r
So S A N C T I A N S E - L MI
iam jfùam dimittere, à quo etiam de his, quas aliis A non * recuperet : quod his, quæ di<fta funt, repugnare «coPt J
C U R ÛE US HOMO; Ll6, I. Si
facimus, fblemus indulgentiam petere. Am. Verum
eft quod dicis de libercace, & voluntate , & benignica-
te illius : fed fic eas debemusrationabiliter intelligere,
* uc dignitati -illius non vidcamus repugnare. Libercas
i enim non eft nifi ad hoc, quod expedit aut* quod.de-
' cet; nec benignitas dicenda eft, qu*e aliquid Deo in-
decens operatur. Quod autem dicitur, quia quod vult
juftum eft ; 8c quod non vult, juftum non eft ; non ita
mtelligendum eft, ut ft Deus velit quodlibetinconve-
mens, juftum fit, quia ipfe vult. Non enim fequitur,
ft Deus'vult mentiri, juftum elle mentiri; fed potius
Deum ilium non ellè. Nam nequaquam poteft veile
mentiri voluntas, nifi in quacorrupta eft veritas, im-
mu qiue deferendo veritatem corrupia eft. Cutn ergo
dicitur, fijDeus vult mentiri; non eft aliud,quèmfi
Deus eft tabs natura qua: velit mentiri: 8c idcir<
videtur. Anf. Deu impoffibite eft honorem fuum per'
dere : aut enim peccator fponte folvit quod, debet; aut
Deus ab invito * accipit. Nam aut homo debitam fub-
jedionem Deo , five non peiccando, five quod peccat
folvcndo » vbluntate fpbntaneä exhibet; aut Deus
eum * invitum fibi torquendo fubjicit: & fic fe Dominum
ejus * eile oftendit, quod ipfe homo voluntate ^ fe 1
fateri recufat. In quo confiderandum quia ficuchomo die
peccando rapit quod Dei eft; ita Deus puniendo aufert
quod hominis eft. Quippe non foliim id * ipfum ali- m id (Ü
cujus elfe dicitur, quod jam poflidet; fed quod in ejus
poteftate eft, lit habeat. Quoniam ergo homo ita * fa-
<ftus eft, ut bcatitudinem habere poflet, fi nonpeccaret;
cum* propter pcccatum beatitudine & omni bono
privatur; de fuo, quamvis invitus, folvit quod rapuit:
quia licet Deus hoc äd ufum fuicommodi non transfe-
(W duô quünîâm fient Tunt inconvenieritia, ica funt A tilTent : quem * modum oftend!, ficut potui, ubi tra- *t. qu*«*!-
. m n a n ___ ../H , „n. . . . ____ _ _ _ _ _ _ n ._ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ ____ rv i. i _ r . • 1 < ... ». _
non fequitur, juftum elfe mcndacium, nifi itaintelli- « rac > qûod aufeit; ficut homo pecuniam , quam*alii
catur . fioiar riim dprliinhuç imnrUTiliilihn.c dirimne • ft anfert. in fiiam rnnvertit utilitatem : hoc tamen ClUod
D i illh filis
v,n.m cftdi-
« r * ; f i Dim
gatur,ficutcbmdeduobus impoffibilibus dicimus :fi
hoc eftjilludeft : quia nec hoc , nec illud eft : ut fi
quis dicat: fi aqua eft ficca > 8c ignis eft humidus : neutrum
enim verum eft. kaquede illis tantum eft verum
dicere: fi Deus hoc, vult, juftum eft: qua: Deum veile
„ non eft inconveniens. Si enim vult Deus utpluat, ju-
I- ftum eft ut pluat: 8c fi vult utaliquls homo occidatur,
" juftum eft ut occidatur'. Quapropter fi non decet
Deum aliquid in juftê, aut inordinatè facere; non per-
tinet ad ejus Übeltätern , aut benignitatem , aut vo-
lun.tatem, peccantem qui non folvit Deo quod ab-
ftulit, impunitum dimittere. Bof. Omnia mihi aufers,
qua putabam tibi pofte objici. A n f Vide ad hue cur
Deum non deceathoc* facere. Bof. Libenter aufcul-
to quicquid dicis.
C A P U T X I I I .
Quod nihil minus fit tolerandum in rerum or dine.
quam ut Creatura Creatori debitum honorem
auferat, & non folvat quod aufert.
aufert,fuam convercit quod
aufert, utitur ad fuum honorem, per hoc, quia aufeit.
Auferendo enim, peccatorem, 8c qua: illiiis
funt, fubjeda fibi eile probat.
C A P U T XV.
Si Deus vel ad modicum patiatur honorem
fuum violari.
