*4 SA N C T I ANS EL M I
bas : illufti verb non imiatur, nec ad ejas fimilitudi- A cpmmupià funt aliis nacuris, fenfiis nuHataïusfitcom,
..____ «lli»oN muni« i Onpm Harri in omnihus his verbis .
* iftcu * Reftäc igitur hoc fblum Verbum illius fblius
efse■, de qito nafcendo habet eße , & ad cujus omriif
modam fimilitudinem exiftit- Unus ergo Pater, non
plures patres ; tfnüsFilius >rion pluresfilii, unuspro-
cedens Spiritus nön plures procedentes Spiritus, Tunt
in fumma efsentia.* Qui cum ita trés fint', ut nünquam
Pater fit Filius, aüt procedens Spiritus; nec Filius ali-.
quando fit Pater, aut Spiritus procedens ; ncc unquam
Spiritus Patris & Filii fit Pater, aut Filius, & fingu-
his quifque.fic fit perfe&us, ut nullo indigeat: id tarnen
quod funt, fic eft unum ; ut ficut defingulis plu-
raliter dici non poteft, ita nec tribus fimul. Et cum
pariter ünufquifque feipfum, & omncsinvicem fè di—
quae cogit^vi, intellexinifi cpmmunem 6c ufiiatum ?
Si ergo iifitatus.ftnfus verborum alienuseft ab iila j
quicquid raciocin^tus fum, non pertinet ad iliam.
Quomodo igitur verum èft invèntùm-èfse aliquid de
fumma efsentia ; fi quod eft inventum , .longé diver-
fum eft ab illa ? Quid ergo ? Ah quodammodo iuvén- \
tunieft aliquid de incomprehenfibiü re ; & qiiodam-
modo nihil perfpetftum eft de ea? Ss?pe namque mul-
ta dicimus, quæ própriè ficut funt non exprimimus ;
fed per aliud fignificamus id quod propriè aut * nolu-
mus, aut non pofsumus depromcr.e : iitcüm per ænig-
ihata loquimur. Et fiepe videmus aliquid , npn* propriè
quemadmodum res.ipfa eft; fed per aliquam ficant
; non tarnen funt ibi plura verba, fed unùm : & B militudi'nem aut imaginem : uc*fitm v ul tum * alicujus
ipfiim non finguloru
tantum.
, aut omnium fimul ; fed unius
: C A P U T L X I V. *
Quod hoe licet in'explicabile f i t , tarnen credendurh fit;
' Hec certiffimt fic eßi mips humana cognsCcat, etiam f i pehetrart ncqueat
autn.tdffit. Incemprehenfibsle eft quotnedo fumma fapicnna feiatca qua
fecit. Ergo malst> minus peteft exptican quomtde■ fisat aus duat ftipfam.
X TIdetur mihi hujus tarn fublimis rei feeretum
V tranfeendere omnem intelledüs aciem humani:
& idcirco ebnätum expllcandi qualiter hoc fit, con-
tinendunl puto* Sufticere namque dsberc exiftimo
rem iricomprehenfibilem indaganti, fi ad hocratiociconfideramus
in fpeculo. Sic quippe unam eandem- *
que rem dicimus,. &: non dicimus; videmus & non
Videmùs : dicimus, 6c videmus'per aliud ; non dici—
mus, & non videmùs per luam prop.ietatem. * Hac at.dp. g, I
itâque ratione nihil prohibet ôc- v'erüm efse quod difi-
putatum eft hadenus dp.fumma n a tu r a ip fàm ta- .
