6 E A D M
nachis Riculphus nomine, ad Anfelmum qui tune in
clauftro emendandis libris intendebat., concitus per-
eo rexit j & * et extra clauftrum edu<äo, quid circa infit-
mum fratrem ageretur, patcfecit. Julius etgö Ricul-
phus ad. argrum rediit, & Anlèlmus in fècreciorem lo-
. cum folüs fccellic. Poft modicum, domum in qua
qui pa- frater * fe male habebat, ingrediensr, levata manu ,
fignum fandia: crucis ediefitdicens : In nomine Patrii,
Cf* Filii, & Sprit ns fan EU. Ad qbod faótum ftatim
a?ger conquievit, * & exhilarate vultu , intimo cordis
.afFeófcu Deo gratias agere ccepit. Dicebat enim quöd
Anfelmo oftium ingrediente, & extenfa manu fignum
fan&a? Crucis edente , viderit ex ore illius
Hammam ignis in modum lancear procedentemquje
in lupo jaculata eos deterruit, & celeri fuga dilapfos
proeul ^begit. Tunc Anfelmus ad Fratrem accedens
atque cum eo de lalute anima: fuse fecretiüs loquens,
ad peenitudinem & confeffionem omnium , in quibus
Te Beurt) qffendilïè recordari valebat, cor ejus incli-
navit, Paterna dehinc autftotitate 4 cun&is ablblu-
tum, dixit eum hora qua Fratres ad nonam furgerent,
difceflu- prüfend vitte * decelïiirumi Quod & fa&üm eft. Nam
n Monachis. ä leóto fu.rgentibus , ipfe ad terrain de-
pofitus eft, & illis circa ipfum * lub uno collects, de-
fumSlus eft.
Pnefatus Riculphus lecretarii officio ifi iplo cdJ-
hobso füngebatur. Hic quadam noifte dum tempus
• ik horam qua Fratres ad vigiltas excitaret, per clauftrum
iens oblèrvaret > fortè ante oftium capituli
pertranlivit; introfpiciens verb , vidit Anfelmum in
Oratione ftaucem, ingenti fplendemis flammte globö
circumcindum. Miratur, & quod vldebat quid no-(
vi pritenderet ignorabat, «eftimabat enim Anfelmum
ex ea * ea hora ibpori potius, qu4m orationi occupatum.
* Ocius itaque dormitorium afcendit, ad ledum An-
felmLvadit, fed eum ibi nequaquam invenit. Re-
grefïus igitur, hominem in capiculo feperit, fed glo-
bum ignis quem rdiquerac, non invenit.
Alio quodam tempore eidem Anfelmo mandatum
ab uno de Principibus Normania: eft, quatenus ad
vellet ié iri Angliam tranfire * volentem , * cum propter alia
negotia, tum ut lua prece iter illius per marina'peri-
*mit* cula tucretur, * veniret. Afcendit, jam dies mutui
colloquii in vefperam declinabat, & Principem de
fe hofpitando Anfelmo nulla cura detinebat. Quod ubi
Arifelmo innotuit, nihil fuper $ re cuiquam locutus,
. accepta licentia loco deceffit. Euntiautem, & quo
diverteret inccrtum habend ( Beccus enim longè ab-
erat) occurrit unus de Monachis Becci, Volens illue
ire , quo eum fciebat »Principiseolloquio detineri. In-
terrogat ergo eum Anfelmus quo tendat,ac deinde
quid confiliidefuohofpitioferat. Refpondit. Etqui-
dem , Pater, hofpitium qualecunque non longè habe-
mus, led quid vobis & Fratribus prater panem & ca-
feum apponecur, * nihil habemus. At ille ful^idens,
««ms bone.vir, a it, nc timeas, imo * citus procédé, & millb
rcti in vicinum amnem, ftatim invenies pifcera qui
fufficiet omnibus nobis. Ille accepto mandato pravo-
