Io 4
■ m m m ê u m m m s s 'm ù m m m m M m m m m m u m
» p a « g i i i p # ..
■ ‘ f 9 ^ ................ ' l
. I *
£§§§§$§!§£
JOHANNIS SE LDENI
I N E A D M E R I
HISTORIAM NOVORUM
NOTÆ-
In Prafatione, pdg. 17 . lined zö.
QUi non primo, futrit homo Regit & de manu illitts Epif-
->patus vel Abbitte Inveftituram. ] Obcinebat xvt>
i.lo fuperiore mos lölennis , atque antC'Normannö-
rum etiam adventum bîc ufitatiflimus , ut majorum gentium
Antiftitcs fàcri , Epifcopi nimirùm & Coenobiàr,chæ
(qui fairem in clientcla Regia) à facris Ecclefiaium cörpöri-
bus elcdli , quin fæpiùs etiam , fpretis omni no corporüm fa-
crörum (ufFragiis , in aulä defignati Annuli & Baculi Pafto-
ralis live pedi traditione, in Dignitatis poITdlionem à Regi-
bus noftris. jure avito nixis , mitterentur. In Glaftouicjifis
Coenobiiprivilegiis , apud G. Malmefburienlcm de gcftis Re-
gum lib. x. cap. 8. Rex BdgarUs Monachis Eleclio. em fui Ab-
intis perpttub manere cenfet, fibi verb fui'que hAre dibus, tribu
en i i fr xtri eleclo Paftoralem Baculum , poteßatem r-.ttnuit.
Atqui idem auftor alibi Ele&ionem Prsfiilum & Abbarum
tempore Anglorum penes Clericos & Monachos fbifle Icribit,
uii videre eft in libro ejus 3 He gcftis Pöntificmh , ubi de Ed-
mundo Epifcopo Lindisfarnenfi agir. Verum citetioribus æyi
Saxonici annis, five Regum tantummodö gratia five Aulica-
rum partium ftudiis , facri hujufmodi honores delati, & ne-
gledto prorsùs fufFragiorum jure , eodem ritu donati. De ca
re luculentilfimum perhibet teftimonium Iugulphiis Abbas
Crowlandenfis , qui Guillielmo I. coxtaneus. A rnultu, in-
quit , annis ritroaclis, nulla electio Rr&lat rum er at mere libera
Ö» Canontca. S e i omnes p ignitxtes tam EpiJcjporum quam Abbatum
per Annulant & Baculum Regis Curia pto ß a comp latent
ia conferebxt.. Egregium porrb ritus hujufee adjicit erem-
plum de Vulgaro CoenobiarchaWegelandenfiinCrowIandi.n-
fem ita crcato ab EdsrardoCönfellbre; unde liquet'etiam folen-
ne fuiflê , demortuo Antiftite , Baculum illud Paftorale ( puto
6c Annulum) à deftinato ad hanc rem facri Corpori nuncio,. /
R é g i, qui luo arbitratu furrogandum Antiftitem eo infigni-
re t, exhiberi. Gervafius etiam-Dorobernenfis in declama-
tione , firu , ut vocat ipfe, imaginatione. Ms. contra Rober-
turn Abbatum fan&i Auguftini Cantuarienfis j Lanfrancus
inquit, petiyit Regem (.Guillielmum netnpe I ) ut fibi dona-
tionem Abbatie. (fan&i Auguftini icilicet ) ponce der et f i eût omr
nés Pteiecejfores fuôs confiathabüijft. Refondit Rex fy dixit fe
ville omri'ts Baculos Pafiorales Anglit in manu teuere. Annales
item Lichfeldenfis Bcclefiæ Mss. Ufque ad ilia tempora
(de Henrici I, aevo verba Hunt ) Reges ednferebant omnts Epif-
copatus in Anglia per inveftituram Annuli & Baculi. complu-:
ra ejufmodi paflim occurrunt. Quàm controverfiofa res effet,
fufids patet ex auiftöre hoc noftro atque aliis qui ejat-'-
dem fxculi res narrant. Cærerùm urcunque hujtifmodi juri
renuntiarum ftierit r b Henrico I. (ita enim feribunr ) in ali- 1
quo tarnen ufu diu poftei durafle viderur. Quod elicere fas
eft ex Johannis Regis diplomate, quo Bacilli Paftoralis, in
Ccenobiarçha Nuceleienfi defignando , tradendi jus Guilliel-
mb Marefcallo Pembrochix Comiti tranftulir. Idem, ni fal-
lor , conceffit quod jus Patronatus Ccenobii Jurifconfulii
poftei nominabant, verùm ecce ipfa diplomats rerba defer!
