S A N C t l A N S E LM I
* 3*
amorè 8c rever
ternitatem veltram Une attettu dilebtioms erga
parvitàtem meSm eflë.' Sæpe,namqueFratres,à vobis
venientes, mç non folûm Sanftitatis-veftræ relations
ardificaverunt iTed & dignàtiortis Veftraè falutauone
honoraveïunt. Quare liter quicquid eft in me totb
ïninimè polfit tantis rneritis refponderermëum tarnen
eft, quantùm arporis & rèvèrentiæ poffiùri, exhibere.
Sed hire Deo in nobîs fervanda & augénda commît-
tens , ad ea de quibus mea'm parvitatem veftra con-
fulere dignata eft priidentia, non præfiimendo , fed
obediendo refpond^jo $ fortè non quod fufficiat, fed
quod mihi videtur. Cornes quidem vefter, qui excorri-
rounicatus vobis Divina celebrantibus fe mifeet, mihi
videtur humilitèr admonendus : në contemnendo fenél
tia dignam agnpvi exi’fterei & Pa- A furtrattribuere : legac epiftolam beati Galixti pap^
n non fine aflfë&u dileftionis eiga * direftam univerfis HpiCcopis| per * Galliam * con-
ftituris : & bëati Gregbrii * Papæ ad Secundinum m.
clufum : ubi ipfi hanc fententiam fie firmis & pên£
«i'fdem ràtîànibùs & àuftoritatibüs confirmant • uj
nullatenus aliorum probatiônë indigeat. Sed * qU(j
niam idem B. (^regorius * idipfum * in aliis fuis quj_
bufijam epiftolîs ttudiosè * prohibét,*ne ïibi ipfe contrarius
fit : dé apertis quidem prohibuiflë ; dé occulté
verb, poll dignam pceniténtiam cbnccflïffe intelligu
cur. Nam crimen quod à D.eo non împutatur j nec ab
hominibus eflë putatùr , non rëpcobat nec décolorât
ut jam dixi j cùm tarnen in tali re cuique tutius fit co-
iam Deo * fibi plus tirhere quàm confidère. Prohiberi
âutem invitu debere^üi occultu crimên bumili contehtiairt
eorum,inqtiibus Deüs affirmât fe âudiri.cùm Bfeflïope lpontè & occulte detegit, minimè exiltimo:
eotdiqùe
*1 fcconveraudiuntur
; & fperni, cùm fpernuntur j fe ligâre, cùm
ligant ; & folvere,ciun folvuntjaggravet Taper fe Dei
judicium ,à quo fugere nufquam homo poteft. Quare
meliusjlli effet , ut per fàlubrém humilitatem abfti-
neat ab b is , à quibus eum Apoftolica fegiegat fen-
teiitia ; quàm per præfumptionis concemptum te ingérât
in ilia , quæ mwquam nifi per humilitatem qüæ-
fita profunt,& fèmper inordinate præfumpta obfunr,.
Nec debere énkn nüllb fuo éorrimodo, 8c graviffimd
fuo malo cogéré vos j ut cùm eum ofFendere nolitis y
Deum 6c feflis Apoftolicæ auftontatem graviter irri-
tetisiad quos * placandos ilium adjutorem habere non
poflîcis. Faciliùs qüoqiie atquc benigniff Apoftoli-
cum ejus rationes fufëepturum j fiTuam ilium fenteri-
tiam cognoverit reveriiüm.. Quod li cornes ideriri hanc
admonitionem refpuerrt j * 1 'cîus quia pliis cil Deus
timendus, quam homo. Quaproptër aut fecundùnri
jam prolatam Apoftolicam lehtënuam, ërga ilium
agendum j àutipfùrn Apoftôlicum , five aliquém ejus
. vices gereutem , de hoc iplodenuo conlulëjidum fcxi-
ftimo. De-Prefbyreris Verb,qui fê apertè* reprobâ li-
•bidinis convêrfationeDeo ieprobabilesexhibent;om-
nino tenendum eft quod Apoftolica^irovidentia ec-
tfefiaftico juftoque judicio& rigore conftituit. Nempé
nullatenus convenir ut ibi revejrenter aftetur, ubi per-
tinaciter apertâ & impudenti libidine foeterites,Dei&
Santlorum prohibitionem contemnendo, facris âlta-
ribus deferviunt : iinb non defèrviunt fed quantum ad
ipfos commaculant. Non qub qüis eà qux traftant,
contemnenda, fed traitantes execrandos exitlimet :
ut qui Dei & Angelorum præfëntiam non reverenturj
vel hominum deteftationé repu lit, facra contaminate
* defiftant, Necullatenus oportet ut illi fint confortas
dealtari participantium, qui per immunditiam fé
feciùncexortesaltaridefervientium. De lapfis aueem
e facros Ordines habentibus s & fpontanea *jiumilitate
fecretè, quibus debent, confitentibus j nequaquam elï
afferendum qubd eifdem Ordinibusampliùs uti nullatenus
poffint: fi per facrificium fpititus contribulati,
cordifqùe cohtriti & humiliatiDeum plaçantes, ad
obiftruatur via falubrix conFeffionis, <^ui po.