men nihilominus ineffabilem perfiftere : fi-nequaquam
ilia pütetur per efsentise fuæ proprietatem exprefsa;
fèd utcumque per aliud defignata. Nam quæcumque q I
nomina de illâ natuvâ dici. pofse. yidencur > non tara »«'»'»*
mihi eam oftendünt per proprietatem, quàrn per ali- TuTTmftm I
quam ininuint fimilitudinem. Etenim ciim eàrum'den#,/'!“' 1
vocum figniheationes cogiço ,^ familiariüs Concipio nuum, quia I
tneiite quod in rebus fadtis confpicio , quàm id quod ^ ^ 1"“*1' I
•Beet 9«*<<handó perfenerit, ut eam certiflïmè efse cognolcàt ; pbmncm humanum intelledum tranfeendere iùtelli
une ejfe et- ___rJ - __'_______________ ______ . . . nefti‘ïl,du- etiam fi penetrare nequeat intelleduqùomodo ita U _____: ____________________ V I ____ X
bitarUnep de- : ncc idcirco mipùs his adhibendam fidei certitudi-
' netnquæ probationibus necefsariis, nullâaliâ repu-
comprehindt. gnante ratione, aßeruntur; fi fuæ naturalis aititudinis
sur aitamtd* P .. .. ^ . .
go : nam valde minus aliqûid , immb longé alind-in
mente mea fuâ fignificatione conftituunt, quàm fit
illud.ad quod intelligendum perhanc tenuem figni-
ficationem mens ipfa mea conatur proficere. Nam
nec nomeri fapientiæ mihi fufticit oftendere illud, per
quod omnia fada funt denihilo, & fèrvantur à nihilo:
nec nomen elfentiæ mihi valet exprimere illud, quod
per fingülarem altitüdinem longé eft fupra omnia, ôc
pef naturalem proprietatem valde eft extra omnia. Sic
ergo ilia natùra & ineffabilis eft ; quia per verba, fî-
euti eft nullatenus valet intimari : &c falfinn- non eft,
incomprehenfibilitate explicari non patiantur. Quid
■ autem tarn incompithenfibile, tam ineffabile , quäm
id quod fupra onfnia eft ?. Quapfopter fi ea qua* de
fümma cfsentia hädenus difputatä funt, nccefsariii
rationibus funt afserta; quamvis fic intelledu pene-
trarinon poflint, ut & verbis valearit explicari; ntii-
Itri/lft Iatenus tarnen certitudiniseorum nutat foliditas. Nam
Ü * ^Per:*or confideratio rationabiliter comprehendit q fi quid, de ilia, ratione docente,• per aliud velut in
t M^jK^ incomprehenfibileeße, quomodo eadem fumma fa- snigmate poteft aeftimarn
'• ' pientia feiat ea qua: fecit, de quibus tam multa nos
feire- neeeße eft : quis explicet quomodo feiat ant dicat
feipßm, de qua aut nihil, hut vix aliquid ab horn
ine feiri poffibile eft 1 Ergo fi non eo quöd * feipßm
f U dicit, generat Pater, & generatur Films : Generationen
ejus attis enarrabit i ' *
C A P U T L X V I.#
Quod per ratiónalem tnentem maxime accedatur ad
cognofcendum fiummam efientiarm
C A P U T LX V.*
Quomodo de ineffabili re verutn difputatum fit*
I l propÆüj
nbus JaOU tin
cognoftasur qs
amen ftlfum eft quod pir
ipfa ugnofasur . verum
SEd rurfum, fi ita fè ratio ineffabilitatis illius ha-
bet, imb quia fie eft : quômodo ftabit qüicquid de
ilia * fecundiim Patris, & Filii, & Spiritus proce-
dentis babicudinem difputatum eft ? Nam fi verâ illud
ratione eXplicitum eft : qualiter eft ilia ineffabilis?
Aut fi * ineffabilis eft s quomodo eft ita, ficut difputatum
eft ? An quodantenus de ilia potuit explicari : &
: ideo nihil prohibet efse verum quod difputatum eft.
Sed quia penitus non potuit comprehendi » idcirco eft
ineffabilis. Séd ad illud quid refponderi poterit ,quod
‘ jam fupra in hac ipfa difputatione conftitit : quia fic
eft fiimmà efsentia fupra & extra omnêm aliam-na-
.tliram, ut fiquandodeilladidtüraliquid verbis , quæ
ntgligin tans, a crtatritu tJf>nsiafpeculai,epi & intuitu deftendis. . '
CUm igitut patcat quia nihil de hac natura pofifit
pereipi per fuam -proprietatem , fed per, aliud; #
certum, eft quia per illud m.agis ad ejus^ cpgnitionem
^ acccditur, * quod illi magis. per fimiiitudinem pro-
Lpinquat. Quicquid enim inter creata conftat illiefte
fimilius , id neceffe eft efle naturi prxftantius. Qua- duodepi
propter id & per majorem fimiiitudinem plus juvat
mentem iridagantem fumrnae veritati propinquare ; ftinnus.