lat, accitoque * pifcatori, quid Anfelmus julïèrit, in-
timat, ae ut Velocius rete in fluvium ja&et, jubet,
nortatur & obfecrat. Admiratus ille, parere petenti
moratur, ridendum potius quam attentandum quod
dicebat fore, pranuncians. Tandem tarnen 4«Fratre‘
coAèlus, contra fpem rete jecit * & illico trudlam in-
fqlitaï magnitudinis cum alio quodam pifciculo cx-
pit. Tertius pifcatqr ad fa&um & obftupefadtus, af-
feruit lè.jam per viginri annos reccflus aqute illius ri-
mafle, & nunquam hujufmodi trudfam in eareperi-
re potuilfc. Parata igitur & viroappofitä, juxta verbum
ejus fibi & fuis copiosè fuffecie & fuperabunda-
vit. Aha vice, vir quidam Walterus nomine, cogno-
mine Tirellus, eundem hominem per terram luam
tranfeuhtem detihuit, nolens eum .4 fe impranfum di-
E R U S
^ mittere. Verum cum ipfe de pénuria pifcium conquè-
reretur, & quod tanto viro ac Monachis ejus, nifi vi-
lia quædam non haberet qute apponcrentur, alludens
dixit ei Anlèlmus Sturio unus en tibi defertur, ^
animus tuus dedeliciarum inopia queritur ? RidetilU
fidem his quæ audiebat præbere nullatenus valons*
E veftigio autem verborum Anfelmi duo ex homini-
bus viri attulerunt Sturionem unum .prægrandetn •
quem in ripa flu minis Aftijæ dixerunt à paftoribus fui*
inventum, fibique tranfmiflum. Si fpiricum Prophc.
tiæ in his viro adfuifle quisdubitat, geftæ rei veritas
quid fit, tenendum déclarât.
His temporibus fcripfit tradfatus tres -, ïcilicet de
verirate, de libertate arbitrii, & de cafu diaboli : Ijj
quibus fatis patet ubi animum fixer it , quam vis abels
quæ aliorum cura expetebat, tahum rerum confide-
g ratione nullo fe modo fubtraxerit. Scripfit & quartum
quem intitulavit de Grammatica : In quo cum difei-
pulo quem lecum difputantem introducit, * difputans
cùm multas quæftiones dialeéticas proponit & jfblvic
tùm qualitates & qualia, quomodo fint diferetè ac-
cipienda exponit &,inftruit. Fecit quoque libeilum
unum quem Monologium appellavit. Solus enim in eo
* 8c lecum loquitur, ac tacita omni audtoritate divins
Scripturæ, quid Deus fit fbla * ratione quærit & in- «/,
venit ; & quöd vera fides de Deo fentit-, invincibili]
ratione fie nec aliter elfe probat 8c aftruit.
Poft hase incidit fibi in mentem inveftigare utrum
uno folo 8c brevi argumento probari pollet id quod
de Deo creditur & prædicatur : videlicet quöd fit
æternus , incommutabilis, omnipotens , ubique to-
o tus, incomprehenfibilis, juftus, pius, milèricors,
verax , veritas, bonitas, juftitia, & nonnuJla alia,
quomodo hæc omnia in ipfo unum fint. Quæ res, ficuc
ipfe referebat, magnam fibi peperit difticultarem.
Nam hæc cogitatio partim illi cibum , potum, & fom-
num tollebat, partim & quod magis eum gravabat,
intentionem ejus qua matur.iAis 8c alii fervi io Dei in-
tendere debebat, perturbabat. Quod iple animadver-
tens, nec adhuc quod quærebat ad plenum capere va-
lens, ratus eft hujufmodi cogitationem , diaboli eflè
tentationem, nifufque eft eam procul repellere à fua
intentionc. Verùm quantb plus in hoc defudabat,
tantô ilium cogitatio ipfa magis ac magis infeftabar.
