7 0 SANCT I A N S E LM! DIAL.
ti. cap. i7- vellealiud. Difc.Apexte vidimus quod Aids.* Mag. An Amaladicitur, quia non eft injufta. Unde fequitur nnl-
. foium modù dereliâa jufticiâ, 8c remanente ilia * Zola volun-
täte, quæ priés fuerat, beatitudinis, poteft idem defer*
tor ad voluntatem juftitiæ redire per fè ad quam non
î> potuit, ancequam daretur, venire ? Difc. Scd modo
multb minus : tune enim conditione naturæ non po-
terat habere 5 nunc verb merito quoque culpæ non débet
habere. Nullo ergo modo poteft habere
juftitiam à fè, cùm non habet juftitiam j quia nec an-
r. ftcccpît tequam fcam * accipiat, nec poftquam eam defèruit.
Difc. Non debet aliquid habere à fè.
C A P U T X V I I I .
Quomodo malus Angélus fe fecit injuftum, & bonus
fe jufiurn : & quod malus fie debet Deo gratins Pro
bonis , qua accepit, & déférait ; fient bonus, qui ®
fervavit accepta,
NOnne aliquo modo, vel cùm * haberec, potuit
ipfè fibi dare juftitiam ? Difc. Quomodo potuif-
fet i Mag. Pluribus modis dicimur fecere : dicimure-
nfm facere aliquid, cùm elle facimus rem : & cùm fecere
poftumus ut non fit, 8c non facimus. Hoc itaque
modo potuit ipfè fibi dare juftitiam, quia potuit fibi
auferre cam, 8c potuit non au ferre : quomodo il le, qui
ftetit in veritatc in qua faétus eft, non fecit, cùm potuit
, ut eam non haberet ; & ita eam ipfc fibi dédit, 8c
totym hoc à Deo accepit : ab eo enim acceperunt amlam
voluntatem efse malum , fed efsc bonum in quantum
eft, quia opus Dei eft » nec nifi in quantum eft in-
jufta,* malam efse : 8c quoniam nulla res mala did—4/.
tur, nifi mala voluntas, aut propter malam voluntar
tern : lit , malus homo, & mala adtio : nihil eft aper-
tius, quàm nullam rem else* malum , nec aliud efse
malum, quàm abfentiam juftitiæ derelidlæ, in volun-
te, aut in aliqua re propter malam voluntatem.
C A P U T X X .
Quomodo Deus faciat mains & voluntates & aftiones ;
& quomode accipiuntur ab eo,
D 1 i c 1 p.
Sic tua difputatio veris, & necefsariis, apeftifque
rarionibus concatenate, ut nulla ratione, quod dicis
, difsolvi pofse videam : nifi quia video * aliquid 4l> aliud
confèqui, quod nec dici debere credo, nec quomodo
non * fit , ft vera fimt quae dicis, non video. Nam ft * 1. non J
velle efse fimilem Deo, non nihil, nec malum, fed
quoddam bonum eft j non nifi ab eo, à quo eft omne
* quod eft, haberi potuit. Si ergo Angelus non habuit *1. omneb»
quod non accepit i quod habuit, ab illo accepit à quo JJ1"
habuit. Quid autem ab illo accepit > quod il le non de-
dit ? Quare fe habuit velle efse fimilem Deo ; ideo ha-
buit, quia Deus dedit. Mag. Quid mirum, fi quern-
admodü * Deus dicitur inducere in tentationé, quando
non libérât * ab ea} ita fatemur eum dare voluntatem
bo habere, & poffc tenere, & pofte deferere. Hoc ui- Q malam, non prohibendo eam cùm poteft : præfertim ,
timum idcoDeus dedit, ut poflent fibi dare aliquo modo
juftitiam. Si enim nullo modo cam fibi poflent auferre,
nullo modo poflent fibi dare. Qui ergo hoc modo fibi
**• dedit eä, hoc ipfil à Deo accepit,ut fibi eam darct.*Difc.
Video quia non auferendopotuerunt fibi dare jufticiâ >
fed alter fibi dedit, alter fibi abftulit. Mag. Vides ergo
re Deo parem cos * debere gratiam, * quantum ad bonr-
tatem ipfius : nec diabolum ideo niinùs debere Deo
reddere, quod Dei eft ; quia fibi abftulit quod Deus
dedit, & noluit accipere quod Deus obtulit. Difc. Video.
Mag. Semper igitur debet Deo gratias agere malus
Angelus pro bcatitudine, quam fibi abftulit j ficut
bonus pro ea, quam fibi ipfe de.dit. Difc. Vcriflimum
cùm poteftas volendi * quidlibet non nifi ab illo fit ?
