funt exponends. Anfel. Nonne fatis neceflaria ratio
videtur cur Deus ea, qua: dicimus, facere debuerit:
quia genus humanum , tam * lcilicet pretiófum opus,
ejus omnino perierat; nee decebat ut quod Deus de
homine propofuerat, penitus annihilaretur : nee idem
ejus proppficum ad effeeftam duci poterat, nifi genus
humanum ab.ipfo Creatore fuo liberaretur i
C A P U T V.
Q^°d redemptio hominis non pot uit fieri per aliam,
quam per Dei perfonam.
B o s o.
tuifle falvare non monftratur. Nam fi aliter non po-
tuiftet; tune fbrfitan necefl'e effet ut hoc modo fuani
dÜcâionem oftenderet : nunc verb, cùm aliter poffit
falvare hominem ; qua: ratio efl ut, propter oftenden-
dam dile&ionem luam,ea, quæ dicitis, faciat &
(uftineat ? Anenim nonoftendit Angelis bonis quantum
eos diligat, pro quibus talia' non fuftinet ? Quod
verb eum dicicis venilïe expugnare pro vobis diabolum
, quo fenfu audetis proferre ? Nonne * Dei om- «/. p«,
nipotentia régnât ubique ? Quomodo ergo indige-
bat Deus, ut ad yincendum diabolum de coelo def-
cenderet ? Hæc nobis infidèles objicere polïe viden-
tur.
HÆc ipfe liberatio fi per aliam, qùàm per Dei perfonam
( five per Angelum, five per hominem ) B
elfe.fa#a quolibet modo diceretur} mens * humana
hoc multo tolerabiliiis acciperet. Potuit enim Deus
hominem aliquem facere fine peccato, non de mafia
.peçcatrice, nec de * aliquo hominc ; fed ficut fecit
,s * Adam ; per quern hoc ipfum opus fieri potuifie vide-
^P.r* Anfelw. An noji intelHgis quia quæcunque alia
perfona hominem à morte sterna redimeret, ejus
lerv.us idem homo redè judiçaretur ? Quod fi effet ;
nulla tenus reftauratus elfet in Ulam dignitatem, quam
^labjtujus erat, fi non peccafièt : cùm ipfe, qui non
nifi Dei'' fervus& squalis Angelis bonis per omnia
futurus erat, ferviis elfet ejus , qui Deus non elfet,
* cujus angeli ferv.i non elfent.
C A P U T V I. c
gualiter répondant infidèles .quod dicimus Drum
morte fua nos redemiffc, & fee dUeiïipnem faam -
er ga nos oflendißc, & pro nobis expugnare dia-
bolum venifie.
HOc eil qiiod va! de mirantur, quia libmtionem
banc redemptionem vocamus. In qua namque ,
amiit nobis, captionc, aut in quo carcere aut in cu-
i|is poteftate tenebamini ; unde vos Deus non potuit
'iberarj, i.jfi vos tot laboribus & ad ultimum fuo fan-
guine redimeret ! Quibus cùm dicimus : reejemit nos
1 Pfccatis, & ab ira fua , & de inferno , & de poten
t e diaboli r quem quia nos non poteramus ipfe n
prp pobis venit expugnare, & redemit nobis regnum
cgélorum : (Sc quia hæc omnia * hoc modo fecit ; often-
dltquantum nosdiligeret iRefpondtm :Sidkitisquia
Deus hæc omnia facere non potuit folo juflu, quem
cunöa jubendo creafTe dicitis ; repugnatis vobifmeti-
p4;s : quia impotentem ilium ficitis. Aut frfatemini
qüla potuit , fed nop voluit nifi hoc modo; quorn'o-
do faprentem ilium ‘ ofteudere » poteftis quem fine
ulla ratione tarn indeç^ntia yelle pari alferitis ? Om-
nia enim hxc, quæ obtenditis, in ejus voluntate con-
Mimt : ira namqpe Dpi non eft aliud, quàm voluntSs
punjendl. Si ergo non vult punirc peccata -homi-
punyj liber eil homo.à peccatis, & ab ira Dei, & ab
inferno, & à poteftate diaboli, quæ omnia propter E
peccara pa.titur ; & reçipitea, quibus propter eadem
peccaja privatur.Namin cujus poteftate eft inftmus
auc diapolus saut cujus eft regnum ccelorüm, nifi ejus
qtiifecrt omnia 1 Qoæcunque itaque timetis aut de-
fideratis, ejus voluntati fubjacent cui nihil refiftere
poteft. Quapropter fi humanum genus falvare noluit
nifi * co, qpp dicicis, .modo ; cùm fbla voluntate *
- pocueric : ut » miciùs dicatn , videte quomodo ejusfa-
pieptientiat repqgpatis, Nam ft homo, quod facile
poffft, id cum gravi labpre fine racione faceret ; non
uttquelapiens ab ullo judicaretui;. Qujppe quod dici-
tts Deum caliper oftendiilc quantum vos diligerct, nulla
ratione defenditur s fi nullatcnus homincpi aliter pp-
C A P U T V I I .