Et ecce quadam i\odte inter noôlurnas vigilias, Dei
gratia ilJnxicv in corde ejus, & res patuit inteiledlui,
D immenfoque gaudio & jubilatione replevit omnia
intima ejus* Reputans ergo apud fe hoc ipfum, &
aliis fi feiretur polie placere, livore carens, retp illico
fcripfit in tabulis, eafque follicitius euftodiendas
uni ex Monafterii Fratribus tradidir. Poft dies aliquot
, tabulas repetit 4 euftode. Quæruntur in loco
ubi repolitæfuerant, nec inveniuntur. Requirunturà
Fra:ribus, ne fortè aliquis eas acceperit, fèd nequa-
quam. Nec enim hue uique inventus eft, qui reco-
gnoverit le quicquam inde fcivilïe. Reparat Anfelmus
aliud de eadem materia diâamen in aliis tabulis, 8c il-
las^idem fub caution euftodia tradit cuftodiejidas.
Ille m lècretiore parte ledluli fui tabulas reponit, & fe-
uentidie nil finiftri fufpicatus, eafdem in pavimento
parfas , ante ledum reperit, cerâ quæ in ipfis crat
hac illac fruftatim difpersâ. Levantur tabulæ, cera
colligitur, & paricer Anfelmo reportantur : Adunat
iplè ceram, ôc, licet vix, Scripturam récupérât. Ve-
ritus autem ne qua incuriâ penitus perditum eat, eam
in nomine Domini pergameno jubet tradi. Compo-
fiiit ergo inde volumen parvulum » fed lèntentiarum
ac fubtililfimæ contemplationis pondéré magnum,
quod* ProJlojrionnominiLvit. Alloquitur etenim in eo
opéré aut leiplum, aùc Deum. Quodopùs, cùm
in manus cujufdam venillèt, 8c is inquandam ipfius
operis argumcntacionem non parum offendiflet, * ra-*/<
tus eft eandem argumentât ionen» ratam non elle '
%
D E V I T A S. A N S E LM I .
cniam refelleregeftiens, quoddam contra * illarri feri- A et'um cum jattura locum vel vita ordinem mutàndo
pTum'Compofuit, & iilud fini ejufdem operis feriptum **»:*■ <•#&**
appofuit. Qtlod cùm fibi 4 quodam amiep fuo tranf-
milfiim Anfelmus confideralfet, gavifus eft j 8c repre-
henfori fuo gratias agens, fuam ad hoe refponfionem
edidit, eamque libello fibi diredo fubfcriptam fub
iino ei qui mifcrat 'amico remifit.\ Hoe ab eo & ab
aliis, qui libeilum ilium habere djgnantur petitum iri
,a. defiderans, • quateniis in fine ipfius * operis, fuæ ar-
aumentationis reprehenfio f 8c reprehenfioni fua ref-'
penfio fuhfcribatur. Inter hæc fcripfit etiam qnàm
plures epiftolas, per eas nonnullis ea, quæ fecundimr
„ diverfitatem caufarum * fua intererant , procurafe
mandeis, 6c nonnullis confilium de negotio fuo quæ-
rentibus, pro ratione refpondèns; Et quidem de his
inconfiantia levitatifejue frufira crimen fubeat | aut
majora fuis viribus ex peri en do fatigatus , deterius in
prior a t aut etiam in pejora 'priorib us defeiaù Si att-
tem vere mcliora illis cjud in promptu funt nondum
msritus optât \ patienter iolcret diyinum judicium, *
quod * uHi aliquid injuftc non dfriegat ? * neque mur- *i> «llî.
