w dicendus eft I qui*
SW® quia
min» nen eft ab alio. Hoc it a que
nttrn ; filt Verte , quod fit^geni 'A
SEd vidctur tamen Amor idem , nec omnino, fe-
cundum communis locucionis * ufum, dici polle
ingenitus; nec ica proprie, 'ficut Verbum, gemcus.
Solemtfs enim fiepe dicere aliquid gigni ex ea re de qua
exiftit: ut cbm dicimus fplendorem auc calorem gigni
ab igne, feu * aliquod cffe&um ex caufa fua. Secundum
hanc igitur rationem, Amor-4 fummo fpi-
ritu exiens, non ominino alien poceft ingenitus : ita
verb praprfe, ficuc Vferbum , dici genitus non poteft:
quia Verbum veriflimam efle prolem, & verillimum
filiumj Amorem verb nullacenus filium auc prolem
elle, manifeftum eft. Poceft icaque, immb debec dici
fblus ille, cujus Verbum eft, genicor & ingeni-
tus: quia lolus eft Pacer & parens, & nullo modo ab
alio eft : lolum aucem Verbum, genirum ; qui folum
filius & proles eft. Solus verb Amor utriulque , nec
genicus, nec ingenitus : quia nec filius ♦ e ft , nec
proles eft ; nec omnino non eft ab alio.
c a p u t l v i i . *
Quod tAmor Idem Jic fit increatus .& creator, ficut
F ater 0* Filius : & tamen ipfe cum iUis non tres;
fed unus increatus, & unus creator. Et quod idem
po/fit dici fpiritus Patris & Filii.
Cum Amor ifte una eademque fit cum Pat re & Filit /»h im efientia .
quufila a null» fi'S a , per f i omnia fecit: necefie eflficut Parer & Filius ,
fint&wf,e£ ° & ^ inCT‘MM & creator:. & 'fi1 ,rei ‘ non plures, fed unus
gignit- Ptlium Pater fil^g,gait “‘fid fa -
fu“m arnorem‘ **iM - eis pr°ce:i“ non
Spiritus tea* poteft appeUari. Commumo etiam Farris & FHti diet
& Filit} turn quia ip fi
C A P U T L v n i . * «*• cap.,fi
Quod ficut Filius eft efientia vel fapientia Patris , to
fenfu, quia habet can dem ejjentiam vel fapientiam
qukrn Pater: fic idem Spiritus fit Patris dr Filii
efientia & fapientia , & fimilia. •
POceft quoque quemadmodum Filius eft fubftan-
tia, & fapifencia , 8c vircus Paffis , eo fenfu , quia
habet eandem eflentiam& fapientiam , & virtutem,
qu4m Pater : itg ucriulque Spiritus intelligi eflentia,
vel fapientia, vel vircus Pacris 8c Filii ; quia habet
omnino eandem , quam habenc illi.
C A P U T L IX .» ' cap. i7|
Quod Pater, & Pilius, & -eorum Spiritus, parit er
fint in fe invicem.
& FUn die
itlud ip/um omnino eft, quod Pater & Ftliu
QUoniam autem idem Amor fingulus eft fiimma
ellencia , ficut Pater & Filius j & tamen fimul
Pater, & Filius, & ucriulque Amor,non* plures,
led una fumma efientia, qu*-fola-4 nullo fadla, non
per aliud qu4m per fe omnia fecit: necefle eft ut quemadmodum
fingulus Pacer , & fingulus Filius eft increatus
& creator: ita 8c Amor fingulus fic increatus
- & creator j & tamen omnes tres fimul, * non plures,
* led unus increatus & unus ceator. Patrem itaque
nffllus facit, live creat ,aut gignit: Filium verb Pater
.lolus gignit j led non facit: Pater autem pariter Sc Fiji
fiM noP feciunt > neque gignunt; fed quodamnodo,
-fi fic dici poteft, Ipirant fuum Amorem : quamvis
enimnon noftro ♦ modo Ipiret lumme incornmutabi-
lis ellentia j tamen iplum fuum Amorem 4 le ineffa-
biliter procedentem, non dilcedendo ab ilia, led exi-
ftendo ex ilia , forfitan non alio modo videtur polle
dici aptiusex feemittere, qu4m Ipirando. Quod fi dici
poteft, ficut Verbum fumma; eflentia: Filius eft ejus j
ita ejufilem Amor fatis convenienter 'appellari poteft
Spiritus ejus: ut cum elfentialiter iple fit Ipiritus.,
ficut Pater & Filius, illi nonputentur alicujus fpiri-
tus; quia nec Pater ab ullo a l^eft, nec Filius 4 Pa-
tre quafi fpirante nafeitur; ift^utem xftimetur Spi-
» ritus ucriulque; quia ab utroque , fuo quodam ine-
narrabili modo , fpirante mirabiliter procedit. Qui
etiam ex eo quia eft Communio Patris & Filii ,
non abfque ratione quafi proprium alfumere polle
videtur aliquod nomen , quod Patri Filioque commune
fit; fi proprii nominis exigit indigentia. Quod
quidem fi fiat, Icilicet, ut ipfe Amor nomine Spiritus
, quod lubftantiam pariter Patris & Filii fi-
gnificat, quafi proprio defignetur : ad hoc quoque
non inutiliter valebit; ut per hoc idipfum efle, quod
eft Pacer & Filius, quamvis ab illis die fuum ha-
beat , intimetur.