Quod nullum diubolut huhebut juflitium ddversus hominem
: & quare * videatur * habuifie, & cur 4/ jj
Deus hoc modo hominem * libe raver it, 4/,
S*E<J &r illud , quoddicere folemus, Deum, fcilicct,
'debuifie pi ius per jufticiam contra diabolum age'
re. uc liberaret hominem; qu&m per fortitudiriem : ut,
cum diabolus eum, in quo nulla mortis erat caufa, &
qni Deus érat, occiderec} juftè poteftatem, quam fu~
p?r peccatoreshabebat,amitteret : alioquin injuftam
.violentiam * feciflctilli, quoniam jufiè poflidebat ho-«/.f«ijjf
minem , quem non ipfe violen ter attraxerat, fed idem
homofe fponte ad ilium contulerat: non video quam
vim habebat. Nam G. * diabolus aut homo fiius elfet
aut alterius qu^m Dei j aut in alia qu^m in Dei po:-
teftate maneret; forfitan hoc reólè diceretur : cüm
autem diabolus aut homo non fit nifi* Dei, & extra
poteftatem Dei neuter confiftat} quam caufam
debuit Deus agere cum fuo, de ftio,in fuo; nifi uc
iervum fuum puniret, qui fuo confervo cómmunem
Dominum delerere , & ad fe perfuafiftet tranfire, ac
.traditor fugitivum , fur furem cum forto Domini fui
iulcepiflet ? Uterquenamque fur erat; ci'im alter, al-
trro perfuadente , feipfum Domino fuo furabatur.
Quid enim juftius fierit pofièt,fic hoc Deus faceVet?
Aut fi judex omnium Deus hominem fie pofidfum ,
de poteftate tam injuftè poffidentis, vel ad punten-
aum^ ilium aliter quèm per diabolum , veladparcen-
dumilli-, eriperetr qu* ha:c injuftitia efièt ? Quamvis
enim homo juftè a diabolo torqueretur; iplèf tarnen L m h
ilium injuftè torquebat. Homo namque meruerat uc p'“ali H
puniretur, nec ab ullo convenientius, quèm ab illo
cui confenferat ut peccaret. Diaboli verb meritum nul-
lum erat, ut puniret: imo hoc tantb faciebat in juftifo;
quanto non ad hoc amore juftitiz trahebatur; fed in-
ftinólu malitije impellebatur. Nam hoc non faciebat
D,eo jubente, fed incoroprehenfibili fapientia fua
* qua mala etiam benè ordinat, permittente. Et pu- 4/ qu^
to filos, qui diabolum aliquam opinantur habere in
pomdendo * homine juftitiam, ad hoc inde adduci, 4/ ho«M
quia vident hominem diaboli vexationi fubjacere ju- ’
fie, & Deum hoc juftè permittére; & idcirco putanc
diabolum ïllam juftè inferre. Contingit enim idem a li'
quiddiverfis confiderationibus eflejuftum & inju-
ftum ; & ob hoc * * non diligentcr intuentibus , to- ai. auc
turn jultum aut injuftum judicari. Evenitenim ut ali-
quis innocentem percutiac injuftè, unde ipfe juftè
percuti mereatur; fi tamen percuflbs Vvindicare f e ?«««*
non debet, & percutit percutientem fe, injuftè hoc 2ui Tli
facit. Hjcc lgitur percufiio ex parte repercutientis in- bmm
jufta eft ; quia non debuit fe vindicare : ex parte verb tiac
percuffi jufta ; quia injuftè percutiens , juftè percuti
meruit. Diverfo’ igitur intuitu jufta & injufta eft eadem
adio, % quia contingere poteft ab alio judi- „/ <pm
can juftam tantum, ab alio injuftam. Hoc * iU -
que modo diabolus * dicitur juftè Vexare hominem
> quia Deus hoc juftè petmittit, & homo hoq
juftb patitur. :Sed & . ‘hoc, qubd homo jufte dici-A tores non potuit falvare, qukm juftrfm damnando;
tur pati, non fua juftitia.jufte dicitur pati ; fed quia ubi eft: * ejus omnipotentia ? Si verb potuit, ,fed no-
punitur jufto judicio Dei. At fi obtenditur chirogra~ luit; quomodo defendemus fapientiam ejus atque juphum
illuçl decreti quod adverfum nos dicit Apofto-
lus fuiflc ,v& per mortem Chrifti deletum effe ; & pu-
tac aliquis per illud fignificari quia diabolus, quafi
fub cnjufclam pa&i chirographo ab homine juftè ante
pafiionem Chrifti peccatum, velut ufuram primi pec-
cati quod perfuafit homini, & pcenam peccati, exige-
ret ,;ut per hoc juftitiam fuam fuper hominem videa-
cur probare : nequaquam ita intelligendum puto.