mut an do aut obloquendo Deum offend at, fed aquani- Ar*. hacom
miter omnia fufferet, omnia ad meliora conetur dedu-
ccre ferendo j ne per impatientiarn judicem jufliim exaf
perans mertatur quod nonf habet non accipere , ;&
quod accepit amittere *, aut * quia non amat, inutili- „/. quod
ter tenere. Seu verb mifericordiam feu judicium erga
fe in illis qua non babe t & optât, perfentiat j lit us ex
his qua accepit, largitati fuperna grattas digtias perquæ
diverlæ cau fie feribi cogebant, inentionem fa- g folvat. Et quia ad qualemcunque port um de proceUofis
cere-fuperfedemus. Quid autem confilii tuidam Lan- pcrtwQcre,portus
zoni, noviter apud Cluniacum fado ^onacho , per
unam mandaverit, huic operi inferere curavi, quatenus
in hac una cognolfcatur quid de aliis perpendaturi
Scripfit itaque inter aliafic: Jngrefuses, Chariffime',
profefufque Chrifti militiam ; in qua non foliim aperte
obfiftentis hofiis violent!a eft propellenda , fed & 'quaft
confilentis aftutia cavenda. Sape narnque dum ryró-
nem Chrifti vulnere mala voluntatit aperte malevo-
Uis non valet fermere, fitientem* eum poculo venenofa
rationis malev ole callidus tent at extin gut re. Nam cum
M onachum nequid obriiere, vita quam proftjfus eft odio;
nititur eum converfationii in qua eft fubruers faftidio.
Et licet illi Monachicum proptfttum tenendum quafi
concedat, tarnen quia hoc fub talibus , aut inter tales j
aut in eo loco incospit, ilium ftultum nimis, impruden- q
tcmque multi s modi s verfutiis arguere nonce f a t , ut dum
illi perfuadet incepto Dei beneficio ingnatttm exiftere ,
jufto judicia nec ad me! tor a proficiat j nec quod accepit
teneat, aut in eo * inutihter perftftat. Qaippe dum in-
ceffanter laboriofis cogitationibus de mutando 3 aut ft
mutari non valet j faltem de improbando initio medita-
tur, nunquam ad finem perfeSionis tendere conatur.
Nam qmniam illi fundamentum quod pofuit difpltcet,
nullatenus iüi ftruMuram bona vita fitperadificare li-
bet. Unde f t ut quemadmodum arbuftula f i fape
|ofpor. * tranfplantetur, aut nuper plant at a in eodem loco ere-
;fi0- kra * convulfione inquietetur: nequaquam radicate vaunt
3j ariditatem cito attrahit, nec. ad aliquam fruflus
mundi turbimbus potuit perttn'gere, caveat in portus
tranquillitatern venium levitatis & impatientia tur~
’binem * inducert } quatenus mens-conftantia & manfue-
tudine tutantibus quitta , divini timoris fàlicitudini
& arnoris dcleflationi fit vacua Nam timer per folicit
udinem ciiftodit, amor verb per deleftationcm perfi-
cit. Scio quia hac majorem aut feribendi /tut collo'-
quendi exigunt amplitudinem, ut pleniits intelligatur '
quibus feiheet doits antiquus ferpens ignarum AÎonachum
in hoc genere tentationis illaqueet, & t contra
quibus rationibus prudent Monachus * ejus calitdas al t-.
perfhafioneS diftolvat & annihilet : fid- qitoniam jam
brevitatem quant exigit eftiflola exceffi, & totum quod
hinc d ixi, aut diemdum fuit, ad cuftodiendam mentis
qnietern pertintt, hujus * rei brevis exhortàtio epi- 4/. «
ftolam no fir am terminet. Nec putes, chariffime, hac
me dicere idcircb quod fufpicer te aliqua mentis irt-
qnietudine laborare : Sed quoniam Dominùs * Vrfio si? \
cogit me aliquam admonitionem tibi feribere , nefcio
quid potius moneam, quàm eavere hoc fub fpecie rctta
voluntatis, quod fcio Novitiis quibufdam folere * fu-
brepere. Quapropter, amice mi & Frater dileftiffime ,
confulit, monet > precatur te tuus dileflus dileftor tons
cordis vifeeribus, Ut totis viribus quieti mentis ftudeas >
fine qua nulli licet caUidi hoflis infidias circumfpicere
vel femit as virtutum anguftiffimas profpicere. A d hanc
verb Monachus qui in Monafterio converfatur, per-
tingere nullatenus valet fine conftantia & manfuetu-
dine , qua manfuetudo indifolubilis comes eft patientia ;
tens . H I » « ( i f * « » , " J • ------ r-v . ^ 1 •• • • » •
fmiiitaum pcrvtnit : fie ïnfdix Mcmchh fifcfms W M M ? “ Jmms nonProh‘:
. . * . . . I , v. Yatinnf.ni enriim li'erSit loco ad locum proprio appetitu miuatur > aut in uno permanens
frequenter ejus odio concutitur , nufquam amo-
ris flab Hit us radicibus ad omne utile exercitium lan-
guefeit, & nulla bonorum operum ubertaie ditefeit.
