I N O M N I A
SANCTI ANSELMI
ARCHIEPISCOPI CANTUARIENSIS* OPERA
P R O L O QJJI U M
U i cqüi d -verbo Dei edodi credimus, id intelligimus
SS. Patrum voluminibus eruditi ex publicis hifce Ec-
clçfiæ fontibus uberiores puriorefque noftræ fidei latices
hauriendos elle non dubttat quifquts catholice Tapit. Unde
non evolvendis modo his facrce dodrinæ codicibus toti in-
cubuere quotquot vcre dodi fuerunt ; fed Sc in iilis fedulo
expurgandis à labe Sc fordibus , quas temporum lapfu Sc
exfcriptorum nefcientia vel incuria contraxerant., omnem,
ut par erat, infumpferunt operatn quotquoc veritati non difcendæ folum, fed
& pofteris tradendæ invigilarunt.
Hæc nufquam laudata fatis Monachorum , Sc pro cæteris, fi Edmero credimus
, ipfiufmet Anfelmi fludia : hie pius juxra ac uciliS eorum labor, qui ut
fcientiæ pariter ac virtutis exemplo nobis præirent, non legendis duntaxat fed
& emenaandis fandoruni feriptis impalluere.
Avitæ hujufee pietatis , avitique iftius laboris æmuli nonnulla fandorum
Dodorum opera jam typis purgjtioribus excufa dederunt, Sc excudenda etiam-
num parant plures Congregationis S. Mauri afcetæ. Nos in S. Anfelmum ex
Abbate Beccenfi Cantuarienfem Archiepifcopum incidimus ; cujus fcripta,dum
fublimioris dodrinæ fplendoribus hinc inde micarent, adeo corrupta deprehen-
dimus, ut vix una fupereffet in eis integra fententia.
Hate ut nativæ fuæ puritati redderentur , plures confuluimus Codices Mss.
quos ultro nobis fuppeditavere Bibliotheca: non ignobiles , videlicet Regia ,
Vidorina, Thuana, Ciftercienfis , Cottoniana in Anglia , Tornacenfis Marti-
niana, Clar. V. D. Joly Præcentoris Parihenfis, Sc Cl. V. D. Bigot Rothoma-
genfis : nec omifimus Bibliothecarum , Beccenfis, Gemmeticenfis, S. Michaëlis
in monte, Corbeienfis, Sc San-Germanenfis, exemplaria Mss. Confuluimus Sc
varias S. Anfelmi operum editiones ; duas nempe Gothicas fine loco & anno:
unam Nurembergenfem anno 1491. Duas Parifienfes , unam anno 1544. Sc alteram
anno 154.5». Venetam anno 1^49. DuasC°l°nienfes, unam anno 1575. alteram
anno nîii. & Lugdunenfem , quae ultima eft , anno 1630.
Ad iftorum cum excuforum , turn Mss. fidem ea quæ in S. Anfelmi operibus
vel expunda fuerant vel omifla, reftituimus ; quæ male inferta, refecuimus ; Sc
quæ in alia verba aliofve fenfus diftrada, in audoris verba mentemque eb quo
potuimus ftudio, & ea qua debuimus finceritate, reduximus.
Ea etiam quæ S- Anfelmi confiât non efle, ab iis quæ jure.ipfi retribuntur,
ex æquo fècernentes, ilia vel in Appendice fepofuimus, vel inter Edmeri opera
, qui aliqua haud dubie feripfit ex his quæ inter S. Anfelmi opera circunferuntur,
P R O L O q U I U M .
ruhtur ; videlicet librum de Excellentie, B. Virginis, librum de Ccelejli Teetitudme,
Sc libru m de Similitudinibus.
Hæc autem ut ordine aliquo prodirent, in quatuor partes diftributa funt.
Prima pars continet opera didadica feu dogmatica ;.hoc eft , tradatus qui Theo-
logiæ vel etiam Philofophiæ placita exponunt. Altera pars hahet parænetica, ho-
milias, videlicet, & exhortationes.Tertia inclüdit Afcetica , id eft, Meditatiq-
nes Sc Orafiones. Quarta Epiftolas continet.