Quippe chirographum illud non eft diaboli : quia
chirographum dicitur decreti ; decretum autem illud
non erat diaboli, fed Dei. Jufto namque judicio Dei
decretum erat, & quafi chirographo confirmadum,
ut -homo, qui fponte peccaverat, nec peccatum nec ^
ftitiam ? Anfi Deus Pater non quemadmodum vide- Dm p*i.
ns intelligere , hominem ilium tra&avit, aut inno-
centem pro nocente morti tradidit. Non enim eum fermißt, **
invitum ad mortem ille epegit, aut occidi permifit:
fed idem ipfe fponte * fuä mortem fuftinuit, ut homi- *•/. f«aa
nes falvaret. Bof. Etiam fi non invitum, quoniam vo-
luntati Patris confenfit; quodamraodo tamen ilium
coegiffe videtur prxeipiendo. Dicitur enim quia Chri-
ftus humiliavit Jemetipfum , faftus obediens Patri uf~ Philip, x;
que ad mortem, mortem autem cruets. Propter quod &
Deus ilium exaltavit : & quia didicit obedientiam ex aeirM fJ
his qua paß us eft: & quia proprio Filio fuo non peper-
Pater, fed pro nobis omnibus tradidit ilium. Et
m \
poenam peccati per fe vitare pollet : eft enim fpiritus idem Filius dicit: Non veni voluntatem meam facere, j,*». g
vadens , & non rediens : & ; qui facit peccatum fervus fed voluntatem ejus qui mißt me. Et iturus ad paflioeft
peccati ; nec qui peccat, impunitus debet dimitti, nem dicit : Shut mandatum dédit mihi Pater, fee fa- ƒ#<•». ?i
nifi mifèricordia peccatori parcat, 8c eum liberet ac c*°- Item, calicem, quem dedit mihi Pater, non bi- Ejufd.
reducac. Quamobrem per hoe chirographum nullam ham ilium? Et alibi : Pater, jfi pojfibile eft, tranfeat Mank.
inveniri pofte diaboli juftitiam in hominis vexatione * me calix ifte : vtruntarnen non ficut ego volo, fed
ßcut tu. Ec icemm : Pater, fi non poteft hic calix trän- ibidem.
fir e , nifi bibam ilium ; fiat voluntas tua. In his omnibus
plus videtur Chriftus obedientiâ cpgente, quàm
fpontaneâ voluntate difponente mortem fuftinuillc.
. credere debemus. Denique ficut in^ono Angelo nul
la omnino eft injuftitia; iEa in malo nulla eft penitus
juftitia. Nihil igitur erat in diabolo, cur Deus contra
ilium ad liberandum hominem fua uti fortitudine non
deberet.
C A r P Ü T V I I I . C A P U T IX .
Quomodo licit humilia, qua dieimus de Chriflo\ non Quod fponte mortuus fit -, & quid f i t , fa&us eft obepertinant
ad Divinitaxem ; tamen inconvenient i
deatur infidtlibus ea de illo diet fecundum hominem
; & unde illis videatur idem homo non fponte
mortuus effe. Q
A n s e l .
diens ufque ad mortem : & , propter quod Deus
ilium exaltavit : & . non venit facere voluntatem
meam : & ,.praprio Filio fuo non pepercic : non
ficut ego volo ; fed ficut tu vis.
A n s e l .
|w ,'ffljaQtTfficere nobis debet ad rationem voluntas Dei,
fMp't r- i3i;um aliquid facit; licèt non videamus, cur * ita
vc^c • voluntas namque Dei numquam eft irrationa-
0« bilis. Bof. Verum eft, fi conftat Deum id veile unde
ag^ur : nequaquam enim acqniefeunt multi* Deum
aliquid veile, fi * rationi repugnare videtur. slnf Quid
tibi videtur repügnare rationi, cum Deum ea voluifte
fatemur, qux de e jus Incarnatione credimus. Bof. Uc
breviter dicam : Afci{fimum.adtam humilia inclinari,
omnipotentem aliquid facere cum tanto labore. Arif.
