Beatitude iff
' SAN CT I Â NS E LMI TRACT.
eft fufficientià cömpetentia commodorum A nequit ad juftitiam»fine qua nunquam libera eft, quia
id, quod ei
134
fenfum,
fine bmni indigentia: five Angelica intelligatur beat:
tudo; five ilia, quam habebat Adam in para'difo.-
Quamvis enim major fit beatitudo Angelorum-, qifem
ilia qua: erat hominis in paradifo > non tarnen ideo ne-
gari poteft Adam bcaticudinem habuifle.Sieutnamque
calor magnus eft> line'omni frigore j & tarnen poteft
eile alius major calor: Sc quemadmodum frigus eft,
fine omni calore j cum tarnen majus valeat frigus eile :
ita nihil prohibet Adam batum fuifle in paradilb, fine
omni indigentia; licet major diet Angelica beatitudo.
Nempe aliquid minus alio habere, non Temper
eft indigere; fed aliqua re, cum earn haberi oporteat,
carere ( quod * non erat in Adam ) eft indigere. Ubi
naturalis libertas arbitrii fine ille otiofe eft. Ancilla^^i
etiam fabia eft fua: affebtionis, qua: ad commodum eft;
quia remota. juftitfe, nihil poteft velle nifi quod ilia %£
vult. Dico autem & inftrumentum, & affebtionem "
ejus, velle: quia Sc inftrumentum eft voluntas, & af.
fedtio voluntas. Necincongrne utraque voluntas velle
dicitur : quia ilia vult qua: affedtione fua vult ; Sc af.
fedlio vult . per quam ilia vult: ficut videre dicitur &
homo, qui vifu videt, & * ipfe vifus quo videt. Unde
non abfurde polfumus dicere affebtiones ejus voluntatis
, quam inftrumentum dixianima:, quafi inftrumen
ta ejufdem inftrumenti efte: quia nihil * ip la nifi iftis
operatur. Perdito igitur inftrumento volendi juftitiarr
verb eft indigentia, ibi eft miferia : non autem fecit ß id eft, rebticudinem; nullo módo, nifi per gratiamredal.
regnum
*1. obedien
Deus, fineprarcedente culpa, rationalem * naturam
miferam, quam ad intelligendum Sc amandum fe crea-
vit:fefcitigitur Deus hominem beatum fine omni indigentia.
Simul ergo accepit rationalis natura Sc bgati-
tudinis voluntatem* Sc beatitudinem,* Sc voluntatem
jufticiae, id eft, redtitudinem qua: eft ipfa juftitia,
& liberum arbitrium , fine quo juftitiam fervare non
potuit. * Sic autem Deus ordinavit has duas volunta-
tes, five affebfciones; ut voluntas, qua: eft inftrumentum
, uteretur eä, qua: eft juftitia, ad imperium & * regimen
, docente fpiritu qui Sc mens & ratio dicitur ;
& altera uteretur ad * obediendum, fine omni incom-
moditate. Beatitudinem quidem dedit homini (utde
Angelistaccam ) ad commodum ejus; juftitiam verb
ad honorem fuum : fed juftitiam,ita ut iilam pofletde-
ferere 5 quatenus cumillam non defereret, fed perfe-
veranter fervaret, provehimerereturadconfbrtiu An- iljam per fe adipifei, vel recuperare. Paläm etiam
gelorumj qubd fi illam defereret, nullatenus cam per
fe deinceps refumere poflet ; & beatitudinem Angelo-
rum non adipifeeretur, & illâquam habebat, priya-
retur, & in fimilitudinem brutorum ariimalium cadens,
cum illis corruptioni & fiepefatis appetitibus
fubjaceret; voluntas tarnen beâtitudinis maneret:-ut
per indigentiam bonorbm quæ perdidiflèt, gravi miferia
jtiftè puniretur. Quoniam ego deferuit juftitiam,
perdidit beatitudinem ; Sc voluntas, quam bonam Sc
f ad bonum fuum accepit, * fervens deliderio commodorum
qua: non velle nequit ; quia vera commoda ra-
tionali naturæ-convenientia, quæ perdidit, habere non
valet ; ad falfit, Sc brutorum animalium commoda,
quæ beftiajes appetitus * fuggerunt, fè convertit : &
ita cùm ea vult inordinatè, rebtitu'dinem aut nc accidatur,
poteft voluntas inftrumentum velle juftitiam.
Quapropter quoniam nihil veile debet, nifi juftè :
quicquid vult fine redtitudine, vult in juftè. Appetitus a?«»
verb, quos omnes vocat Apoftolus camera & con-j!
cupifcenjiam, in quantum funt, non funt mail, vel
injufti ; fed quia funt in rationali creatura ubi non de-
bent efle, dicuntur injufti. In brutis liquident anima-
libus non funt mali, vel injufti} .quia ibi debent efie.
C A P U T X IV . . "
T^ecapitulatio, & conalufio operit.