& per excellentiorem cteatam effentiam plus docet
quid de ereantemens ipfa debeat Jcftimare.Procul du-
bio itaque tanto altius creatyx ellentia cognofcitur;
quantb per propinquiotem fibi creaturam indagatiir.
•Nam qubd omnis eflentia, inquantum eft ,intantum ’
•fit fimilis fum ms eflentis, ratio jam fupri confidc-
rata dubicare non .permittit. Patet itaque quia ficut '
fola eft mens racioualisfintcr' omnes ereaturas, qua:
ad ejiis inveftigationem affurgefe valeat: ita nihilomi- 4
nus eadem fola.eft, per quam maxime ipfamet ad
ejiifHem
■ ppdißendum
intendit ; tantb efiîcaciüs ad illius cogni-
tionem aßendit : & quantb feipfam intueri negligit ;
tantb ab ejus fpecùlatione defeendit ?
C A P U T LX V I I . *
Qfibd mens ipfa fipeculum ejus, & imavo ejbs fit*
tffm eam nequit, nifi ejus reäminifei, & elm ftu-
duerit intelligere. Clarum eft ergo rationalem crea^-
turam, tot um fhum polle & veile ad memoran- lam • 9*"»
dum , & 'intelligendum , 6c amandum fummum bo- W $ S% -
num impendere debere* ad quod ipfum effe fuum hil‘ft
fe cognofcit habere. »ijiptriu*m.
C A P U T L X IX. *
Quid dnima femper iliam amans, ai
verè beate vivat-
B
APtiffimè * igitur ipfa fibimet elfe veiut fpeculum
d’ici poteft, in quo fpeculetur, ut ita dicam, ima-
ginem ejus quam facie ad faciem videre nequit. Nam
fi mens ipfa fola ex omnibus quæ faófca funt, fui rae-
mor & intelligens & amans elfe poteft : non video
ctir negetur elle in ilia verâ imago illius eifentiæ, quæ
per fui memoriam » & intelligentiam > & amorcm in
Trinitate ineffabili confiftit. * Aut certè inde veriùs
effe illius fe probat imaginêm : quia illius poteft elfe
niemor, illànà inteîligere &• amare. In quo enim major
eft, & ilîi fimiiior ; in eo verior Nillius elfe imago
JLuema- cognofcituï. Omrlino autem cogitari non poteft ra-
fiÆùTmna tionali creaturæ naturaliter elfe datum aliquid tam
* "'* A præcipuum , camque fimile fummæ fapientiæ, quàm
I__ _ _ _ _ _ _ _ _ —n .'_ _ _ - r - o . ; . n - r ^
fine fine âmes fummar» "effint
vas. Sic igitùr eft faÜa ut
fa Ha eft. Deinde Dee bine
bft, ad hoc eft fa Ha
t’ura .• Ergo ad hoc fa Ha iß u*
îne fine. Nef as ,n,m eft aftimar
ab.
uod fa Ha eft . aliquando ft-
DUbium autem non eft änimam humanam efTe
rationalem creaturam : ergo neceffe tft earn effe
fadlam ad hoc ut amet fummam effentiam; Neceffe
eft igitur eam effe fatftam aut ad hoc, ut fine fine amet; S I, T'in- hoc, quia poteft ‘rêminifci, & intelligere, 6c amare id n âùt&àThoc111 3<i r™ ’ UC Unc,nn.e a*„
9 ter‘ & .ouodoDtimum & rnaxirHumefl-nmninm w;k;iî/.;..,- L* f * iquando vel fponte, yel Violenter mt„
ipy&"
wlat:
iquod qu°d optimum & maximum eft omnium. Nihil igitur
m & fhud eft inditum alicui creaturte, quod fic prsferat
tmtft. ixnagincm creatoris.