9^” ^oc ^*GUnc • non intelligunt quod credimus. Di- p.
ßbi%.ntchH. vinam enim naturam abfque diibio afterimus impaffi-
lobri^rt’pt“ necullatcnus pofte k fuacelfitudinehumiliari;
ffi- nec in eo quod vult facere, labore. Sed Dominum
Jefum Chriftum dicimus Deum verum , & verum hominem
: unam pe-rfonam in duabus naturis, 8c duas;
naturas in una perfbna. Quapropter cum dicimus
Deum aliquidhumileaut infirmum pati; non hoc in-
9 . telligimus fecundumfublimitatem impaffibilisnatur®;
fecundum infirmitatem humans fubftancis,
quam gerebat: 8c fic noftrs fidei piilla ratio obviare
c°gno(citur. Sic enim nullam Divins fubftantis figni-
uMhurpui. ficamus humilitatem; fed unam Dei & hominis mon*
■M a'l‘) ftramus elfe perfbnam. Non ërgo * in Incarnatione
**fc°*fM ^um^*tas cjus ulla jncelligiiur fadla; fed natura
mih F ^\fiomjnis creditur exaltata. "So/* Ita fit: nihil imputetur
diyins naturs, quod fecundum infirmitatem ho- E
minis deChrifto dicitur : verum ♦ quomodo juftum aut
rationabile probari poterit quia Deus hominem il-
lum, quem Pater Filium fuum dile<£lum, in quo fib»i
bene complacuic , vocavit, & quem Filius feipfum
fecit, fic tra&avit aut traétari permifit ? Qua: autem
juftitia eft hominem omnium juftiffimum * morti
tradere pro peccatore ? Quis homo, fi innocentem
damnaret ut nocentem liberaret, damnandus non ju-
#8« dicaretur ? Ad idem enim’*- res deduci videtur inconveniens
, quod fupra di<ftum eft. Nam'fi alicer pecca-
UT mihi videtur, non bene difeemis inter hoc
quod fecit exigente obedientia; & quod fibi fa-
6lum , quia fervavit obedientiam , fuftinuit non exigente
obedientia. Bof. Necefle habeo ut hoc apertius
exponas. Anf. Cur perfecuti funt eum Judsi ufque ad
mortem ? Bof. Non ob aliud, nifi quia veritatem 8c D(ms a6
juftitiam vivendo 8c loquendo indeclinabiliter tene- *' r«wnaii
bat. Anfel. Hoc puto quia Deus ab omni r a t i o n a l veri-^
creatura exigit ;& hoc ilia per obedientiam Deo de- *4Wn* &
bet. Bof. Sic nos fatferi oportet. Anf. Hanc igitur ^IblTindtdi-.
pbedientiam debebat homo ilje Deo Patri, 8c huma- •*"
nitas Divinitati; 8c hanc ab illo exigebat Pattt. Bof. nt4,‘
Hoc nulli d'ubium 4 eft. Anf. Ecce habes quid fecit
exigente obedientia. Bof. Verum eft * ; & jam videos. vernn,’
quid fibi illatum, quia obediendo perfeveravit, fufti- «»m
nuit. * Nam illata eft illi mors, quia perftitit in obedientia
, 8c hanc fuftinuit; fed quomodo hoc * obe- »i haoeob*?
dientia non exigat, non intelligo. A n f Si homo <*.,ent,a“ Ce
numquam peccalfet, deberet pati mortem : aut deberet
Deus hoc ab illo exigere ? Bof. Quemadmodum
credimus, nec homo moreretur, nec hoc cxigerctur
abillo : fed hujus rei & te audire volo rationem. A n f
RationaLem creatutam juftam faiftam efle, 8cad hoc, ;
ut Deo fruendo beata elfet, non negas. Bof Non.
A n f Deo autem nequaquam sftimabis couvenire ^
ut, quam fecit juftam ad bsatitudinem, cogat fine jw«fcr.
culpa elfe miferam : hominem enim invitum mori,
miferum eft. Bof. Patet quia fi non peccaftet homo,
non deberet Deus ab eo mortem exigere. Anf. Non
ergo coegic Deus Chriftum mori, in quo nullum fait
peccatum; fed ipfe fponte fuftinuit mortem, non per
obedientiam deferendi vicam; fed propter obedientiam
fervandi juftitiam, in qua tarn foniterperfeve*
ravit, ut inde mortem incurreret. Poteft etiam dici
quia prscepk illi mori Pater; cum hoc prscepic * unde,
4 incurrit mortem. Ita ergo ficut mandat urn dedit Philip. *.
illi Pater t fic : fecit : & calicem quem dedit e i, u*bx. y-
K iij