tius*eligérent pènitus in mortem occultari,quain hac«;
occafionein cerritudinem vel fufpicionë alicujus cri-
minis.adduci. Nec * illi, cui cônficetur, ftatuitur ad
pëccatum, fi conficentëm abfque ejus confenfu çeffa-
rë à fui Ordinis officio non togit : fed potiùs magni
crimiriis refis efle videtur,ti fcogit,quia fie &*confiten-
tem poefiitereconfelfionis , & pluresnondu confiten-
tës horrere coufeffionem cobipellit. Nam fatis patec
quam minus malü fit cuilibet pcccarori àd altare cum
am.ore confeffionis perabtæ & fpe mifefifcordiæ hu-
mili mente acccdëre ; quàm fe Cum odio confeflionis
& defpérationë veniæ indurato corde, defiderio, aut
>setiam aéiuingérere. Illeitaque cui confeflio fit, ne-
'^■quaquam particeps æftimandus eft minorisculpæ,iri
qua alium permittit, hoh confenticndo i fed majorent
prudenter præcavendo ; majoris verb criminis auâor
effe videtur,ad quos multos indpellit j etiamfi nôn yo-
lendo, tamen inordinate plus quod minus,quàm quod
majus erati dmendo. Séd nianifeftum eft quia illi,
quihumili contritiohe fupèrbam verundiam concul-
cando femefipfos jildicantes , indicenti cÈflatiôném
fponte cônfentiünt: multotutiùs mihiftrantpèrrnilîi,
feu etiam juffi j qüàm illi qui vôrecùndiâ hunianâ inter
Deum & fè jultè judicare refiigiunt : licet is cm
Confitentur,valdë periculofiùs prohibeat iftos invitos,
fit fuprà diblum eft, quàm îllos fpontaneos. Et cùm
_ utrifqüe neceflàrium fit vël adteiüpus abftinere ; pu-
tb quia illi, qui non lifienter ceffânt, ad quod non be-
qe properant, funt tantùm relaxandi : hi veib qui
fponteabftinent, ad quod non praefumant, etiam re-
vocandi. Nam in ilïis , fi revocentür, obedientiar termine
pi arfumptio palliatfii :in iftis verb humilitas obe^
dientiæroboreadjuvatu.r.QuærevOcatio non indifFe-
renrer, fed magnâ Prælati confeffïonem fufpicientis
difererione fadenda eft. Sæpe namque contingit Ut
quis non per immenfu criminis horrorera, & per vim
humifitatis humanam verecundiam fuperec : fed per
ftuititiæ tenebras & impudentiæ duritiam, foeditatem.
feeleris & pudoremr.on fentiat, & per negligentiam
virtutum profeëlum ftudiosè * contenderint.Nam nec officium fuum non appetat. Qui autëm hujufmbdi
ipud Deum reprrfbatur officium alicujus propter cul- £ eß, nunquam ad facrùm officium fuüm auc vocandus
pam,quam ipfe igriofdc: necapfid homines decolora-
tur facri Ordinis dignitas propter perfonam,cujus ipfi
peccatum non cognofcunt: quibus duabus caufis car-
nalis lapfus prohibet ad * facros. Ordines acceffum, &
reditum. Sed quoniam ferme Temper occultum eft,
quorum remijfe fint 'miquitates, & quorum te cl a fint
'feccatd V quorum verb minimè: tutius Temper eft con-
feium fibi criminis , ab his qua; placitum Deo perfo-
nam expofcunt,per laudabilem * humilitatem abftinere,
qu&rn per culpabilem fecuritarem praïfumere^ II-
lud namque temper poteft,Deo non improbante ;hoc
verb non debet,nifi Deo approbante.’Qui autem huic
aut revocandus eft. Sed cum pro ipfo ptenitente fup-
plicat humiliias, fuggerit contrido, intercedit -vitas’
mucatio: tunc nimirum fi Przlatus non tarn de meritis
aliquibus, quam de magna mifericordia & de multi-
tudine rfiiferationum Dei ilium confortans ad fui nfu
invitet offiëii j puto quia non tam temerè, quam prüderer
egiffe videatur. Eft enim fiepe in hujufmodi pra;-
Venienda pufillanimitas, excludendacontemptus fuf-
picio, oflendénda benevolentia,exhibenda compaflio.