Am ex his, quæ diâa funt, cognofci poteft homi-
_ nem ideo non habere Temper juftitiam , quam fine
intermiftione debet haberei quia nullo modo poteft
U i. C . ___I
]
quia Deus bona facit opera fiiä Tola bonitate : quoniam
ipfe creat voluntatem cum libero arbitrio, &
dat illi juftitiam per qam operatur. Mala * verb fecit 1
föla culpä hominum •, quia ea non-feceret, fi homo ilia
facere nonivellet: fecit tarnen* hoc quod funt j quo- ai. 1
niam condidit in homine vefluntatem, qua fine juftitia
utitur : * Sc ideo fofe culpa hominis mala funt, qu® ii.«
operatur. Non enim eft culpa Dei, qui creavit in eoidt0
cum libertate arbitrii voluntatem, Sc contulit ei juftitiam
, ut nihil nifi jufte vellet; fed culpa hominis, qui
juftitiam deferuit, quam fervare potuit. Deus igitur
habet in bonis quidem, qubd bona funt per effentiamj
& qubd bona funt per juftitiam: in malis verbfolum-
modo qubd bona funt per elfentiam j non qubd mala
funt per abfentiam debit« juftitia:, qu«e non eft aliquid.
piatur-oblata, repellit; aut acceptam expellit : cum q Homo autem* habet in bonis, quod mala non funt}
4/ timen
4/. bonum
verb ea licite vult, * non hoc facit.; Hoc igitur modo
voluntas * inftrumentum , crcata bona , in quantum
habet efle, Sc jufta Sc fortis ad fervandum acceptam
juftitiam} per liberum arbitrium fefta eft mala , non
in quantum eft , fed in quantum injufta fafta eft per
abfentiam fpontedeferta: juftitia:, quam femper ha-
hfere deberet. Infirma, quoque modo fabta eft ad vo-
lendum juftitiam defertam: non enim per iiberum arbitrium
ita poteft earn velle, * cumillam non habet;
j quemadmodum valet * earn fervare, cum habet. Voluntas
etiam comniodicondita * bona!, in quantum
eft aliquid ;mala, id eft, injufta fatfta eft. quia non.eft
'■ •fubdita juftitia: » fine qua nihil velle debet. Voluntas
quia cüm pollet defèrere juftitiam Si mala facere,
deferuit; fed fervavit per liberum arbitrium, dante Sc
fubfequen.te gratia : in malis verb hocfolum qubd mala
funt : quia ea folâ propria, id eft, injufta voluntate
fecit. Pu to me jam congruè pofte finem ponere trabta-
tui de tribus difficilibus quæftionibus, quem in fpe
auxilii Dei inccepi, in quo-fi * qui dixi quod quærenti *i-
cuilibet fiifhcere debeat, non mihi impute ; * quia non
ego, fed gratia Dei mecura. Hoc autem dico quia fi nonc6°
quis mihi quærenti de quæftionibus eifilem , quando
in eis mens mea rationem quærendo flubluabat, ea quæ
* feripfi, refpondiflet ; gratias egiftem quia mihi fetis- al. letuli
fecilfet. Quoniam ergo quod inde, manifeftante Deo,
ergo inftrumentum, cum fponte fabla fit Jin jufta; poft E cognovi, mihi valdeplacuit; intelligens quia fimiliter
defertam juftitiam mähet, quantum in ipfe eft, necéf-
fitate injufta, Sc ancilla injuftitiæ : quia per Ce redire;
quibufelam placeret, fi hoc feriberém : quod gratis
accepi, gratis volui petentibus impedere.
S A N S E L M U S
CA N TU A R IEN SIS ARCHIEPISCOPI
DE TRIBUS WALERÀNNI QUÆSTIONIBUS,
ac præfertim
DE AZYMO ET FERMENT ATO
AnfclmHS fçrvus Ecclefiæ Cancuarienfis, A ftus, qucmexpebtabant,fyncerus.& mundusfuturus
Waleranno Newemburgenfî
Epifcopo.
5\cwttit primikm alib refponjionem ad primam ^Pale-
ranni quaftionem; qua i'räi de procejfione Spiritus
fanfli ; turn rtfellit Gracorum errortm de facrifi-
do in pane fermentat0 : indicans tarnen ilium quo-
quf Corpus Chrißi eonfefturum, qui fermenta utc~
return etfi Cknßo ficerit conformius , qui ax.yrno
pane conficiet. Tandem ad tercium quaßiohem circa
connubia vsrfant.crn bjreviter refpondet.
C i e n t i breyiter loquor. Si certus eflem pru-
deutiam veftram non fevere fucceftori JuliiGae
eftet; nos, qui.m.anducaturi eramus Corpus ejus,
fimiliter mundi efle moneremur ab omni fermento ne-
quitia: Sc malitii. Jam verb, poftquam de veteri fi-
guraad novam veritatem venimus, Sc azymamChri*
fti Carnem comedimus ; non eft nobis neceflaria ve-
tus ilia figura in pane , de quo Carnem ipfam confiuiptius
C A P U T II.
azymo confici Sacrament Urn,
tn fermentato.