JOcundum eft intueri in Patre, 8c Filio & utriuf-
que Spiritu , quomodo fint in fe invieem tanta
»qualitate,ut nullus alium excedat. Prater hoc enim, uitrei
quia unufquifque eorum fic eft perfe«5tè fümma ellen - /ut>ma ‘fc„
tia, ut tarnen omnVs tres fimul non fint nifi eflentia t,a > «t
una fiimma, qua nec fine le vel extra fe., nec major ^xna fil
vel Tninor leipsä efle poteft : per fingulos tamen id- mai»r M
ipfum non minus valetprobari. Eft etenim totus Pa- 7jjh°poteß!*
ter in Filio & communi Spiritu; & Filius in Paire,
& eodem Spiritu ; & idem Spiritus in Patre, 8c Filio
: quia memoria lummre eflenticetota eft in ejus in- attmoru
telligentia, & in Amore ; & intelligent in memoria
C 8c in Amore; & Amor in memoria, & ih intelligentia.
Totam quippe* fuam memoriam fummus intelli- ^ 7»uu!gtn
git fpiritus ,& amat; 8c totius intelligenciae memi- ti* in n,mi-
nit , & totam amat; 8c totius amoris meminit, 8c rf-^&T'
totum intelligit. Intelligittlr autem in memoria Pa- memonet
ter; in intelligent Filius; in amore , utriulque Spi—
ritus. Tanta igitur Pater 8c Filius ,•& utriulque Spiritus
, arqualitate fefe complebkuntur, & funt in le invicem
; ut eorum nullus alium excedere, autfine eo
efle probet ur;
al. Cap.
C A P U T L X . *
Quod nullus eorum alio indigent ad memorandum} vel
intelligendum, vel amandum • quia fingulus quif-
D H B memoria, & int eiligem ia , & amor, & qtticm
quid nesefie eft inejfe fumma ejpntia.
Nec tamen nullus eoru
tclligcndum five ad am*
fingulus quifque p e rfi ,
it five ad memorandum , five
enim qm/que' fi, fumma cj
intelljgenna, & amor ; & n
SEd in his nullatenus tiegligenter memoriie coni-
mendandum, quod intuenti mihi occürrit, exifti-
mo. Sic enim necefle eft uc Pater incelligatur memoria
, Filius intelligent, Spiritus amor; ut nec Pater
indigeat Filio, aut communi Spiritu , nec Filius Pa-
£ tre vcl eodem Spirjtu , live idem Spiritus Patre aut
Filio : quafi Pater per fe meminifle lolum poffic, in-
telligere autem non nifi per Filium, & amare non nifi
per fuum Filiique Spiritum ; 4c Filius per le intelli-
gere tantum queat, per Pacrem autem memor fit , 8c
per Spiritum fuum amet yßc idem Spiritus * per fe non
aliud quäm>amare valeat, fed Pater illi fit memor , 8c
Filius illi intelligat. Nam cvlm in his tribus, unufquifque
fingulus fit fumma elfcntia & fumma fiipien-
tia lic perfe&a , ut ipfa per fe memor fit, & intelligati
& amet : necefle eft ut nulius horum trium alio indit
v aut äd memorandum , aut ad intelligendum , A modo ergo nihil gignit Filius, aut ejus Patrilque Spi~
ad amandum. Sin^ulus enim quifque dlenciali* "w" '1 *n - - - - - * ||
^ eft & memoria, & intelligent, & amor, & quia-
quid fumma: eflentia: necefle eft inefle.