Nihil minus tolerandum eft in rerum ordine,
qu^ni ut creatura Creatori debitum honorem
^auferat, non folvat quod aufert. Bof. Hoc * nihil
clariu s. A n f Nihil .autem injuftiuS toleratur, qu^m
quo nihil minus eft tolerandum. Bof. Neque hoc eft
obfeurum. A n f Puto ergo quia non dices Deum* de-
bere tolerare, quo nihil injuftius toleratur : ut, * qubd
creatura non reddat Deo quod aufert. Bof Immo
P Lacet quod dicis. Sedeft & alitid, ad quod tuam
refijonhoriem poftulo : nam fi Deus ita, fiait probas
, fuum debet honorem fepvare : cur vel ad modicu
patitur ilium violari î Quod enim aliquo modo lædi
linitur, non intégré nec perfe&è cuftoditur. u4n f
q Dei honori nequit aliquid , quantum ad ilium perti-
net, addi vel minui. Idem namque ipfe fibi honor eft
incorruptibilis, & nulfo'modo mutabilis. Vcrilm
* quàndo unaquæque creatura fuum, & quafi'fibi præ- *i. veroM
ceptum ordinem, five naturaliter, five rationabiliter men cum
fervat, Deoobedire, & éum dicitur honorare* & hoc
¥maximè rationalis natura, cui datiïm eft intelligere »1. hoc«C
^quid debeat. Qùæcùm vult quod debet, Deum ho- 4/.quod*
norat ; non quia illi aliquid confcrt, fed quia fponte fe bebat
ejus voluntati & difpofitioni fubdit; & in rerum uni-
verfitatè ordinem fuum, ôc ejufdem univerfitatis pul- I
chritudinem , quantum in ipfa eft ,* fervat. Ciim verb <»/.eonfermj
non vult quod debet ; Deum, quantitm ad illam * per-
tinet, inhonorat : quoniam non fubdit fe' fpofttè illius
difpofitioni; & univerfitatis ordinem & pulchritudi- 1
penitus negandum efle * video, sinfi Item fi Deo£ )nem, quantum in fèeft, perturbât; licèt poteftatem
nihil majus aut melius eft ; nihil juftius, quàm* quæ aut dignitatem Dei nullatenus laédat aut decoloret. Si
honorem illius * fervat in rerum difpofitione , fum- enim ea, quæ cceli ambitu continentur, vellent non efse
ma juftitia , quæ non eft aliud, quàm ipfe Deus. Bof ? fub coelo, aut elongari à coelo ; nullatenus pofsent nifi
Hoc quoque nihil apertius. u4>fi Nihil ergo fervat fub coelo efse ; nec fugere ccelum, nifi appropinquan-
TJMK illfrilic n lA m r ..« j :____ 1______________ n /• __ 1 U n I « Deus juftius, quàm fuæ dignitatis honorem. Bofi n . * _ \ !... 1 r f
-*Concedere me opprtet. Anfi Videtur tibi quod
eum intégré fervet fi ficauferri fibi permittit; ut nec
folvatur, nec ipfe auferentem puniat? 5 o/^ Non au-
deo dicere. Anf. Necefleeft ergo ut aut ^blatus honor
folvatur, aut poena fèquatur ; alioquinaut fibiipfi
Deus juftus non erit, aut ad utrumque impotenserit :
quodnefas eft* vel cogitare. Bof. Nihil rationabi-
1 lius did * poffe intelligo.
C A P U T X IV .
Cujufmodi honor Dei fit poena peccantis.
SEd volo a te 'audire fi peccantis poena fit illi honor,
aut. cujufmodi honor fit. Si,enim poena peccantis
non ejus honor eft : cum peccator non folvit quod ab-
fhilit, fed punitur; fic perdic Deus honorem fuum-j ut
do coelo. Nam & unde , & quo, & * quà irent, fub
coelo efsenc ; & quâtb magis à qualibet parte coeli elon-
garentur, tantb magis oppofitæ parti appropinqua-
rent. Ita quamvis homo, vel malus Angelus divinæ
voluntati & ordinationi flibjacere nolit; non tamen
* earn fugere valet : quia fi vult fugere de fub’.volunta-
te jubente, currit * fub voluntatem punientem. Et fi al.
* quæris quà tranfit ; noil nifi fub voluntate'* permit- at.
£ tente : & hoc ipfu, quod perversè vult aut agit, in uni-tentl
verfitatis præfatæ ordinem & pulchritudinem fiimma
1 fapientia * convertit. Ipfa namque perverfitatis fpon-
tanea fatisfàdtio , vel à non fatisfaciente poenæ exadiio
( excepto hoc, qubd Deus de malis multimodis bona
facit ) in eadem univerfitate locum tenent fuum, & or-
dinis pulchritudinem. Quas fi divina fapientia, ubi
perverfitas redlum ordinem perturbare nititiir, non
adderet ; fieret in ipfa univerfitate, quam D,eus debet
ordinare, quædam ex violata ordinis. pulchritudinedc-
formicas, 6c Deus in fua difpofitione viderefur deficere.
impoflibilid; neceflè eft ut pmne peccatum fatisfadlio
aut pcena fequatur. Bof. Satisfecifti objeótioni mea.