pta ex tabulis Regiis , quas Cartas vocant, anni x. Johannis
Regis Membran. 16 . nun), 118,
„ Y Ohannes Dei gratia, e^c. Sciatis nos propter amb-
„ J rem quern erga dileftum & fidelern noftrtim ‘WiUiel-
„ mum Marefchallum Comitem Pembroc habuimus , &
,, propter bonum & fidelern fervirium quod ipfe nobis Fc—.
eit, dediffc & conceffiffc y8c hae Carta nollra confirmafib
L ei & hæredibus fuis donationem Baculi Paftoralis Abba- <c
tix de Nutelega quæ eft in feodo fuo, habendam& tenen- “
dam in perpetuum cum omnibus- rebus & libertatibus & “
liberis confuetudinibus ad donarionem Baculi Paftoralis “
pertinentibus, Quare volumus & ffrmirer jirxcipimus quod “
præJiftus Willielmus Marefcallus, & hæredes fui poft turn,“
habeant &,tcneant de nobis & hæredibus noftris prædiâam “
donationem Baculi Paftoralis bene ,& in pace , libéré, 14
intégré, plenariè , & honorificè , cum omnibus libertati- “
bus , & liberis confuetudinibus luis. Teftibus R. Corn.“
Mellent. & R. Cotti. Ceftr. R. Co.m. Leic, Dat. per manum “
S. Wellcn. Archidiac. apud Regulam 16. die Augufti, an- <c
no Regni noftri *fecundoi * u
Neque apud Anglds viguit duntaxat hic mos, Frequens
idem ipfe reperittir turn in Imperio Romano, turn in^Gal-
liarüm regno, alibi j qua de re , pra:ter Othouem, Frifih-
1 genfem, Sigeberrum atque alios qûamplurimos Hiftoricos
veterès, eos maxime qui res Henrici Imperaroris IV, & e-
julde'm nominis I. Regis Anglorum. conloripfre, confolen-
di ihprimis funt Sigonius de Regho Iraliæ lib. 4. 9 10. &
n . Baroniüs tom n.'Ann. m. lxxvii. & pofteà fæpiùs, Che-
rubinus de Nurfia in Bullatii rom. 1. pag. 16. & 17 . Binius
Concil. tom. 3. part. z. in Urbano , Calixto & Palchali fe-
cundis , Renatus Choppinus de Domanio Francia: lib. 1 . tic.
1, § ’6, & feqq. & de Sacra Politia lib. 1 . tir. 7 . §. it . 8c xj.