Difc. Hoc modo non videturefse inconveniens. Mag,
Si ergo datio non eft fine acceptione : quemadmo-
dum non inufitatè dicitur dare, 8c qui fpontc concedic,
& qui non approbando permittit j ita non incongruè
accipere dicitur, & qui concefsa fufeipit, 8c qui illi-
c,ta præfumit. Difc. Nec incongruum , nec inufitatum
mihi videtur quod dicis. eJMag Quid ergo dicimus
contra veritatem j fi dicimus cùm diabolus voluit quod
non debuit, hoc ilium 8c à Deo accepifse, quia Deus
permifit} & non accepifse, quia ille non confenfit ?
Difc. Nihil * hîc repugnare videtur veritati. Mag, „/, j,0«
Cùm igitur diabolus convertit voluntatem ad quod non
eft. Mag. Æftimo quia animadvertis Deum nullo mo- D debuit> & ipfum velle, & ipfe eonverfio fuit aliquid 5
do poflè facere injuftum, nifi injuftum non feciendo
»I. edmpof juftum,ciim poffit. * Nam ante acceptam juftitiam
fuftuxa'faci't, ? uI jus eft juft us, vcl injuftus: & nullus poft acceptam
quando noi! juftitiam lit injuftus, nifi fponte defèrta judicia. Sicut
qdém'juftum c{3 ° b?nus Angelus fecit fe juftum , non auferendo fi-
facere poteft. bi juftitiam, cém potuit: ita Deus malum Angelum ,
Mi. Angelum, * fecit injuftum, non reddendo ci juftitiam, cum pof-
Angeium fa- Dffijfi Facile cognofcitur.
C A P U T X IX .
bonum Quod voluntas, iff quantum * effi bonum fit j & nulla
mi. mala fit res * malum fit.
M a g i s t .
REdeamus ad confiderationem voluntatis; & remi-
nifeamur quod confidcramus, voluntatem, fcili-
* cet, beatitudinis, quicquid velit, non cfle malum, fed
»1. aliquid eflc bonu * aliquod, an tequam accipiat juftitiam. Unde
confequitur quia cum deferit acceptam juftitiam ( fi
eadem effentia eft, qua: prius crat) bonum eft aliquod,
quantum ad hoc quod eft; quantum verb ad, hoc quia
juftitia quae fuit in ilia, non eft, dicitur mala & injufta.
Nam fi velle Deo fimilem efle, malum efeet} Fi*
lius Dei non vellet fimilis efscPatri: aut Velle quafli-
bet infimas voluptates, efset malum j mala diceretur
voluntasbrutorum animalium. Sed nec voluntas Filii
Dei eft mala, quia eft juft a ; ne« yoluntas irtationalis
& tamen non nifi h Deo, 8c de Dei voluntate aliquid
habuit: quoniam nec velle aliquid, nec movere potuit
voluntatem , nifi illo permittente, qui fecit omnes natures
fubftantiales & accidcntalcs , univerfales 8c * in- w.lndiviW
dividuas. In quantum enim voluntas, & eonverfio, ie*
five motus voluntatis eft aliquid; bonum eft , & Dei
eft : in quantum verb juftitfe caret, fine qua efse non
debet i non fimpliciter malum, fed aliquid malum eft:
& quod malum eft, -non Dei, fed volentis, five mo*
ventis voluntatem * eft. Simplex quippe malum, eft
injuftjtia: quoniam non eft aliud, quim malum, quod
nihil eft. * Aliquid verb malum eft natura, in qua eft ut.
injuftitia : quia eft aliquid, & aliud qu&m injuftitia ,
P qua: malum & nihil eft. Quare quod aliquid eft, ^ Deo
fit, & Dei eft; quod verb nihil eft, id eft, malum, ab
injufto fit, & ejus eft. Difc. Qubd quidem Deus natures
rerum omnium faciat, fatendum eft: quod verb
fingulas adliones perverfarum voluntatum, velut ipffi
pravum motum voluntatis , quo ipfe mala voluntas fe
movet, faciat, quis con<£dat ? Mag. Quid mirum , fi
dicimus Deum faccre fingulas a&iones , qux fiunt
mafe voluntate $ cbm * fatcamur cum feccrc fingulas
fubftantias, qu* fiunt injufti voluntate & inhoneft&
aftione ? Difc. Non habeo quid contradicam : quippe
nec negare pofsum verc * aliquid efsequamlibet aftio- *1.
nem} neefateri volo non fieri b Deo, quod verd ali-
quam habet efsentiam. Nequc ifta tua ratio ullo modo
accufet Defi, aut cxcufec diabolum ? fed omnino Ded
P E C A S U D I A B O L L
4f|qua ton
nifi
smti »•» *r-
I
«lice
*®caderet
«illiud
« '•e fi
•W^nium
excufat, & diabolum accufet. Sed vellem feire utrum
idem defèrtor Angelus. ifta d,e fe praéfçiverit.,
C^A P U T X X L
Quod malus Angelas non potuit prafeirefe cafurum effe.