Cumque fe nequaquam ad bonum tfed in malum pro fitere,
f i forte hoc recogitat, perpendit; omnem fua -mi-
feria caufarn non fu is, fed aliorum moribus injuftus
intendit $ atque indc ft magis ad odium eorum, inter
quos converfatur ? infelkiter accendit. Quapropter qui-
cunque ccenobitarum forte propofitum aggr-editur, expe-
dit ei ut in quocunque Monafterio profefus fuerit, nifi
tale fuerit ut ibi malum facere invitus cogatur , tot a
mentis intentions arnoris radicibus ibi radicare ftudeat,
bentur mandat is , etiam f i rationem eorum non pervi-
derit, ut religiofa ftuduerit obfervare. Pake , & omnipotens
Dominas perficiat grefius tùos in femitis fuis ,
Ut non moveantur veftigia tua , ait in juftitia appa-
reas in confpettu Dornini, & fatieris citrn apparuerit
gloria ejus.
Inter hæc, cùm jam & didis& feriptis fuis mores
fui in nullo difeordarent, totamfuæ mentis intention
nem incontemptum mundi compofuiflet, & his lôlis
quæ Dei erant totum ftudium fuum infixiflèt j contigit
ut infirmitate correptus graviter affligeretur. Sed iple
in Deo femper * idem exiftens , languore paulifpcr le- *
dato, extra le per mentis exceflum raptus vidit fluatque
aliorum mores out loci confuctudines, f i contra £ vium,unum rapidum atque præcipitem, m quem condivina
pràeepta non funt, etiam f i mutiles videantur ,
dijudieare réfugiât. Gaudeat f t jam tandem invenifft'
ubi f t non invitum , fed yoluntarium tot a vita manfu-
rum, omni tranfmigrandi folicitudine propttlfa , de-
Hberet : ut'.quietus ad fila pia vita exercitia exqui-
renda ftdnlb vacet. Quod f i fibi videtur majora quadam
ac utiliora fpirituali fervorc appetere , quàm
illi prafentis Monafterii inftitutionibus lieeat -, afti-
met aut ft fall 's five praferendo paria paribus, vel mi-
"»but nora * majoribus , five prafumendo fe pofie quod non
Poffit, aut certe credat fe non meruife quod defiderat.
Quod f i fallitur , agat gratias divina miftrieordia ,
qita ab errors fuo défenditur, ne fine emolumento, aut
fluebant omnium * fluxuum purgaturæ, 8c quarum- 4I. fluminun»
cunque rerum terræ. lavaturæ. Videbatur itaque aqua
ipfa nimis turbida & immunda, & omni fpurciciarum
lorde horrida. Rapiebat igitur in fe quicquid attingere
poterat, & devolvebat tam viros quam mulieres, di-
vites&inopes fîmul. Qupd cum Anfelmus yidiffiet,
& tam obfcoenamrevôlutionem illorum mifératus unde
viverent, aut unde fitim fuam rcfocillarent qui lie
ferebantur, inquireret j accepiflètque refponlum, eos
* ea qua trahebantur aqua vivere deledarique, indi-
gnantiSvoce* inquit : Quomodo .^Tali ne aliquis coeno «1. fi înquïc
potatus, vel pro ipfo hominum pudore le ferret ? Ad
hoc ille qui comitabatur cum, Ne miretis, ait, Torrens