Anfi Paläm eft ergo quia Deum, quantum in ipfo
eft, nullus poteft honorare, vel exhonorare : fed quantum
in fe eft hoc aliquis facere videtur; cbm voluntatem
fuam voluntati ejus fubjicit, aut fubtrahit.
Bof. Nefcio quid contra queam dicere. Anfelm. Ad-
huc addam aliquidi Bof. Tamdiu die , donee me tae-
deat audire^
C a p u t 5c v i .
Ratio cur numerus A r ge l or urn , qui ceciderunt,
reßiiucndits fit de horninibus.
Ä N S £ L M i
DEüm cohftat propofuiflé ut de hiimanä liatura,
quam fecit fine peccato* hUmerum Angelorum
qui ceciderant, reftitueret* Bof. Hoc credimus, fed
veilem äliquam hujus rei rationem * habere. Anf.
Fallisme: non enim propofuimus tradtare, nifidelm
carnatione Dei; & tu mihi alias interferis qua:ftlo-
f. or. 1- lies. Bof Ne irafearis, hilarem enim datorem dilioi't
Deus :■ nam nemo probat magis fe.hilariter dare,
quod promittit; quäm qui plus dat, quäm promittit:
die ergo libenter quod quatro» Anf. Rationalem * na-
turam, quaé Dei comtemplatiorie beata vel eft, vel
. futura eft, in quodam rationabili & pcrfe&o numero
prarfeitam elfe k Deo; ita ut nec majorem , ned.
mi■ norem -iilti u. m eil-lre dIe--c-e-a-t -; n- o- n efmt diutfbiitandum. Aut
cn‘m nefeit Peus quo numero meliùs earn deeeat
<5tavi*cur Deus diabolo perfeverantiam non dedic. Bof “ oc
Probafti malos Angelos de hümana natura reflauran- diM»u
dos. ■ & patet ex hac ratione quia non in minori numero
* erunt eledti homines, quàm funt Aqgeli reprobii
Sed utrùm plurcs futur i fint, fi pores, oftendci
C A P U T X V I l i .
Vtrum plures futurs fint fanblt homines, quàm fint
mali Ange U.
A N S E L M.
SI Angeli, aritiequam quidam illorü Ca^éreiit, ejfané
in illq profedbo, de qüo diximus ; numero ; non funt
ü homines fadfci, nifi pro reftauratiohe Angeloriim per-
ditorum ; 6c palàm eft quia noii erunt plureS illis. Si au;
terri ille numerus non erat in illis omnibus Angelis ;
coiriplendum eft de horninibus, & quod periit, 8c
quod priùs deerat ; erurit eledti homines plures reprobis
Angelis : 8c lie * ditffemus quia non fuerunt homines
fadti tant.iim ad teftauranderi numérum immi-
riutum ; fed etiàm ad perficiendum nondiim perfe-
<fturin Bof Quid poiiùs tenendum eft t an* quod Angeli
priùs faófci fint in numero' perfeéto ; an hon ? A n f
Quod mihi videtur, dicam. Bof Non * poflum à te a[ no
plus exigere. Anf. Si hömofa&uS eft poft cafiim malo- * k 1
rum Angeloriritt, ficut quidam intelligurit iii Gencfi ;
non video poffe me per hoc probarealtcrum horum de-
terminatè. Poteft enim ( ut puto) elfe qubd Angeli
^ priùs fuerint in. numero perfeéloj & poftea fa dus
conftitui ; quod falfum eft : aut fi feit ; in eo ilülmC h°mo propter rdftaurändum imminutum eoruni
conftituet , quern ad hoc decentiorem intelliget;
Quapropter aut Angeli illi. qui ceciderunt * ladi
erant ad hoc, ut ellent intra ilium numerum : aut
quia extra ilium numerum, permanere non potucrunt,
cx necefficatc ceciderunt : quod abflirdum eft oph»ri<
«iwhodo Bof Veritas eft aperta quod dicis; A n f * Quö-
lU^ucfidi niam ergo de illo numero elle debuerunt ; aut * re-
I ftaurandus eft ei neceflicate numerus eorum
numerum : & poteft elfe qubd rion fuerint in numerö
perfedo; quia differebat DcUs, ficiit adhuc differt, il-
him implere numerum, fadurus hiimäriäm riaturani
fuo tempore. Unde, aut folummodb numerum nondu
integrum perficeret; aut, etiam fiminueretur, refti-
tueret. Si autem tou creatura fimill fäda eft; 8c dies
*111; in quibiis Moyfcs iftum muttdiim non fimul fadu
««Uiiiiuus CU CX Iicccuuaic mimcrus eorum ; aut m videtur dicere ’, aliter funt iricelligeiidi ; quàm ficut
iirijjcrfcdd numero remanebic rationalis natura; qua: videmus iftos dies, in quibus vivimus : intelligererieeft
in numero perfedo prsfcica eft : quod elfe non po-' quco quomodo fadi fint Angeli in illo * perfcdd nu- , • •
^■ c^:auran^^ pr°cul dubio funt. Anf. Ne* ïnero. Qüippe fi ita eflet: videtur niihi quia ex necef- * * ,nte6t
erC^ Cj ^° eos ^eJ^lima” a natura; quoniam norl fftate, aut aliqui homines vel Angeli cafuri'eranc; aut
alia, dc qua poflinc reftaurari.