Hoc enim modo qui tales fSt quanto benigniüs, tan-
tb effióaciAs ad perfe&ionem provocantur, & tanto
ftricliüs in bonö propofito ligantur. Potui plura de
fbntentim, qu«e ad facri Ordinis officium reditum poll * feriptis Patrurh fiis intexere j fed quia epiftolaris bre-
lapfum concedit; nequaquam * alia ratione nifi au- vitas, qu* jam fe nimis extendi reclamat,non ponfen-
&oiitate fulciaiur/ fcilicet Scripturaru, vult confen-* titjfimpliciter quid de interrogancis fentiremjPat^rnb
E P I S TOL ARÜM LIBER Ï. 335
£ : veftr^ juffusexpofiu. Omnipotens E)ömiq.us vos^ Ate accufat & execratur j atque., inqqantum ex ëà
Lin b‘s ^ in omnibus, quæ vobis agenda func, fie quam nobifeum habuit convcrfàtione palam & fe-
* eÄitudineveriratis ditigat,ut pro eis feipfum vo-, Crete I experiri * potui WÊÊ j-fic yitx ‘ laudabilis ’
amorë aceen-
bis rétribuât. Si præfens eltèm coram vobis, cor
ciitur , üt no» immerïtb interior homo ejus in melius
am fan&a Gong’regatione veftra (dé qua milita bonà
aur jam mucatus, aut proculdubio facilè mutandus
' multis çoncorditer audio ) fupplici mente'; corpus
eXiftimetur. Et veftra: qfiidem notum ëft prudenti«
Ltum profternerèm :& ut me bonorum , qu* Deus
^ t __ qfiia nunquam taptä benignitatis opus eft éxjbibitibnfe,
rarur in veftr’o monafterio , in perpetuum partici- quanta -in nova & hidi de réprobis ad probos mores
* in fraiêima charitateconcederetis, peterem. Sed converfione : ne bona incepta , 4qu* nutriri & ad
^Lir.— •»'—« f t ' *
profeblum duci pbÖunt per Fomenta benignitatis,iiii-
pediantur aut certè Fragantuy per auftéritatem Feve-
.*•'„oniahi ego hoe non poffum, praefumd non de meis meritis, fed de veftra Sanclitate rogare ut Vos hoc
me non humiliato corpore, fed benigna mente ab titatis. Precbr igitur dileblam veftram Samäitatem
effdem veftris mihi pietacis -t Sc cum illis ebnes-
datis. Valiftei
quatenus, ficut veftri décet diferetionem regiminis,
& præfatp Fratri expedit, omnem præteritaî perverfifbj.
tè,quod non putb, E P I S T Ö L A L V I I ; in priftinam non ex infirmi-
Domino , & Patr^fuo reverèntiæ honore '&
amoris afredff Matri Gath.olicæ colendo
Archiepifcopo Lanfranco , Frater Anfel-
hius : fuus, quod fuus..,
De Ldnfranro tttfdte bona refcriblt, nee non aè
Ojberno. £ t mitt it B. Pauli epiftolas.
Licet rariùs quàm debeat , hfimilitatis meæ litte—
Niillate.nus enim illi öppbrtuniüs probatis latuiffe di-
le<5lionein ffib feveritate quam fenfit inetrore, quam
fi. tunc patuerit in errpriS correClionei,. Denique, ut
mihi videtur, ad redli.viti rramiteni nullus debet im-
pelli, ni.fi qui non poteft attrahi. PreCor etiam,feu,po-
tids exigo ek debito;.quod fibi invicem debent amici,
ut ficut. omnes diledla: rriihi Fraternjtati veftra: dile-
Äos void diligererfic Domnus Ofbernus inadipif-’
cendo meam diledtionem multum fibi gaudet veftram
creviffe. Valeted
ras Pateriia Sanbtüas veftra fufeipiät : fidelitatëm
tarnen vobis débitant cor nieurn non alibi, quam in Ç
ofteiiderit j fed ex voluntate rediefit.malitiam,
feipfo fcriptani intègràm fervar. Dè chafiffimo meq
nepoté Veftro copiofiùs nuncius vefter , qui ea qii'as.