A Pertiffimum tamen eft, quia meliùs fecrificatur
de azymo, quàm de fermentato;tum quia valdè
- j ■ aptius & prius Sc dUigontius fit ; turn quia Dominus
feris, Sc Neuonis, Sc Juliani Apoftatæ, contra B hoc fecit. Unde iUucPnon eft tacendum, quia cum Græfucceflorem
& Vicarium Petri Àpoftoli ; liben-
. tiffimè vos ut amici(limum Sc reverendum Epifcopgm
felutarem. Quoniam autem ad derenfioi^em veritatis,
quam contra Græcos, qui ad vós venerunt, quæritis,
fecundùm pofte nülîi deeftè debemus : opufculum
vobi? mifi, quod.de Spiritus fanbti proceflionc contra
ilfosedidi. *' .
C A P U T I.
Salva Sacramcnti veritate, aylmurn aut fermentât tan
. p a nem ajfumi. .
DE fierificios verb , in qtlo, iidem Græci nobif-
cùm non fentiunt, multis* rationibus Catholi- r
cisvidetur, quiaq.uodagunt noneft contrafidem Chrb
ftianam. Nam Sc azimum Sc fermentatum fecrificans
pançm, facrificat. Et cùm lêgitur de'Domino , quando
Corpus fuum de pane fecit; quia accepit panem , &
benedixit ; non additur , azimum , vel fermentatum.
Gertum tamen eft quia azimum benedixit ; forfitan
non quia res, quæ fiebat, hoc exigebat ; fed * quoniam
coena, in qua hoc fabtum, hoç exigebat. Et cùm alibi
Sc Carnem fuam , panem vocavit ; quia fieut ifto
pane vivit homo temporaliter, ita illo vivic in ieter-
nuni , ait , 'azimum., vel fermlfetatum ; quia uter-
que pariter panis eft. Non enim différant azimus Sc .
érmentatus fubftantialiter ( ut quidam putant ) ficut
°mo novus ante peccàtum, ,Sc inveteratus fermento
ci anathematizant azymitas ( fie enim nos vocant) ana-
thematizant Chriftum. Si autem dicunt quia judaiza-
mus ; dicant fimiliter Chriftum judaizafle. * Et fi au-
dent alferere Chriftum propter Judaifmum, ut præcep-
tum de azymo datum* fervaret» de azymo .Corpus
fuum feciflè, abfurdiffimè errant : cùm ilium tam fyn-
ceram * novitatem ^ infecilfe fermento vecuftatis exi-
ftimant. Patct igitur quia cùm ufus e.ft azymo ad
illud opus ; non hoç fecit, ut præ.ceptum de azymo fervaret
> fed ut Fermentarios, quos prævidebai:, reprobans
Azymitas approbaret ; aut certè ut fi etiam
Fermentarii approbarentur, Azymitas quoquç approbaret.
, C A P U T I I I .
Latinos in atcyrno confidentes non judaïfare.
QUod aiunt nos judaizare, non eft verum : quia
non facrificamus de azymo , tit legem veterem •
lervemus : fed ut hoc düigcntiùs. fiat , Sc Dominum
qui hoc non judaizandQ fecit, imitemur. Cum enim
facimusaliquid,quod Judæi, ut Judaifmvtm fervarenc,
feciebant; non judaizapius, fi nonpTopterJudaifmum,
fedpropt er.aliam caufam hoc agimus.Sienim indiebus
Pafehæ azymum panem aliquis. comedat, fivevquia
non habet alium , five quia illo magts*delêbl:atur quàm
fermentato : aut fi quis propter inh'rmitatem , præpu-
, . . . j . . '- — ..... -....... . tiutp-ctrcuhicidere Gogitur j.aut fi bovifuoquis tritupeccat1
nequaquam fubftantialiter differunt! Propter Q ranti , neefuriat, os non obturât ; nullus nifi infipiens
°c ergo * folum videtur fe Si Carnem fiiam panem hæc agentem judaizare judicabit. Çùm ergo —
ypcaftb^ & de pane.iCorpus fuum fecifle: quia ficut
’ c.Panis azymus, five fermentatus dat vitam tranfi-
ortam ; ita Corpus ejus æcernam : non quia fermenta-
Lege, ubi fevè om-
nia in figura fîebaht , præceptum fit azymum in Paf-
c a panem manducare ; ut oftenderetur qubd Chri-
..., .r- .r # . - , Pa^
nem azymum (acrifacamus* , non ut p.er azymi figu-
ram talem Dominum Jefum* futurum fignificemus ; 4/.fuiffc
* fed ut ipfum panem in Corpus ejus , divinâ virtute
opérante, ficut ipfe fecit, * facrificcmus : nequaquam fsnaifice-
in hoc Legis vetuftatem fervamus, fed Evangelii veri- mi“
tatem celebramus. Denique quando idepa ipfe hoc fe