C A P U T L X I . *
Qttod tarnen non fint tres , fed unus , feu Pater, feu
Filius, feu utriufque Spiritus.
ritus; fi unufquifque corum verbum gignit fuum,
cum 4 feipfo dicitur vel ab alio i Quot autem verba
probari poflunt de fumma nalci fubftantia, tot earn
necefle eft , fecundum fuperiorem confiderationem ,
filios gignere, & tot emittere fpiritus.
C A P U T L X I I I,. * -6I1
Quomodo non fit ibi nifi unus unius; hoc eft, mum
Verbum, & .ex folo Patre,
Attamtn cum nec pluret fint duentet,, nec plura fint qua dicuntur .*
fed una fit efientia qut inultigit & intelbgitur i conftat quia neque funt
plure, Pams -, nec ptura Verba, nec plures Filiii fedunut eftdicens . fete.
Paten & unvm Verbum . feu unus Filius. Licet ergo Pater. Verbum.
& Spiritus panter fe & ambo, alios dicant; unum folum ibi eft Verbum .
quod nec uliatcnus omnium mum , fed duntaxat unius ip forum j fcUicet,
mm imago aut Films eft (utmtt, aut
’ ** bl'pfo nec ex procedente a ft nafei-
a fe , exiftendo i mi tat nr Reftat igi-
efie de quo nafeendo habet efle . dr ad
m I
QUandam hie vid*> quxftionem occurrere. Nam g
rocedpfitis Spir
fi Pater ita eft intelligent 8c amor, ficut eft memoria
nec feipfum, *
e folum Vcrbui ; 8c Filius fic eft memoria & amor , quomodo
eft intelligent ;•& utriufque Spiritus non minus eft
memoria & intelligen t , qu4m amor: quomodo non
eft Pater, * Filius, & alicujus Spiritus; & quare non
eft Filius, Pater & alicujus Spiritus; 8$ cur non eft
Ff,tr ideni Spiritus, alicujus Pater, & alicujus Filius ? fic
Tnon quippe intelligebatur qubd memoria cflet Pater, Fi-
<Jf £ ’ Hu* intelligent, utriufque Spiritus amor. Verum
* ti-' hxc quarftio non difficile folvitur, fi ea qua: jam ratione
inventa flint-, conliderentur. Idcirco enim non
Jfeft Pacer Filius, aut * alicujus Spiritus , licet fit intellig
en t &: amor: quianpn eft-intelligent genica, aut
amor ab aliquo proceiens; fed quicquid eft, gignens . ~ .
« Fi- eft tanturn', & 4 quo procedit alius. Filius quoque J ulmodi dicere, quam quafi .cogicando intueri; ficut
;***: ideo non eft Pater , aut alicujus Spiritus; quamvisC noftra: mentislocutionihil aliud eft, q tm cogitant
leipfo & memor fit, & amet: quia non eft memoria n ^ *“
H gigneps, auc amor abalio , ad fimilitudinem fui Spi-
HAc itaque ratione videntur in illa efle non lo-
Ium multi patres, & filii, & procedcntes; fed
& alias neceflitudines : aut certe Pater, & Filius, Sc
coxum Spiritus; de quibus jam certiffimum eft quia ve-
re exiftunt, non funt tres dicentes ; quamvis flhgulus
quifque fit dicens: nec funj: plura, quse dicuntur, cum
unufquilque feipfum, 8c alios duos flick. Sicut enim
fumms fapientiae ineft Icire & intelligere; ita utique
sternje incommutabflifquc feientia: & intelligentia?
naturale eft, id femper pra:Iens intueri, quofl feit 8$
ntelligit. Nihil autem aliud eft fummo lpiritui hu-
& licet ritüs* procedens; fed quiequid exiftit, tantum gigni-
tur, 8c eft 4 quo Spiritus procedit. Spiritum quoque
» non cogit efle Patrem aut Filium , hoc, quia conten-
ftTeut tus eft memoria aut intelligentia fua; cöm non fit memoria
gignens , aut intelligentia genita; fed .folum ,
quiequid eft, * procedat. Quid igitur prohibec con-
cludi quia unus tantum eft in fumma eflentia Pater,
unus Filius, unus Spiritus; & non tres Patres, auc
Filii , aut Spiritus ?
