43 6 S A N C T I A N S . E L M I
Epifcópus diffaifitus, fine judicio quo Epifcópus dif- Afecuritatem deducerent. Quodilli quidein ifideliter
faifiri debeat.Sivero & refponcjere v.oluerit,& tarnen fecerunt, fecundùm quod veftram voluntatem Co '
i faifitum non dimiferit, refponfum ne* reticeatis:
fed tamen hoc ipfum quod dixi quia me habebo ficut
Epifcopfls diffaifitus fine judicio, tie jaceatis.
Reginam, ut Dominam & Filiam Chariflimam dul-
citer falutate.
E P IS T OLA X X X V I .
Balduino gratia Dei Regi Jerofolymitano,
Domino chariflimo , Anfelmus licec indi-
gnus Archiepifcopus Cantuarienfis : fic
regnare fuper Jerufalem terronam in hac B
vita , ut regnet in Jerusalem ccèleftiin fu-
tura vita. » Hi
QUamvis^Dei doflo fcientiam habeatis qu® vobis
ad benevivendum adjuväte Deo poflitfufficere,
& licet fciam in vobis bonam effe voluntatem j tamen
cogit me abundantia diledionis quàm erga vos habeo,
ut de tarn longé aliquid fcribam veftr* Celfitudini.
Sicut enim ignis ardens vento magis accenditur j ita
bona voluntas arnica monitione, lit plus fer.veat exci-
tatUr. Sciti$,michariffime Domine, quoniam civitate
Jerufalem & ante advetum Domini & in ipfo ejns ad-
ventu elegit Deus quafi propriam fibi & familiärem de
toto mundo. Ex ipfa enim fuerunt primi Reges quos Q
Dominus dtfexit ; ex ipfa fuerunt Prophet® ; in ipfa
fuit propria domus Dei, & fanduaria ejus ; ibi fa<5ta
eft noflra redemptio, ibi converfatus eft Rex regum£
inde per totum tftüdum diffufa eft falus humani generis.
Confideret igitur veftra Gelfitudo quàm eminens
gratia Dei fit,quod vos in hac civitate regem effe * vo-
luerit ; & quanto afFedu, qylnto ftudio fe debeat fub-
dere voluntati Dei & ejus fervitio rex quern ille ibi cd-
ftituit. Precor ergo,obl"ecro, moneo, ut Dominum, ut
diledum, quatenus Sc veftram perfonam, Sc omne's
■ vobis fubditos fic regere fecundùm legem & voluntatem
Dei ftudeatis, ut lucidum exemplum omnibus regibus
terræ ip vita veftra præbeatis. Dominus nofter
Jefus Chriftus fic regnet in corde veftro & in operibus
— .— ----— 1—- »wiuuiaiem copnn
verunt. Cordis quidem mei affedus ad agendutn
tias non deficit: fed os & ftylus ad proferendum
cor fentit, non fufficit. Quod ergo ego non poflu
Deum oro ut ipfe vobis retrib.uat, & yos ab dmh K1 *
inimicis corporis Sc anima; deffendens, ab beatam &
®ternam fecuritatem perducat. Sandi defideriiveft •
in corde meo femper fervo memoriam, quo ad conté
ptum mundicor veftrum anhelat; fed illud fan&a &
neceftaria, quam erga matrem Ecclefiam haberis n’A
diledio retradat. In quo intelligitur Reveretia veftra
ex utraque parte Deo placere, & ided debetis squ
animo certum Dei confilium expedando onus quod
portatis in angaria cum bona fpe patienter iuilinere
Hoc tamen prafumo^confulere, ut fi certum ihbrtis
périculum interim, quod Óeus avertat, fenferitls im
minere, prids vos Deo omnino reddatis,quam de hac
Vita exea^tis, & ad hoc velum' femper paratum fecretè
penes vos habeatis. Quidquid dicam hoc ord, hoede,
fiderg, ut Deus nulli vos nifi fu® committat difpofi.
tioni & confilio. Mandavit mihi veftra Celfitudo pV4
pr®didum filium noftrum Alexandrum, quia oratio-
nes., five meditationes, quas ego didtavi, & putabam
vos habere, non habebatis, & ideo mitto eas vobis.
Ömnïpotens Deus fuai vos femper beifedidioneregat
Sc 'jirotegat.