cum eis quæ obiter de. hac re leguntur apud Ivonem Car-
notenfem in Epiftolis , 'GofFridum Vindocinenfem in Opuf-
culis & Epiftolis , atque in 6 ujacio ad lib. x. de Feudis tir, 3,
qui, Epifcopaïut , inquit, into & emnia Feuda antique more
Gallico per Annulum & Firgam , quod dicebatur par Rain
& par Bafton, ponferebantur, Rain pro Annulo , ut hediè Ger-
manis Reing. Quod etiam plané Angliçanum eft Ring. Ad-
| de, fi placet, Gratian. Dift. £3. c. xx. Hndrianus, & plura
de hoc jure addotata hàbes in Sereniflîmi Regis parænefi ad
Principes Chriftianos. Id ipfum, quantum faltem ad Pedi
traditionem fpeftat, dicendum de Imperio Orientis 3 quod
luculenter oftendunt & Georgius Phranzes in Cfironiçi Conf-
rantinopolitani lib. 3. c. 19. & Malaxus Pcloponenfius in hif-
toria Patriarchar’um. Cùm enim eleûo in Pâtriarcham Gen-
nadio Scholario ,Muhamede$ II. Tûrcarum Imperator fuper
ritus in crearïdo Patriarcha adhiberi folitos , (acros urbis ordi-
nes rogitabat , refponfum eft , tv #' Ba<n\«dr (ità fe
habent barbara recentioris Græciæ vocabula ) pue yyrp
TV Jixstflwe t trÇii tAaStt 0 S vatoVoî u* r*' n
v <fnuLvlwi\ , xÿjf a*' *"«11»«» i » y ^'p» iv PcLTQidfpfpv , hoc eft1,
Dare folebat Imperator in Patriarche man us Scipionem feu
Pedum (qüôd Âijtscv/iwe hic & interdum Pavetctpjtxot «hjüt-
),!m , vocatur ) atque vita accepit manu fua Imperator Pedum
, & in Patriarche, manum tradidit. Sed videfis eun-
dem Malaxum in Hieremia Patriarcha. Ad vetuftius illud
apud majores noftros Inveftitutarum , üc vocabanc , jus
fpedïat id quod habetur in Edwardi R;egis I I I . litreris ,
ad Romanum Pontificem ■ & purpuratorum collegium da-
tis-, quibus juri fibi à majoribus tranfmillb ad ver fa ri me- •
rito alTerebac qubd Epifçopum aliquem in Anglia eleftum
Romanus Pontifer «facris folennibus in. dignirate priùs,
etiam time temporis , firmaret quàm regius accederet e-
leftioni aflenfus. ' Nam Progenitores , inquir ', noftri qui du-
duni fundarunt & dotarunt nccléfiam , fingulas Cathédrales
Ecclifiat regni noftri vacantes olirn libéré contulerunt Re-
gio jure .fuo. ( quod, iplum vetuftum Invefti'uræ Jus )
fed poftmodùm , ad fupplieationem Cleri ac reverentiam &
rogatttm
J O H A N K I S S E L D f . N l I N E A D M E R U M N O T A . 10 5
\tgalumfummi Pontifiât qui tune univc rfali pnfidebat Eccle- A
f i t , c once [fi tD ominus R e x A n g lie qui tunc er at.. Capitula R e el.
ft, e r um Cathedraiium quod cedente v e l decedente loci Ponti-
fict, Sacrorum corpo^um vocis alius elTet defignandus qui,
tarnen necelFario folenncm Rcgis aiFenfum, tametfi non in-
vcftituræ Förmulam quam dixinius , expedarcr. Extant lir
reræ illæ in ïabulis Romàpis anni 9. & i*. Ea 3. num. 3. 8c
4 . Dcceffotcm autem , quem intelligic, puto , hic Edwardus,
eft Johannes Rex, de quo vide,fi placet., Matthäum Paris,
pag. 34t. edit. Londinenfis. Reccntiora quæ hanc rem attirent
confult'o piitetmittimus.
Ibidem linea z\.
EXctptis duobsu JE p fcopis , Ernefte videlicet atque Gundul-
pho. ) Nam Antiftitum RofFenfium-fubrogandorum jus
erat ölim penes Archiepifcopos Cantuarienfes , quod g
lare privilegium (jure enim communi, Epifccfpatuum) Pa-
Ufonus apud nos, duntaxat Rex femper habirus eftj pafhrn
occurrit in vetuftis Cantuarienfis Eccle fix tabulis. & videhs
Tofcelinum Antiqua: Ecclefiæ'Bçitannicæ in vita Chicheleii,
& Cart. 16. Reg. Johan, memb. 6. & Dorf. f. in Archivo Regio.
& Bvafton. lib. y de Exceptionibus, cap. 4 - InCq-
dice item. Ccenobii Dunftaplenfis Ms. leginius 3 Anno M .