C A P U T X V I I .
* alii Angeli pro illis non poffint refiituii
plures ellènt in ilia coelefti civitate; quäm ilia perfedi
numeri convcnientia exigeret; Si ergo omnia fimul
fada funt; fic videntur Angèli, 8c duo primi homines
1,1 numero * imperfedo fuifTe; ut horninibus, fi ntil- al. petfedé
h s caderet Angelus, quod deerat foliim pcrficeietur,
& fi alquis periret; hoc quoque, quod caderet, te-
fticueretur : & hominis natura, quas infirmior erat,
Ur non ipfi aut alii Angeli pro illis poffint refti- quafi Deum excufarec, atque diabolum confunderct; fi
tui § A n f Cum videbis noftra: reftaurationis diffi- ille fuum cafum infirmitati fit«E imputaret, cbm ipfa in-
« cuJtate, intelliges eorum reconciliationis impoffibilita- firtnior ftaret: ac, fi 8c eadem ipfa caderet, multb ma-
TOnia f l auCem ^-nge^ Pro ii!is icftftui non pofiunt, gjs Deum defenderet Coqtra diabolum , & contra
1 ( uc toeeam * quomodo hoc repugnare videatur fèlpfam : cbm ipfa fada vilde infirmior 8c iriortis, in
prima: ^rcationis perfedioni) quia non debent $ nifi cledis de tanta infirmitate tantb altibs afeenderet
/*a,CS ^ e»P°“ *nc* q.ualcs ÜÜ fuiflent, fi non pecoafi- quärii unde diabolus cecidiftet; quanto boni Angeli
vipdidä peccati perleveraf* E quorum sequalitasèi debetur, profecerunt poftruinam
materum, quia perfeveraverünt. Ex his rationibus potius
mihi videtur quia in Angelis non fuit ille perfedus *1. cdhtit
riumerus, quo dvitas ilia* fuperna perficcrétur: quo- i^ficu^oC.
niam fi homo fimul cum Aneelis fadus nöii èft; * fic i*biie
poffibile eft elfe: & fi fimul fadi furie , quo' iriägis ßbüelmpof*
putant multi, quoniam legitur: <rni vivit in aternum , 8 ^
creavit Omnia fimul: videtur necelle elfe. Sed 8t fi per-
fedio mundina: cteaturae non tantbni eft intelligerida
in numero individuorum, quantbm in niimero natu-
rarum; necelle èft humanani nacuram aut ad com-
plcmentum ejufdem perfedioriis efie fadam, aut illi
fuperabundare : quod de minimi ^ermiculi natura dicere
non audemus. Quare Ipro feipfa ibi fada eft
8c non folum pro reftaurandis individurs aketius
L
V-vti
I fenc ; * eùm illi nullâ
I ftnt : quod poft illorum cafum aliis , qui pro illis re-
il „ ' j 1?!?rei' cur, dfee impoflibile. Non enim paricer lau-
J * 1“ ^unc > ft ftans in Veritate, 8f qui nullam novie
« pcccati poenam , 8c qui earn femper afpicit arternam.
! ai« nequaquam putandum eft bonos Angelbs did
I. conhrmatos cafu malorum ; fed fuo merito. * Sicut
ti. j^i namquc, fi boni cum malis peecalfent, fimul damna-
[' 1 c“ cnc : * ita injufti, fi.cum juftis ftctillent „ paritef
I ^onhrmatifuiirent. Quippe fi aliqui eorum, non nifi
I ca u ahorurii, eonfirmandi efant ; aut nullus uilquam
con^ rmaretur ; aut necelfc erat aliquem cafurum, qui
aa alios confirmandos puniretur : quæ utraque ab-
lurda funt. Illo iro«,,» H E f r...^ !i.!
fteteru
ÄBWi
inmt ; quo pariter confirmati effent omnes, fi * lie