circa ipfum ffint, yidic & ab eodérri audivit, pôteffi
E P I S T Ö L A L I X /
iiHerrogantibus dieere, quàm epiftola mea poffic de-
fcrib*ere. Quod autem ad me attinet j fie me fibi non
invitunt cùm prbpter vos j turn propter feipfum | ut
taceani fraterpæ charitads aftrinxic ;.ut in nullo ejus
commodo, quod poffim , me■ velim¥ illi fubtrahere.
Domnus Qfb'erniis, quern ad fe reduci audlorifas ve**
ftra jubet, fateor, àdeo merici meae glutino dileblio^'
his adhseferat ; uc ejus feparationefh cpr meum non.
nifi cum cjuadam fui feiffura tolleret. Teftis enim eft:
illi non tara ftylus meus, quàm confcientia quia fie
nobiftum eft converfatus,ut àb omnibus bonæ pfopo^ q convertis te ad aliud confijium, & pulfas me.cuis do-
fitum Vôlùntàtis fîncere diligèntibus, plus mereatbr nis, ut vel gratias remittam • Sc quem blânditiæ netäte
Sub Domino, fuo Fratri, fuo amico charif-
fimo Dorano Gondulfo,Frater Anfelmus:
quod fuo , fuiiSi
Dt muneribm ab ipfo miffs grati/u agit fuo &
Hugonis atque Bafilia nomine.
CUm tu non potes precibus monere pigritiam
mpam , uc tibi falutarorias iitteras mittam;
afFedum cKaritatis,quam afperitatem*alicujus feveri-
tatis. Quam vis fcaque admonitione non egeat fancla
veftra benignitas , quæ Temper bonis adeffe folet.j'
compellit me tarnen merius præfari Fratris comparata
dile&io toto precari cona.tu, quatenus *non folum
quia ipfe meruit ; fed & quia fidelis. fervus vefter defi-
derat, defidera'ndfo poftulaf, ilium benignè fufeipien-
do, benignè, nifi alicer vitam ejus ipfi mereri videri-
tis ,rtrââetis.^^fætefea, quoniam non audeo di-
bere ut itlu'mi a.dpnos aliquando rémïttatis ; Jioc, ut
puto, licenteWico quia nunquam ab eo vivens dif-
fociari vellern. Epiffolas beati Pauli veftro mandato li-
oenter parentes vobis mittimus : fed quoniam quod
‘queunt ad fcribeiidam at.trahe.re, faltem , pudor,
queat ad gratias agendum impellere. Ago igitur tuæ*
dileâioni, quæ dulds è.ft- cordi meo, gratias % nbn
quantum mihi chara funt dona tua j fed quantum mini
chador eft chantas tua, quâ fiunt 8c condiuntur ,
Sc quam mihi fàpiunt tournera tqa. Tanto namque
charior eft mihi charitàs tua,quàm quicquid mihi do--
nare potes : quanto ea qua: donas, potes à te longé
tranfmittere; & éhatitatem non potes à te dimittëre.
Ilia enim poffunt fine mare trannre j fed ifta non poteft
de corde exire tuo : hanc certè five dpnës,five nojï1
clones mihi, âliquid femp.er icio in te fervere ; huic five
loquar, five taceam, Temper feito cor meum fimili
îneodem codice de veftro opéré eft, alibi non habe, £ afFefturefpondere. Dominus Hugo, & DominaBafifnus
; fatis feire poteftis quiclvos aliquando fabium il
defideremus. *
É P I S T O L A L V i lT ;
Domho, & arhico chàriffimo , reverèndo
Priori Henrico , Frater Anfelmus, in ter-
feminare fandicatemin ccelo merere
foelicitatem.
JEi commendat GjbernumJ
DHeèlus meus Domnus Ofber,nus vefter, qui ait
Ybs* redit,fie priftinæ viiæ perverfitatem fpohlia
uxor^jus magnâs tibi gratias agunt pro gratiis cuis
quas mandas, pro donis tuis quæ mfttis., pro ora-
tionibus tuis quas pro' eis faeîs, & quas eis promit-
tis. Ego ipfe præfentavi eis munera tua, & legi lit—
teras tuas , Sc retuli verba tua : quæ omnia gratiffi«
mè &.lætiffimè fufeeperunt,