M, A G I S T .
CUm quæris utrùm ille Angelus* qui non ftetit in
verjtatc,-præfcivérit fe else cafurum ; difeernen-
dum eli de qua feientia dicas. Nam (i de ilia fcientia
quæritur, * quæ non eft nifi cùm çertâ ratione aliquid
inteliigitur, omnino refpondeonon pofse* feiri quod
poteft non efse. Quod enim non efse poteft efse nequa-
quam certa poteft coliigi rationed Quapropter confiât
ilium nullatenus potjuilse præfçire cafum fuum , quern
necefse non erat * efse futurum. Ponamus enim non
fuifse futurum ca/um-ilium 5 an itaque putas præfciri
potuif^e, fi futurus non erat ? Difp. Videtur non pof-
fè præfciri, quod poteft futurum non eßej nee. pof-
fe non efse futurum , quod præfcitur. Sed reminifebr
nunc illius famofiflîmæ quæftionis de præfcientia Divin
a *•& îibero arbitrio, quamvis enim tantâ audlori-
tate aßeratur, 8c tantâ teneatur utilitate, ut nullatenus
propter* uliam humana rationem dubicandum fit
Divinam præfcientiam , & liberum arbitrium fibi invi-
ccm confentirc; tarnen quantum ad rationis confide-
rationem quæ videtur , * fpedlat, infociabiliter viden-
tur dilsentire: .unde videfhus.in hac quæftione nonnul-
losficin imam partem vergentes, ut alteram omnino
déférant , undâ infidelitatis * fubmergente , perirej
multos yeiù, velut contrains ventis,hinc inde contra
invicem fuftentando quafsantibus , periclitari.
Cùm * verb Divinam Confiée pra:fcientiam efse omnium
, quæ fiunt libero arbitrio , nec * aliquid horum
fit ex neceflicate-: nihilominus videtur poise non efee
futurum , quod præfcitur.. Mag. Breviter interim * hoc
relpondeo. Præfcientia Dei non propiè dicitur præfcientia
: cui enim omnia femper funt præfèntia, non
habet futurorum præfcientiam, fed præfentiura feien-
tiam. Cùm ergo alia fit ratio de præfcientia futuræ,
quàm de præfèntis rei fcierçtia} non eft necefse. Divi-
nam præfcientiam, & illam, de qua quærimus , ean-
dém habere confèquentiam. Difc. Alfentio. Mag. Re-
deamusad illam, quæ erat in manibus , quæftionem.
Difc. Placet quod dicis : Sed eo pa<5to, ut cùm de ilia ,
cujus mentionem * feci, quæfieroj mihi refpondere
quod inde Deus tibi dignabitur oftendere, non rentres.
Valdenamque neceffaria eft ejus folutio, fi jam
ab aliqua fedfca eft , aut fi fiat : fateor enim nondum
alicubi, excepta Divinâ auéloritate, cui indubicanter
credo, me legifïé rationem, quæ mihi fufHceret ad
ejufdem folütionis intelleélum. Mag. Cùm ad illam
veniemusjfi fortè venerimusj erit ficut Deus dabit.
Nunc autem , quoniam fîipra pofitâ ràtione patet apo-
ftatam Angelum non potuiflè præfçire riiinam fuam,
ea præfcientia, qüam rei neceflitas fequitur : accipe
adhuc aliam rationem, quæ non folùm præfcientâ, fed
& æftimatione, aut qualibet fufpicione fuum eum præ*
fenfille cafum excludit. Dfc. Hoc*expeélo. Mag. Si
adhuc in bona voluntate flans præfciebat fè cafurum ;
aut volebatut ita fieret, aut * non volebat. Difc, U-
num horum neceflé eft verum elfe. Mag. Sed fi cum
prælcientiâ voluntatem habebat aliquando cadendi ;
jam ipsâ malavvoluntate ceciderat. Difc. Patet quod
dicis. Mag. Non itaque yolendo cadere, priés fcivit fè
cafurum , quàm * cecidit- Difc. Non poteft * aliquid
objici conclufïoni tuæ. Mag. * At fi præfciebat fè cafurum
, 8c nolebat i tantùm mifêr erat dolendo, quan*
tùm * flare volebat. * Difc. Negari non poteft. Mag.
