàm va-
leret juftitia ad confirmandum eum in libertate, fibi
in eadem prima tentatione adharrentem ? Nam quemadmodum
quoniam humana natura tota * erat in
parentibus primis, tota in illis vida eft ut peccarct :
( excepto illo folohomine ,quem Deus ficut lcivit fine
viri femine de Virgine facere, fie feivit à peccato Adæ
qua ratione hoc negari queat. Anf Aliamadhuc e^uf- £ fècernere ) -* ita in eifdem tota vicilfet ; fi non * pec -
dem fententia: polle diei puto rationem. B»f Hanc
quoque proferre debes. AnJ. Credimus hanc mundi
molem corporcam in melius renovandam; nee hoc
futurum eile, donee impleatur numerus eledorum
hominum , & illa b.eata perficiatur civitas } nec poft
ejus perfedionem * differendum. Unde colligi po-
teft , Deum ab initio propofuifle ut utrumque fimul
perficeret} quatenus & minor, qua Deum non fen-
tiret, natura ante majorem, qua Deo frui deberet,
nequaquam perficeretur i & in majoris perfedione ,
mutata in melius, fuo quodam modo quafi congratu-
laretur; immo omnis creatura de tam gloriofd & tam
admirabili fui confummatione ipfi Creatori, & fibi
caflent. Reftat ergomt non compléta in illo primo numero
Angelorum fuperna civitas; fed de hominibus
complenda. fuifle dicatur. Qua fi rata funt ; plures
erunt eledi homines, quàm fint reprobi Angeli. Bof.
Ratioriabilia mihi valde videntur qua dicis : fed quid
dicemus ; quia legitur de Deo : conftituit terminos po~ d
pulorum juxta numerum fiüorum Ifra'él? Quod quidam,
quia pro filiornm [frail invenitur Angelorum Dei, fic
expónunt ; ut fècundùm numerum bonum Angelorum>
aflumendus intelligatur numerus^eledo’rum homintl.
Anf. Hoc % non répugnât pradida fententia ; fi cer-
tum non eft qubd totidem Angeli cecidilfent, quot r.e-
manferunt. Nam fi plures funt Angeli eledi, quàm r©-
B?|dacrmimotl
”2
W c"
probi; Sc necefle eft ut reprobos eledi homines reftau-
rent; Sc poteft fieri ut t>eaterum numerq coaqtrentur-;
& fic plures erunt horainej jufti, quam Angcliinjufti.
Sed memento quo pa do inccepi tua refpondere qua?-
ftioni:*ut videlicet,!! quid dixero*quod major non con-
firmet audorit:’ s,quam vis illud ratione probare videar,
non alia certituiineaccipiatur ;,nifi quia interim mihi
ita videtur, donee' mihi Deiis melius aliquo mod'o
reveiet; Certusenim fuin, liquid dieoquod facraScrip-
tura abfque dubio contradicat , quia falfiim’ eft : nec
illud tenere volo, fi eognovero. Sed fi in illis rebus, de
quibus diverfa fentin poilunt fine periculo, ficut eft
illud unde nunc agimus: fi enim rielcimus uxrumplu-
res homines eligendi fine , qu^m fint Angeli perditi;
an non : & alterum liorum aftimamus magis,-quam
alterum; nullum puto elfe anima pericUlum : fi, in-
quam , in Inijufmodi rebus fic exponimusdivina dida,
ut diverfis fententiis favrre videantur; nec alicubi
invenittir, ubi quid;-indubitanter tenendum fit*de-
terminent, non arbitror reprehendi debere. Illud autem
quod djxifti: conftitu t ter-njnof populorit, feu Gentium
, juxta nuvierh||Ar’gelom Dei, quod il alia cranf-
latione legitur, juxta numerum fJior.um if re, el .-.quoniam
amba tranflationes aut idem fignificant, aut diverfa
finerepugnantia;.ita intelligenduiji eft, ut & per Angelos,
Dei, & per filios .Ifrael, Angeli’boni fignificen-
tur tantun^modb;-, aiit foli homines eledi v aut fimul
Angeli & eledi homines., tota, fcilicet ,jlla civitas fuperna.