cap. C A P U T L X V I I I . *
Quod rationalis creatura ad amandum ill am
fiU a fit. '
« ’* hoc fa ia efi
tl bona per /e , & ni,
eft efie r
m iftapot.
a Onßqui itaque videtur quod ratiönalis creätura
nihil tantüm debet ftudere, quäm hanc imaginem
fibi per naturalem potentiam impreflam, per volun-
tarium effedlum exprimere. Etenim prxcer hoc, quöd
creanti fe debet hoc ipfum quod eft : * hinc quoque,
quia nihil tam prarcipuum poffe, qüäm reminifei &
intelligere 6c amare fummum bonum, cognofcitur;
nimirum nihil tam pr<ecipuü debefe veile convinti-
tur. Quis enim neget* quscumque meliora funt in
Pot.e^ate >ea magis effe debere in voluntate ? Denique
p,t,. rat|?na|‘ naturs non eft aliud effe rationalem, quam p
S9jr'de?eft P°^e 4ircernerc juftum a non jufto, verum ä nön ^
^cro» oonum k non bono, * magis bonum ä minüs
bono : hoc autem pofle omnino inutile eft illi & fu-
i Ca, Pervacuüm, nifi quod dißernit amet vel reprobet
K • fecundüm vers diferetionis judicium. * Hinc itaque
fatis * patenter videtur omne rationale ad hoeexiftere,
ut ficut ratione diferetionis aliquid * magis , vel mi-
r^JS ni|s bonum five non bonum judicat; ita. magis, aut
In*ni'is ^ amet, aut refpuat. Nihil * igitur apertius
I quäm rationalem creaturam ad hoc efie fa&am, ut
hune amorern amitcat. Sed nefâs eft æftimare fum- '
mam fàpientiam ad hoc eam feciffe, ut aliquando tan- saZ^ffeu*'
turn bonum , aut contemnat, aut volèns tenere aliqüâ ^aï-'î'w *mn
violenciâ perdat. Reftat igitur earn effe ad hoc là- fiülilZ
<ftam ,.ut fine fine amet fùmmam effentiam. * At hoc
facere npn poteft nifi femper vivat. Sic igitur eft fa-
^la ut femper vivat, fi-femper velit facere ad quod
fa<fta eft. Deinde inconveniens nimis eft fummè bono
, fùmmèque fapienti, & omnipotenti Creatori, ut
quod* fecit elfe ad fè amandum * id faciat non effe *
qliamdiu verè amaverit ; & quod fpontè dédit non
amanti, ut femper amaret, id auferat vel âuferri Deobnenm
D Permitcat amanti -y ut ex necefState non amet ; præ- aufd’fecn ai
fertim cum dubitari nullatenus debeat qubd ipfèom-/e4,”-"rf«OT»
nem naturam fe verè amantem amet. Quarc mani-
feftum eft, humanæ animæ nunquam auferri fuam^'*‘y^am*.
vitam, fi femper ftudeat amare fummam vitam. Qua-
liter ergo vivêt ? Quid enim magnum eft longa-vita ^
nifi fit à moleftiarum incutfione vetè fecùra ? Quif- 4.
quis enim dam vivit, aut timendo, autpatiendo mo- nimA »«»?*"*
leftiis fubjacet, aut falsâ fecuritate fàllitur, quid nifi VlaTfiftm.
rniferè vivit? Si quis autem ab his * liber vivit, bca- ttr fl**““
te vivit* Sed abfurdiflïmum eft üt aliqua natura fem- ‘mîmJnïm.
per amando ilium, qui eft fùmmè bonüS'& omnipo-
tens, femper miferè vivat. Liquet igitur humanam
animam hujufmodi effe, ut fi fervet id ad quod eft,
aliquando verè fecura ab ipfa morte & omni alia mo-
leftia beatè vivat;
C A P U T L XX. *
Qfiod iUa Je amanti Jeipfam * rétribuai, üt atern
b'eata fit.
cont?mnemem?d ‘ dil ‘trHtrt inter amantirib «
/ i l aut nihil ptodeffe ab s» aman. Erg, répugna, eHm nihtt retîbZ