E P I S T O L A X X X V I I I .
Pafchalis Epifcópus fervus fervorum Dei
Gerardo Eboracenfi Epifcopo.
SEdis Apoftolica benignitas delinquentes filios no.
BvHit .d..i.u.t.i.us tolerare, ut eoruexceffus debiraWfint
correptione curari. Hoc de te Romana jam dudu fecit
.Ecclefia,fed tuos adhuc exceffiis corrigere contempli-
fti. Ipfe etiam nofti quia ea fpe tua; pronAtiom conde*
fcendimus, utad refecanda regni Anglorum contagia
Fratri noftro Awfelmo Catuarienfi Archiepifcopoad-
jutor & cooperator adeffes. Noftra verb manfuerudi-
nis oblitus , nec eundem Fratrem adjuvare jurafti,nec
pro officii tui debito , iniquitati regi® obviafti ,*imb
veftris, ut vos cum Rege David anteceffore veftro in D favorem diceris ^dhibere. Nos tamen adhuc te Sedis
coelo fine fine regnetis. Amen. Scitote quia quotidie
pro vobis oro, qliamvis viles fint oratiônes me®.
« E P IS T O LA X X X V I I .
Anfelmus fervus Ecclefiæ Cantuarienfis s
Dominæ, Si Marri in Deo, Cômic’ifTæ Ma-
thildi : præfe^is .vitæ cpntinua'Ôc diutur-
na iæcari proipericace, & futufæ perenni
gaudere felidcate.
Apoftolic®’ manfuetudine fuftinemus , eo nimirum
^enore ut excuflus tuos corrigas, vitam emendes prz-
•teritam, & nobis ficut dignum eft fatisfacias. .Nove-
ris autem Regis oonfiliarios , Comitem videlicet de 1
Mellento, & eos qui ad inveftitur® flagitium Regem
impellunt, in Concilio quod prærerita Quadrageuma
celebravimus, fan&i Spiritus judicio ab Ecclefiarum
liminibus effe repulfos,& in eos qui invéftituras acce-
perunt eändem fententiam effe firmatam. Quod per te
omnibus annùntiari præcipimus. Regis verb fententia
eaexcaufa dilata eft, quiafuos ad riosnumtos inprae-
teriti Pafch® tempore debuit deftinare. ’
CElfitudini veftr® gratias agere volo, fed condi-
gnas meritis ejus feribere non valeo. Quippe
quod non femel tantdm,fed pluribus vicibus me Deus
per vos liberavitde poteftate inimicoiu meoru expe-
blantium iitin manus illorum caderem, valde magnü
beneficium coghofco. Sed cöm intüeor quam be-
nignb , quam pio , quarrt . maternö affeßu fadum
fit, multo magis jnfiid quam proferre poffim, in-
telligo. Non enim oblivifei poffu quam follicitaprece
Sc obfecratiorie mihi per Fratrem & filium noftrum
Alexandrum mandaftis ut nullp modo corpus' meum
ulli exponerem periculo: & quanto ftudio hominibus
veftris mandaftis ut me non minori ,imo fi fieri poffet,
majori cura quam veftram perfonam fufeiperent, &
non per brevibrem, fed^per tutiorem viam, ufque ad
E P I S T O L A X X X IX .
Pacri Dilccto An {el mo filius Girardus: let*
vicium Sc obedientiam.
MEntern veritatis amicäcavere oportet ne in eo-
runt fententiam facile cedat quos ad metieduni
impeilit vel odium, v.el amor, vel qu®da vana & ifler
in mentiendo voluntas. Ii funt quoru fegnities quuffl
ad nihil honeftum exfurgat,invidi® ignem in ipfis
cenditadvetfus eos. qui honefte vivunt.Scio quia ejui-
modi homines animi veftri dulcedinem amaram nil
facere nituntur. A<;cedit ad hoc quod nofter labor a
quando pigrior fuit, quam deceret in caufa Dei Sc ve-
E P I S T O L A X U M L I B . Î.V. 437
Sed abfit hoc à me, abfic fiocab ea, qua vobis ad- A tor v.eftrum & Ecclefiam noftram prementium conl
reodiledione,ut à modo verbi Dei in qiio labora-
j ufque .ad exilium me a*djutorem non habeatis. Si
^nim earn mihi dile&ionis fuavitatem reddere nove-
iiis quam fa;pè in vobis multis & magnis rebus ex-
tus fum, fidum me & fervüm & in Chrifto confer-
vum atque in verbö ejus collabprätem habebitis. Ne-
Ijeentiorem tamen quàm oportuerit in hac caufa me
fec*rar,qubd*negligentiùs quàm decuiffet vos in tribu-,
Jatione mea mihi compaffum audivi. Anior tamen ille
nus quern erga vos habeo, ubique cum familiari- .