Aut per Angelos'Dei} fandi Angeli tantum :‘Sc
per filioslfrael, foii homines jutti. Aut foli Angeli per
filioslfrael^ & jufti homines per Angelos Dei. Si honi
per utrumque-: idem eft
A erit quomodo rata *non fint fuprà pofita rationes, qua <ti.
videntur oftendere non fuifle in Angelis , prins quàm
illorum quidam caderent, ilium pçrfedum numei u n,
quern fiipra dixi ; & plures homines eledos futuros,
quàm lint mali angeli. Bof Non me pcénitet quia coegi
te ut de Angelis.hac dicercs ; nam non fruftra fadüin
.eft : nunc redi ad id unde digrefli fumus.
C A P U T ' XIX. ' p
Qjod hpmot non po([lt falvari fine peccatisfatis-
faftionc.
A n s e l m.
Angèli tantfun defig
*quod fi folùrrt per Angelos Dei : fi verb tota cælèftis
civitas ; hic èft fonfus, quia tam diu afliimentur-populi,
id eft, multitudines eledorum hominum, aut tamdiii
erunt populi injhóc fèculo done«?de hominibus præ-
deftinatus numerus il 1 i us çiviiàtis nondum perfedus
compleatur.: Sed non yideq nunc quomodo foil Angeli
aut fimul Angeli & homines’fondi per filios If-
rael mtelligantur : fan dos autem* homines filios If-
raël, ficut filios Abraha vocàfi non eft alienum. Qui
Angeli quoque DePper hoç redè * poflifnt yoenri,
qiiia'vitafn Angelicam imitantur, atque fimilitudo 8c
æqualitas Angelorum illis promittitur \in Coelo, &
quia omnes juftè viventes Angeli Derfùnt. iUnde 8c
ipfiConfcflores, aut Martyres dicuntur : qui enim cpn-
fitetur & teuacur veritatem , Dei nuntius , id eft, Ân-
gelus*ejuseft. Et fimàlusllQiho dicitur diabolus; fi-
Cut de Juda dicit Domînus propter fitnilitudinem ma-
■ litiæ : cur non etiam bonus homo * dicetur Angelus ,
propter imitationem juftitiæ ?' Quare poiTumus , uc*
püto, dicere Deum conftituifle ter minos populorum,
juxta numerum eledorum hominum : quia tamdiu e-
runt populi, & erit in hoc mundo hominum prbcrea-
tio, doneenumerùs eorundem eledorum* hominum
compleatur ; 6c èo completo çeflabit * homiiium gene-
ratio, .quæ fit in hac vita. At fi per ^Angelos Dei, in-
telligimûs fandos Angelos tantum ; Ec per filios Ifraêl,
Caatummodb juilos homines : dtiobus modis intelligi
poteft quia confhtitit Deus terminas, phpùlorurn . just'd
^numerum Angelorum Dei ; aiit.quiataiitusjpopulus,, id
eft, toft homines aflumencur » quot * funt fandi Angeli
Dei ; aut quia^tanVdiu erunt- populi, donee rjCime-
• rus Angelorum-Dei conapleatur ex hominibus | Et hob
uno folo mddo cxpprii.pofte video \.,conftkult terminos
pojiulorum , jux'ta numerjtfy fillonim Ifrail • id eft,
quia ( ficut fii^ra didiim- eft ) tamdiu erunt, populi .in
bocfeCuló , d^peç niïçaerus fàndbrum hominum àflu-
niaciir. 'Et * cpHigiturex ütraque tranflatione quia ço.t
homines * aflumentur, quot remanferunt Angeli.Unde
tamen non * feq.uitur, quam vis perditi Angeli ex ho-
minibus reftaurahdi fint., ,tot Angelos cecidilfe, quot
perfeverayerunt. Quod tafopn fi* ’dicituf, inveniendü
SOnftat Deum propôfuilte ut de hominibus Angelos
, qifi cèciderant, jjeftaurarel. Bof. Certain
g eft.- Anf. Talesergo'oporteteflè 'homines in illa civitate
fuperna, qui pro Angelis in illam aflumentur ; qualos
illi futur! ibi efant, pro quibu's.ibidem.erunt, id eft,
flüales nunc finit boni Angeli; alioquin non erunt
reftàurati qyçi ceciderunt.: 8c fequetur., quia Deus aut ‘T 1' b.on,i
non poterit^perficere bpnum quod incoepit ; aut poeni- ***M' ‘
. tebit eum tantum bonum incoepiire. : quæ duo aDfurda
.funt. Bof. Verè ûportst uc æquales fine homines bonis
. Angelis. A n f Boni Angeli unquamne-peccaverunt ?