I&. LXXX1I . K.Vultertu Rojfenfis Epifcdpus. o b iit, cut Guale-
rantà Archidtacenus tubftituitur, qui per textum Evangel» de
manu Architpifcopi ( Richardi uimirum , qui mb Henrico U,
Rege præfuit ) fbintualem caufam Epifcopattu : per Annulym
autem , Regaltum pojfeftenem accepit. Landavenfis item Ec-
clcfiæ Patronos olim Comes erat Gloceftrix , quod occurrit
in Cod vet Ms in Archivo Filcali Diplomatum fcilicer Pon-
tificiorum , pag.'i«6. atque alibi non fcmcl. Sodorcnfis etiam
nem mitteYent, in utroque ramen Imperio , tum Occiden-
tis; tum Oricnfis , Cæfareum jus , uti Apglorum , .Gallorum
item, aliorum Rcgnorum , five lan^Iioncs five mores ad-
verfàbantur j & Äntiftites facri à Regibus inftituti oeçur-
runt ftequentiflîmi. De Occidente atque aliis Regnis, fatis
id notum e ft , er iis Jöcis qux fupra adnptantur de Invcfti-
turarum ritu. Et de Oriente, 'Theodorus Balfamon Patriarcha
Antibchcnus , jurij peritiflimus , ad Synpdi Carthagi-
nienfis Canon. 16. O BasnAids, inquit* tV JrM|e E -
miws'itlu) eis MirponvAtydjiii: &}. W »ixtjan M*r»omMor
, eis-eivttos aceel«* Ap^*pt«r ,.X&i c» Eot^xomis
Vf} MvrfoimAims id e ft, Imperators competttjus , ï
Epsfcopatum in Metropolim mutate, & a propria Metropoli
alienarc , quin & .Diocctfes Ponttficum dtfterminare, , atquç
de novo Epifeopos & MetropolitM-çonftituexe. Eundcm. item
Thcodorum videiis ad Can. 4 .Cohcilii Ghalccdonenfis.
Tag. 18. col. I. D.
V Vent an tu Epifcopùs. J Wintonienfir pempe. Wintonia
çpim Ptolemæo & Antoppino , Vepya dicitur Bclga-
rum , hodieque Caer-gaent Cambro-Britannis ; unde Ven-
tanus & Wentanus fæpiis apud Vetuftiores Monachos &
depravatè pro eodem 'Wcnlanus in Codicibus imprclfis Guil.
Malmifburicnfis dc Geft. Pontificum lib. 1. pag* 117. b. E-
dit. Londin.
ibidem col. i . B .C .
Q Ut. ufque in quadrdginta oäo itmpore Regis E D G A R
E ............N ova farrexerant. ] ' Eximius enim Cöenobiorum
& inftauracor & auftor Edgarus Rex , atque ad
Epifcopii in H u P i i r S habetur hodie Detbienfiap Duuftanihortatum fotmatua, «PtUBÜ,™. vitat rolitar.at.no-
Jipiicopu I * . Tnrhl» Doihinus ^ mma dederant, araantiifimus erat, Prclbyterorpm comes , utpote, jure avuo , luiuia: jjominus. ., ... five C«rl—c-
Ibidem lin. z«f>
T A E t facrifque Canonibus contrarium. ] Veteres quos hîe
I J intclligit Canpnes funt , puto , Canon. 31.
•Âpoftolis tribuuntur, & Oecumenicæ Septimæ Synodi , quæ
Niece* habita eft, Canon, 3: prêter alios fuperioris ævi apud
Grarianum repertos Dift. 6). Concilii Romani fub Gregorio
VII. Canonrm y. S ynodi Antiochen* Canonem zj. cum
Caufe 16. quæft. 7. cap. 16. Alii funt recentiores de quibus
mox obiter. Ac verb utcunque Canonibus prifeis adeo cau-
ium fueric, nc Ptincipes Epifeopos auc inftituerent, aut de-
fignarent, àùt defignàtos feli çlcfios ia dignitatis poileHioricoriun
aliorum ccecibus nimiiim infenfus. Confilltô prx-
termiccens quicquid. apud édites Hiftoricos de ea re legifur,
haut intempeftive hic adnoto lnftitutïonts ab eodem Rege
promulguas quæ Monafticæ per tpcam Angliatn Reipublir
cæ tune temporis reparataî fîve fodalibus, utriulquc fcxus,,
Benedi&inis, vivendi normam præbebanr. Atque earum fané
etjamnum extat exemplar véruftifiimum tum Saxonicè
tum Latinè charafteribus perpulcris exaratum, quod fideli-
ter exferiptum , ùtroque etiam idiomate , exhibere hic vi-
funi éft j neque aUâ. forma quàm in ipfo exemplari reperi-
tur, ubi verbum verbo redditur, atque ita, puto, ut non.cam
propriam idiomatis Saxonici lyiuaxin 8c ordinem , quàni
fingulorum vocabulorüm fignificationem indicarcc.