bus meis Sc veftris, Sc fatpe in audituRegis & opti-
maturti regni fé oftendir. Qu® fit erga me veftra' voluntas
, tacitis itidem nominibus noftris mihi feribere
non pigiitemini.
E P I S T O L A , X L .
Anfelmus Archiepifcopus Domino Priori
.« Ernulfo : lalucem Sc benedidionem
Dei.
BEnefeciftis quia in litteris veftris qudd fentiebatis
mihi fcrjpfiftis. Nos quoqffe idipfum fentimus Sc.
apercé videmus: defideriu noftrum & Fratrum noftro-
rum ad præfens non video quomodo de me poffit ini-
pleri. Litteras tamen noftras mitto Régi, qéorum
exemplar vobis mitto. Quod volo ut fit occultum, dd-
nec cognofcatis quid Rex mihi refpondeat, aut quali-
ter eafdem litteras recipiat. Ppftquam vero hoc co-
gnofeetis, bonum exiftimo ut publicè exemplar quod
mitto oftendatur. De ms Sc de caufa noftra nihil aliiid
nunc vobis poffum mandare quod nefeiatis. Ad Fratres
noftros eftote vos epiftola noftra ac^falutandum,'
ad exhortandum, ad confortandum,. fecundùm pru-
dentiam quam vobis Deus dedit,quibus quantam poffum
à Deo impetrare, mando.benedi&ionem Sc abfo-
lutionem. Pro querela,quam mihi Fratres feripferunt,
de penuria quam patiuncur pro negligentia ficut æfti-
mant Domini Rogeri, feripfi illi Sc præcipi ut omnia
qu® ad ilium pertinent agat veftro cofilio & veftra
prudentia. Adolefcentiores Sc pueros precor ut fin- _
gulos fecretè Sc ex noftra parte dulciter falutes ; & ut
noftrse memores fint monitionis,cordibus eorum ficut
feitis, intimetis. Antequam Romam irem, poftquam
à vobis difcefli, dum adhuc Becci morarer , quæfivi-
ftis à; me quid mihi videretur, fi quis clericus qui
& iitteratus & ftrönüus exiftimaretur,- ad Ecclefiam
noftram ut Monachus fieret, vellet venire. Ad quod
tunc litteris qu® nefcio fi ad vos pervenerunt, refpon-
di quia fi videretis perfonam quam fufcipiendam
diferetio veftra judicaret, mihi quoque lit reciperetur
bonum effet & placeret. Privilegium quod Dominus
Papa mihi dédit, vobis mitto ad tranferibendum, Sc
diliglnter cuftodiendum. Dixit mihi Everardus vos
velle habere Concilium quod London!® celebravi- ^ > ________
mus. Quod ita mftio vobis ut illud nee in publiqum E ötifis■ j & fi in morte, falvhs erit. De Roberto de
ofreratis, nec tranferibi faciatis j donee ego & vos
cum Epifcoporum conlilio illud retra&emus.
E P I S T Q L A X L I .
Anfelmus Archiepifcopus Reverendo Priori
Domno Ernulfo': folurem & benedidionem
Deij Sc fua,m , fi quid valet.
T Itteras veftr®Reverend® Dile&ionis plenas pru-
denti cofilio & charitativa Tollicitudine pro mea
au a & fineer®.dileéfcionis affedu Sc tribulationÄi
queftione fufeepi,. Confilium quidem ex parte fequi
non jiotui, quia Domnus Everardus non ita venit ad
me, ut in fefto fandi Michaelis oportunie redire poftet
in Angliam^ Inaliis vero Deoadjuvante tentabo quod
confulitis, fi potero efficere. . Pro follicitudine verb
quam dixi & dile&ione gratias ago Deo Sc vobis. De
tribulationibus autem non egetis noftra confolatione,
hifi in his qu® noftro confilio aut poteftate pbffunt mi-
tigari. Vos enim feitis quia per multas tribulationes Sc
per aqnam & ignem tranfire nos oportet ad refrige-
rium'. Multa & alia funt qu£ prudentiam veftram non
latent, qu® nos hortantur in tribulatione gaudere.