•*>. C A P U T L X I I . *
his tribus plures filii nafei vidcantur.
ild, quifque illoi ft & elios intellgai
er jquod fi'gulm i ftu Fiti
SEd ne fortè repugnethuicäflertioni quod intueor :
nam dubium elfe non débet quia Pater, 8c Filius,
& eorum Spiritus, unufquifque feipfum & alios am-
bos dicit ; ficut fe, & aliosjntelligit. Qubd fi ita eft :
quomodo non flint in fumma eflentia tot Verba, quot
fiint dicentes, & quot funt qui dicuntur ? Si enim pluies
homines unum aliquid cogitatione dicant ; tot
ejus videntur efle verba, quot funt cogitantes t quia
in fingulovuip epgkatiönibus verbum ejus eft. Item
infpe&io. Certiffimum autem jam qpnfideratq: rationes
reddiderunt, quid quid fumma: natura? ineft eflen-
tialiter, id perfe&è convenire Patri, & Filio, 8c eorum
Spiritui, fingulatim ; 8c tamen idipfiim, fi fimul di-
catur de tribus, non admittere pfliralitatem. Cum ergo
conftet quia ficut pertinet ad ejus effentiam feientia
, & intelligentia; fle ejus feire 8c intelligere non eft
aliud qu4m dicere, id eft, femper prxfens intueri quod
feit & intelligit : necefle eft ut quemdamodum fin«
gulus Pater, fingulus Filius, 8c fingulus eorum Spiritus
, eft feiens bc intelligeos; 8c tarnen hi tres fimul,
non funt plures feientes auc, intelligentes ; fed unus
J)feiens, * & unus intelligens; ita flugulus quifque fit
dicens; nec tamen* fint tres dicentes fimui, fed unus
dicens. Hinc illud quoque liquide cognoici poteft
quia cum hi tres dicuntur, vel 4 feipfis, vel ab invicem
, non funt plura, qua: dicuntur. Quid^namque ibi
dicitu(, nifi eorum eflentia ? Si ergo illa una fola eft;
unum folum eft, quod dicitur.: ergof fi unum folum
eft in illis, qupdjdicit; & unum, quod dicitur : una
quippe fapientia eft , qua: in illis dicit, 8c una fubftantia
qua: dicitur : confequitur non ibi eile plura verba,
fed unum. Licèt igitur unufquifque feipfum, & omnes
invicem fe dicant; impoflibile tarnen eft in fummg
eflentia efle verbum aliud prster illud, de quo jam
conftat quod fic nafeitur ex eo cujus eft Verbum ,
ut & vera ejus dici poffit imago, & verè Filius ejus
fi unus homo cogitât aliquti plura ; tot veiba funt in £ fit. In quo mirum quiddam 8c inexplicabile video.
mente cogitantis, quot funt res cogitât*. Sed in* ho-
minis cogitationc, cùm cogitât aliquid qiiod extra
ejus mentem eft, non nafeitur verbum cogitat* rei
ex ipfla re ; quia ipfa abfens eft 4 cogitation is intuitu ;
fed ex rei aliqua fimilitudinc yel imagine , qu* eft in
cogitantis memorià , aut fortè qu* tunc, cùm cogitat
, per corporeurti fenfum ex re præfenti in mentem
attrahitur. In fumma verb eflentia fic * fibi femper
funt præfèntes Pater, 8c Filius, & eo;um Spiritus ;
eft enipa * ficut jam pérfpedlum eft, unufquifque non
minus in aliis, qu4m in leipfo ; ut cumiinvicem fe di-
cunt, fic videatur idem ipfe, qui dicitur, gignere verbum
fuum, quemadmodum cùm 4 feipfo dicitur. Quo-
Ecce enim cùm manifeftum fit unumquemque , fcili-
cet, Patrem, & Filium, & Patris Filiique Spiritum,
pariter fe & ambos alios dicere, 8c unum folum ibi
efse Verbum ; nullatençs tamen ipfum Verbum videtur
pofse dici Verbum omnium trium i fed, tantum
unius eorum. Conftat enim ipfum else imaginem &
Filium ejus cujus eft veibmn : 8c patet quia nec imago,
nec filius fuimet,,aut4 fe procedeiitis Spiritfts
congruè dici poteft. Nam nec ex feipfo, nec ex procedente
4 fe , nafeitur : ncc feipfum, aut procedentem
4 fe, exiftendo imitatur. Seipfum quippe hon imita-
tur, nee 4 fe trahit exiftendi fimilitudinem ; quia imi-
tatio 8c fimilitudo non eft in unq folo, fed in plurj