P R O H EM I V M R E G V L A R . l S C O N C O R D IÆ N GL IC Æ
Nationis ^Monuchomm Sinciimomuliumque orditur.
S' Evvnldor falls vvitudli<:c . Criftcr gcfultu-
Glorioftu etenim Eabgar. Chriftt opittt-
B gevviftliee. thæ tha halgan Minftru. on miflicum hÿs
etenim, quod facra Coenobia, diver fis fui
cynericer ftrowum. tororene and fornéan Drihtnes
regiminis locis, diruta ac pene Domini
ure HaslehdesCriftes theovvdom'forlattene gymeleaf-
noflrifhefu. Chrifti fervitio defHtuta negligen-
liee atttredon. Thrihtnes on bryrd mid gyfc*
S’ nugendre gyfe. Englifcra and othra theoda yvithin-
pe- lame gratia , Anglorum caterorttmeyuegentium in-
‘enj! han embhvvirfc Britcifccr Iglandes vvunigendraCing
tra ambitum B ritannia ItjfuU degentium Rex
^thelboren. fram ongimendre his cyldhades ylde
egregitti , ab ineunte pueritU at ate
theahthe. fvvafvva feo gev vimath y Id. myflicum bru-
licet i uti ipfa 'file t at as , .diverfis ute-
cethcavvum. and fvvatheath gefythe midgodcundre
retur monbus, attamen refpeElH divino
jethrinen. Abbude fumon geornfullum mynegiendum
attains, Abbate quo dam afftduo monente
and Cynelicne fihter geleafan vveg gcfvvuteligcn-
ac Regiam Carbolica fidpi viarh demonftrandum.
ongann ma:rlicc God ondratdan. lufian and
tt 9 coepit magnopere Veum timere t diligere ac
wurthian } Scinendum litlun vel a:twega geleafan
venerari« Radiante paulatim fidei
fpearcan. ydelnyiTe mid few th e adiligud acvvune.
feint ill a , ne otto ft tat is corpore itxplofa delitefceret.
Mid hvvilcum haligra vvocca gearnungum on hatne
Quibtu fanElorum oper^m mentis in fervidn
fullfremednyffe vvylm beon on »let he mihte.georn-
perfettionis ardtrem aecendi valeret, ftudio-
tuflice afmeagian jarful he on ganri j Afundenum
fe percunttari follkittu ectf it. Comfert9
ter tabefeerent, Domini coitipunttus grat*a > CMtl
micelre modes bliffe efftende asghvvara ftovva
magna ahimi alacritate feflinando ubicunque loebrum
geryfenlice getndftalude. and uradratf dum gymedccèntiffme
reftauravit, ejcftifque négligé»-
leafra Préofta filthum. na that an Monecas. ac-
Iturn Cleric arum fpurcitiis, nonfilum Adonachos , ve-
£ cac' Mynecyna eac. f»derum and moddrum ge-
rum S antimoniales etiam, Patribus Adatribufque con-.
fettum. to Godes theovvdoi'ne aéghvvar geond fvva
ftitutis, ad Dei famuUtum ubique per tan-
hiycele his rices rymthe esfullice he gefette,
tam Ju i regni amplitudinem dcvotiffii/ic conftitutt,
andmidgodum eallum gegodiendum blithe
bonifque omnibus Ucupletans grAtulabundtts
he gevvélegode. Gynelicere vvitudlice gebrocen the-
ditavit. • I Regali utique funEhts ofnunge,
fvvafvva Hyrda Hyrde carfull fram rea-
ficio 3 veluti Paftorum T aftor * foUtcitus à ra- « citatur hi*
flam ortryvvra geaglum. fvvilce gymdendum vyul-
bidis perfidortm rctibw » uti hidtttibttt Lup o -.^ **»