Bof. Non. Anf. Poterne eogitare qubd homo, qui
aliquarido peccavit , nec unquam Deo pro peccato luo
fatisfecit, fedtantiimimpunimsdirnictitur ; æqualis fie
Angelo, qui nunquam peccavit ? Bof. Verbaiftacogi-
tare & dicere pbfturn ; fed fènftim .ecrum ita cogi-
üare ncqueo ; ficut fallitatem non polfum intelligere
i veritaterti elle. Non decct ergo Deum, hominem
* peeçantem fine fatisfadione ad ; reftau rationem An - 4/
Ç gelorum aflumere perditorumj*quoniam non-patitur ?cm
veritas^ eum levari ad »quaütacem * bonoj um. Bofi *i. Angelord’
Sicoftendic ratio. A n f * Confidera etiam in folo ho- 4i. confidero
mine , fine eo quia debet Angelis æqiiari, utrùm eum
taficcr Deus adbeatitudihém * ullàm , vel talem oua- <*/. illam V
lem habebat antequam. peçcaret, debeac proÿéhere.
Bof. Die tu * quqd cogitas; & ego çonfiderabo prout «/. dîc qu*
potero. Anf. Ponamus divitem aliquem in manu tenere
margaritam pretiofam, quam nunquam pollu-
tio ujla'tetigit, quamque nullus alius potfic, amovere
de manu ejus , nifi iplopermittenCe : 8c. earn difoo-
.. liât recondêre in thefauriim fuuvn, ubi font charifli-
ma &, pr.etiofillima,quæ poffidet. Bofq. Cogito hoc
velut ante no,s. AnJ. Quid , fi ipfo permittat eandeïu
£) margaritam ab aliquo invido excuçi de manu fua in
' coenum’, cùm prohibere poflet : ac poftea eam de coe- •
* ' no fiimens , pollutam& non lotam in aliqùem locum
fuum mundum Sc. charum, deinceps illam fieforvatu-
rus, recondat^: putabifne ilium fapientem ? B of Quo-
,modo hoc pofl’um ? uam nonne eflet* fotis melius, ut “A tamcai l
margaritam fuam-mundam teneret & -forvaret, quàni
poilu tam ? Anfel, Nonne fimiliter facerét Deiis, qui
, hominem Angelis^ fociandum fine peccato, quàfi- in fociatuaj
manu fua, tenebat in paradifp; & permifit ut accen-
fùs ijividia diabolus eum in Uitum peccati, quam vis
* cpnfontientem , dejiceret ? Si enim. prohibere vellec
1 diab.olum ; non poflèc tpnatare hominem. Nonne, in-
quam, fimiliter facèret, fi homjnem peccati for de
maculatiim , fine'ômni lavatione., id eft, abfque omni.
p fatisfadione, tajenf/foroper manfurum faltein in
paradifiim, de quo ejèdus fuerat -, reduceret ? Bof:> Si*
militudiiiem, fi Deus hoc faceret, negare non audeo ;
& idcit co eum hoc facere pofibnon * anilup. Videre- *i. abnue
tur eninm aut quod propofiierat peragérc non potuifle,
saut boni propolici, eum pbenituifle : quæ in Deum ca-
dere nequeunt. * T eue igitur cerciflïmc quia fine 4/. cap. j,
fatisfadione, id eft , fine debiti folutione fponta-
nea ., nec Deus poteft peccatum impunitum di-
i.mittere ; nec pecca.tor ad beatitudinem .vel talem,
.qu^lem habebat antequam •péccàrét , pervenireî •
L ij