At tantb juftior erat, quantb magis volebat flare', 8c
quo erat juftior, co debebac elle felicior. Difcip,
A Non poteft negari. Mag. Ergo fi nolendo præfcie- 4ebe1,it effe
bac fè cafurum ; tantb erat mifèrior , quanto de be- c.lc,ot
bat eflè felicior : quod non convenir. Difc. Ica
quidem confèqui negare nequeo : fçd hoc fæpe non
lolùm fine inconvenientiâ , fèd & laudabiiiter 8c
fiipernâ grafiâ fieri cognofcitur : multotiens enim,
ut pauca de incommodis juftorum commemorem,
quantb quis juftiorceft, tantb majore doloris com-
paffione de alieno cafu aflicitur. Sæpe * ctiam eum, mi. enim »
qui majqrem habet injuftitia conftantiam, videmus
abinjuftis* immaniorem pati perfèquutionis inflan- «i. majotem
darn. Mag. Non eft eadem ratio io hominibus, & in
illo Angelo. * Hominum enim nactira, propter pecca-
tum primi. parentis , jam innumerabilium incommo-
dorum fa£la eft paflibilis : ex qua paflibilicate multis
B modis gratia nobifeoperatur iucorruptibilitatem. Me
vero, adhuc nullo pecca,to præcedente , alicujus ma-
li non * meruerat paflionem. Difc. Sàtisfccifti ob je -m/. invenetac
étiôni meæ. Patet enim quia hæc ipfa ratio ficut fè- -
parat ab ipfbmalo Angelo fui cafés præfcientiam : ita
nihilominus ,omnem fegregat opiniouem. Mag. Eft
ôc aliud quod mihi fatis videtur oftendere nullo modo
eum fuam antè putaviflè fiituram prævaricationem.
Nempe * aut coaétam putaviflèt, aut fpontaneam : fèd f : w
nec ullatenus erat, unde fè aliquando cogi fufpicare-
tur} nec quandiu voluit in veritate perfeverare, ullo
modo putare potuit fè folâ. voluntate illam deferturum.
Supra namque jam monftratum eft eum , quandiu re-
ctam voluntatem habuit, in hac ipfa voluntate voluif
fé perfeverare. Qiiàpropter volendo tenere perfeve-
C ^ n t e r , quod tenebat j nullo modo video unde po-
tuiflet vel fufpicari, nullâ aliâ accedcnte causa fola fè
illud deferturum voluntate. Non nego ilium fcivifle
quia poflet mutare voluntatem , quam tenebat : fèd
dico ilium non potuiflè putare quia aliquando, omni
aliâ ceflante causa, fponte mutaret voluntatem, quam
perfèveranter tenere volebat. Difc. Qui diligenter
incelligit quod dicis, patenter vidßt quia nullo modo
feire vel putare potuit Angelus malus fe fatfturum
quod malè fecit.
C A P U T X X I I .
Qwd fcivit fe non debere vtüc hoc quod volcndo pesa
cavit i & debere puniri f i peccarct.
DSEd & hoc volo ut pariter oftendas, fi fcivit fè non
debere,vellë quod prævaricando voluit. Mag. In
hocdubitare non debes, fi fupra di£ta confideras. Si
enim nefeifletfe non debere velle quod in juftè voluit j
ignoraflètfe debere vo untatem tenere quam defèruit.
Quapropter nec juftus eflèt tenendo, nec injuftus dc-
fèrendo juftitiam , quam nefciiflèt: immb neepoterat
non velle plus quàm habebat, fi nefeiebat fè debert
eflè contencum co quod acceperat. Denique, quia ica
rationalis erat, ut nullâ re prohiberetur uti ratione j
non ignor’abat quid deberec, vel non deberet velle,
Difc. Rationem tuam non video poflè infirmari : fèd
tamen inde mihi videtur quædam oriri quæftio. Si
enim feiebat fe non debere deferere quod acceperat i
P ucique feiebat nihilominus fe debere puniri,fidefereret.
^ Quomodo igitur fppncc potuit velle unde mifer eflèt J
qui acceperat infèparabiliter, velle * ut beatus effet ?
C A P U T X X I I I .
Qifod non debuit fcïrc quia f i peccarct, punirctur,
M a g 1 s T.
SIcut certum eft quia debere fe puniri, fi peccarct »
ignorare non potuit j ita quia puniretur , fi pec-
caret, feire non debuit. Difc. Quomodo hoc ignora-
vit ; fi ita rationalis crat, ut ejus rationalicas non im-
pediretur vçritatem cognofcerc > ficut fæpe noftra im->