Quod Deo confolante vos facere & ufque in finem
faduros non dubito. De iis ad qu® noftrum refpon^
Dfum petitis ; primdm dico quia placitutri quod confti-
tuerunt Archiepifcopus Eboracenfis & Epifcopui
Londonienfis, nec ftatui nec fieri debet fine Archie-
pifeopo Cantuari®. Nam etfi Ecclefia Cantuarienfis
viventem Epifcopum non haberet, expe&ari deberet.
Si quid autem inde per placitum fadum eft j ftare non
deber, & ego irritum facio. De damno quod aut a
Pr®pofitis aut a Cellerario paffi eftis,quiapr®teritum
eft,confilium nefcio j fed tamen fi quid aliqua ratione
teCuperare poteftis, gaudeo. In futurum verb c^nfi-
lium veftrum de fociis Priepofitorum adprobo.De Go-
defrido vobis confulo, & Domno Epifcopo kofenfi
mando utita per juftitiam tradetur, neautapud Regem,
aut apud alios feinjuftc tradari vos blafpheman-
mdo conqueratur; quatenus aut de hoc quod debet, Vo- :
^ i s ficut juftum eft fatisfaciatjaut villam pro qua debitor
eft, vobis reddat. De Domno Jofeph , pr®faco
Epifcopo mandb, ut fi opus eft, vos adjuvet, quatenu^*
eum de debitis Sc terrisquas tenet, fecundbm veftram
difpofitionem tradare poflitis, & hoc veftr® comitto
ordinationi.Depueris & juvenculis fufeipiendis,propter
multas rationabiles caufas confilio veftro faveo
donee Deo difponente redeam, & h®c & alia commu-
hi agemus confilio. Hoc tamen volo & rogo, ut ubi-
cunque fim, fi aliqui hujus artatis fiafcipiehdi funt, illi
primbm fufeipiantur quibus conceffum eft. De hoc
<pitem unde quidam me Sc vos reprehendunt, de per-
fonis fcilicet Ecclefi® noftr®, vos feitis qua neceffita-
te fit. Vix enim aliqui ad nos veiiiunt, nifi quos fpon-
te accipimus.
De la'ico quern fufeepiftis mifericorditer, Deus dif-
pofuit., quia & vos caritatem illi 8c amicis ejus ex-
hibuiftis, & ipfe bono fine quievit, quern Deus ab-
folvat ab omnibus peccatis fuis.De Clerico Belvacenfi
quern Deus vobis clementer attraxit, gaudeo\ Sc ut
f®pe colloquio veftro adificetur de contemptuglori®-
nlundi & de dubieiate human®-vit®, & de periculo
animiarum de Hoc mudo tranfeuntium in amore f®cu-
li, quamyis Hoc vos facere putem, confulo. De Clerico
J.ondpnienfi quern fufeepiftis., approbo quod fe-
ciftis.De Roberto miniftro pauperumrquod mihicon-
fuleretis facite. Si enim in lanitate fua venerit, credo
quia ad falutem anim® fu® in aliquo fervitio Ecclefi®
Leminges, h®c eft mea fententia : Si hoc tefripore fà-
dus fuerit Monachus, concedo uxori ejus dum vivit^
terras quas de me habet,& fi quis eas ab alio acceperit,
non ab Archiepifcopo Cantuarienfi, vel me vel mihi
canonicè fuccedente ; ei quam facere poffum excom-
municationi, Sc ir® Dei quam illi imprecari poffum
fubjaceat. Quandocunque autem ad converfionem ve-
niat, vel fine converfione finem vit® faciât, quod dixi
de tetris,ratum permarieat. De Fratf ibus qui inordina-
tè de monafterio exierunt, & ordinatè Deo redudi
funt, per omnia quod feciftis laudo ; Sc de iis qiii re-
manferunc, fi in Bona voluntate funt, Dep gratias
ago. Ilium verb qui tot modis incorrigibilis cogjiirus
eft, fua nequitia fathan® traditum exiftimo, nec ana-
I i i ii}