Dogmatica (îc difpofuimus, ut non ætatis ordine, fed juxta fubjedi feu argument
dignitatem , aut methodi legis , procédèrent. Sic quæ de Deo uno agunt,
fcilicêt, Monologion, Proflogion , & liber contra Refpondentem pro itifipiente;
deinde quæ de Deo Trino liber de Fide Trimt e u s , &c. Sc liber de procejjîonc Spiritus
fentti. Tum quæ de Verbi Incarnatione , ninrirunr libri Cur 'Deus homo
Sc liber de Conceptu Virgineli, &c. jufto ordine procedunt : his tarnen præmiflb
libello de voluntete D ei, nec non libro de ceftt diaboli, ut pote qui ad Divinæ In-
carnationis intelligentiam conducunt. Deinde liber de concur dm pnefcientia &c.
cum libero Arbitrio-, quibus pariter ex legitiniæ methodi præfcripto præiifTe debuç-
runt dialogi de ventete Sc de libero Arbitrio , Sc libellus de <voluntete. Poft h^c
libri feu Epiftolæ quæ de Sacraments aliquid tradant, quales funt Epiftolæ, de
Azymo, de Secrementormn diverfitetc , de Fnjbytens 'concubineriis, & de Nuptijs
' confenguineorum. Primam hanc parted! claudit quæftio dialedica, quæ eft amu-
mentum dialogi de Gr emmetico.
Parænetica, videlicet homilias , fecundum feriem librorum & capitujorum
Scripturæ, quæ in eis explanantur; jure diftribuimus. Afcetica, hoc eft, Medi-
tationes Sc Otationes fiediftinximus, utmeditationes quibus mens Deum contem-
platur; deinde oratoires, quibus Deum anima fidelis invocat. Sc fandorum fuf-
fragiatxorat, fingulatim protulimus.
in his ita diftinguendis hunc ordinem duximus obfervandum. Præmittuntur
Meditationes five O rationes,’ quibus mens compungitur : tum illæ fubfequuntur,
quibus amore virtutum anima inardefeit.
Porro epiftolarum tribus libris quos primus ediderat D.Picardus, quartumad-
jecimus , cæteras omnes compledentem quæ in Ms Bibliothecæ Cottonianæ ha-
bentur. ]pfa enim , numero fupra centum quæ hadenus ineditæ funt, folita fu^
erga veri ftudiofos humanitate nobis communicavit V. Cl. D'. Cotton, inftante
apud eum fingulari benevolentiâV.Cl. D. Joly Régi à Confiliis in Anglia turn re-
fidente. Nonnnllas infuperex Mss. Bibliothecæ tumRegiæ, tum Giflenianæ,tum
MartinianæTornacenfis, tum Remigianæ Remenfis, in qua fragmentum magis
eft quim epiftola , deprompfimus ; & cas partira tertio , partim quarto libro
anneximus ; partim quoque in Supplemento , poft indicem , evulgavimus, eo
quod nobis non occurrerint, nifi jam excufis omnibus aliis S. hujufee dodöris
operibus.
Appendicem fubjunximus , in qua ea opera fepofita funt, quæ etfi Anfelmi
nomen fàlsb præferrent, non tarnen prorfus excludenda cenfuimus, eo quod alibi
édita non extent: quæ enim in aliis voluminibus excufa funt, his typis non ex-
prefnmus. Sic librum de membris (y) echbus Deo ettnbutis, qui inter S. Hieronynrj
& S. Auguftini opera reperitur; fie librum de Cor pore & Sanguine Domini, qui in-
cipit ; legors rclego ft)c. Sc inter Guillelmi S. Theodorici Abbatis opera in Bibliotheca
Cifterc. editus eft; fie denique libros de imagine mundi. qui in bibliotheca
PP.HonorioAuguftod.tribuitur, omnino exclufimus. Difputatio vero Judæi cum
Chriftiano, quamGiflebertus Abbas Weftmonafterii fcripfir , hîc locum obti-
nuit eo quod ad S. Anfelmum ab audore direda fuerit, nec in lucem hadenus
édita fit.
* *